Դիտել Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Մարտարվեստ
| պատկեր = Wrestling - Sikeston, MO 1938 - 1.jpg
| պատկերնի նկարագրություն = Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի հանդիպում (Սիքստոն, [[Միսուրի]], [[ԱՄՆ]], [[1938]] թ.)
| բնօրինակ = Professional wrestling
| այլ անվանումներ = Ռեստլինգ<br />Պրոֆեսիոնալ ռեստլինգ<br />Կեչ<br />Լուչա լիվրե<br />Պուրորեսու
| ծագման երկիր = {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}}<br>{{Դրոշավորում|Գերմանիա}}<br />{{Դրոշավորում|Կանադա}}<br>{{Դրոշավորում|Հնդկաստան}}<br>{{Դրոշավորում|Մեքսիկա}}<br>{{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}}<br>{{Դրոշավորում|Ճապոնիա}}<br>{{Դրոշավորում|Պուերտո Ռիկո}}<br>{{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}
}}

'''Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ''', '''ռեստլինգ''', '''կեչ''' ({{lang-en|professional wrestling}}, կրճատ՝ ''pro wrestling'', {{lang-fr|''catch''}}), ոչ [[Մրցակցություն|մրցակցային]] [[սպորտ]]ի կամ [[սպորտային ժամանց]]ի տարատեսակ, որն իր մեջ է համախմբում [[աթլետիկա]]ն, [[կատարողական արվեստ|կատարողական]] և [[Մարտական արվեստներ|մարտական]] արվեստները<ref =«Բարտ»>Ռոլան Բարտ, «Ռեստլինգի աշխարհը», ''«Առասպելներ»'', 1957</ref>։ Պարունակում է թե՛ [[Հունահռոմեական ըմբշամարտ|դասական]] և թե՛ բռնվածքային [[ըմբշամարտ]]ի տարրեր, ինչպես նաև ունի ժամանակակից հավելումներ՝ բռնվածքների, նետումների կամ ակրոբատիկ հնարքների տեսքով։

Տվյալ սպորտաձևով զբաղվող մարզիկները կոչվում են ռեստլերներ կամ պրոֆեսիոնալ ըմշամարտիկներ։ Մրցակցային բնույթի բացակայության շնորհիվ անցկացվող մարտերը տեղի են ունենում նախօրոք մշակված սցենարներով, սակայն չի բացառվում չպլանավորված երևույթների (շութ) ուղեկցումը։

Ի տարբերություն [[ըմբշամարտ|օլիմպիական ըմբշամարտ]]ի, և առհասարակ գրեթե բոլոր [[սպորտ|մարզաձևերի]], պրոֆեսիոնալ ըմբամարտը չունի վերահսկիչ մարմին։

Յուրաքանչյուր հանդիպման հանգուցալուծումը որոշված է նախօրոք։ Ցանկացած տեսակի հարձակվողական հնարքների ճիշտ կատարման և իրական վնասվածքներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է մասնակցող կողմերի սերտ համագործակցությունը<ref>[http://entertainment.howstuffworks.com/pro-wrestling.htm «Ինչպես է պրոֆըմբշամարտն աշխատում»], վերցված է դեկտեմբերի 20, 2014</ref>։

== Պատմություն ==
{{Հիմնական|Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի պատմություն}}
Որպես ժամանցի տարածված ձև սկզբնավորվել է [[19-րդ դար]]ում [[Եվրոպա]]յում, որից հետո հանդես է եկել որպես կողմնային ցուցահանդես [[Հյուսիսային Ամերիկա|հյուսիսամերիկյան]] շրջիկ [[կառնավալ]]ներում և [[վոդևիլ]]ային ներկայացումներում։ Ներկայումս պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտն հանդիսանում է ժամանցի արդյունաբերության առանձին ոլորտ, որն ունի զանազան տարատեսակներ և ենթամշակույթներ ողջ աշխարհում։

== Ոլորտը ==
[[Պատկեր:Christopher Daniels 1.jpg|240px|մինի|[[Քրիստոֆեր Դենիելս]]ը նետվում է հակառակորդի վրա]]
Ի տարբերություն [[Եվրոպա]]յի, ռեստլինգային ցուցադրումներն առավել լայն ժողովրդականության են արժանացել [[Կենտրոնական Ամերիկա|կենտրոնական]] և հյուսիսային Ամերիկայում, ինչպես նաև [[Ճապոնիա]]յում։ Ոլորտի առավել հանրաճանաչ մարզիկներին հաջողվել է իրենց երկրներում ձեռք բերել հայտնի անձնավորության համբավ։

Չնայած ռեստլինն սկզբնապես ունեցել է փոքր գործողության ձևաչափ [[կրկես]]ային և պարահանդեսային ներկայացումներում, այժմ այն հանդիսանում է միլիարդավոր [[ԱՄՆ դոլար|դոլար]]ների շրջանառություն ունեցող արդյունաբերություն։ Եկամուտները մեծ մասամբ ստացվում են տոմսերի վաճառքից, կաբելային [[Հեռուստատեսություն|հեռուստատեսության]] և [[փեյ-փեր-վյու]] հեռարձակումներից, ինչպես նաև լիցենզավորված [[ապրանքանիշ]]ների և տնային տեսասկավառակների վաճառքից։ Առանցքային դեր է ունեցել բովանդակության մատուցման փեյ-փեր-վյու ձևաչափի տարածման գործում։ Առավել մեծ պահանջարկ ունեցող ամենամյա փեյ-փեր-վյու իրադարձություններից են «[[Ռեսլմանիա]]» («[[WWE]]»), «Փառքի սահման» («[[TNA]]») իրադարձությունները։ Ներկայումս մի շարք կազմակերպություններ որպես հեռարձակման հարթակ օգտագործում են ժամանակակից [[համացանց]]ի հնարավորությունները։ Կանոնավոր կերպով զարգացող [[համաշխարհային սարդոստայն]]ի շնորհիվ հնարավոր է դիտել վեբ շոուներ, ինտերնետ փեյ-փեր-վյուներ (ԻՓՓՎ) կամ կատարել առցանց տեսավարձույթ։

Հանդիսանալով կատարողական արվեստի տարատեսակ, ռեստինգը շարունակաբար գտնվել է ակադեմիական և լրատվական ուսումնասիրությունների կենտրոնում։ Սպորտաձևի մասին նկարահանվել են բազմաթիվ ֆիլմեր, որոնցից առավել նշանավորներից են «Ներքնակից այն կողմ», «Մենամարտելով ստվերների հետ» վավերագրական ֆիլմերը, ինչպես նաև [[2008]] թվականին նկարահանված «[[Ռեստլերը (ֆիլմ)|Ռեստլերը]]» գեղարվեստական կինոնկարը, որն արժանացել է [[Օսկար]]ի բազմաթիվ նոմինացիաների և վերածնել [[Միքի Ռուրկ]]ի դերասանական կարիերան։

Ներկայումս ռեստլինգի խոշորագույն կազմակերպությունը ամերիկյան «[[WWE]]» ընկերությունն է, որը [[2001]] թվականին կարողանում է ձեռք բերել նախկին մրցակիցներ «[[WCW|World Championship Wrestling]]» (WCW) և «[[Extreme Championship Wrestling]]» (ECW) առաջնություններին և ապրապնդել արդյունաբերության առաջատարի դիրքը։ Ռեստլինգի այլ նշանակալի կազմակերպություններից են ամերիկյան «[[Total Nonstop Action Wrestling]]» (TNA), «[[Ring of Honor]]» (ROH), [[մեքսիկա]]կան «[[Consejo Mundial de Lucha Libre]]», «[[Asistencia Asesoría y Administración]]» (AAA) և ճապոնական «[[New Japan Pro Wrestling]]» (NJPW), «All Japan Pro Wrestling» (AJPW) և «Pro Wrestling Noah» (AWN) լիգաները։
=== Հյուսիսամերիկյան և ճապոնական գլխավոր կազմակերպությունների ստեղծման ժամանակատախտակ ===
<center>
<timeline>
DateFormat = yyyy
ImageSize  = width:800 height:auto barincrement:26
PlotArea   = left:20 right:40 bottom:30 top:15

Colors     =
  id:line          value:gray(0.8)

Period     = from:1925 till:2020
TimeAxis   = orientation:horizontal format:yyyy
ScaleMajor = unit:year  increment:5  start:1925  gridcolor:line
AlignBars  = justify

BarData=
  bar:NWAs
  bar:JCP
  bar:CMLL
  bar:GCW
  bar:NWA
  bar:SW
  bar:CWF
  bar:WWE
  bar:AWA
  bar:IWE
  bar:WCCW
  bar:AJPW
  bar:NJPW
  bar:WWC
  bar:UWA
  bar:UWF
  bar:WCW
  bar:AAA
  bar:WAR
  bar:ECW
  bar:IWA
  bar:BA
  bar:NOAH
  bar:Z1
  bar:ROH
  bar:TNA
  bar:GFW
  bar:AEW
PlotData=
  width:18 fontsize:S textcolor:black anchor:from align:left

  bar:NWAs  color:orange  from:1929  till:1949  shift:(2,-5) text:[[National Wrestling Association]]
  bar:JCP   color:orange  from:1931  till:1988  shift:(2,-5) text:[[Jim Crockett Promotions]]
  bar:CMLL  color:orange  from:1933  till:end   shift:(2,-5) text:[[Consejo Mundial de Lucha Libre]]
  bar:GCW   color:orange  from:1944  till:1984  shift:(2,-5) text:[[Georgia Championship Wrestling]]
  bar:NWA   color:orange  from:1948  till:end   shift:(2,-5) text:[[National Wrestling Alliance]]
  bar:SW   color:orange  from:1948  till:1989  shift:(2,-5) text:[[Stampede Wrestling]]
  bar:CWF   color:orange  from:1949  till:1987  shift:(2,-5) text:[[Championship Wrestling from Florida]]
  bar:WWE   color:orange  from:1952  till:end   shift:(2,-5) text:[[WWE|World Wrestling Entertainment (WWE)]]
  bar:AWA   color:orange  from:1960  till:1991  shift:(2,-5) text:[[American Wrestling Association]]
  bar:IWE   color:orange  from:1966  till:1981  shift:(2,-5) text:[[International Wrestling Enterprise]]
  bar:WCCW  color:orange  from:1966  till:1990  shift:(2,-5) text:[[World Class Championship Wrestling]]
  bar:AJPW  color:orange  from:1972  till:end   shift:(2,-5) text:[[All Japan Pro Wrestling]]
  bar:NJPW  color:orange  from:1972  till:end   shift:(2,-5) text:[[New Japan Pro Wrestling]]
  bar:WWC   color:orange  from:1973  till:end   shift:(2,-5) text:[[World Wrestling Council]]
  bar:UWA   color:orange  from:1975  till:1995  shift:(2,-5) text:[[Universal Wrestling Association]]
  bar:UWF   color:orange  from:1984  till:1990  shift:(2,-5) text:[[Universal Wrestling Federation (Japan)|Universal Wrestling Federation]]
  bar:WCW   color:orange  from:1988  till:2001  shift:(-150,-5) text:[[World Championship Wrestling]]
  bar:AAA   color:orange  from:1992  till:end   shift:(-174,-5) text:[[Asistencia Asesoría y Administración]]
  bar:ECW   color:orange  from:1992  till:2001  shift:(-150,-5) text:[[Extreme Championship Wrestling]]
  bar:IWA   color:orange  from:1994  till:end   shift:(-150,-5) text:[[International Wrestling Association]]
  bar:BA   color:orange  from:1996  till:2011  shift:(-110,-5) text:[[BattlARTS]]
  bar:WAR   color:orange  from:1992  till:2000  shift:(-110,-5) text:[[WAR (wrestling promotion)|Wrestling Association R]]
  bar:NOAH  color:orange  from:2000  till:end   shift:(-100,-5) text:[[Pro Wrestling Noah]]
  bar:Z1    color:orange  from:2001  till:end   shift:(-100,-5) text:[[Pro Wrestling Zero1]]
  bar:ROH   color:orange  from:2002  till:end   shift:(-70,-5) text:[[Ring of Honor]]
  bar:TNA   color:orange  from:2002  till:end   shift:(-150,-5) text:[[Total Nonstop Action Wrestling]]
  bar:GFW   color:orange  from:2014  till:end   shift:(-150,-5) text:[[Global Force Wrestling]]
  bar:AEW   color:orange  from:2019  till:end   shift:(-150,-5) text:[[All Elite Wrestling]]
</timeline>
</center>

