Դիտել Բրետտոն Վուդսի համաժողով էջի աղբյուրը

[[Պատկեր:Mt. Washington Hotel.jpg|thumb|Մաունթ Վաշինգտոն հյուրանոց]]

'''Բրետտոն Վուդսի համաժողով''', պաշտոնապես հայտնի որպես [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]] Արժույթային և Ֆինանսական համաժողով, իրենից ներկայացնում է 44 դաշնակից երկրներից ներկայացված 730 պատվիրակների հավաք տեղի ունեցած [[Մաունթ Վաշինգտոն հյուրանոց]]ում, որը տեղակայված է [[Բրետտոն Վուդս]]ում՝ [[Նյու Հեմփշիր]]ում, [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]], ուղղված [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ավարտից հետո տիրող [[Արտարժույթային համակարգ|միջազգային արժութային և ֆինանսական]] վիճակի կարգավորմանը<ref name=":1">{{Harvnb|Markwell|2006}}.</ref>։

Համաժողովը տեղի է ունեցել 1944թ․ հուլիսի 1-22-ն ընկած հատվածում։ Ստորագրվեցին համաձայնագրեր, որոնց՝ անդամ կառավարությունների կողմից օրենսդրորեն ընդունվելուց հետո, հիմնադրվեցին [[Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկ]]ն ու [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ]]ը։

== Նախադրյալ ==
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի վաղ շրջանում բրիտանական գանձապետարանից [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]ն ու [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] գանձապետական բաժնից [[Հարրի Դեքսթեր Ուայթ]]ը ազատորեն սկսեցին հետպատերազմյան աշխարհում տիրող ֆինանսական կարգի վերաբերյալ գաղափարներ զարգացնել (Տես ստորև՝ Քեյնսի առաջարկությունը Միջազգային քլիրինգային միության վերաբերյալ)։ Միացյալ Նահանգների ու Մեծ Բրիտանիայի պաշտոնյաների միջև բանակցություններից և մի քանի այլ դաշնակիցների հետ խորհրդակցելուց հետո 1944թ ապրիլի 21-ին մի քանի դաշնակից երկրներում միևնույն ժամանակ հրապարակվեց «Արժույթի միջազգային հիմնադրամի ձևավորման մասին փորձագետների համատեղ հայտարարությունը»<ref name=":2">https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7569?start_page=506, pp. 1629–36.</ref>։ 1944թ․ մայիսի 25-ին ԱՄՆ կառավարությունը Դաշնակից երկրներին միջազգային արժութային համաժողովին մասնակցելու համար ներկայացուցիչներ ուղարկելու հրավերք արեց՝ «Արժույթի միջազգային հիմանդրամի և հավանաբար Վերակառուցման և զարգացման բանկի վերաբերյալ հստակ առաջարկներ ձևակերպելու նպատակով»<ref name=":3">"Invitation of the United States of America to the Conference,"https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=12, pp. 3–5.</ref>։ («Միջազգային» բառը բանկի անվանմանն ավելացավ ավելի ուշ Բրետտոն Վուդսի համաժողովի ժամանակ)։ [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ը]] նաև երկրների մի փոքր խմբի էր [[Ատլանտիկ Սիթի]]ում՝ [[Նյու Ջերսի]]ում տեղի ունեցող նախնական համաժողովին Բրետտոն Վուդսի համաժողովի համար սևագրային առաջարկներ մշակելու համար փորձագետներ ուղարկելու մասնակցության հրավեր արել։ Ատլանտիկ Սիթիի համաժողովը կայացավ 1944թ․ հունիսի 15-30-ին։

== Համաձայնագրեր ==
Բրետտոն Վուդսի համաժողովը 3 հիմնական արդյունքներ ունեցավ․ (1) Համաձայնագրի հոդվածները Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) ստեղծման մասին, որի նպատակը փոխարժեքի մակարդակի և ֆինանսական հոսքերի կայունության խթանումն էր։ (2) Համաձայնագրի հոդվածները Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի (ՎԶՄԲ) ստեղծման մասին, որի նպատակն էլ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո վերակառուցման արագացմանը ու տնտեսական զարգացմանը խթան հաղորդելն էր, հատկապես ենթակառուցվածքների կառուցման համար ֆինանսական միջոցներ տրամադրելու ուղով։ (3) Միջազգային տնտեսական համագործակցության համար այլ առաջարկություններ։ Համաժողովի վերջնական ակտը միաձուլեց նշված համաձայնագրերն ու առաջարկությունները։

