12.3.2012 | 14:05
A� sl�ta �r samhengi
�egar v�sa� er � lj�tu hluta bibl�unnar, �� eru vi�br�g� tr�manna oft �au a� vi�komandi texti hlj�ti a� vera slitinn �r samhengi.�
�egar atvinnutr�menn fjalla um bibl�una, �� reyna �eir eftir bestu getu a� benda � fallegu hlutana, og ef �a� dugar ekki, �� sl�ta �eir lj�tu hlutina �r samhengi og l�ta sem �eir s�u fallegir.
D�mi um �etta er n�leg predikun r�kiskirkjuprestsins Bjarna Karlssonar. � henni segir Bjarni a� � 25. kafla �ri�ju M�seb�kar s� "l�st me� all n�kv�mum h�tti hvernig fagna�ar�ri� skuli � h�lfrar aldar fresti valda �v� a� allt �a� f�lk sem komist hefur � skuldir, misst land sitt og jafnvel sj�lft or�i� �nau�ugir �r�lar skuli f� frelsi og fara heim til �ttar sinnar." Bjarni �tsk�rir a� hugsunin � bak vi� textann s� s� a� "enda ��tt mannanna l�ni s� misskipt er sanngjarnt a� allt�nt einu sinni � hverri manns�vi geti ma�ur v�nst �ess a� mega l�ta upp og finna sig frj�lsan � eigin tilveru." Loks segir Bjarni a� �arna er "sta�fest a� lotning fyrir Gu�i birtist" me�al annars "� s�ttm�la manna � millum a� vi� beitum ekki hvert anna� valdi."
H�rna kemur textinn sem a� �Bjarni vitna�i � � mi�ri lofr��unni, en �g �tla a� b�ta �rlitlu vi�, Bjarni h�tti nefnilega � versi 43, en �g �tla a� leyfa versum 44-46 a� flj�ta me� feitletru�.
�
�egar landi �inn lendir � kr�ggum og selur sig ��r m�tt �� ekki l�ta hann vinna �r�lavinnu. Hann � a� vera hj� ��r eins og daglaunama�ur e�a gestur og vinna hj� ��r til n�sta fagna�ar�rs. �� skal hann fara fr� ��r frj�ls ma�ur �samt b�rnum s�num og sn�a aftur til �ttmenna sinna og jar�eignar forfe�ra sinna. Vegna �ess a� �eir eru �r�lar m�nir, sem �g leiddi �t �r Egyptalandi, m� ekki selja �� mansali. �� skalt ekki beita �� valdi. S�ndu Gu�i ��num lotningu. Viljir �� f� ��r �r�la og amb�ttir, �� skulu� ��r kaupa �r�la og amb�ttir af �j��unum, sem umhverfis y�ur b�a. Svo og af b�rnum hj�b�linga, er hj� y�ur dvelja, af �eim skulu� ��r kaupa og af �ttli�i �eirra, sem hj� y�ur er og �eir hafa geti� � landi y�ar, og �au skulu ver�a eign y�ar. Og ��r skulu� l�ta �� ganga � arf til barna y�ar eftir y�ur, svo a� �au ver�i eign �eirra. ��r skulu� hafa �au a� �vinlegum �r�lum. En yfir br��rum y�ar, �sraelsm�nnum, skulu� ��r eigi drottna me� h�rku, einn yfir ��rum.� (3M�s 25:39-46)�
�
Textinn fjallar �annig kl�rlega ekki um a� "allt f�lk" eigi a� losna �r �r�ld�mi og fjallar alls ekki um a� mannf�lk eigi ekki a� "beita ekki hvort anna� valdi". �vert � m�ti fjallar textinn um a� �a� s� � lagi a� beita anna� f�lk valdi, �a� er � f�nasta lagi a� hafa anna� f�lk sem �r�la og "drottna me� h�rku" yfir �v�, svo lengi sem �a� eru �tlendingar!
�etta eru �tr�lega �hei�arleg vinnubr�g� hj� honum Bjarna. �
11.3.2012 | 13:50
P�finn, frillul�fi og prestar
M�r finnst mj�g �hugavert a� p�finn skuli einmitt bi�ja "biskupa ka��lsku kirkjunnar a� �treka vi� s�fnu�i s�na a� kynl�f fyrir hj�naband s� alvarleg synd og grafi undan st��ugleika samf�lagsins."