== Ընդունված կարգեր ==
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում նկարագրվող դեպքերը կարող են լինել երկու մակարդակի՝ «ռինգային», այսինքն շոուի ընթացքում նախապես մշակված սցենարով տեղի ունեցող դեպքերը, և «ռինգից դուրս»՝ այսինքն ներկայացումներից դուրս տեղի ունեցած իրական դեպքերը, որոնք կարող են ուղղակիորեն ազդել մարզիկների ելույթների վրա (օրինակ՝ մարզական [[Պայմանագիր|պայմանագրերի]] ավարտ, իրական վնասվածքներ և այլն)։

Առանձնահատուկ ուշադրություն է տածվում այն ռեստլերների հանդեպ, ովքեր հանդես են գալիս իրական անվամբ։ Ըմբշամարտիկի կերպարի կատարած գործողությունները համարվում են գեղարվեստական զարգացումներ և չպետք է ոչ մի կերպ ասոցացվեն տվյալ անձնավորության ոչ-ռինգային [[կյանք]]ի ու գործունեության հետ։
=== Քեյֆեբ ===
Պատմությանը հայտնի չէ այն տարեթիվը, երբ ռեստլինգը [[Մրցակցություն|մրցակցային]] [[ըմբշամարտ]]ից վերածվեց ժամանցի տարատեսակի։ Երկար տարիներ շարունակ բազմաթիվ ռեստլերներ իրական կյանքում իրենց դրսևորում էին ռինգային կերպարների նման՝ սպորտաձևի երկրպագուներին փորձելով ցույց տալ տվյալ արդյունաբերության ճշմարտանմանությունը։

Սպորտային պատրանքի ստեղծմանը և դրա հետագա ճշմարտանմանության պահպանմանն ուղղված միջոցառումների ընդհանուր պրակտիկան ռեստլինգի եզրաբանությունում կոչվում է [[քեյֆեբ]]։ Կանխորոշված մարտերի ընթացքում մարզիկների ազատ հաղորդակցության համար գոյություն ունի մարզաձևին հատուկ [[բառապաշար]] և [[մեղմասություն]], որոնք անհասկանալի են կողմնակի անձնաց։

Ժամանակ առ ժամանակ հնարավոր է, որ մարզիկը շեղվի նախապես մշակված քեյֆեբից և այլ ընթացք տա իրադարձություններին։ Ռեստլինգի եզրաբանությունում սա կոչվում է [[շութ]] ([[անգլերեն]]՝ shoot - կրակել)։ Երբեմն շոուներում օգտագործվում են շութանման տարրեր՝ դրանք իրականությանն ավելի մոտ դարձնելով։ Այս երևույթն անվանվում է «աշխատեցված շութ» ("worked shoot")։

Հետզհետե պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մենամարտերի կանխորոշված բնույթը դառնում է [[բաց գաղտնիք]] այն բանից հետո, երբ արդյունաբերության առաջատար պրոմոտերները (այդ թվում «[[World Wrestling Entertainment]]»-ի սեփականատեր [[Վինս Մաքմահոն]]ը) սկսում են հանրությանը բացահայտել մարտերի ոչ մրցակցային բնույթը։ Ռեստլինգի արդյունաբերությունում հանդես եկող մի շարք գործիչներ սկզբնապես դեմ են արտահայտվել տվյալ որոշմանը, գտնելով, որ հանրությունը պետք անտեղյակ լինի ռեստլինգի ներքին աշխարհից, ինչպես որ աճպարարական ներկայացման հանդիսատեսներն են անտեղյակ [[Իլյուզիոնիզմ|իլյուզիոնիստական]] հնարքների կատարման ձևի մասին։ Չնայած թատերական բնույթին, բազմաթիվ ամերիկյան նահանգներում դեռ կան վերահսկիչ սպորտային կառույցներ (օրինակ՝ [[:en:New York State Athletic Commission|Նյու Յորք նահանգի սպորտային հանձնաժողովը]])<ref>[http://www.dos.ny.gov/athletic/ «Նյու Յորք նահանգի սպորտային հանձնաժողով»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170429032410/https://www.dos.ny.gov/athletic/ |date=2017-04-29 }}, մարտի 3, 2013</ref>։

=== Կատարողական արվեստի հայեցակետեր ===
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի շոուները կարող են համարվել շրջանաձև [[թատրոն]]ի տարատեսակ. կենտրոնում տեղակայված ռինգը շրջապատված է կողմնային տեղամասով և նախաբեմ հիշեցնող աստիճանահարթակով։ Այնուամենայնիվ, ի տարբերություն թատերական ներկայացումների, որոնցում պահպանվում է [[չորրորդ պատ (եզրույթ)|չորրորդ պատ]]ի կանոնը, ըմբշամարտի շոուներն աչքի են ընկնում փոխակտիվությամբ, այսինքն քաջալերվում է շոուի մաս կազմող անձնանց հաղարդակցումը հանդիսատեսի հետ։ Հանդիսատեսի ներգրավման առավել բնորոշ դրսևորումներից է դրական և բացասական կերպարներին համապատասխան ուշադրություն դարձնելը։ Սովորաբար դրական կերպարների հանդեպ («բեյբիֆեյս», «ֆեյս») դահլիճում հավաքված հանդիսատեսները ցուցաբերում են դրական վերաբերմունք, իսկ բացասական կերպար կերտող մարզիկների («հիլ») հասցեին հնչեցնում են բացասական սուլոցներ։

== Կանոններ ==
Չնայած վերահսկիչ մարմնի բացակայությանը, պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում գործում են որոշակի ռինգային կանոններ։ Կանոնները կարող են աննշան կերպով տարբերվել ըստ շոուն անցկացնող կազմակերպության։ 
=== Ընդհանուր կառուցվածք ===
Մարտերն անցկացվում են երկու և ավելի կողմերի միջև։ Յուրաքանչյուր կողմը կարող է բաղկացած լինել մեկ և ավելի մարզիկներից։

Մարտը հաղթանակելու համար անհրաժեշտ է բավարարել հետևյալ պայմաններից մեկը՝

* մրցակցի ուսերը 3 վայրկյան սեղմած պահել ռինգային ներքնակի վրա (փինֆոլ)
* մրցակցին հանձնվեցնել
* հաղթել մրցակցի որակազրկմամբ
* հաղթել մրցակցի՝ նշված ժամանակահատվածում ռինգից դուրս մնալու շնորհիվ
* Մրցակցին ենթարկել [[նոկաուտ]]ի

Կանոնավոր մարտերում փինֆոլները և հանձնվեցումները պետք է կատարվեն միմիայն ռինգի ներսում։

Գոյություն ունեն մարտատեսակներ, որոնցում հաղթանակելու համար անհրաժեշտ է գրանցել մեկից ավելի փինֆոլներ, հանձնվեցումներ և այլն։ Առավել տարածված են հաղթանակի արձանագրման 3-վայրկյանանոց ֆոլերը։ Մարտերը կարող են ունենալ նաև ժամանակային սահմանափակում (20, 30 կամ 60 [[րոպե]]), որոնց ժամանակ բավականաչափ ֆոլ չստանալու դեպքում մարտն ավարտվում է առանց հաղթողի (ոչ-ոքի)։ Ժամանակային սահմանափակում ունեցող մարտերը ռեստլինգի եզրութաբանությունում կոչվում են «երկաթե մարդու մարտ» ({{lang-en|''Iron Man match''}})։

Մի շարք մասնակիցներ ունեցող մարտատեսակներն առաջնորդվում են բացառման (էլիմինացիոն) սկզբունքով։ Իր դեմ ֆոլ ստացած մարզիկը պարտավորվում է լքել մրցասպարեզը։ Մարտն ավարտվում է այն ժամանակ, երբ ռինգում մնում է մեկ ռեստլեր։ Այնումենայնիվ, գոյություն ունեն բացառման սկզբունքով չառաջնորդվվող ըմբշամարտի մարտատեսակներ, որոնցում հաղթանակ տանելն հնարավոր է միայն մեկ ֆոլի արձանագրմամբ։ Սա նշանակում է, որ եթե նման մարտերում խաղարկվում է որևէ չեմպիոնական տիտղոս, ապա գործող չեմպիոնը կարող է կորցնել իր տիտղոսը՝ նույնիսկ առանց փինֆոլի կամ հանձնվեցման ենթարկվելու (ի տարբերություն անհատական մենամարտերում, որոնց ժամանակ գործող չեմպիոնը, օգտվելով '''չեմպիոնի առավելությունից''', կարող է դիտավորյալ ինքն իրեն որակազրկել կամ ռինգից դուրս մնալ, սակայն կրկին չկորցնել տիտղոսը)։ Բազմանդամ մարտերում որակազրկման քաղաքականություն չի կիրառվում։
[[Պատկեր:Professional wrestling ladder match.jpg|մինի|ձախից|250px|«WWE Money in the Bank» իրադարձության ժամանակ ([[2009]])]]
Գոյություն ունեն բազմաթիվ բազմանդամ մարտեր, որոնք ունեն հաղթողին հռչակելու տարբեր գրավականներ։ Առավել տարածված են սանդուղքային մարտերը ({{lang-en|''ladder match''}})։ Պարզ սանդուղքային մարտերում մասնակցող ռեստլերները, կամ թիմերը հաղթելու համար պետք է ռինգի կենտրոնում տեղադրեն շարժասանդուղք և այն մագլցելով ձեռք գցեն ռինգի վերևում կախված մրցանակին։ Սանդուղքային մարտը հաջող անցկացնելու համար ռեստլերը կամ ռեստլերների թիմը պետք է մրցակցի կամ մրցակիցներին կարողանա տևական ժամանակով մեկուսացված պահել։ Որպես արդյունք, սանդուղքը կարող է օգտագործվել որպես զենք։ Նման մարտերում մրցանակ կարող են հանդիսանալ հատուկ պայմանագրերը, որոնք հաղթողին կարող են ցանկացած պահի տիտղոսային մարտի հնարավորություն տալ։

Նմանատիպ սկզբունքով աշխատող մարտատեսակ է թագավորական մարտը ({{lang-en|''battle royal''}})։ Մարտը սկսվում է երկու ռեստլերի մասնակցությամբ և որոշակի ինտերվալներից հետո ռինգ են մտնում նոր մարտիկներ։ Հաղթանակելու համար անհրաժեշտ է մրցակիցներին նետել ռինգի վերին լարի վրայով այնպես, որ երկու ոտքերն էլ դիպչեն ռինգից դուրս գտնվող հատվածին։ Մարտի հաղթող է հռչակվում ռինգում գոյատևած վերջին մարզիկը։ Թագավորական մարտի օրինակ է «''WWE''»-ի «''Royal Rumble''» կոչվող մարտը, որի ժամանակ մարտն սկսվում է երկու մարզիկի մասնակցությամբ, այնուհետև 90 [[վայրկյան]] ինտերվալներով (նախկինում՝ 2 [[րոպե]]) ռինգ են մուտք գործում նոր ռեստլերներ։ Մասնակիցների ընդհանուր քանակը կարող է հասնել 30-40 հոգու։