Վերջնական ակտում համաժողովի մասնակիցների և համաշխարհային տնտեսության հետագա գործունեության համար ամենակարևոր մասը ԱՄՀ համաձայնագիրն էր։ Վերջինիս հիմնական դրույթներն էին․

* [[Արտարժույթի շուկա]]յի կարգավորվող ֆիքսված համակարգը․ Փոխարժեքի դրույքները ֆիքսված էին ոսկով։ Ենթադրվում էր, որ կառավարությունները փոխարժեքի դրույքները միայն փոխելու էին «հիմնային անհավասարակշռությունը» շտկելու համար<ref name=":4">IMF Articles of Agreement, Article IV, https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=954, pp. 945–48.</ref>։
* Անդամ երկրները պարտավորվում էին առևտրային և ընթացիկ այլ հաշիվների գծով փոխանցումներ կատարելու համար իրենց արժույթները դարձնել [[Փոխարկելիություն|փոխարկելի]]։ Համենայնդեպս, կային անցումային դրույթներ, որոնք առաջ բերեցին այդ պարտավորության ընդունման անորոշ ձգձգման փաստը, և ԱՄՀ համաձայնագիրը ակնհայտորեն անդամ երկրներին թույլ տվեց կարգավորել կապիտալ հոսքերը<ref name=":5">IMF Articles of Agreement, Articles VI, VIII, and XIV, https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=960, pp. 951–52, 954–57, 965–66.</ref>։ Ընթացիկ հաշվի համատարած  փոխարկելիության նպատակը անիրագործելի մնաց մինչև 1958թ․ դեկտեմբերը, երբ ԱՄՀ-ի արևմտաեվրոպական անդամների արժույթները և նրանց գաղութները դարձան [[Փոխարկելիություն|փոխարկելի]]։
* Քանի որ հնարավոր էր, որ փոխարժեքի ձևավորված դրույքները նպաստավոր չլինեին երկրի [[Վճարային հաշվեկշիռ|վճարային հաշվեկշռի]] տեսանկյունից, կառավարությունները ունեին այն ուժը, որը նրանց թույլ էր տալիս առանց ԱՄՀ-ի առարկության սկզբնապես համաձայնեցված դրույքից մինչև 10% չափով վերափոխել դրանք։ ԱՄՀ-ն կարող էր օժանդակել կամ առարկել այդ մակարդակից այն կողմ կատարվող փոփոխությունները։ ԱՄՀ-ն չէր կարող ստիպել անդամ երկրին չեղարկել փոփոխությունը, բայց կարող էր դադարեցնել վերջինիս հասանելիությւոնը ԱՄՀ ռեսուրսների նկատմամբ<ref name=":6">IMF Articles of Agreement, Article IV, Sections 5–6,  https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=960, pp. 946–47.</ref>։
* Բոլոր անդամ երկրներից պահանջվեց իրենց մասնակցությունն ունենալ ԱՄՀ-ի կապիտալում։ ՎԶՄԲ-ին անդամակցությունը պայմանավորված էր ԱՄՀ անդամ լինելով։ Երկու կառույցներում էլ քվեարկելու իրավունքը համամասնական էր ըստ այն բանաձևերի, որոնք ավելի մեծ կշիռ էին տալիս ավելի շատ կապիտալ մասնակցություն («քվոտաներ») ունեցող երկրներին։