�g skrifa�i nefnilega n�lega grein � Vantr� ("Er frillul�fi enn synd?"), �ar sem �g velti n�kv�mlega �essu fyrir m�r. �a� er nefnilega �annig a� kirkjunnar menn hafa n�nast alla t�� kennt �a� a� allt kynl�f utan hj�nabands v�ri synd.
M�r ��tti gaman ef prestar r�kiskirkjunnar myndu geta sagt �a� hreint �t hvort a� s� s� enn raunin, e�a �� hvort a� allt � einu hafi kristi� si�g��i breyst, einmitt � takt vi� vi�horf samf�lagsins.
� heimas��u DV er fr�tt um s�mu r��u p�fans. �a� sem vakti athygli m�na �ar er ekki fr�ttin, heldur athugasemdir tveggja presta r�kiskirkjunnar vi� �� fr�tt:
N� s� �g Ratzinger ekki h�ta neinum eldi og brennisteini, en hann ford�mdi vissulega kynl�f utan hj�nabands. En viti� �i� hver stunda�i �a� a� h�ta eldi og brennisteini? Jes�s!
H�rna eru til d�mis umm�li sem Jes�s l�t falla � "�vertr�arlegu samtali":
�
H�ggormar og n��ru kyn, hvernig f�i� ��r umfl�i� helv�tisd�m? (Mt 23:33)
�
H�rna er Jes�s a� fr��a �heyrendur s�na um k�rleika gu�s:
�
�g skal s�na y�ur, hvern ��r eigi� a� hr��ast. Hr��ist �ann, er hefur vald a� dey�a og a� �v� b�nu varpa � helv�ti. J�, �g segi y�ur, hr��ist hann. (Lk 12:5)
�
H�rna er Jes�s a� tj� �st s�na � �eim sem hafna honum:
�
Og taki einhver ekki vi� y�ur n� hl��i � or� y�ar, fari� �� �r �v� h�si e�a �eirri borg og hristi� dusti� af f�tum y�ar. Sannlega segi �g y�ur: B�rilegra mun landi S�d�mu og G�morru � d�msdegi en �eirri borg. (Mt 10:14-16)
�
Og P�ll postuli og a�rir h�fundar br�fa � N�ja testamentinu voru ekki heldur feimnir vi� a� "ford�ma og h�ta eldi og brennisteini". P�finn er satt best a� segja afskaplega lj�fur og varf�rinn � samanbur�i vi� Jes�s, P�l og f�laga. �tli �essir prestar s�u tilb�nir a� vera samkv�mir sj�lfum s�r og segja a� umm�li Jes� � gu�spj�llunum s�u "Sorgleg"?�
![]() |
Varar vi� hj�nabandi samkynhneig�ra |
Tilkynna um �vi�eigandi tengingu vi� fr�tt |
18.11.2011 | 10:18
Gj�f Rau�a kversins ekki brot � mannr�ttindum
Alveg �h�� �v� hvort �a� s�u brot � mannr�ttindum e�a ekki a� stunda tr�bo� � sk�lum, �� er lj�st a� tr�bo� � ekki heima � opinberum sk�lum.
�a� er nefnilega eitt atri�i sem stu�ningsmenn tr�bo�s vilja oft gleyma: �a� a� eitthva� s� ekki mannr�ttindabrot, ���ir ekki a� vi� eigum a� leyfa �a� � sk�lum.
V�ri �a� til d�mis mannr�ttindabrot ef kennari dreif�i �r��ursb�klingum fr� stj�rnm�laflokknum s�num til barna? Eflaust ekki. En finnst nokkrum manni a� �a� �tti a� vera leyft?�
![]() |
Gj�f NT ekki brot � mannr�ttindum |
Tilkynna um �vi�eigandi tengingu vi� fr�tt |
12.11.2011 | 19:37
Tal um f�lagsgj�ld einber blekking
P�tur heldur �v� fram a� s�knargj�ld s�u "� e�li s�nu f�lagsgj�ld". �etta er rangt.
