«Կատարինե Զալյան-Մանուկյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

	Կատարինե Զալյան-Մանուկյան
Դրոշ	ՀՀ Խորհրդարանի 2-րդ գումարման պատգամավոր
1919 հունիսի 4 - 1920 դեկտեմբերի 2
Կուսակցություն՝	ՀՅԴ
Մասնագիտություն՝	Բժշկուհի
Ազգություն	Հայ
Ծննդյան օր	19-րդ դար
Վախճանի օր	1965
Վախճանի վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Հայաստան, Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ամուսին	Արամ Մանուկյան
Զավակներ	Մեկ դուստր՝ Սեդա Մանուկյան
Katarine Zalyan-Manukyan

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

Ընթացիկ տարբերակը 08:22, 21 Օգոստոսի 2024-ի դրությամբ

Կատարինե Զալյան-Մանուկյան (19-րդ դար - 1965, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), հայ բժշկուհի, պետական գործիչ, Հայաստանի առաջին Հանրապետության պառլամենտի 2-րդ գումարման պատգամավոր։

Հայաստանի առաջին Հանրապետության հիմնադիր Արամ Մանուկյանի կինն էր^[1]։

Կենսագրություն

Կատարինե Զալյանը մասնագիտությամբ բժշկուհի է եղել։ ՀՅԴ անդամ էր^[1]։

Հայաստանի երկրորդ գումարման պառլամենտի Առողջապահության հանձնաժողովի անդամ էր։ Լինելով բժշկուհի՝ նվիրվել էր գաղթականների ու որբերի օգնության գործին՝ պայքար մղելով համաճարակների դեմ։ Որբանոցներից մեկում էլ հանդիպել է ապագա ամուսնուն՝ Արամ Մանուկյանին, ում հետ էլ ամուսնացել է 1917 թվականին, Երևանում։ 1919 թվականին այդ ամուսնությունից ծնվում է Արամ Մանուկյանի և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանի միակ ժառանգը` Սեդա Մանուկյանը^[1]։

Կատարիեն խորհրդարանի պատգամավոր է ընտրվել Արամ Մանուկյանի մահվանից մի քանի ամիս առաջ։ Առաջին Հանրապետության անկումից հետո Կատարինեի զրկանքներին գումարվել են բոլշևիկյան իշխանության քաղաքական հետապնդումները^[1]^[2]։

Կատարինե Զալյան-Մանուկյանը մահացել է 1965 թվականին։ Մահվանից առաջ Կատարինեն ասել էր դստերը.

Ես չտեսա, բայց դու անպայման կտեսնես այն օրը, երբ մարդիկ կհիշեն ու կգնահատեն քո հորը։ Ես վստահ եմ, որ հայ ժողովուրդը չի մոռանա նրան^[1]։

Գործունեություն

Խորհրդարանում Կատարինե Մանուկյանն ընտրվել է Ներգաղթի և Վերաշինության, Բժշկա-սանիտարական հանձնաժողովների անդամ և իր գործունեությունն իրականացրել է այդ հանձնաժողովների իրավասությունների շրջանակում ինչպես նաև վարչական պաշտոնեանների չարաշահումները քննող ժամանակավոր հանձնաժողովի անդամ է եղել^[3]^[4]։

Կատարինե Մանուկյանը, որպես խորհրդարանական հանձնաժողովի անդամ պարբերաբար այցելել է երկրի գավառները, կարիքավորների և գաղթականների խնդիրներին տեղում ծանոթանալու նպատակով։ Գաղթականներն ունեին ինչպես մթերքի, այնպես էլ բժշկական օգնության կարիք։ Խոսքը վերաբերում է նաև եզդի գաղթականներին։

Ընտանիք

Կատարինե Զալյանն ամուսանցել է Հայաստանի առաջին հանրապետության հիմնադիր Արամ Մանուկյանի հետ։ Ամուսնությունից հետո։ Նրանք ամուսնացել են 1917 թվականին։ Ամուսնու ազգանվամբ գրանցվել է Կատարինե Զալյան-Մանուկյան։ Նրանց ամուսնական կյանքը տևեցլ է երկու տարուց էլ պակաս, քանի որ 1919 թվականի հունվարի 29-ին Արամ Մանուկյանը մահացել է բծավոր տիֆից։

Հայաստանի հորհրդայնացումից հետո Կատարինեն մանկահասակ դստեր հետ ապաստանել է քրոջ բնակարանում, ապա մեկնել է Կրասնոդար՝ Արամ Մանուկյանի ազգականների մոտ։ 1927 թվականին վերադարձել է Երևան և կրկին նվիրվել բժշկությանը։ Բոլշևիկները համապատասխան մաշկաբան-մասնագետ չգտնելով Կատարինեին ընդունել են աշխատանքի։ Մինչև 1937 թվականին ապրել են ծանր պայմաններում^[4]։