Յուրաքանչյուր մարտի համար նշանակվում է մրցավար (ռեֆերի)։ [[Լուչա Լիվռե|Լուչա լիվռե]]ի բազմամարդ մարտերի համար նշանակվում են երկու մրցավարներ, որոնցից մեկը պարտավորվում է գտնվել ռինգում, իսկ մյուսը՝ ռինգից դուրս։

Մրցավարների՝ վերջնական արբիտր լինելը ցուցադրական է, քանի որ նրանց գլխավոր պատասխանատվությունը ըմբշամարտիկների և ետնաբեմում գտնվող սցենարիստների միջև կապ հաստատելն է։ Մրցավարները ներկա են նույնիսկ այն մարտերում, որոնցում նրանց կարիքն այդքան էլ չկա (օրինակ՝ սանդուղքային մարտեր)։ Չնայած մրցավարների գործողություններին երբեմն տրվում են դրամատիկական նրբերանգներ, այնուամենայնիվ, թատերական անկողմնապահ մարմնի տպավորություն թողնելու համար մրցավարները պարտավորվում են հավատարիմ մնալ որոշակի կանոնների ու պահանջների։ Միայն մրցավարներին է պատկանում ֆոլի կամ որակազրկման արձանագրումը, ուստի շատ հաճախ բացական կերպարով հանդես եկող ռեստլերները (հիլ) փորձում են շեղել կամ մեկուսացնել մրցավարներին, որպեսզի արգելված հնարքներ օգտագործեն մրցակցի վրա։

Ժամանակ առ ժամանակ օգտագործվում են հյուր մրցավարներ, ովքեր օգտագործելով իրենց հայտնիությունը, սովորաբար մարտը վարում են որոշակի կողմնապահությամբ։ Դրական կերպարում հանդես եկող հյուր մրցավարները ամեն ինչ անում են հիլ ըմբշամարտիկի զեղծարարությունները կանխելու համար։
[[Պատկեր:Wrestling Turnbuckles (WWE) jjron 10.11.2007.jpg|175px|մինի|«[[WWE]]»-ում օգտագործվող ռինգի անկյունային տեղամասը]]
Եթե հյուր մրցավարը հանդես է գալիս բացասական կերպարում, ապա կարող է հիլ մարզիկի օգտին կիրառել այնպիսի կողմնակալություններ, ինչպիսիք են՝

* Արագ հաշվել հիլ ըմբշամարտիկի ֆոլը, սակայն նույն գործողությունը կատարել դանդաղ կերպով (կամ ընդհանրապես չկատարել) ֆեյս ըմբշամարտիկի պարագայում.
* Հիլ ըմբշամարտիկներին թույլ տալ բացահայտորեն օգտագործել արգելված մարտավարություններ, սակայն նույն ազատությունները չկիրառել ֆեյս ըմբշմարատիկների օգտին.
* Հիլ ըմբշամարտիկի օգտին անգիտակից ձևանալ՝ վերջինիս թույլ տալով կատարել արգելված հնարքներ հակառակորդի նկատմամբ.
* Ֆիզիկապես օգնել հիլ ըմբշամարտիկին և այլն.

Ըմբշամարտի մարտերն անցկացվում են ռինգում, որն իրենից ներկայացնում է բարձրացված [[կտավ|բրեզենտ]]ե ներքնակ՝ յուրաքանչյուր անկյունում տեղադրված սյունակներով։ Ռինգը շրջապատված է երեք հորիզոնական լարերով կամ [[մալուխ]]ներով, որոնք [[մետաղ]]յա կցորդների միջոցով միացված են անկյունային սյունակներին։ Անվտանգության նկատառումներով մետաղե կցորդները փակված են փափուկ բարձիկներով։ Ռինգը շրջապատող տեղամասում տեղադրված են փափուկ ներքնակներ։ Ռինգային տեղամասը հանդիսատեսից բաժանված է պատնեշներով։

=== Թիմային կանոններ ===
[[Պատկեր:Jeff-Hardy-Dropkick,-RLA-Melb-10.11.2007 filtered.jpg|մինի|ձախից|220px|Ավանդական թիմային մարտ. [[Ջեֆ Հարդի]]ն օդային ոտնահարված է հացնում [[Էդդի Ֆաթու|Ումագա]]յին, իսկ համապատասխան թիմակիցներ [[Թրիփլ Էյչ]]ը և [[Ռենդի Օրտոն]]ը սպասում են փոխատեղվելուն]]
Ավանդական թիմային մարտերում յուրաքանչյուր խմբից ռինգում գնվելու իրավունք ունի այսպես կոչված «օրինական» կամ «ակտիվ» մասնակիցը։ Փոխատեղվելու համար նույն թիմը ներկայացնող ռեստլերները պետք է ֆիզիկապես դիպչեն միմյանց (սովորաբար կատարվում է [[ձեռք]]ի ափերով)։ Օրինական մասնակցի կարգավիճակը կորցրած մարզիկին ներասպարեզային տեղամասը լքելու համար հատկացվում է 5 վայրկյան։

Ոչ օրինական մասնակիցը պետք է ռինգային գոտուց դուրս կանգնի և խուսափի հակառակորդ խմբի ոչ օրինական մրցակցի և/կամ մրցավարի հետ ընդհարվելուց։ Գրեթե բոլոր կազմակերպություններում ոչ օրինական մասնակիցը պարտավորվում է դիպչել ռինգային կցորդին կամ առնվազն բռնվել դրան կցված ճոպանից։

Որոշ բազմամարդ թիմային մրցույթներում սահմանվում է օրինական մասնակիցների որոշակի քանակ։

Սցենարից զատ, ռեստլերների փոխատեղումը վերջիններիս հնարավորություն է տալիս հանգստանալու, քանզի թիմային մարտերը երբեմն աչքի են ընկնում տևականությամբ։

«Տեխասյան տորնադո» ձևաչափի թիմային մարտերում օրինական մասնակից են համարվում բոլոր մարտիկները, ովքեր բոլորն էլ կարող են միաժամանակ մարտադաշտում գտնվել։ Այս տարատեսակում չի գործում որակազրկումը։

Նույն թիմում հանդես եկող ռեստլերը չի կարող փինի ենթարկել թիմակցին։

=== Մրցավարի որոշումներ ===
==== Փինֆոլ ====

Փինֆոլը պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում հաղթանակ տանելու ամենատարածված ձևն է։ Իր հաշվին փինֆոլ գրանցելու համար ռեստլերը պետք է հակառակորդի ուսերը սեղմի ներքնակին, իսկ այդ ժամանակ հանդիպման մրցավարը [[ձեռք]]ի ափով պետք է երեք անգամ հարվածի նույն ներքնակին (եռահաշվարկ)։ Պարտվող մարզիկի՝ մեջքի վրա գտնվելը պարտադիր պայման է։ Մրցավարի կողմից եռահաշվարկն սկսվում է այն ժամանակ, երբ ըմբշամարտիկի ուսերը դիպչում են ներքնակին, իսկ հակառակորդը մարմնի ցանկացած մասով ֆիքսում է տվյալ դիրքը։ Փինֆոլից խուսափելու համար անհրաժեշտ է մինչև եռահաշվարկի կայանալը դուրս պրծնել ֆիքսված վիճակից (ինչը կոչվում է «քիքաուտ»)։

Փինֆոլը չի արձանագրում այն դեպքում, երբ հարձակվող մարզիկը որպես լծակ օգտագործում է ռինգային լարերը կամ բռնվում է պաշտպանվողի ռինգային հագուստից (եթե տվյալ մարտի պայմաններն այլ բան չեն թելադրում)։

Երբեմն հնարավոր է, որ երկու մրցակիցների ուսերը նույնապես գտնվեն ներքնակի վրա։ Հիմնականում նման իրադրություններն ավարտվում են ոչ-ոքի արդյունքով։

==== Հանձնվեցում ====
[[Պատկեր:Cody Deaner by Tabercil-1.jpg|260px|մինի|Խեղդող հնարքի կիրառում]]
Մենամարտն հաղթանակելու գրավականներից է նաև մրցակցին որևէ տեսակի բռնվածքի մեջ պահելով վերջինիս ստիպել հրաժարվել հետագա մրցապայքարից։

Բռնվածքի մեջ գտնվող ռեստլերը հանձնվելու որոշման մասին կարող է տեղեկացնել մրցավարին բերանացի (այն իրադրություններում, երբ մարմնի այլ մասերով հնարավոր չէ կատարել հանձնվելու ժեստ)։ Հանձնվելու մասին կարելի է տեղեկացնել նաև ազատ ձեռքը ներքնակին կամ մրցակցին թփթփացնելով։ Տվյալ [[ժեստ]]ն առավել լայն տարածման է արժանացել [[Ընդհանուր մենամարտեր|խառնամարտ]]իկ [[Քեն Շեմռոք]]ի կողմից՝ ուշ 90-ականներին։ Բռնվածքից պաշտպանվող ռեստլերը կարող է ազատ ձեռքերն օգտագործել դեպի մոտակա լարը հասնելու և դրանից բռնվելու համար, ինչը հանձնվել չի նշանակում։
[[Պատկեր:Kurt Angle effectue un ankle lock.jpg|մինի|ձախից|Հանձնվեցման փորձ ոտնաթաթի վրա ուժ գործադրելով]]
Հանձնվեցնող հնարքների օգտագործումը սկզբնապես մեծ տարածություն է ունեցել ռեստլինգում, սակայն կեչ ենթատեսակի անջատումից ի վեր բավականին քիչ օգտագործում ունի ներկայիս ռեստլինգում։ Այնուամենայնիվ, ըմբշամարտի պատմության մեջ կան բազմաթիվ ռեստլերներ, ինչպիսիք են [[Քրիս Ջերիքո]]ն, [[Ռիկ Ֆլեյր]]ը, [[Բրետ Հարթ]]ը, [[Քուրտ Էնգլ]]ը, [[Քեն Շեմռոք]]ը, [[Քրիս Բենուա]]ն, [[Դին Մալենկո]]ն, Թազը և այլք, ովքեր մարտերը հաղթում էին հանձնվեցնող հնարքների օգտագործմամբ։ Այն ռեստլերները, ովքեր որպես այցեքարտային հնարք օգտագործում են հանձնվեցումներ, ներկայացվում են որպես բռնվածքային մասնագետներ, ինչպես նաև նման հնարքներն առավել արդյունավետ և ցավոտ կերպով իրականացոնողներ։

Համաձայն ըմբշամարտի կանոնավոր հանդիպումներում ընդունված կանոնների՝ երկու մրցակիցների միջև ցանկացած ֆիզիկական կոնտակտը պետք է դադարեցվի եթե մարզիկներից մեկը բռնվել է ռինգային լարից կամ գտնվում է լարի ներքևում. սա հանդիսանում է բռնվածքի կոտրման առավել տարածված ձևը ({{lang-en|''rope break''}})։ Երբ պաշտպանվողին հաջողվում է այս քայլին դիմել, մրցավարը դա նկատելով անմիջապես հորդորում է հարձակվողին բաց թողնել, ինչի չկատարման դեպքում սկում է հաշվել մինչև հինգը։ Եթե հաշվարկը նույնպես անարդյունք է անցնում, մրցավարը կարող է դադարեցնել մարտը և արձանագրել հարձակվող ըմբշամարտիկի որակազրկումը։

Պաշտպանվող մրցակցի անունից կարող է խոսել նաև նրա սցենարային մենեջերը, ով հանդես է գալիս որպես լիազորված անձ և ցանկացած պահին կարող է դադարեցնել մարտը։ Մարտը դադարեցնելու համար մենեջերը պետք է մրցավարի համար տեսանելի վայրում սրբիչ իջեցնի։

==== Նոկաուտ ====
Բռնվածքի պատճառով առաջացած ուշաթափումը հավասարազոր է նոկաուտի։ Ըմբշամարտիկի հնարավոր ուշաթափվածությունը պարզելու համար «[[WWE]]»-ում մրցավարները երեք անգամ բարձրացնում և բաց թողնում նրա ձեռքը, և եթե դրանից հետո մարզիկը բավականաչափ ուժ չունենա այն օդում պահելու, ապա մրցամարտը դադարեցվում է։