== Բաց շուկաների խթանում ==
Բրետտոն Վուդսի համաժողովի հիմքում ընկած կառուցողական գաղափարը [[Կապիտալիզմ|բաց շուկաների]] հասկացողությունն էր։ Իր եզրափակիչ դիտարկումների ժամանակ համաժողովի նախագահը՝ ԱՄՆ գանձապետարանի քարտուղար Հենրի Մորգենթհաուն, նշեց, որ ԱՄՀ-ի և ՎԶՄԲ-ի ստեղծումը նշանավորում է [[տնտեսական նացիոնալիզմ]]ի ավարտը։ Սա նշանակում էր, որ երկրները պահպանելու էին իրենց ազգային շահերը, բայց առևտրային բլոկներն ու ազդեցության տնտեսական ոլորտներն այլևս իրենց միջոց չէին ծառայելու։ Բրետտոն Վուդսի համաժողովի հիմքում ընկած երկրորդ գաղափարը Արևմտյան քաղաքատնտեսական կարգի համատեղ կառավարումն էր, որը նշանակում էր, որ ամենաառաջընթաց արդյունաբերական ժողովրդավարական պետությունները, ի հավելում համակարգը կառավարելու իրենց պատասխանատվությանը, պետք է կրճատեն առևտրին ու կապիտալի շարժին խոչընդոտող հանգամանքները։

== Համաժողովի կառուցվածք ==
Բրետտոն Վուդսի համաժողովի բարձրագույն մարմինը լիագումար նիստն էր, որը կայանում էր համաժողովի միայն առաջին և վերջին օրերին և հիմնականում գոյություն ուներ ավելի ցածր մարմինների կողմից ստացված որոշումներն ընդունելու համար<ref name=":7">On the points discussed in this section, see Kurt Schuler and Andrew Rosenberg, ''The Bretton Woods Transcripts,'' pp. 7–9 (New York: Center for Financial Stability, 2013), {{ISBN|978-1-941801-01-7}}.</ref>։

Համաժողովն իր գլխավոր աշխատանքը կազմակերպել էր երեք հանձնաժողովների միջոցով։ Հանձնաժողով I գործ ուներ ԱՄՀ-ի հետ և նախագահվում էր [[Հարրի Դեքսթեր Ուայթ]]ի կողմից, ով ԱՄՆ գանձապետարանի քարտուղարի օգնականն ու Համաժողովի ամերիկյան կողմի գլխավոր բանակցողն էր։ Հանձնաժողով II գործունեություն առնչվում էր ՎԶՄԲ-ի հետ և նախագահվում էր [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]ի կողմից, ով էլ Բրիտանական Գանձատան կանցլերի տնտեսական գծով խորհրդատուն և Համաժողովի բրիտանական կողմի գլխավոր բանակցողն էր։ Հանձնաժողով III էլ առնչվում էր «միջազգային ֆինանսական համագործակցության այլ միջոցների հետ» և նախագահվում էր Էդուարդո Սուարեսի կողմից, ով Մեքսիկայի Ֆինանսների նախարարն ու մեքսիկական պատվիրակության առաջնորդն էր։ Այն այնպիսի գաղափարների վայր էր, որոնք չէին ընկնում մյուս երկու հանձնաժողովների իրավասության տակ։

Յուրաքանչյուր հանձնաժողով ուներ կոմիտեներ և որոշ կոմիտեներ էլ իրենց հերթին՝ ենթակոմիտեներ։ Համաժողովի յուրաքանչյուր երկիր հանձնաժողովի և մշտական կոմիտեների բոլոր հանդիպումներին պատվիրակներ էր ուղարկելու, իսկ մյուս կոմիտեներն ու ենթակոմիտեները սահմանափակել էին անդամակացությունը՝ նրանց առավել արդյունավետ աշխատանքն ապահովելու համար։ Բացի առաջարկների վերջնական ընդունումը կամ մերժումը գրանցելուց, համաժողովի գործունեությունը ընդհանուր առմամբ ավելի շատ ընթանում էր բանակցության և ոչ ֆորմալ կոնսենսուսի, քան թե ֆորմալ քվեարկության ճանապարհով։ Երբ քվեարկություն էր տեղի ունենում, ամեն մի երկիր ուներ մի ձայն։