�g held a� �a� s� frekar �umdeilt a� f�lagsgj�ld s�u gj�ld sem a� f�lag f�r fr� f�l�gum s�num. �etta � ekki vi� s�knargj�ld. S�knargj�ld eru ekki innheimt af neinum, �etta er peningur sem a� r�kiskirkjan f�r �t fr� �eim peningum sem f�st me� innheimtum tekjuskatti, og tekjuskattur er innheimtur af f�lki alveg �h�� f�lagsa�ild.
�myndum okkur a� �g myndi stofna sk�kf�lag. R�ki� t�ki �� �kv�r�un a� gefa m�r millj�n kr�nur �rlega fyrir hvern �ann sem skr�ir sig � f�lagi�. Svona eru s�knargj�ld. Dettur nokkrum � hug a� neita �v� a� �etta s�u framl�g fr� r�kinu og a� � raun s� um f�lagsgj�ld a� r��a?
![]() |
Tal um sparna� einber blekking |
Tilkynna um �vi�eigandi tengingu vi� fr�tt |
2.11.2011 | 16:13
Skr�ning � stj�rnm�laflokka
�etta er breyting til batna�ar, en af hverju er ekki �essi sj�lfkrafa skr�ning n�f�ddra barna � tr�f�l�g algerlega felld ni�ur?�
�myndum okkur bara hvort a� okkur ��tti samb�rilegt kerfi vi� h�fi ef um stj�rnm�laflokka v�ri a� r��a. Ef b��ir foreldrarnir eru skr��ir � Sj�lfst��isflokkinn, �� myndi barni� �eirra vera sj�lfkrafa skr�� � Sj�lfst��isflokkinn!�
![]() |
�tilgreind sta�a vi� f��ingu |
Tilkynna um �vi�eigandi tengingu vi� fr�tt |
1.9.2011 | 15:37
Undarleg elska
�egar tr�menn reyna a� koma � samr�mi � milli hinna �msu tr�arkenninga sem �eir a�hyllast �� ver�ur �tkoman oft frekar �hugnaleg.
N�lega var �g a� r�kr��a vi� n�jasta tr�varnarmanninn h�rna � Moggablogginu um hugmyndir hans um a� a�eins tr�menn g�tu a�hyllst algildar si�areglur, �a� er a� segja si�areglur sem gilda alltaf, alveg �h�� �st��um.
� umr��unum sag�i hann a� ein �essara reglna v�ri s� a� ma�ur �tti a� elska n�ungann eins og sj�lfan sig.
Allt � lagi. �g spur�i �� hvort a� �a� hafi ekki veri� rangt af J�s�a og hans m�nnum a� r��ast inn � Kanaanland og drepa alla �� �b�a landsins sem �eir g�tu,�konur, menn og b�rn.
Honum fannst �a� ekki vera rangt (sj� athugasemd 136). �annig a� �a� fellur undir a� "elska n�ungann eins og sj�lfan sig" a� drepa hann og alla fj�lskyldu hans. �etta finnst m�r vera mj�g �hugnalegt.
Svona�tal � anda 1984�minnir mig � �egar r�kiskirkjuprestur tala�i um a� gu�inn hans hef�i sent N�afl��i� og eytt S�d�mu og G�morru "me� k�rleikann a� vopni".
Tr�m�l og si�fer�i | Breytt s.d. kl. 15:38 | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (9)
22.8.2011 | 11:48
Barnaskapur og ofbeldi gegn b�rnum
�g skrifa�i n�lega�grein �Vantr�, V�ndur agans, � tilefni �ess a� kristin, bandar�sk hj�n b�r�u eitt barni� sitt til bana. � greininni bendi �g einfaldlega � a� bibl�an hl�tur a� hafa veri� st�r �hrifavaldur. �ar er nefnilega hvatt til �ess a� "berja viti� � b�rn". H�rna eru tv� d�mi:
S� sem sparar v�ndinn, hatar son sinn, en s� sem elskar hann, agar hann snemma. (Okv 13.24)
Aga �� son �inn, �v� a� enn er vonm en far�u eigi svo langt, a� �� dey�ir hann (Okv 19.18)
R�kiskirkjupresturinn ��rhallur�Heimisson kom me� athugasemd og sag�i: "�tr�lega barnaleg grein eins og Hjalta R�nari er von og v�sa. Einf�ld, �r�ngs�n og barnaleg." �egar �g ba� ��rhall um a� koma me� efnislega gagnr�ni �� kom hann me� tvo punkta:
1. �essi vers ber a� lesa � s�gulegu og menningarlegu samhengi.
