Դիտել Տիեզերքի ինֆլյացիոն մոդել էջի աղբյուրը

{{տիեզերագիտություն}}
'''Ինֆլյացիա''', '''տիեզերական ինֆլյացիա''',  '''կոսմոլոգիական ինֆլյացիա''', վաղ [[տիեզերք]]ում տարածության էքսպոնենցիալ [[տիեզերքի ընդարձակում|ընդարձակման]] հիպոթետիկ տեսություն։ [[Ինֆլյացիոն դարաշրջան]]ը տևել է  ենթադրյալ [[Մեծ պայթյուն]]ի սինգուլյարության 10<sup>−36</sup> վայրկյանից մինչև սինգուլյարությունից հետո 10<sup>−33</sup> կամ 10<sup>−32</sup> վայրկյանը։ Հետևելով ինֆլյացիոն շրջանին՝ տիեզերքը շարունակվում է ընդարձակվել, սակայն պակաս արագությամբ<ref>"First Second of the Big Bang". How The Universe Works 3. 2014. Discovery Science.</ref>։

Ինֆլյացիոն տեսությունը մշակվել է 1980-ականների սկզբին։ Այն բացատրում է [[դիտարկելի տիեզերք|տիեզերքի մեծամասշտաբ կառուցվածքը]]։ Միկրոսկոպիկ ինֆլյացիոն տիրույթներում մինչև տիեզերական չափերի մեծացած [[քվանտային ֆլուկտուացիաներ]]ը հիմք են դարձել տիեզերքի կառուցվածքի աճի համար (տես [[գալակտիկաների ձևավորում և էվոլյուցիա]] և [[կառուցվածքի ձևավորում]])<ref>Tyson, Neil deGrasse and Donald Goldsmith (2004), ''Origins: Fourteen Billion Years of Cosmic Evolution'', W. W. Norton & Co., pp. 84–5.</ref>։ Շատ ֆիզիկոսներ նաև կարծում են, որ ինֆլյացիան բացատրում է, թե ինչու տիեզերքը նույնն է թվում բոլոր ուղղություններով ([[իզոտրոպ]] է), ինչու է հավասարաչափ բաշխված [[մնացորդային ճառագայթում]]ը, ինչու է տիեզերքը հարթ և ինչու չեն դիտվում [[մագնիսական մոնոպոլ]]ներ։

Ինֆլյացիայի համար պատասխանատու [[տարրական մասնիկներ]]ի մանրամասն մեխանիզմ հայտնի չէ։ Հիմնական ինֆլյացիոն դրույթներն ընդունում են գիտնականների մեծ մասը, որոնք կարծում են, որ մի շարք կանխատեսումներ հաստատվել են դիտումներով<ref>{{Cite journal |author=Tsujikawa, Shinji |date=2003 թ․ ապրիլի 28 |title=Introductory review of cosmic inflation |url=https://archive.org/details/arxiv-hep-ph0304257 |pages=arXiv:hep–ph/0304257 |arxiv=hep-ph/0304257 |bibcode=2003hep.ph....4257T |quote=In fact temperature anisotropies observed by the COBE satellite in 1992 exhibit nearly scale-invariant spectra as predicted by the inﬂationary paradigm. Recent observations of WMAP also show strong evidence for inﬂation.}}</ref>, սակայն գիտնականնների փոքր մասը համաձայն չէ այդ կարծիքին<ref name=Steinhardt2011>Steinhardt, Paul J. (2011). "The inflation debate: Is the theory at the heart of modern cosmology deeply flawed?" (''Scientific American'', April; pp. 18-25).</ref><ref name="Earman-Mosterín">{{Cite journal |last1=Earman |first1=John |last2=Mosterín |first2=Jesús |date=1999 թ․ մարտ |title=A Critical Look at Inflationary Cosmology |url=https://archive.org/details/sim_philosophy-of-science_1999-03_66_1/page/1 |journal=Philosophy of Science |volume=66 |pages=1–49 |doi=10.2307/188736 |doi-broken-date=2017 թ․ հունվարի 20 |jstor=188736}}</ref><ref name="Hložek">{{Cite web |last=Hložek |first=Renée |date=2015 թ․ հունիսի 12 |title=CMB@50 day three |url=https://storify.com/reneehlozek/cmb-50-day-three |accessdate=2015 թ․ հուլիսի 15}}<br />This is a collation of remarks from the third day of the [http://physics.princeton.edu/cmb50/home.shtml "Cosmic Microwave Background @50"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171219102718/http://physics.princeton.edu/cmb50/home.shtml |date=2017-12-19 }} conference held at Princeton, 10–12 June 2015.</ref>։ Ինֆլյացիայի համար պատասխանատու հիպոթետիկ [[դաշտ (ֆիզիկա)|դաշտը]] կոչվում է [[ինֆլատոն]]<ref>{{Cite book |author=Guth, Alan H. |url=https://books.google.am/books?id=7toILlSQtI0C&pg=PA233 |title=The Inflationary Universe: The Quest for a New Theory of Cosmic Origins |date=1997 |publisher=Basic Books |isbn=0201328402 |pages=233–234}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։

2002 թվականին ինֆլյացիոն տեսության երեք սկզբնական մշակողները՝ ֆիզիկոսներ [[Ալան Գութ]]ը [[Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ]]ից, [[Անդրեյ Լինդե]]ն [[Ստենֆորդի համալսարան]]ից և [[Պաուլ Ստանհարդտ]]ը  [[Փրինսթոնի համալսարան]]ից համատեղ պարգևատրվեցին  հեղինակավոր Դիրակի մրցանակով՝ «տիեզերագիտության մեջ ինֆլյացիայի հասկացությունը մշակելու համար»<ref name= "Dirac Prize" >{{Cite web |title=The Medallists: A list of past Dirac Medallists |url=https://www.ictp.it/about-ictp/prizes-awards/the-dirac-medal/the-medallists.aspx |work=ictp.it}}</ref>։ 2012-ին Ալան Գութն ու Անդրեյ Լինդեն ինֆլյացիոն տիեզերագիտության մեջ իրենց ներդրումների համար պարգևատրվեցին Հիմնարար ֆիզիկայի կարևոր մրցանակով ({{lang-en|Breakthrough Prize in Fundamental Physics}})<ref name= "Breakthrough Prize" >{{Cite web |title=Laureates of the Breakthrough Prize in Fundamental Physics in 2012 |url=https://breakthroughprize.org/Laureates/1/P1/Y2012}}</ref>։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

[[Կատեգորիա:Տիեզերական ինֆլյացիա]]