Բացի այդ, ըմբշամարտիկը համարվում է նոկաուտի ենթարկված, եթե ներքնակին գտնվելով չի արձագանքում մրցավարի հրահանգներին։

==== Քաունթաուտ ====
Ըմբշամարտիկի՝ նշված ժամանակահատվածում ռինգային հատված չվերադառնալու երևույթը կոչվում է քաունթաուտ ({{lang-en|''countout''}})։ Սովորաբար քաունթաուտն արձանագրվում է մինչև 10-ը երկար հաշվարկից հետո («[[Ring of Honor|ROH]]»-ում՝ մինչև 20-ը)։ Քաունթաուտի ենթարկված մարզիկը համարվում է պարտված։ Հաշվարկն սկսվում է ռինգում գտնվող մարզիկի՝ ռինգը լքելուց հետո։

Եթե ռինգում գտնվող բոլոր մրցակիցները գտնվում են հորիզոնական վիճակում, մրցավարը սկում է հաշվել (սովորաբար մինչև [[տասը]] [[վայրկյան]], բացառությամբ [[Ճապոնիա|ճապոնական]] առաջնությունների, որոնցում հաշվարկը քսան վայրկյան է)։ Եթե մինչև հաշվարկի ավարտը մրցակիցներից որևէ մեկը ոտքի չի կանգնում, ապա մարտը դադարեցվում է և արձանագրվում ոչ-ոքի արդյունք։ Մրցակիցներից որևէ մեկի ոտքի կանգնելու դեպքում հաշվարկն անմիջապես դադարեցվում է։ «Վերջին մարդը կանգնած» ({{lang-en|''Last Man Standing''}}) կոչվող մարտատեսակներում հաղթանակ է տանում այն մարզիկը, ով գտնվում է ոտքի վրա, իսկ մրցակցին կամ մրցակիցներին նշված ժամանակահատվածում չի հաջողվել ոտքի կանգնել։

Ըմբշամարտի հանդիպումներ անցկացնող կազմակերպությունների մեծ մասում տիտղոսային մենամարտերի ժամանակ գործող չեմպիոնը չի կարող կորցնել իր գոտին քաունթաուտի արդյունքում (եթե մարտում չկա այլ նախապայման)։ Այս առավելությունից հիմնականում օգտվում են հիլ ըմբշամարտիկները։

==== Որակազրկում ====
Մարտում արգելված գործողությունների կիրառման և/կամ որոշակի կանոնների խախտման պատճառով պարտություն կրելու երևույթը կոչվում է որակազրկում։ Որակազրկված ռեստլերն անմիջապես համարվում է պարտված։ Չնայած քաունթաուտը տեխնիկապես նույնպես որակազրկում է համարվում, այնուամենայնիվ ռեստլինգում տվյալ եզրույթներն առանձին են հանդես գալիս, քանի որ երբեմն առանց որակազրկման մարտերում կիրառվում է քաունթաուտի կանոնը։

Անցկացվող մարտի ժամանակ որակազրկման հայտարարումը կարող է տարբեր պատրվակներով պայմանավորված լինել, ինչպիսիք են՝

* Արգելված բռնվածքների կամ հնարքների կիրառում, ինչպիսիք են մրցակցի՝ ռինգային լարերի տեղամասում գտնվելու դեպքում բռնվածքի բացթողումից հրաժարվելը, մրցակցի [[մազեր]]ից քաշելը, մրցակցին խեղդելը, կծելը կամ փակ բռունցքով շարունակաբար հարվածներ տեղալը։ Նման խախտումները դադարեցնելու համար մրցավարը հաշվում է մինչև հինգը և պահվածքը չդադարեցնելու դեպքում որակազրկում է մարզիկին։
* Մրցակցի [[աչքեր]]ին որևէ տեսակի վնասի պատճառում, մասնավորապես՝ բռունքի, մատների կամ այլ միջոցների կիրառմամբ։
* Ցանկացած տեսակի արտաքին ներխուժում, որի ժամանակ մարտի մասնակից չհանդիսացող անձը (անձինք) մրցակիցներից որևէ մեկի նկատմամբ կիրառում է (են) որևէ տեսակի հարձակում։ Նման դեպքերում մարտն ավարտվում է որակազրկմամբ իսկ երրորդ անձի կամ անձնաց կողմից հարձակման ենթարկված մարտիկը հայտարարվում է որպես հաղթող։
* Մրցակցի վրա [[Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի եզրութաբանություն#արտաքին առարկա|արտաքին առարկայի]] կիրառում (օրենքը չի գործում առանց որակազրկման մարտերում, տե՛ս նաև [[հարդքոր ռեստլինգ]])։
* Ցանկացած տեսակի «արգելված հնարքների» օգտագործում (մանրամասները ստորև)։
* Հարված մրցակցի գոտկատեղից ներքևի հատվածին։
* Մրցավարի հանդեպ ցանկացած տեսակի բռնության կիրառում։
* Մրցակցի դիմակավորված լինելու դեպքում [[դիմակ]]ը դուրս քաշելու փորձ (կիրառվում է [[մեքսիկա]]կան [[Լուչա Լիվռե|լուչա լիվռե]]ում և երբեմն [[Ճապոնիա]]յում)։
* Մարտի ժամանակ մրցակցին ռինգային վերին լարի վրայով դուրս նետում (տվյալ հնարքը մինչ օրս արգելված է «[[National Wrestling Alliance]]» համազգային ըմբշամարտի ցանցում)։
* [[Royal Rumble|Թագավորական մարտ]] մտնելը նախատեսված հերթից շուտ։
* Խառը թիմային մարտում հակառակ սեռին հարվածելու դեպքում։

Պրակտիկայում ոչ բոլոր խախտումներն են հանգեցնում որակազրկման, քանի որ մրցավարը որոշումներ կատարելիս կարող է օգտագործել սեփական դատողությունը։ Սովորաբար այն խախտումները, որոնք անմիջապես ենթակա են արձանագրման, և այդ կերպ՝ տանում են մարտի դադարեցմանը, հանդիսանում են գոտկատեղից ներքև հարվածը, առարկաների կիրառումը, ներխուժումը կամ մրցավարի վրա հարձակումը։ «[[WWE]]»-ում մրցավարը պետք է անձամբ տեսնի խախտումները, հակառակ դեպքում մարտը չի դադարեցվում։ Հնարավոր մարտադաշտի վտանգավոր հատվածում գտնվելու պատճառով հենց մրցավարները ենթարկվեն նոկաուտի։ Մինչև տապալված մրցավարի վերականգնումը կամ փոխարինումը ռեստլերները կարող են օգտվել ազատությունից և կիրառել ցանկացած տեսակի արգելված հնարք։ Մրցավարի անկումը ձեռնտու չէ այն մարտիկին, ով հակառակորդին պահել է ներքնակի վրա և սպասում է եռահաշվարկին, ինչը կատարելու լիազորություն ունի միմիայն մրցավարը։

Որակազրկումը կարող է լինել երկկողմանի, եթե մրցակցող կողմերը միաժամանակ հրաժարվում են կատարել մրցավարի հորդորները կամ միաժամանակ օգտագործում են արգելված հնարքներ։

==== Ոչ-ոքի ====
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի հանդիպումը կարող է ավարտվել ոչ-ոքի արդյունքով, ինչը կարող է պայմանավորված լինել մի շարք հանգամանքներով, ինչպիսիք են ռեստլերների միաժամանակ որակազրկումը (օրինակ [[Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ#քաունթաուտ|քաունթաուտ]]ի, կամ մարտիկների՝ փողոցային կռվի բռնկման դեպքում), տասնահաշվարկին երկու մրցակիցների չարձագանքելը, կամ կրկնակի [[Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ#Փինֆոլ|փինֆոլ]]ի միջոցով միաժամանակ հաղթանակ տանելը։ Ավանդաբար, տիտղոսային մարտերի ոչ-ոքի արդյունքի դեպքում գործող չեմպիոնը չի կորցնում չեմպիոնական գոտին, կամ որոշ դեպքերում գոտին դառնում է թափուր։ Մարտը կարող է ոչ-ոքի արդյունքով հանգուցալուծվել նաև ժամանակային սահմանափակմամբ հանդիպումներում (երբ հատկացված ժամանակում հաղթողներ չեն արձանագրվում)։

==== Չկայացած մարտ ====
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի հանդիպումը համարվում է չկայացած, եթե մարտն հաղթանակելու ոչ մի պայման չի բավարարվել։ Սա իր հերթին կարող է պայմանավորված լինել ծայրահեղ ներխուժման պատճառով մարտի տիրապետման կորուստով, հանդիպման մեկ կամ մի քանի մասնակիցների՝ մարտից դուրս ծանր վնասվածքի ձեռքբերման պատճառով և այլն։ Չկայացած մարտը համարժեք չէ ոչ-ոքի արդյունքին, քանզի վերջինիս դեպքում բավարվում է հաղթանակի որևէ նախապայման։

== Թատերական տարրեր ==
[[Աթլետիկա]]յի ցուցադրումից զատ, կոմերցիոն տեսանկյունից պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը կոչված է զվարճացնելու և հուզելու հանդիսատեսին։ Չնայած մարտերում ներկայացվող [[մրցակցություն]]ը բեմականացված է, շեշտը գլխավորապես դրվում է հանդիսատեսից բուռն արձագանք ստանալու վրա, քանի որ այն իր հերթին հանգեցնում է հաճախելիության բարձր ցուցանիշների, տոմսերի մեծածավալ վաճառքի, [[Հեռուստատեսություն|հեռուստատեսային]] հեռարձակումների բարձր վարկանիշների (ինչն իր հերթին բարձրացնում է [[գովազդ]]ից ստացված [[եկամուտ]]ները), փեյ-փեր-վյուների ձեռքբերման բարձր ծավալների, ինչպես նաև աճում են լիցենզավորված ապրանքնատեսակների և տեսագրված նյութերի վաճառքի ծավալները։ Թվարկված բոլոր գործոնները դրական ազդեցություն են ունենում ըմբշամարտի կազմակերպության եկամտաբերության վրա։
=== Կերպար/գիմիկ ===
[[Պատկեր:The Wyatt Family.jpg|մինի|250px|«Ուայաթների ընտանիքը» (ձախից աջ՝ [[Էրիկ Ռոուեն]], [[Բրեյ Ուայաթ]], [[Լյուք Հարփեր]])]]
[[Պատկեր:Miz and Mizdow.jpg|մինի|[[Մայք Միզանին|Միզ]]ը և [[Դեմիեն Սենդոու|Միզդոու]]ն՝ կինոդերասանի և վերջինիս [[կասկադյոր]]ի կերպարներում]]
[[Լատինական Ամերիկա]]յում և անգլախոս երկրներում ռեստլերները (ինչպես նաև ելույթ ունեցող այլ օժանդակ անձինք) ռինգում մարմնավորում են կերպարների (գիմիկ)։ Կերպարները կոչված են մարզիկի անձի հանդեպ հետաքրքրություն առաջացնելու։ Չնայած որոշ կերպարներ կարող են ունենալ մուլտֆիլմանման նրբերանգներ (օրինակ՝ [[:en:Doink the Clown|Ծաղրածու Դոյնք]]ը), այնուամենայնիվ կերպարների մեծ մասն աչքի էընկնում ճշմարտանմանությամբ (օրինակ [[Քրիս Ջերիքո]], [[Դուեյն Ջոնսոն|Ռոք]], [[Ջոն Սինա]], [[Սթիվ Օսթին]], [[Սի Էմ Փանք]])։ [[Լուչա Լիվռե|Լուչա լիվռե]]ում հանդես եկող լուչադորները, որպես ավանդույթ, ելույթ են ունենում դիմակներով<ref name="SS1">{{Cite web |last=Լանդին |first=Լի |date=2013 թ․ ապրիլի 14 |title=Մատանիների տիրակալները |url=http://www.sleuthsayers.org/2013/04/lord-of-rings.html |publisher=«Սլութսեյերս» |location=Օռլանդո}}</ref>։