�g get alveg teki� undir �a�. �egar vi� lesum eitthva� fornrit e�a sko�um einhver umm�li fornaldarmanna, �� eigum vi� alls ekki a� gera r�� fyrir �v� a� vi�komandi a�ili hafi hugsa� eins og 21. aldar ma�ur.
�egar �g ba� ��rhall um a� �tsk�ra hverju �essi punktur breytti �� var �etta svari�: "Hi� s�gulega samhengi breytir a� sj�lfs�g�u ekki �v� a� �arna er veri� a� m�la me� l�kamlegum refsingum barna. En hi� s�gulega samhengi minnir okkur � a� �egar �essir textar voru rita�ir ��tti sl�kt sj�lfs�g� uppeldisa�fer� - og ��tti �a� v�st h�r � landi �ar til fyrir ekki svo m�rgum �rum."
�g get alveg teki� undir �etta. �a� kemur manni alls ekki � �vart a� fornaldarmenn hafi tali� �etta vera "sj�lfsag�a uppeldisa�fer�". �etta breytir samt au�vita� ekki merkingu textanna, og �v� skil �g ekki hvers vegna ��rhallur var � anna� bor� a� koma me� �ennan punkt.
2. �essi vers ber a� lesa "� lj�si Krists"
��rhallur segist geta s�� a� Jes�s hafi veri� � m�ti l�kamlegum refsingum barna �t fr� umm�lum Jes� � bor� vi�:�"�� skalt elska n�ungann eins og sj�lfan �ig" og "Allt sem ��r vilji� a� a�rir gj�ri y�ur, �a� skuli� ��r og �eim gj�ra".
Gallinn vi� �essi r�k ��rhalls er s� a� �a� er ekki h�gt a� draga �lyktanir �t fr� �essum almennu reglum um eitthva� jafn �r�ngt og hvort �a� s� r�tt a� beita l�kamlegum refsingum � uppeldisskyni, �n �ess a� gefa s�r a�rar forsendur.
Svo a� �g einbl�ni � fyrri regluna, �� �yrfti r�ksemdaf�rslan a� vera einhvern veginn svona:
1. �� skalt elska n�ungann eins og sj�lfan �ig.
2a. A� berja b�rn � uppeldisskyni er ekki elskulegt.
-> Ma�ur � ekki a� berja b�rn � uppeldisskyni.
Ma�ur getur ekki tileinka� Jes� ni�urst��una af �v� a� forsendu 2a er hvergi a� finna � or�um Jes�. Ma�ur g�ti alveg eins komi� me� �essa r�ksemdaf�rslu:
1. �� skalt elska n�ungann eins og sj�lfan �ig.
2b. A� berja b�rn � uppeldisskyni er elskulegt.
-> Ma�ur � a� berja b�rn � uppeldisskyni.
Ef vi� sko�um Or�skvi�ina, �� sj�um vi� einmitt a� �ar er forsenda 2b bo�u�: "S� sem sparar v�ndinn, hatar son sinn, en s� sem elskar hann, agar hann snemma. (Okv 13.24)".
Af �essu er lj�st a� 1 dugar eitt og s�r alls ekki til a� �lykta eitthva� um r�ttm�ti �ess a� berja b�rn � uppeldisskyni. "Lj�s Krists" dugar ekki til �ess a� "trompa" �essi lj�tu vers � Or�skvi�unum.
Ef vi� f�rum eftir fyrri punktinum hans ��rhalls, a� lesa texta � s�gulegu og menningarlegu samhengi, hvort �tli fornaldarma�urinn Jes�s hafi a�hyllst sko�un fornaldarmanna og langflestra manna upp a� s��ari hluta 20. aldar (2b) e�a sko�un n�t�mamanna (2a)? M�r finnst miklu l�klegra a� fornaldarma�urinn Jes�s hafi�tali� �a� vera barninu fyrir bestu a� "berja vit � �a�".
�g reyndi a� �tsk�ra �etta fyrir ��rhalli � athugasemdum vi� greinina, en��g f�kk engin�sv�r vi� �essu, heldur bara �sakanir um a��g v�ri�barnalegur.