Համաժողովի գլխավոր նպատակը ԱՄՀ-ի շուրջ համաձայնության գալն էր։ Առկա էր բավարար կոնսենսուս, որպեսզի համաժողովը ունակ լիներ համաձայնության գալ նաև ՎԶՄԲ-ի շուրջ։ Սա պահանջում էր երկարացնել համաժողովի տևողությունը՝ դրա սկզբնական փակման ամսաթիվը 1944թ․ հուլիսի 19-ից 22-ը տեղափոխելով։

Քանի որ ԱՄՆ-ը այդ ժամանակ աշխարհի ամենամեծ տնտեսությունն էր և ԱՄՀ-ի ու ՎԶՄԲ-ի ֆոնդերի հիմնական հեռանկարային աղբյուրը, ԱՄՆ-ի պատվիրակությունը ամենամեծ ազդեցությունն ուներ Բրետտոն Վուդսում ընդունված առաջարկների վրա։

== Միջազգային հաշվարկների բանկի շուրջ հակասություն ==
[[Միջազգային հաշվարկների բանկ]]ը (ՄՀԲ) դարձավ քննարկման առարկա այն ժամանակ, երբ [[Նորվեգիա]]յի պատվիրակությունը ապացույց առաջ քաշեց առ այն, որ ՄՀԲ-ն ներգրավված էր պատերազմական հանցագործությունների մեջ։

ՄՀԲ-ն, որը հիմնադրվել է 1930թ․, նախապես հիմնականում կոչված էր ապահովել [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ը եզրափակող հաշտության պայմանագրերից բխող ֆինանսական պարտավորությունների կատարման հեշտացումը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում այն գերմանացիներին հնարավորություն տվեց զավթած երկրներից տեղափոխել իրենց ակտիվները։ Դեռ ավելին, երբ ԱՄՀ-ն մոտ էր հիմնադրվելուն, ՄՀԲ-ն կարծես ավելորդ էր։ Բրետտոն Վուդսի համաժողովի Հանձնաժողով III հետևաբար քննարկման ընդունեց «ավելի վաղ հնարավոր ժամկետներում Միջազգային հաշվարկների բանկը լուծարելու» շուրջ արված Նորվեգիայի առաջարկությունը<ref name=":8">United Nations Monetary and Financial Conference, ''Final Act'' (London et al., 1944), Article IV.</ref>։ Վերջինս Հանձնաժողով III ընդունեց առանց որևէ առարկության<ref name=":0">Schuler and Rosenberg, ''The Bretton Woods Transcripts,'' p. 566.</ref> և այն ընդունվեց որպես Համաժողովի Վերջնական ակտի բաղկացուցիչ մաս։

ՄՀԲ-ի լուծարման շարժիչ ուժը ցնդեց այն ժամանակ, երբ 1945թ․ մահացավ ԱՄՆ նախագահ Ֆրանկլին Ռուզվելտը։ Նրան հաջորդող [[Հարի Ս. Թրուման|Հարրի Ս․ Թրումանի]] ղեկավարության ներքո ՄՀԲ-ի համար վճռորոշիչ դեր ունեցող ԱՄՆ բարձրագույն պաշտոնյաները լքեցին իրենց պաշտոնները, և 1948թ․ լուծարման գործընթացը մի կողմ դրվեց<ref name=":9">{{cite web|url=https://www.bis.org/about/arch_guide.pdf|title=A brief history of the BIS, 1930–2005|website=bis.org}}</ref>։

== Արժութային իրադրությունը հետպատերազմյան աշխարհում ==
Հետպատերազմյան Արևմտյան տնտեսական կարգի անհրաժեշտության հարցը լուծվեց 1944թ․ Բրետտոն Վուդսի համաժողովի ժամանակ արժութային կարգի ու առևտրի բաց համակարգի վերաբերյալ կնքված համաձայնագրերով։ Դրանք թույլ տվեցին սինթեզել Բրիտանիայի [[Լրիվ զբաղվածություն (տեսություն)|լրիվ զբաղվածություն]] և տնտեսական կայունություն ունենալու ցանկությունը, իսկ ԱՄՆ-ի պարագայում՝ [[Ազատ առևտուր|ազատ առևտրի]] ցանկությունը։ Բրետտոն Վուդսի ֆիքսված փոխարժեքի համակարգը գոյատևեց մինչև վաղ 1970-ական թթ․։