Կատարինեն մահացել է 1965 թվականին։

Երեխաներ

Արամ Մանուկյանը և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանն ունեցել եմ մեկ դուստր՝ Սեդա։ Նա մինչև 1976 թվականն ապրել է Երևանում, ապա տեղափոխվել է Մոսկվա, որտեղ էլ մահացել է 2005 թվականին՝ 86 տարեկան հասակում։ 1998 թվականին նա այցելել է Երևան, Սարդարապատի թանգարանին է նվիրել հոր իրերը և լուսանկարները^[5]։

Ժամանց

Հասարակական-քաղաքական գործունեությանը զուգահեռ Կատարինեն ժամանակ է հատկացրել նաև ընկերների հետ շփումներին։ Նա, ինչպես խորհրդարանի մյուս կին պատգամավորները խորհրդարանական ակումբի անդամ էր, որի նպատակը նրա անդամների և նրանց ընտանիքների համար ընկերական մտերիմ շրջապատի, հաճելի ժամանցի ապահովումն էր։

Գրականություն

Սոնա Զեյթլյան, «Հայ կնոջ դերը հայ հեղափոխական շարժման մեջ», Լոս Անջելես, 1992

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Առաջին հանրապետության կին պատգամավորները». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 16-ին.
↑ Մանուկյան, Արմենակ Սարիբեկի (2002). «Քաղաքական կյանքը Հայաստանում 1920-1940 թթ». Գիտություն. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 2-ին.
↑ «Հայաստանի Հանրապետության պառլամենտի նիստերի արձանագրություններ։ 1918-1920թվականներ», Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ 2009, էջ 263, համեմատությունը՝ «Հայաստանի աշխատավոր», 1919թվական, 19 սեպտեմբերի
↑ ^4,0 ^4,1 Ստեփանեան Խաչատուր Կանայք առաջին հանրապետութեան խորհրդարանում, Նոր Ջուղա, 2018, էջ 35-ից 55 Արխիվացված 2021-06-02 Wayback Machine
↑ «Արամ Մանուկյանին նվիրված հուշակոթողը Սարդարապատում». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-06-02-ին. Վերցված է 2021-06-02-ին.

Արտաքին հղումներ

«Արմենակ Սարիբեկի Մանուկյան». ysu.am (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 2-ին.

[ԿՊատգամավորներ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Առաջին հանրապետության կին պատգամավորները». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 16-ին.

[2] Մանուկյան, Արմենակ Սարիբեկի (2002). «Քաղաքական կյանքը Հայաստանում 1920-1940 թթ». Գիտություն. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 2-ին.

[3] «Հայաստանի Հանրապետության պառլամենտի նիստերի արձանագրություններ։ 1918-1920թվականներ», Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ 2009, էջ 263, համեմատությունը՝ «Հայաստանի աշխատավոր», 1919թվական, 19 սեպտեմբերի

[Կատարինե-4] 4,0 ^4,1 Ստեփանեան Խաչատուր Կանայք առաջին հանրապետութեան խորհրդարանում, Նոր Ջուղա, 2018, էջ 35-ից 55 Արխիվացված 2021-06-02 Wayback Machine