�g held a� gallinn � hugsanagangi ��rhalls (og langflestra�"a�d�enda" Jes�)�s� s� a� hann er � raun og veru�a� beita �essari r�ksemdaf�rslu:
1. Jes�s var ��islegur og fr�b�r gaur.
2. ��islegum og fr�b�rum gaurum finnst rangt a� berja b�rn � uppeldisskyni.
-> Jes� fannst rangt a� berja b�rn � uppeldisskyni.
S� hugmynd a� Jes�s hafi veri� ��islegur og fr�b�r gaur er hugmynd sem er hamra� inn � hausinn �f�lki�(kr�kkum)�af kirkjunnar f�lki og��ess vegna hefur �a�mynd af Jes� sem fullkomnum manni. Og svona ��islegur gaur eins og Jes�s hl�tur a� hafa veri� � m�ti �v� a� berja b�rn � uppeldisskyni!
�a� er a� minnsta kosti lj�st a� bandar�sku foreldrarnir sem b�r�u barni� sitt til bana, eins og flest allt kristi� f�lk � s�gunni, hefur ekki s�� neina m�ts�gn � �v� a� elska n�ungann og a� berja b�rn � uppeldiskyni.
17.8.2011 | 12:13
�j��kirkjan er ekki fyrir alla
M�r finnst grein dagsins � Vantr� vera afskaplega merkileg, lesi� hana endilega: J�n e�a s�ra J�n
Annars vegar h�fum vi� fagran �r��ur fr� �msum starfsm�nnum e�a velunnurum r�kiskirkjunnar�um a� h�n s� fyrir alla alveg �h�� �v� hvort �eir s�u me�limir e�a ekki, en hins vegar h�fum vi� sta�reyndir m�lsins, a� kristin br��hj�n (morm�nar) fengu ekki a� nota kirkju af �v� a� tr�f�lagsa�ild �eirra var ekki r�tt.
� Vantr�argreininni er s��an minnt � eldra m�l �ar sem barn sem var ekki skr�� � r�kiskirkjuna f�kk ekki a� fermast.
M�r finnst sj�lfsagt a� tr�f�l�g s�u ekki skyldu� til �ess a� sinna f�lki sem er ekki me�limir � vi�komandi tr�f�lagi, en starfsmenn r�kiskirkjunnar �ttu �� a� vi�urkenna �a� opinberlega � sta�inn fyrir a� koma me��sannan �r��ur um anna�, s�rstaklega ekki �egar �essi �sannindi eru notu� til a� reyna a� r�ksty�ja forr�ttindast��u r�kiskirkjunnar.
21.7.2011 | 21:36
Efasemdapresturinn
� Fr�ttat�manum var n�lega vi�tal r�kiskirkjuprestinn Sigr��u Gu�marsd�ttur. � vi�talinu var �hugaver� efnisgrein:
Sigr��ur f�r � gu�fr��ideild H�sk�lans �r �r MR, alveg bandbrj�lu�. H�n var tv�tug og tilfinningar�k. H�n gr�t yfir fr�ttum af hungursney� � E���p�u og fannst eins og barnatr�in v�ri a� sv�kja sig. �essar myndir � sj�nvarpinu s�g�u henni a� heimurinn v�ri einn st�r sk�tur. Allt sem h�n haf�i l�rt um �ennan alm�ttuga og g��a Gu� � KFUM og KFUK virtist vera hr�sni. �essi efi l�t fyrst � s�r kr�la � menntask�la, �ar sem h�n skarta�i sv�rtu naglalakki og hermannajakka, og efinn hefur elt hana � s��an.
�etta eru mj�g skiljanlegar efasemdir, enda passa auglj�sar sta�reyndir engan veginn vi� tilvist alg��s og alm�ttugs gu�s. �a� hef�i veri� gaman a� reyna a� f� einhvers konar svar fr� Sigr��i vi� �essum r�kum.
En h�n �kva� a� gerast r�kiskirkjuprestur �r�tt fyrir efasemdirnar, en sem prestur, �� �arf h�n a� gangast undir j�tningar r�kiskirkjunnar, og �ar stendur me�al annars �etta � a�alj�tningunni: "[gu� er] �m�lanlegur a� m�tti, visku og g�sku" #�Ef h�n tr�ir �essu ekki, og �g efast st�rlega um a� h�n geri �a�, �� finnst m�r �a� vera mj�g mikil hr�sni a� gerast samt prestur.