== Ձախողված առաջարկներ  ==

=== Առևտրի միջազգային կազմակերպություն ===
Բրետտոն Վուդսի համաժողովը մասնակից կառավարություններին առաջարկեց համաձայնության գալ միջազգային առևտրին խոչընդոտող գործոնների կրճատման շուրջ<ref name=":10">Bretton Woods Final Act,  Section VII, "International Economic Problems,"https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=950, p. 941.</ref>։ Այդ առաջարկությունն ավելի ուշ իր մարմնավորումը գտավ [[Առևտրի միջազգային կազմակերպություն|Առևտրի միջազգային կազմակերպության]] (ԱՄԿ) մեջ, որի նպատակը [[Միջազգային առևտուր|միջազգային առևտրի]] կանոնների ու կարգավորումների ձևակերպումն էր։ ԱՄԿ-ն պիտի փոխլրացներ ԱՄՀ-ին և ՎԶՄԲ-ին։ ԱՄԿ -ի կանոնադրությունը ընդունվեց Առևտրի և Զբաղվածության ՄԱԿ-ի համաժողովի ժամանակ (տեղի է ունեցել [[Հավանա]]յում՝ [[Կուբա]]յում՝ 1948թ․ մարտին), բայց այն [[ԱՄՆ Սենատ]]ի կողմից վավերացված չէր։ Արդյունքում՝ ԱՄԿ-ն երբեք էլ երևան չեկավ։ Իր հերթին ավելի քիչ ամբիցիոզ [[Սակագների և առևտրի վերաբերյալ գլխավոր համաձայնագիր]]ն (ՍԱԳՀ) ընդունվեց։ Այնուամենայնիվ 1955թ․ ՍԱԳՀ բանակցությունների Ուրուգվայում տեղի ունեցած շրջանը ստեղծեց [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն]]ը (ԱՀԿ)՝ որպես ՍԱԳՀ-ին փոխարինող մարմին։ ՍԱԳՀ-ի սկզբունքներն ու համաձայնագրերը որդեգրվեցին ԱՀԿ-ի կողմից, որն էլ ստանձնեց դրանց ղեկավարումն ու ընդլայնումը։

=== Միջազգային քլիրինգային միություն ===
Միջազգային քլիրինգային միություն (ՄՔՄ) հիմնադրելու գաղափարը առաջին անգամ առաջարկվել է [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]ի կողմից 1941թ․՝ որպես առևտրային հաշվեկշռի կարգավորման ուղի։ Նրա մտահոգությունն այն էր, որ առևտրի պակասուրդ ունեցող երկրները անկարող էին լինելու դրանից դուրս գալ` իրենց երբևէ առավել մեծ պարտքի սպասարկման գծով ավելի շատ տոկոսներ վճարելով, և հետևաբար գլոբալ աճը զսպելով։ ՄՔՄ-ն կարող էր արդյունավետ կերպով բանկ լինել իր իսկ սեփական արժույթով ([[բանքոր]]), որը ֆիքսված դրույքով փոխարկելի էր լինելու ազգային արժույթների հետ։ Այն պետությունների միջև հաշվարկման միավոր էր հանդիսանալու, և նրանց առևտրի պակասուրդներն ու հավելուրդները չափվելու էին դրանով։