Բազմաթիվ ռեստլերներ մասնագիտական կարիերայում օգտագործել կամ օգտագործում են իրենց իրական անուն-ազգանունները (կամ դրանց աննշանորեն փոփոխված տարբերակները)։ Առավել տարածված օրինակներից են [[Բրետ Հարթ]]ը, [[Ջոն Սինա]]ն, [[Ռենդի Օրտոն]]ը և այլք։ Որոշ մարզիկներ էլ իրենց ողջ կարիերայի ընթացքում հանդես են գալիս միայն մեկ ռինգային անվան ներքո (օրինակ՝ [[Շոն Մայքլզ]], [[Ռիկի Ստիմբոտ]] և այլն)։ Երբեմն ռեստլերի ռինգային կերպարի [[հեղինակային իրավունքներ]]ը պատկանում են կազմակերպությանը, և նոր աշտանքի վայր գտնելիս ռեստլերն իրավունք չունի նախկին կազմակերպությունում օգտագործած անվամբ հանդես գալ։ Որոշ ռեստլերներ օրինական կերպով անվանափոխվում են որպեսզի ցանկացած առաջնությունում ամբողջապես լիազորված լինեն օգտագործելու տվյալ անունը (օրինակ՝ [[Վերջին մարտիկ]])։ Որոշ ռեստլերներ իրենց ռինգային կերպարի հանրաճանաչության շնորհիվ ունեցել են զգալի հաջողությունների շոուբիզնեսի այլ ասպարեզներում (օրինակ՝ [[Հալկ Հոգան]], [[Էլ Սանտո]], [[Դուեյն Ջոնսոն|Ռոք]] և այլք)։ Որոշ նախկին ըմբշամարտիկներ նույնիսկ իրենց ուժերն են փորձել քաղաքական հարթակում (օրինակ՝ [[Անտոնիո Ինոկի]], [[Ջեսի Վենտուրա]] և այլք)

Որպես կանոն, ռեստլինգի հանդիպումներն անցկացվում են պրոտագոնիստի (դրական կերպար կամ «բեյբիֆեյս») և անտոգոնիստի (բացասական կերպար կամ «հիլ») միջև։ Այնուամենայնիվ, վերջին ժամանակներում մեծ տարածում ունեն նաև չեզոք կերպարները («թվիներ»), որոնք ո՛չ լիարժեքորեն դրական են, և ո՛չ էլ բացասական։

Ժամանակ առ ժամանակ ռեստլերները կարող են փոխել իրենց կերպարի ուղղությունը դրականից բացասական կամ հակառակը (heel/face turn)։ Կերպարային փոփոխությունը կարող է լինել ինչպես անսպասելի, այնպես էլ կառուցվել որոշակի ժամանակահատվածի ընթացքում։ Որոշ կերպարային փոփոխություններ նշանակալի ազդեցություններ են ունեցել ռեստլերների կարիերայում։ Առավել հայտնի կերպարային փոփոխության օրինակներից է [[Հալկ Հոգան]]ի անակնկալ բացասականացումը՝ շուրջ մեկ տասնամյակ արդյունաբերության գլխավոր դրական կերպարում հանդես գալուց հետո։ Որոշ ռեստլերների կերպարային փոփոխություններ էական ազդեցություն չեն ունենում վերջիններիս կարիերաների վրա։ Չափազանց հաճախ կատարվող կերպարային փոփոխությունները հանդիսատեսի մոտ կարող են անտարբերություն առաջացնել։

Կերպարի դրական կամ բացասական ուղղվածությունը կարող է ժամանակի ընթացքում ինչպես փոփոխման ենթարկվել, այնպես էլ մնալ նույնը ողջ կարիերայի ընթացքում։ Շատ հաճախ կերպարի բացասականացումը կարող է այն աստիճան դրականորեն ընդունվել հասարակության կողմից, որ ժամանակի ընթացքում այն կունենա դրական ընդունելություն ([[wikt:Հակահերոս|հակահերոս]])։

=== Սյուժե (պատմություն) ===
[[Պատկեր:TNA Fortune.jpg|մինի|260px|Ընթացքի մեջ գտնվող ռինգային սյուժե]]
Անցկացվող մարտերի մեծ մասում ներկայացվում է որոշակի սյուժե կամ պատմություն՝ համանման թատերական ներկայացման, [[ֆիլմ]]ի, կամ հեռուստասերիալի էպիզոդի. երբեմն ֆեյսը հաղթում է (տրիումֆ) և երբեմն պարտություն կրում ([[տրագեդիա]])։ Առավել երկար [[սյուժետային կամար]]ները ժամանակի ընթացքում հանգեցնում են նույն մարտիկների մասնակցությամբ մի քանի շարունական մարտերի։ Քանի որ պրոմոշենների մեծ մասում գործում են առաջնային և երկրորդական կարգի չեմպիոնական տիտղոսներ, ապա առավել հավանական է, որ սցենարային պատմությունները կծավալվեն տիտղոսային մրցակցության շուրջ։

Որոշ մարտեր անցկացվում են միայն մեկ մասնակցի կերպարային զարգացումն ապահովելու համար։ Երբեմն կերպարի հատկանիշները հանրությանը բացահայտելու համար ցուցադրվում են հոլովակներ։

Որոշ սյուժեներ առաջանում են երկու կամ ավելի կերպարների միջև բնական մրցակցության արդյունքում։ Ներկայացումներից դուրս, այս երևույթներն անվանվում են հակամարտություններ ([[Անգլերեն|անգլ]].՝ feud)։ Հակամարտությունները կարող են ծավալվել ցանկացած քանակի մասնակիցների միջև և ունենալ մի քանի օրվա և նույնիսկ տասնամյակների տևողություն։ [[Ռիկ Ֆլեյր]]ի և [[Ռիկի Ստիմբոտ]]ի հակամարտությունը մեկնարկել էր ուշ 1970-ականներին և տևել մինչև վաղ 1990-ականները։ Երկարատև հակամարտության վառ օրինակներից է նաև [[Սթիվ Օսթին]]ի և [[Վինս Մաքմահոն]]ի մրցակցությունը 1998-99 թվականներին։
[[Պատկեր:Heyman guerrero and maddox.jpg|աջից|260px|մինի|Ռինգային պրոմոյի օրինակ]]
Տեսականորեն, որքան երկար կառուցվի հակամարտությունը, այնքան հանդիսատեսի հետաքրքրությունը կաճի։ Ռեստլինգ շոուների գլխավոր իրադարձության շրջանակներում ցուցադրվում են այն մենամարտերը, որոնք առավել մեծ հետաքրքրություն ունեն։

Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի պատմության ընթացքում պատմասության համար օգտագործվել և օգտագործվում են բազմաթիվ մեդիա միջոցներ, մասնավորապես՝ հարցազրույցներ մենամարտերից առաջ և/կամ հետո, կոմիկական պրեսներ ետնաբեմում, հեղինակության դրսևորումներ, ետնաբեմային հակամարտություններ, դիվիզիոն դասակարգումներ (սովորաբար՝ #1 հավակնորդության տեղեր), պայմնագրերի ստորագրումներ, վիճակահանություններ, կայքերում տեղ գտած նորություններ, ինչպես նաև վերջին տարիներին՝ [[սոցիալական ցանց]]ի օգտագործում։

Պատմություններում կարող են օգտագործվել նաև բազմաթիվ դրամատիկական տարրեր, օրինակ՝ ռոմանտիկ հարաբերություններ (այդ թվում՝ [[Սեր|սիրային]] եռանկյունիներ և [[ամուսնություն]]ներ), [[Ցեղապաշտություն|ռասիզմ]], [[Դասակարգային պայքար|դասակարգային խտրականություն]], [[հովանավորչություն]], [[ընտանեվարություն]], կորպորատիվ [[կաշառակերություն]], [[Ընտանիք|ընտանեկան կապեր]], անձնական տարաձայնություններ, [[ոխակալություն]], գողություն, խարդախություն, դավաճանություն, կաշառատվություն, գայթակղում, հետապնդում, շորթում, նենգաշորթում, [[Ալկոհոլիզմ|ալկոհոլի չարաշահում]], ինքնակառավարման կասկածում և այլն։ Սցենարներում կարող են ընդգրկվել նաև հայտնի անձնավորություններ։

==== Պրոմոներ ====
Ռեստլինգային պատմասության մեջ կարևող տեղ է գրավում պրոմոն (անգլերեն ''promo'', ''promotional interview'' [խթանող, գովազդային հարցազրույց] բառերից)։ Պրոմոներն անցկացվում են տարբեր պատճառներով, այդ թվում՝ բարձրացնելու տվյալ ռեստլերի կամ ապագա մենամարտի հանդեպ հետաքրքրությունը։

Մարզապալատների մեծության ու մեծ թվով հանդիսատեսների ներկայության պատճառով պրոմոները լսելի դարձնելու համար կատարվում են [[Ամպլիֆիկացիա (այլ կիրառումներ)|ամպլիֆիկացիոն միջոցառումներ]]՝ սովորաբար օգտագործելով ձեռքի [[միկրոֆոն]]ներ։

=== Չեմպիոնական տիտղոսներ ===
[[Պատկեր:Wwe world heavyweight champion Daniel bryan.jpg|250px|մինի|ձախից|[[Բրայան Դենիելսոն|Դենիել Բրայան]]ը որպես գործող [[WWE աշխարհի ծանրքաշային չեմպիոնատ|WWE աշխարհի ծանրքաշային չեմպիոն]]]]
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում նմանակվում են [[Մարտական արվեստներ|մարտական]] [[սպորտ]]աձևերում անցկացվող տիտղոսային նշանակության մենամարտերը։ Մասնակիցները մրցակցում են չեմպիոնական տիտղոս նվաճելու կամ այն պաշտպանելու համար։ Չեմպիոնական տիտղոսները ֆիզիկապես ներկայացվում են գոտիների տեսքով, որոնց կրում են տիտղոսակիրները։ Թիմային ռեստլինգի դեպքում գոտիները երկուսն են։

Գրեթե բոլոր կազմակերպություններն ունեն գլխավոր տիտղոսներ։ Չեմպիոնատները նախատեսված են ըստ քաշային կարգի, հասակի, [[սեռ]]ի, ռեստլինգային ենթատեսակի և այլ որակավորումների։

Որպես կանոն, յուրաքանչյուր կազմակերպություն ճանաչում է բացառապես իր տիտղոսների «լեգիտիմությունը», սակայն հնարավոր են նաև խաչումներ։ Երբ մի կազմակերպություն ձեռք է բերում մյուսի, ապա լուծարված կազմակերպության չեմպիոնական տիտղոսները կարող են այնուամենայնիվ խաղարկվել նոր առաջնությունում, կամ էլ հանվել գործածությունից։

Կուլիսների հետևում աշխատող սցենարիստները չեմպիոնական տիտղոսները շնորհում են առավել ակնառու մարզիկներին, կամ այն ըմբշամարտիկներին, ովքեր (ըստ սցենարիստների) կարող են մեծածավալ հետաքրքություն առաջացնել հանդիսատեսների շրջանում և այդ կերպ դրականորեն ներազդել [[Հեռուստատեսություն|հեռուստատեսային]] վարկանիշների և հաճախելիության վրա։ Այնուամենայնիվ, չեմպիոնատի օգտագործումը կարող է սահմանվել նաև այլ հանգամանքներով։ Հանդիսատեսների շրջանում տիտղոսի որակը, նշանակալիությունն ու համբավը որոշակիորեն կախված է դրա պատմությունից, որպես գործող չեմպիոն հանդես եկող մարզիկի տրամաչափից, ինչպես նաև տիտղոսակրերի փոփոխության հաճախականությունից և եղանակից։