�st��an fyrir �v� a� �g geti vel tr�a� �v� a� h�n tr�i �essu ekki er a� �egar �g og Biggi t�kum vi�tal vi� hana fyrir nokkrum �rum [fyrri og seinni hluti] �� fannst m�r nokku� lj�st a� h�n tr�ir engan veginn j�tningum kirkjunnar �egar �a� kemur a� f�rnardau�a Jes��(ef �g man r�tt �� fannst henni ��r kenningar eiginlega f�r�nlegar).
En hver veit, kannski tr�ir h�n �essu � alv�runni (�g efast st�rlega um �a�), og ef svo er, �� hef�i veri� gaman a� f� svar hj� henni, prestar vir�ast nefnilega hafa afar f� sv�r.
Tr�m�l og si�fer�i | Breytt s.d. kl. 21:49 | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (12)
4.7.2011 | 12:55
Jes�s brennir ekki f�lk
� predikun helgarinnar fengu r�kiskirkjunprestar "au�veldan" texta til a� fjalla um. Hann var au�veldur vegna �ess a� �arna er Jes�s a� skamma l�risveinana fyrir a� vilja t�fra fram eld af himnum og brenna �orp sem h�fnu�u �eim (Lk 9.51-56). R�kiskirkjupresturinn Sigur�ur �rni minntist a�eins � �etta:
Og �� erum vi� komin a� Bibl�utextanum, sem lesinn er � �llum messum �essa dags. Gu�spjalli� er � samr�mi vi� fr�t�ma og reisur �t � landi - �a� er fer�asaga. Jes�s var � fer� nor�an �r landi og � lei� � h�fu�borgina. Margt f�r ��ru v�si en fer�af�lagar hans vildu. �r h�pnum hlj�mu�u spurningar: Hva� finnst ��r n� um �etta li�, sem vill ekki taka � m�ti okkur, �essa sveitamenn, sem vilja ekki leyfa okkur a� gista? V�ri ekki r�ttast a� refsa �eim har�lega, bara brenna b�inn? Jes�s br�st sk�rt vi�: Nei sag�i hann. A� brenna f�lk er ekki verkefni Gu�sr�kisins. A� mei�a f�lk er ekki hlutverk mannssonarins, heldur a� hj�lpa �v�. Vegna �essarar mannelsku Jes� hefur �a� � s��an veri� hlutverk kristinna manna og �ar me� kirkjunnar a� efla f�lk en ekki skemma l�f �ess.
Sigur�ur telur �a� vera "mannelsku" a� vilja ekki brenna og mei�a f�lk. �a� er merkilegt, �ar sem a� annars sta�ar segir Jes�s einmitt �tla a� gera �a�:
[Jes�s er a� tala] Mannssonurinn mun senda engla s�na, og �eir munu safna �r r�ki hans �llum, sem hneykslunum valda og rangl�ti fremja, og kasta �eim � eldsofninn. �ar ver�ur gr�tur og gn�stran tanna. (Mt 13.41-42)
Ef hin umm�lin voru vegna "mannelsku" er �a� �� ekki kl�rlega "mannvonska" a� segjast �tla a� brenna f�lk?
� einni af �eim j�tningum, sem Sigur�ur �rni j�ta�ist undir �egar hann ger�ist prestur, segir a� vi� endurkomu s�na muni Jes� "[ford�ma gu�lasa menn og dj�flana] a� �eir kveljist eil�flega". Seinna � s�mu grein eru s��an �eir, sem halda �v� fram a� endir ver�i bundinn � �essa refsingu, ford�mdir. Er �etta ekki mannvonska?
�g efast um a� Sigur�ur �rni muni koma�me� m�lefnalegt svar, oftast �egar r�kiskirkjuprestum er bent � ���gileg vers, �� er svari� ekki�mjg vitr�nt�(n�leg vi�br�g� Bjarna Karlssonar er gott d�mi).
Tr�m�l og si�fer�i | Breytt s.d. kl. 13:09 | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (3)