Այս ամենից զատ, յուրաքանչյուր երկիր ՄՔՄ «բանքորային» հաշիվների վրա օվերդրաֆթի գիծ էր ունենալու։ Քեյնսն առաջարկեց հինգ տարիների համախառն առևտրի միջին ծավալի կեսի չափով օվերդրաֆթի մաքսիմում գիծն սահմանել։ Եթե երկիրը դրանից վերև բարձրանար, ապա նրա նկատմամբ տոկոսներ կկիրառվեին, որն էլ  երկրին կպարտավորեցներ նվազեցնել իր արժույթի արժեքը և խոչընդոտել կապիտալի արտահանումը։ Բայց առևտրի հավելուրդ ունեցող երկրները նույնպես 10%-ի չափով տոկոսներ էին վճարելու, եթե նրանց հավելուրդը լիներ ավելին քան թույլատրված օվերդրաֆթի ծավալի կեսից ավելին, և պարտավորվելու էին բարձրացնել իրենց արժույթի արժեքը և ավելի շատ կապիտալ արտահանել։ Եթե տարվա վերջում նրանց վարկի գումարը գերազանցում էր առավելագույն սահմանը (հավելուրդի գծով օվերդրաֆթի ծավալի կեսը), հավելուրդը պիտի առգրավվեր։

[[Լիոնել Ռոբբինս]]ը հաղորդում էր, որ «դժվար կլիներ կառավարչական համապատասխան ողջ ապարատի մտածողության վրա չափազանցնել էլեկտրացնող ազդեցությունը ․․․ նման մտացածին և ամբիցիոզ բան երբևէ չէր քննարկվել»։ Այնուամենայնիվ [[Հարրի Դեքսթեր Ուայթ]]ը, ով ներկայացնում էր ԱՄՆ-ն՝ աշխարհի ամենամեծ վարկատուին, ասում էր, որ․ «Մենք բացարձակապես անդրդվելի էինք այդ առումով։ Մենք բռնել էինք բացարձակ ոչի դիրքը»։

Փոխարենն Ուայթն առաջարկեց ձևավորել Միջազգային կայունացման հիմնադրամը, որն առևտրային հաշվեկշռի հավասարակշռությունը պահպանելու բեռը կգցեր պակասուրդ ունեցող երկրների վրա և ոչ մի սահմանափակում չէր կիրառի այն հավելուրդի նկատմամբ, որը հարուստ երկրները կարող էին կուտակել։ Ուայթը նաև առաջարկում էր ստեղծել ՎԶՄԲ (ներկայումս [[Համաշխարհային բանկ]]ի մաս), որը պատերազմից հետո [[Տնտեսական վերակառուցում|տնտեսական վերակառուցման]] համար կապիտալ էր մատակարարելու։ ԱՄՀ-ը, ինչպես համաձայնեցվել էր Բրետտոն Վուդսում, ավելի մոտ էր Ուայթի, քան Քեյնսի առաջարկին։

[[Պատկեր:Gold Room Bretton Woods Participating Nations Display Case.jpg|thumb|Բրետտոն Վուդսի համաժողովՄասնակից երկրների դրոշների ցուցադրում

Այն տեղադրված է [[Մաունթ Վաշինգտոն հյուրանոց]]ի Ոսկե Սենյակում ]]

==Բանակցողներ<ref>A full list of conference attendees is in Kurt Schuler and Mark Bernkopf, "Who Was at Bretton Woods?," Center for Financial Stability Paper in Financial History, July 1, 2014, http://www.centerforfinancialstability.org/bw/Who_Was_at_Bretton_Woods.pdf.</ref>==