=== Ոչ ստանդարտ մարտեր ===
Երբեմն անցկացվող մարտերը կարող են ունենալ լրացուցիչ կանոններ, որոնք ծառայեցվում են հատուկ գրավչություն ստեղծելու կամ հակամարտության մեջ լարվածություն մտցնելու նպատակներով։

Հավանականորեն, առավել հայտնի ոչ ստանդարտ մարտերից է վանդակային մարտը, որի ժամանակ ռինգը շրջապատված է ցանկապատով կամ նմանատիպ [[մետաղ]]յա կառուցվածքով՝ այդ կերպ բացառելով փախուստը և/կամ արտաքին ներխուժումը, ինչպես նաև մասնակիցների համար պոտենցիալորեն ծառայելով որպես հարձակումն իրականացնելու կոպիտ զենք կամ հարթակ։

=== Ռինգային մուտք ===
[[Պատկեր:The Rock 2012.jpg|220px|մինի|աջից|[[Դուեյն Ջոնսոն|Դուեյն «Ժայռ» Ջոնսոն]]ի ռինգային մուտքը «[[WWE Raw]]» հեռուստաշոուի ժամանակ ([[2012]])]]
Ռեստլինգի շոուների առանցքային թատերական տարրերից է ռինգային մուտքը։ Որոշ ըմբշամարտիկների համար առավել բնորոշ է իրենց ռինգային մուտքով ուշադրության արժանանալը, քան բուն մարտաոճով, հատկապես երբ երկար բացակայությունից հետո ռինգ են վերադառնում նախկին առաջնային մարզիկները։

Ռեստլերների բացարձակ մեծամասնությունը ռինգ է մտնում թեմատիկ երաժշտության ներքո։ Թեմատիկ երաժշտական կատարումը սովորաբար արտացոլում է մարզիկի կերպարի ինքնությունը։ Բազմաթիվ ռեստլերների (հատկապես [[Միացյալ Նահանգներ]]ում հանդես եկող) համար օգտագործվող կատարումների խոսքերը և երաժշտությունը գրված են հատուկ վերջիններիս ռինգային մուտքի համար։ Երաժշտական ուղեկցման պրակտիկաներն առավել լայն տարածում են ստացել 1980-ականների ժամանակ։ Թեմատիկ երաժշտությունն հնչեցվում է նաև մարտի ավարտից հետո։

Ռինգային մուտքերը կարող են տարբերվել նաև ըստ հատուկ առիթների։ Առավել առանձնահատուկ ռինգային մուտքեր են կատարվում «[[Ռեսլմանիա]]» ամենամյա իրադարձության ժամանակ։

== Ռեստլերներ ==
=== Անկախ ռեստլերներ ===
[[Պատկեր:Ricochet over the ropes.jpg|մինի|Փոքրամասշտաբ ռեստլինգ շոու]]
Ի տարբերություն բազմաթիվ [[սպորտ]]աձևերի, պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մանր կազմակերպություններ կարելի գտնել [[Միացյալ Նահանգներ]]ի գրեթե բոլոր համայնքերում։ Տվյալ կազմակերպությունները սովորաբար իրենց շոուներն անցկացնում են ռազմաբազաներում, հանգստի կենտրոններում, միջնակարգ [[դպրոց]]ների մարզադահլիճներում, առևտրի կենտրոններում, [[Եկեղեցի (շինություն)|եկեղեցի]]ներում, [[բար]]երում և նույնիսկ կայանատեղերում։ Նման շոուներն ունեն արտադրական ցածր արժեք, [[գովազդ]]ն իրականացվում է բերանացի կամ [[թռուցիկ]]ների, հանրային [[Հեռուստատեսություն|հեռուստատեսության]] և [[համացանց]]ի միջոցով։ Անկախ ռեստլինգը ներկայացնող ըմբշամարտիկները հանդես են գալիս որպես անկախ կապալառուներ և կարող են աշխատել տարբեր կազմակերպություններում՝ սովորաբար [[Փող|գումար]] ստանալով կատարած յուրաքանչյուր ելույթի համար։

Բազմաթիվ շոշափելի կարիերա ունեցած ըմբշամարտիկներ իրենց մասնագիտական նորամուտը կատարել են անկախ մրցասպարեզներում։
=== Տղամարդկանց ռեստլինգ ===
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում հանդես եկող մարզիկների բացարձակ մեծամասնությունն [[Տղամարդ|արական սեռ]]ի է։ Սովորաբար սցենարային մրցակցությունը և/կամ դիվիզիաները սահմանվում են այն ռեստլերների համար, ովքեր ներկայացնում են միևնույն մարտաոճը (օրինակ՝ տեխնիկական, բրոուլինգ, հայֆլայինգ, [[Լուչա Լիվռե|լուչա]], հանձնվեցնող, հարդքոր)։ Այնուամենայնիվ, առավել տարածված են այն մարտերը, որոնցում հանդես եկող մրցակիցները կարող են մեծապես տարբերվել ըստ հասակի, քաշի կամ [[ուժ]]ի։
=== Կանանց ռեստլինգ ===
[[Պատկեր:Los Matadores & El Torito.jpg|մինի|աջից|«Լոս մատադորես» թիմի թալիսման [[Մասկարիտա Դորադա|Էլ Տորիտո]]ն]]
Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում առաջին կին չեմպիոնն արձանագրվել է [[1937]] թվականին։ Տիտղոսակիրն հայտնի է եղել որպես ոմն [[:en:Mildred Burke|Մայլդրեդ Բերք]]։ Վաղ 1950-ականներին Բերքը հիմնում է «Կանանց ըմբշամարտի ասոցիացիա» կոչվող կազմարեպությունը։ 20-րդ դարի այլ հայտնի կին ռեստլերներից են [[Անհավանական Մուլա]]ն, [[Մեյ Յանգ]]ը և այլք։ [[1958]] թվականին Մուլան նվաճում է NWA կանանց աշխարհի կրտսեր չեմպիոնական տիտղոսը, որն էլ հետագայում դառնում է [[WWE կանանց չեմպիոնատ (1956-2010)|WWE կանանց չեմպիոնական տիտղոս]]ի նախատիպը։

=== Գաճաճների ռեստլինգ ===
Գաճաճների ռեստլինգը ծագել է դեռ սպորտաձևի [[կառնավալ]]ային և [[վոդևիլ]]յան ժամանակաշրջանից։ Այնուամենայնիվ գաճաճ ըմբշամարտիկների ժողովրդականությունն ու տարածվածությունը վերջին տարիներին մեծապես անկում է ապրել՝ համապատասխան մինի-դիվիզիաների փակման պատճառով։

Որոշ ըմբշամարտիկներ նույնիսկ ունեն իրենց կերպարների մինի տարբերակները, որոնք մարմնավորվում են գաճաճների կողմից։ Առավել հանարահայտ մինիռեստլերնեից են [[Մասկարիտա Սագրադան]], Կուիժեն և այլք։ Գաճաճները կարող են նաև հանդես գալ որպես ուղկեցորդներ կամ թալիսմաններ՝ ըմբիշին կամ ըմբշուհուն ուղեկցելով դեպի ռինգ։

== Ոճերն ու առանձնահատկությունները տարբեր երկրներում ==
[[ԱՄՆ]]-ն, [[Մեքսիկա]]ն և [[Ճապոնիա]]ն հանդիսանում են այն երեք երկրները, որոնցում պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտն ունի առավել խոշոր շուկա և վայելում է մեծ հանրաճանաչություն։ Ժամանակի ընթացքում մշակվել և զարգացվել են ռեստլինգի բազմաթիվ ենթատեսակներ։
[[Պատկեր:Lucha Libre... (3315380998).jpg|240px|մինի|ձախից|Լուչա լիվրեի դիմակներ]]
Ամերիկյան ռեստլինգում շեշտը դրվում է պատմասության և մարզիկներին որոշակի կերպարով ներկայացնելու վրա։

Չնայած մեքսիկական ռեստլինգը կամ [[լուչա լիվրե]]ն նույնպես իր ձևաչափում ունի պատմություններ և կերպարներ, սակայն դրանց առավել քիչ ուշադրություն է հատկացվում։ Լուչադորներն աչքի են ընկնում արագաշարժությամբ ու ճարպկությամբ՝ կատարելով բազմապիսի օդային ակրոբատիկ հնարքներ։ Մեքսիկական և ամերիկյան ենթատեսակների շոշափելի տարբերությունը բացատրվում է դրանց անջատ էվոլյուցիայով։ Ոճի տարածումը Մեքսիկայում սկսվել է 1930-ական թվականներից։ Լուչա լիվրեում ավելի մեծ ճանաչում ունեն առաջին ծանրքաշային կարգում ([[Իսպաներեն|իսպ]].՝ peso semicompleto, [[Անգլերեն|անգլ]].՝ cruiserweight) հանդես եկող լուչադորները։ Մարզիկները միմյանց վրա հարձակում իրականացնելու համար հաճախ օգտագործում են ռինգային պարանները՝ ինքնանետման սկզբունքով կատարելով ակրոբատիկ հնարքներ, ինչպես նաև կատարելով տարբեր հարձակվողական համադրություններ<ref>{{Cite web |title=ՍԼԵՄ ՍՊՈՐՏՍ՝ ռեստլինգ՝ լուչա լիվրե 101 |url=http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/2006/06/17/1638198.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20120714074851/http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/2006/06/17/1638198.html |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 14 |accessdate=2012 թ․ հունիսի 10 |publisher=«Slam.canoe.ca»}}</ref>։ Լուչա լիվրեն հայտնի է նաև թիմային մարտերով, որոնց ժամանակ մրցակից խմբերում երկուսի փոխարեն կարելի է հանդիպել երեք ռեստլերի<ref>{{Cite web |last=Բեքման |first=Ստաս |title=8.6. Լուչա լիվրեն շփոթեցնում է ինձ. որո՞նք են կանոնները |url=http://stason.org/TULARC/sports/pro-wrestling/8-6-Lucha-Libre-confuses-me-what-are-the-rules.html |accessdate=2012 թ․ հունիսի 10 |publisher=«Stason.org»}}</ref>։ 
[[Պատկեր:Best of the Super Juniors 2007.jpg|240px|մինի|Ճապոնական «[[New Japan Pro Wrestling]]» կազմակերպության շոուներից մեկի ժամանակ]]
Ճապոնական ռեստլինգը կամ [[պուրորեսու]]ն նույնպես ունի տարբերություններ։ Չնայած ունենալով ավանդական ամերիկյան ռեստլինգի արմատները և հանդես գալով նույն ենթաոճի ներքո, պուրորեսուն վերածվել է առանձին մարմնի<ref>{{Cite web |year=1995 |title=Կատեգորիայի նկարագրություն |url=http://www.dmoz.org/Sports/Wrestling/Professional/Puroresu/desc.html |accessdate=2009 թ․ հուլիսի 15 |publisher=«Բաց տեղեկատու»}}</ref>։ Բացի այն հանգամանքից, որ անցկացվող մարտերի արդյունքները կանխավ որոշված են, փորձ է կատարվում հոգեբանական տեսանկյունից ճապոնական ռեստլինգն առավելագույնս ներկայացնել որպես իրական ֆուլ-կոնտակտ մարզաձև, քանի որ սույն ենթաոճում առկա են [[Մարտական արվեստներ|մարտարվեստային]] ծանր հարվածների և [[շութ ռեստլինգ]]ի հանձնվեցնող հնարքների համադրություններ<ref>{{Cite web |year=1995 |title=Ծանոթացում պուրորեսուին |url=http://www.puroresu.com/intro.html |accessdate=2009 թ․ հուլիսի 8 |publisher=«Puroresu.com»}}</ref>, մինչդեռ [[Միացյալ Նահանգներ]]ում ավելի շատ ուշադրություն է հատկացվում անցկացվող շոուների ժամանացային բնույթին։ ռեստլերները փոխանակվում են ոտնահարվածներով և ձեռնահարվածներով, ինչպես նաև կատարում բազմապիսի ըմբշամարտային հանձնվեցումներ։ Ի տարբերություն ամերիկյան ռեստլինգի, ճապանոկան ըմբշամարտում խորը սյուժետային պատմություններ չեն կիրառվում և դրանց փոխարեն մեծ ուշադրություն է դարձվում մարտական ոգու գաղափարին և թատերականության փոխարեն գնահատվում է ռեստլերների ցուցադրած ֆիզիկական և մտավոր տոկունությունը։