{| class="wikitable sortable"
! style="line-height:95%" | Պետություն<br />
! style="line-height:95%" | Պատվիրակության անդամներ
|-
|{{Դրոշավորում|Ավստրալիա}}
|[[Լեսլի Մելվիլլ]], [[Ֆրեդերիկ Վիլլեր]], Արթուր Տանգ
|-
|{{Դրոշավորում|Բելգիա}}
|[[Կամիլ Գաթ]], [[Ջորջ Թյունիս]], Ռենե Բյոլ
|-
|{{Դրոշավորում|Բոլիվիա}}
| Ռենե Բալիվիան Կալդերոն
|-
|{{Դրոշավորում|Բրազիլիա}}
| Արթուր սե Սուզա Կոստա, Ֆրանսիսկո Ալվես դոս Սանտոս Ֆիլո, [[Ռոբերտո դե Օլիվիերա Կամպոս]]
|-
|{{Դրոշավորում|Բրիտանական Հնդկաստան|ՌԾՈՒ}}
| Ջերեմի Ռայսման, [[Ս․ Դ․ Դեշմուք]], [[Ռ․ Կ․ Շանմուքամ Չեթթի]]
|-
|{{Դրոշավորում|Կանադա|1957}}
|[[Ջեյմս Լորիմեր Իլսլի]], [[Լուիս Սանտ Լոուրենտ]], [[Դուգլաս Աբբոթթ]] և [[Լիոնել Չեվրիեր]]
|-
|{{Դրոշավորում|Չիլի}}
| Լուիս Ալամոս Բարրոս
|-
|{{Դրոշավորում|Չինաստանի Հանրապետություն}}
|[[Հ․ Հ․ Կունգ]], Ցիանգ Տինգֆու, Կուո Պինգ-Վեն
|-
|{{Դրոշավորում|Կոլումբիա}}
|[[Կառլոս Լլերաս Ռեստրեպո]], Միգել Լոպես Պումարեյո
|-
|{{Դրոշավորում|Կոստա Ռիկա}}
| Ֆրանսիսկո դե Պաուլա Գուտիերեշ Ռոս
|-
|{{Դրոշավորում|Կուբա}}
| Էդուարդո Ի․ Մոնթելյու
|-
|{{Դրոշավորում|Չեխոսլովակիա}}
| Լադիսլավ Ֆեյերաբենդ ([[:cs:Ladislav Karel Feierabend|cs]])
|-
|{{Դրոշավորում|Դոմինիկյան Հանրապետություն}}
| Անսելմո Կոպելլո
|-
|{{Դրոշավորում|Էկվադոր}}
| Էստեբան Ֆ․ Կարբո
|-
|{{Դրոշավորում|Եգիպտոս|1922}}
| Սանի Լաքանի Բեյ
|-
|{{Դրոշավորում|Էլ Սալվադոր}}
| Ագուստին Ալֆարո Մորան
|-
|{{Դրոշավորում|Եթովպիա|1941}}
| Էֆռեմ Թիվելդե Մեդհեն
|-
|{{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}
|[[Պիեռ Մենդես Ֆրանս]]
|-
|{{Դրոշավորում|Հունաստան|1822}}
| Կիրիակոս Վարվարեսսոս
|-
|{{Դրոշավորում|Գվատեմալա}}
| Մանուել Նորիեգա Մորալես
|-
|{{Դրոշավորում|Հայիթիի Հանրապետություն}}
| Անդրե Լիոթաուդ
|-
|{{Դրոշավորում|Հոնդուրաս}}
| Ջուլիան Ռ․ Կասերես
|-
|{{Դրոշավորում|Իսլանդիա}}
| Մագնուս Սիգուրոսսոն
|-
|{{Դրոշավորում|Իրան|1979}}
| Աբուլ Հասսան Էբտեհաջ
|-
|{{Դրոշավորում|Իրաք|1924}}
| Իբրահիմ Կամալ
|-
|{{Դրոշավորում|Լիբերիա}}
| Վիլյամ Ե․ Դենիս, Սըր
|-
|{{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}}
| Հյուգոս լե Գալեյս
|-
|{{Դրոշավորում|Մեքսիկա}}
| Էդուարդո Սուարես, Վիկտոր Ուրքուիդի
|-
|{{Դրոշավորում|Նիդեռլանդներ}}
|[[Ջոհան Վիլլեմ Բեյեն]]
|-
|{{Դրոշավորում|Նոր Զելանդիա}}
|[[Վալտեր Նեշ]], Էդվարդ Կոլդհամ Ֆյուսել
|-
|{{Դրոշավորում|Նիկարագուա}}
|[[Գիլլերմո Սեվիլլա Սակասա]]
|-
|{{Դրոշավորում|Նորվեգիա}}
|[[Վիլհելմ Քեյլհաու]]
|-
|{{Դրոշավորում|Պանամա}}
| Աուգուստո Գիլլերմո Արանգո
|-
|{{Դրոշավորում|Պարագվայ}}
| Չելսո Ռ․ Վելասկես
|-
|{{Դրոշավորում|Պերու|1825}}
|[[Պեդրո Բելտրան Էսպանտոսո]]
|-
|{{Դրոշավորում|Ֆիլիպիններ|1919}}
|[[Անդրես Սորիանո]]
|-
|{{Դրոշավորում|Լեհաստան|1928}}
| Լյուդվիկ Գրոսֆելդ
|-
|{{Դրոշավորում|Հարավային Աֆրիկա|1928}}
| Ս․ Ֆրանկ Ն․ Ջի
|-
|{{Դրոշավորում|ԽՍՀՄ}}
| Միխայիլ Ստեփանովիչ Ստեփանով
|-
|{{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}}
|[[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]
|-
|{{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}}
| Հենրի Մորգենթհաու Ջունիոր, [[Ֆրեդ Վինսոն]], [[Դին Աչեսոն]], [[Հարրի Դեքսթեր Ուայթ]]
|-
|{{Դրոշավորում|Ուրուգվայ}}
| Մարիո լա Գամմա Աչեվեդո
|-
|{{Դրոշավորում|Վենեսուելա}}
| Ռոդոլֆո Ռոխաս
|-
|{{Դրոշավորում|Հարավսլավիա|1992}}
|[[:en:Vladimir Rybář|Վլադիմիր Ռիբար]]
|}