Ճապոնական ըմբշամարտի բազմաթիվ առաջնակարգ ռեստլերներ, ինչպիսիք են Շինյա Հաշիմոտոն, Ռիկի Չշուն, Կեյջի Մուտոն և Մինորու Սուզուկին մինչև ռեստլինգով զբաղվելը եղել են իրական մարտարվեստային վարպետներ։ 1990-ականների ընթացքում բազմաթիվ ճապոնացի ռեստլերներ սկսեցին հանդես գալ [[Ընդհանուր մենամարտեր|խառնամարտ]] կոչվող [[Մրցակցություն|մրցակցային]] [[սպորտ]]աձևում։

== Մշակույթը ==
[[Պատկեր:Frank-gotch.jpg|160px|մինի|ձախից|[[20-րդ դար]]ի պրոֆեսիոնալ ռեստլեր [[Ֆրենկ Գոթչ]]ը]]
Պատմության ընթացքում պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում զարգացվել են թե՛ արտաքին և թե՛ ներքին մշակույթներ։ Տասնամյակներ շարունակ սույն արդյունաբերությունում ընդգրկված անձանց հաջողվել է միասին ձևավորել որոշակի [[Եղբայրություն (կազմակերպություն)|եղբայրություն]]՝ մշակելով ներքին կապեր, ընդհանուր [[բառապաշար]] և փոխանցելի [[ավանդույթ]]ներ։ Ակնկալվում է, որ նորեկ մարզիկները կարիերայի սանդղակում բարձրանալուց առաջ մի քանի տարի «կվճարեն իրենց տուրքերը»՝ հանդես գալով ցածր տրամաչափի կազմակերպությունում և աշխատելով որպես ռինգային անձնակազմի անդամ<ref>{{Cite web |last=Գրաբիանովսկի |first=Էդ |title=Ռեստլինգի դպրոց |url=http://entertainment.howstuffworks.com/pro-wrestling5.htm |accessdate=2008 թ․ մարտի 21 |work=Ինչպես է աշխատում պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը |publisher=«HowStuffWorks.com»}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ռայան |first=Դերեկ |date=2007 թ․ օգոստոսի 11 |title=Բացահայտում՝ պատահական կատարելություն |url=http://oratory.rajah.com/index.php?archive=3281 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080411141859/http://oratory.rajah.com/index.php?archive=3281 |archive-date=2008 թ․ ապրիլի 11 |accessdate=2015 թ․ հունվարի 28 |publisher=«Ըմբշամարտի հռետորաբանություն»}}</ref>։ Գրեթե բոլոր կազմարպությունների ակտիվ կազմերում ընդգրկվում են վետերան մարզիկներ, ովքեր մեծ նշանակություն են ունենում երիտասարդ կոլեգաներին ուղղորդելու և հնարավոր տարաձայնությունները փորձառու կերպով լուծելու մեջ<ref name="Unions">{{Cite web |last=Գադ |first=Միտչել |date=2006 թ․ հուլիսի 13 |title=Միավորումներ |url=http://www.wrestlezone.com/column.php?articleid=154797119 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080412003958/http://www.wrestlezone.com/column.php?articleid=154797119 |archive-date=2008 թ․ ապրիլի 12 |accessdate=2008 թ․ մարտի 21 |work=Կարդալով պարանների արանքում |publisher=«WrestleZone.com»}}</ref>։ Տասնամյակներ շարունակ մարզիկներին հանձնարարվում էր նույնիսկ ռինգից դուրս պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի լիգիտիմության պատրանքը կենդանի պահել՝ հանրության մեջ գտնվելիս հավատարիմ մնալով ռինգային [[կերպար]]ին<ref name="Kreit">{{Cite web |last=Քրեյթ |first=Ալեքս |year=1998 |title=Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը և դրա երկրպագուները․ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի սոցիոլոգիական հետազոտություն |url=http://www.solie.org/articles/pwandfans.html |accessdate=2008 թ․ մարտի 19 |work=«Սոլիս վինտաժ ռեստլինգ» |publisher=«Ջամփ սիթի փրոդաքշընս»}}</ref>։ Երևույթը խիստ փոքր չափաբաժիններով նկատելի է ներկայումս։

Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի երկրպագուները, [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[համակարգչային խաղ]]երի կամ [[կոմիքս|կոմիքսային գրքեր]]ի սատարողների նման, ձևավորել են իրենց սեփական ենթամշակույթը։ Կուլիսների ետևում կատարվող երևույթներով, ապագա սյուժեներով կամ կազմակերպական որոշումների դատողություններով հետաքրքրվող երկրպագուները հնարավորություն ունեն ընթերցելու տեղեկագրեր, ամսագրեր, ինչպես նաև վերջին ժամանակներում՝ օգտվելու բազմաթիվ համացանցային լրատվական կայքերից<ref name="Lipscomb">{{Cite web |last=Լիպսքոմ |first=Ուիլամ |date=մայիս,  2005 |title=Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի օպերատիվ էսթետիկան |url=http://etd.lsu.edu/docs/available/etd-01252005-152153/unrestricted/Lipscomb__III_dis.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090324222906/http://etd.lsu.edu/docs/available/etd-01252005-152153/unrestricted/Lipscomb__III_dis.pdf |archive-date=2009 թ․ մարտի 24 |accessdate=2015 թ․ հունվարի 28 |publisher=Լուիզիանային նահանգային համալսարանի հասարակական կապերի բաժին |format=PDF}}</ref>։ Մեծ տարածում ունեն նաև թեմատիկ [[ռադիո]]հաղորդումները։ Որոշ երկրպագուներ հավաքում են ըմբշամարտի մեծաթիվ ձայնագրություններ։ [[Համացանց]]ի տարածման շնորհիվ երկրպագուներն հնարավորություն ունեն դիտելու ցանկացած ենթաոճի մարտեր։ 
=== Զանգվածային մշակույթում ===
[[Պատկեր:US Navy 050519-N-7130B-003 Professional wrestling champion and actor Bill Goldberg takes a moment to pose with the photographers of Operations Department^rsquo,s OP Division during his tour of USS Ronald Reagan (CVN 76).jpg|մինի|Նախկին ըմբշամարտիկ [[Բիլ Գոլդբերգ]]ը «Ռոնալդ Ռեյգան CVN-76» ռազմանավի հետևակայինների հետ]]
[[Պատկեր:CENATION2-T4.jpg|մինի|[[Ջոն Սինա]]ն [[Մանկություն|մանուկ]]ների հետ ([[դեկտեմբեր]], [[2011]])]]
Առաջին անգամ աշխարհի տիտղոս նվաճելուց ի վեր առաջնակարգ ռեստլերները ձեռք են բերում հանրաճանաչելիության որոշակի համբավ։ Ռեստլինգի բոլոր [[սերունդ]]ներում հանդես են եկել ռեստլերներ, որոնց հաջողվել է կարիերաներն ընդլայնել [[Երաժշտություն|երաժշտության]], [[կինո]]յի, [[թատրոն]]ի, [[Հեռուստատեսություն|հեռուստատեսության]], բիզնեսի, [[Քաղաքականություն|քաղաքականության]] կամ [[հանրային ելույթ]]ի ոլորտներում՝ այդ կերպ ճանաչում ձեռք բերելով ռեստլինգով չհետաքրքրվող զանգվածների շրջանում։ Նույն կերպ [[սպորտ]]ի կամ [[զանգվածային մշակույթ]]ի բազմաթիվ հայտնի ներկայացուցիչներ հակիրճ ելույթներ են ունեցել պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի ասպարեզում։

Երբեմն պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը ներկայացվում է որպես որևէ երևույթի ծաղրերգություն։ Հետագայում ծաղրական բազմաթիվ տարրեր, հայտնի [[այլաբերություն]]ների և [[մեմ]]երի տեսքով տեղ են գտել [[ամերիկյան մշակույթ]]ում։

Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտից սկզբնավորված որոշ եզրույթներ նույնիսկ տեղ են գտել անգլախոսների մայրենի լեզվում։ «Body slam» (մարմնի տապալում), «sleeper hold» (քնեցնող բռնվածք), «tag team» (մարտական թիմ) և մի շարք այլ օրիգինալ բառեր և բառակապակցություններ օգտագործվում են նույնիսկ ըմբշամարտով չհետաքրքրվողների շրջանում։ Մեկ այլ հայտնի եզր է «smackdown» (կործանում, տապալում) բարդ բառը, որը ճանաչվածության էր հասել 1990-ականներին՝ [[Դուեյն Ջոնսոն]]ի և [[WWE SmackDown|համանուն հեռուստաշոուի]] շնորհիվ, [[2007]] թվականից ընդգրկված է [[Մերիամ-Ուեբստեր|«Մերիամ-Ուեբստեր» բառարան]]ում։

Բազմաթիվ գեղարվեստական ֆիլմերում և կինոնկարներում («Պատրաստ կռվի», «Մուչա լուչա», «[[Նաչո լիվրե]]», «[[Ռեստլերը]]» «Սանտո» և այլն) ռինգային կերպարով ռեստլերները ներկայացվում են որպես գլխավոր հերոսներ։ Աշխարհում հայտնի է պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մասին առնվազն երկու թատերական ներակայացում. «Բարոնը» կոչվող կատակերգական ներկայացումը պատմում է ռեստլեր Բարոն ֆոն Ռաշկեի կյանքի մասին, «Անհայտ մասերից» կոչվող [[կանադա]]կան ներկայացումը պատմում է հորինված ռեստլերի կյանքի ու գործունեության մասին և առաջադրվել է բազմաթիվ թատերական մրցանակների։ «[[Հարավային այգի (մուլտսերիալ)|Հարավային այգի]]» անիմացիոն [[սիթքոմ]]ի [[2009]] թվականին ցուցադրված «W.T.F.» կոչվող էպիզոդում առկա են պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտին հատուկ [[օճառային օպերա]]յի տարրեր։ «[[Disney Channel]]» հեռուստաալիքով ցուցադրվող «Կիմ Փոսիբլ» մուլտսերիալի գլխավոր հերոսուհին ըմբշամարտի մեծ սիրահար էր, իսկ սերիաներց մեկում հանդես էին գալիս երկու գեղարվեստական ռեստլերներ (հնչյունավորված նախկին «[[WWE]]»-ի մարզիկների կողմից)։ [[2008]] թվականին նկարահանված «[[Ռեստլերը]]» ֆիլմը տարբեր անվանակարգերում առաջադրվել է [[Օսկար|Օսկար մրցանակ]]ի։

[[1950]] թվականին ռեժիսոր [[Ժյուլ Դասեն]]ի կողմից նկարահանված «[[Գիշերը և քաղաքը]]» [[հոլիվուդ]]յան քրեական դրաման պատմում է [[լոնդոն]]ցի պրոմոտերի մասին, ով ցանկանում է մեծ հաջողությունների հասնել ըմբշամարտի արդյունաբերությունում։