== Բրետտոն Վուդսի Վերջնական ակտի վավերացում և Սավաննայի համաժողով ==
Բրետտոն Վուդսում ԱՄՀ-ի և ՎԶՄԲ-ի շուրջ կնքված Համաձայնագրի հոդվածները ուժի մեջ չմտան մինչև որ դրանք չվավերացվեցին առնվազն 80 % կապիտալ մասնակցություն ունեցող (քվոտաներ) երկրների կողմից։ Շեմը հաղթահարվեց 1945թ․ դեկտեմբերի 27-ին։

Այդ կառույցները պաշտոնապես սկզբնավորվեցին 1946թ․ մարտի 8-18-ը [[Սավաննա (Ջորջիա)|Սավաննայում]]՝ [[Ջորջիա]]յում, տեղի ունեցած բացման արարողության ժամանակ<ref name=":12">IMF, "IMF Chronology," https://www.imf.org/external/np/exr/chron/chron.asp</ref>։ Հատկանշապես Սավաննայում բացակա էր ԽՍՀՄ-ը, որը չնայած ստորագրել էր Բրետտոն Վուդսի Վերջնական ակտը, սակայն չէր վավերացրել։ ԽՍՀՄ-ը երբեք չմիացավ ԱՄՀ-ին և ՎԶՄԲ-ին, սակայն նրան հաջորդող Ռուսաստանի Դաշնությունը դա արեց 1992թ․-ին։ Նմանապես [[Ավստրալիա]]ն և [[Նոր Զելանդիա]]ն էլ էին պաշտոնապես բացակա Սավաննայի համաժողովից (Ավստրալիան դիտորդներ էր ուղարկել), սակայն ավելի ուշ նրանք միացան ԱՄՀ-ին և ՎԶՄԲ-ին։

== Ազդեցություն ==
Երկու միջազգային կազմակերպությունների հիմնադրման հաջողության շնորհիվ, որոնք երկար ու ազդեցիկ կյանք ունեցան, Բրետտոն Վուդսի համաժողովը երբեմն մեջբերվում է որպես կրկնօրինակման արժանի օրինակ։ Մասնավորապես՝ վաղ 1970-ական թթ․ Բրետտոն Վուդսում համաձայնեցված ֆիքսված փոխարժեքի համակարգի ոչնչացումից  ի վեր մի շարք կոչեր են արվել «Նոր Բրետտոն Վուդս» ունենալու համար։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

[[Կատեգորիա:Արտարժույթի շուկա]]
[[Կատեգորիա:Համաշխարհային բանկ]]
[[Կատեգորիա:Արժույթի միջազգային հիմնադրամ]]