=== Ուսումնասիրություններ և վերլուծություններ ===
Ժողովրդականության աճի շնորհիվ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը բազմաթիվ առիթներով հայտնվել է ակադեմիական և լրագրողական քննադատության կիզակետում։ Տվյալ ոլորտում ընդունված կարգերն ուսումնասիրվել են բազմաթիվ դասընթացների, թեզերի, ակնարկների և ատենաբանությունների շրջանակներում։ Այն հաճախ է ներառվում [[թատրոն]]ի, [[սոցիոլոգիա]]յի և մի շարք այլ ոլորտների ուսումնասիրություններում<ref>{{Cite web |last=Էռնեստո Կրուզ |first=Կասարես |year=2005 |title=Երկուշաբթի երկոների ինքնության պատերզամներ՝ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մատուցման էվոլյուցիան |url=http://www.popularculture.org/2005%20PAGES/2005%20Program.htm |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20050613082746/http://www.popularculture.org/2005%20PAGES/2005%20Program.htm |archive-date=2005 թ․ հունիսի 13 |accessdate=2008 թ․ մարտի 19}}</ref><ref>{{Cite web |title=Արխիվացված պատճենը |url=http://www.siue.edu/CAS/COLLOQUIA/MasculProgramFINAL.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080409100044/http://www.siue.edu/CAS/COLLOQUIA/MasculProgramFINAL.pdf |archive-date=2008 թ․ ապրիլի 9 |accessdate=2015 թ․ հունվարի 28}}</ref>։ [[Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ]]ի կողմից մշակվել են դասընթացներ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մշակութային նշանակության մասին<ref>Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ --[http://mitcmsprowrestling.blogspot.com/2006/12/this-class-will-explore-cultural.html Պաշտոնական վեբ բլոգ]</ref>։ Համալսարանի պրոֆեսոր [[Մարդաբանություն|մարդաբան]] [[:en:Heather Levi|Հեզեր Լիվայ]]ը հրատարակել է [[Ազգագրություն|ազգագրական]] աշխատություն [[Մեքսիկա]]յում [[լուչա լիվրե]]ի [[մշակույթ]]ի մասին։
[[Պատկեր:Autographe de Barthes à Thierry Gosset..JPG|մինի|[[Ռոլան Բարտ]]ի մակագրությունը «Առասպելներ» ժողովածուի տիտղոսաթերթի վրա]]
Այնուամենայնիվ, [[20-րդ դար]]ի առաջին կեսին, երբ հանրությանը բացահայտվում է [[սպորտ]]աձևի բեմադրվածությանը, այն ընդունվում է որպես ժամանցի խիստ էժանագին ձև՝ նախատեսված անկիրթ բանվոր դասակարգի ներկայացուցիչների համար։ Նմանատիպ բացասական վերաբերմունք որոշակի չափերով գոյություն ունի նաև ներկայումս։ [[Ֆրանսիացիներ|Ֆրանսիացի]] տեսաբան [[Ռոլան Բարտ]]ն առաջիններից էր, ով իր «Ռեստլինգի աշխարհը» աշախատությունում ([[1957]] թվականին լույս տեսած «Առասպելներ» ժողովածուից<ref name="Barthes">{{Cite web |last=Բարտ |first=Ռոլան |year=1957 |title=Ռեստլինգի աշխարհը |url=http://www.chass.utoronto.ca/~ikalmar/illustex/Barthes-wrestling.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100306043917/http://www.chass.utoronto.ca/~ikalmar/illustex/Barthes-wrestling.htm |archive-date=2010 թ․ մարտի 6 |accessdate=2008 թ․ մարտի 21 |work=«Առասպելներ»}}</ref>) նկատեց, որ անհրաժեշտ է ռեստլինգի վերաբերյալ առավել խորը ուսումնասիրություններ ծավալել։ Աշխատությունում Բարտը պնդում է, որ ըմբշամարտը պետք է դիտվի ոչ թե որպես տգետների համար նախատեսված խարդավանք, այլ որպես [[Ներկայացում (թատրոն)|ատրակցիոն]]՝ թատերական ներկայացման ձև։ Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը նկարագրվում է որպես [[կատարողական արվեստ]], որը պահանջում է զուգադրված իմաստների անմիջական ընթերցումը։ Տրամաբանական ավարտն ավելի քիչ ուշադրության է արժանանում։ Ըստ Բարտի, ըմբշամարտիկի գործառույթը ոչ թե հաղթելն է, այլ իրենից ակնկալվող էմոցիոնալ շարժով գնալը և հանդիսատեսին թատերական բավականություն պարգևելը։ Բարտի աշխատությունը հիմք է ծառայել ապագա ուսումնասիրությունների համար<ref>{{Cite web |last=Լագորիո |first=Քրիստին |date=2005 թ․ հունվարի 4 |title=Միջակայքային ըմբշամարտ |url=http://www.villagevoice.com/arts/0502,lagorio,59937,12.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080705180645/http://villagevoice.com/arts/0502,lagorio,59937,12.html |archive-date=2008 թ․ հուլիսի 5 |accessdate=2008 թ․ մարտի 21 |publisher=«Վիլիջ վոյս»}}</ref>։

Չնայած շատ հաճախ ռեստլինգին տրվում է «տղամարդկանց օճառային օպերայի» որակավորում, այն կարողացել է նաև ունենալ [[թատրոն]]ի և [[Գրականություն|գրականության]] այնպիսի ենթաձևերի սինթեզված նրբերանգներ, ինչպիսիք են դասական [[Հերոսություն|հերոսականություն]]ը<ref>{{Cite web |last=Պլենկ |first=Դոկտոր Ուիլյամ |title=Մարզիկը որպես ծաղրածու․ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մշակութային և փիլիսոփայական դիտարկումներ |url=http://www.msubillings.edu/CASFaculty/Plank/THE%20ATHELETE%20AS%20BUFFOON.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080411141551/http://www.msubillings.edu/CASFaculty/Plank/THE%20ATHELETE%20AS%20BUFFOON.htm |archive-date=2008 թ․ ապրիլի 11 |accessdate=2015 թ․ հունվարի 28 |publisher=Մոնտանային նահանգային համալսարան}}</ref>, [[կոմեդիա դել'արտե]]ն<ref>{{Cite web |last=Ադամս |first=Ջոնաթան |date=2006 թ․ նոյեմբերի 9 |title=Ներառելով արտաքին առարկաներ |url=http://thescope.ca/?p=576 |accessdate=2008 թ․ մարտի 19 |work=Սքոուփ ամսագիր}}</ref>, [[վրեժի ողբերգություն]]ը<ref name="Mazer">{{Cite book |last=Մեյզեր |first=Շերոն |title=Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ՝ սպորտ և ներկայացում |publisher=Միսիսիպիի համալսարանի հրատարակչություն |year=1998}}</ref>, [[մորալիտե]]ն<ref name="Mazer"/> և [[բուռլեսկ]]ը<ref>{{Cite web |last=Գերվին |first=Դայանա |year=2005 |title=Եվ դու՞, Սթիվ Օ՛սթին |url=http://www.thecrimson.com/article.aspx?ref=508906 |accessdate=2008 թ․ մարտի 19 |work=Հարվարդ կրիմսոն |publisher=Հարվարդի համալսարան}}</ref>։

Վավերագրական ֆիլմեր արտադրողները բազմաթիվ առիթներով փորձել են ուսումնասիրել ըմբշամարտիկների [[կյանք]]ը և նրանց մասնագիտության ունեցած ազդեցություններն իրենց և [[ընտանիք]]ների վրա։ [[1999]] թվականին լույս տեսած «[[Ներքնակից այն կողմ]]» վավերագրական ֆիլմը պատմում է կարիերայի մթնշաղին մոտեցող [[Թերի Ֆանկ]]ի, կարիերայի բարձրակետին գտնվող [[Միք Ֆոուլի]]ի, խամրած աստղ [[Ջեյք Ռոբերթս]]ի և այլ ռեստլերների մասին։ [[2005]] թվականին լույս տեսած «[[:en:Lipstick and Dynamite, Piss and Vinegar: The First Ladies of Wrestling|Շրթներկ և ուժանակ]]» վավերագրական ֆիլմը պատմում է [[20-րդ դար]]ի ընթացքում կանանց ըմբշամարտի էվոլյուցիայի մասին։ Ըմբշամարտի մասին բազմիցս խոսվել է «[[HBO]]» հեռուստացանցի «[[:en:Real Sports with Bryant Gumbel|Իրական սպորտաձևեր Բրայանտ Գամբելի հետ]]» հաղորդաշարում։ «[[MTV]]» հեռուստաալիքով ցուցադրված «Կյանքի ճշմարտությունը» [[Ռեալիթի շոու|իրական հեռուստաշոու]]ն ունի երկու էպիզոդ՝ վերնագրված «Ես պրոֆեսիոնալ ռեստլեր եմ» և «Ես ուզում եմ դառնալ պրոֆեսիոնալ ռեստլեր»։ Այլ հայտնի վավերագրական ֆիլմերից են «Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի գաղտնի աշխարհը», «Հիթմեն Հարթ. մենամարտելով ստվերների հետ» և այլն։ «[[:en:Bloodstained Memoirs|Արյունոտ հուշեր]]» վավերագրական ֆիլմը պատմում է ըմբշամարտիկներ [[Քրիս Ջերիքո]]յի, [[Ռոբ Վան Դամ]]ի և [[Ռոդի Փայփեր]]ի մասնագիտական կարիերաների մասին։

=== Իրական վտանգներ ===
Չնայած ցուցադրական բնույթին, ռեստլինգում մեծ է իրական վնասվածքների և նույնիսկ [[մահ]]վան հավանականությունը։ [[Ճապոնիա|Ճապոնական]] մրցասպարեզներում, ինչպես նաև որոշ ամերիկյան անկախ առաջնություններում, ինչպիսիք են օրինակ «[[Combat Zone Wrestling]]» (CZW) և «[[Ring of Honor]]» (ROH) կազմակերպությունները, արձակվող հարվածները շատ հաճախ կոշտ վայրէջք են կատարում մարզիկների վրա։ Ռինգային հատակը սովորաբար բաղկացած է 2-ից 8 ուղղանկյունաձև չոր տախտակներից։ Առավել հաճախ հանդիպող վնասվածքներից են ուսերի, ծնկի, մեջքի, պարանոցի և կողերի ջարդվածքները։ Ինչպես [[բռնցքամարտ|պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտ]]ում կամ [[Ընդհանուր մենամարտեր|խառնամարտ]]ում, ռեստլինգում նույնպես չեն բացառվում [[խրոնիկ տրավմատիկ էնցեֆալոպաթիա]]յի կամ գլխուղեղի տրավմատիկ վնասվածքների հավանականությունը։ Ռեստլեր Դեյվի Ռիչարդսը մի առիթով ասել է․ «Մենք մարզվում ենք վնասվելու համար, գիտենք որ վնասվելու ենք և ընդունում ենք դա»<ref>{{Cite news |last=Գրիֆիթս |first=Էնդրյու |date=2015 թ․ փետրվարի 12 |title=Ինչ է պետք պրոֆեսիոնալ ռեստլեր դառնալու համար |url=http://www.telegraph.co.uk/men/active/11400619/What-it-takes-to-become-a-pro-wrestler.html |accessdate=2016 թ․ հոկտեմբերի 6 |work=«[[The Daily Telegraph]]» |publisher=«TMG» |location=[[Լոնդոն]] |issn=0307-1235 |oclc=49632006}}</ref>։

== Ծանոթագրություններ ==
<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div>

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.wrestling-titles.com/ Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի տիտղոսների պատմություն]{{ref-en}}
* [http://www.onlineworldofwrestling.com Ռեստլինգի առցանց աշխարհ]{{ref-en}}
* [http://www.profightdb.com/ Ռեստլինգի համացանցային բազա]{{ref-en}}
{{Արտաքին հղումներ}}

[[Կատեգորիա:Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ|Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ]]
[[Կատեգորիա:Սպորտային ժամանց]]