[5] «Արամ Մանուկյանին նվիրված հուշակոթողը Սարդարապատում». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-06-02-ին. Վերցված է 2021-06-02-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Տող 35. / Տող 35. @@
  | Վիքիպահեստ =
 }}
-'''Կատարինե Զալյան-Մանուկյան''' ({{ԱԾ}}), [[հայ]] [[Բժիշկ|բժշկուհի]], պետական գործիչ, [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին Հանրապետության]] պառլամենտի 2-րդ գումարման պատգամավոր։ [[Հայաստանի առաջին Հանրապետություն|Հայաստանի առաջին Հանրապետության]] հիմնադիր [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյանի]] կինն էր<ref name=" ԿՊատգամավորներ">[http://womennet.am/%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%AB%D5%B6-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8-2/ Առաջին հանրապետության կին պատգամավորները]</ref>։
+'''Կատարինե Զալյան-Մանուկյան''' ({{ԱԾ}}), [[հայ]] [[Բժիշկ|բժշկուհի]], պետական գործիչ, [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին Հանրապետության]] պառլամենտի 2-րդ գումարման պատգամավոր։
+[[Հայաստանի առաջին Հանրապետություն|Հայաստանի առաջին Հանրապետության]] հիմնադիր [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյանի]] կինն էր<ref name="ԿՊատգամավորներ">{{Cite web |url=http://womennet.am/%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%AB%D5%B6-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8-2/ |title=Առաջին հանրապետության կին պատգամավորները |accessdate=2017 թ․ հունիսի 16 |archive-date=2019 թ․ հունիսի 9 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190609092448/http://womennet.am/%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%AB%D5%B6-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8-2/ |url-status=dead }}</ref>։
 == Կենսագրություն ==
 Կատարինե Զալյանը մասնագիտությամբ բժշկուհի է եղել։ [[Հայ հեղափոխական դաշնակցություն|ՀՅԴ]] անդամ էր<ref name="ԿՊատգամավորներ" />։
-[[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|ՀՀ]] 2-րդ գումարման պառլամենտի Առողջապահության հանձնաժողովի անդամ էր։ Լինելով բժշկուհի՝ նվիրվել էր գաղթականների ու որբերի օգնության գործին՝ պայքար մղելով [[Համաճարակների ցանկ|համաճարակների]] դեմ։ Որբանոցներից մեկում էլ հանդիպել է ապագա ամուսնուն՝ Արամ Մանուկյանին, ում հետ էլ ամուսնացել է 1917 թվականին, Երևանում։ 1919 թվականին այդ ամուսնությունից ծնվում է Արամ Մանուկյանի և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանի միակ ժառանգը` Սեդա Մանուկյանը<ref name="ԿՊատգամավորներ" />։
+[[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի]] երկրորդ գումարման պառլամենտի Առողջապահության հանձնաժողովի անդամ էր։ Լինելով բժշկուհի՝ նվիրվել էր գաղթականների ու որբերի օգնության գործին՝ պայքար մղելով [[Համաճարակների ցանկ|համաճարակների]] դեմ։ Որբանոցներից մեկում էլ հանդիպել է ապագա ամուսնուն՝ Արամ Մանուկյանին, ում հետ էլ ամուսնացել է 1917 թվականին, Երևանում։ 1919 թվականին այդ ամուսնությունից ծնվում է Արամ Մանուկյանի և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանի միակ ժառանգը` Սեդա Մանուկյանը<ref name="ԿՊատգամավորներ" />։
-Կատարիեն խորհրդարանի պատգամավոր է ընտրվել Արամ Մանուկյանի մահվանից մի քանի ամիս առաջ։ [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Առաջին Հանրապետության]] անկումից հետո Կատարինեի զրկանքներին գումարվել են բոլշևիկյան իշխանության քաղաքական հետապնդումները<ref name="ԿՊատգամավորներ" /><ref>{{Cite web |url=https://books.google.am/books/about/%25D5%2594%25D5%25A1%25D5%25B2%25D5%25A1%25D6%2584%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%25AF%25D5%25B5%25D5%25A1%25D5%25B6%25D6%2584%25D5%25A8_%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25A1.html?id=aMlBAAAACAAJ&redir_esc=y |title=Քաղաքական կյանքը Հայաստանում 1920-1940 թթ |last=Մանուկյան |first=Արմենակ Սարիբեկի |date=2002 |publisher=Գիտություն |language=hy |accessdate=2021-06-02}}</ref>։
+Կատարիեն խորհրդարանի պատգամավոր է ընտրվել Արամ Մանուկյանի մահվանից մի քանի ամիս առաջ։ [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Առաջին Հանրապետության]] անկումից հետո Կատարինեի զրկանքներին գումարվել են բոլշևիկյան իշխանության քաղաքական հետապնդումները<ref name="ԿՊատգամավորներ" /><ref>{{Cite web |url=https://books.google.am/books/about/%25D5%2594%25D5%25A1%25D5%25B2%25D5%25A1%25D6%2584%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%25AF%25D5%25B5%25D5%25A1%25D5%25B6%25D6%2584%25D5%25A8_%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25A1.html?id=aMlBAAAACAAJ&redir_esc=y |title=Քաղաքական կյանքը Հայաստանում 1920-1940 թթ |last=Մանուկյան |first=Արմենակ Սարիբեկի |date=2002 |publisher=Գիտություն |language=hy |accessdate=2021 թ․ հունիսի 2}}</ref>։
 Կատարինե Զալյան-Մանուկյանը մահացել է 1965 թվականին։ Մահվանից առաջ Կատարինեն ասել էր դստերը.
@@ Տող 49. / Տող 51. @@
 == Գործունեություն ==
-Խորհրդարանում Կատարինե Մանուկյանն ընտրվել է Ներգաղթի և Վերաշինության, Բժշկա-սանիտարական հանձնաժողովների անդամ և իր գործունեությունն իրականացրել է  այդ հանձնաժողովների իրավասությունների շրջանակում ինչպես նաև վարչական պաշտոնեանների չարաշահումները քննող ժամանակավոր հանձնաժողովի անդամ է եղել<ref>«Հայաստանի Հանրապետության պառլամենտի նիստերի արձանագրություններ։ 1918-1920թվականներ», Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ 2009, էջ 263, համեմատությունը՝ «Հայաստանի աշխատավոր», 1919թվական, 19 սեպտեմբերի</ref><ref name="Կատարինե">Ստեփանեան Խաչատուր [http://www.khachaturstepanyan.am/assets/files/83--.pdf  Կանայք առաջին հանրապետութեան խորհրդարանում, Նոր Ջուղա, 2018, էջ 35-ից 55]</ref>։
+Խորհրդարանում Կատարինե Մանուկյանն ընտրվել է Ներգաղթի և Վերաշինության, Բժշկա-սանիտարական հանձնաժողովների անդամ և իր գործունեությունն իրականացրել է  այդ հանձնաժողովների իրավասությունների շրջանակում ինչպես նաև վարչական պաշտոնեանների չարաշահումները քննող ժամանակավոր հանձնաժողովի անդամ է եղել<ref>«Հայաստանի Հանրապետության պառլամենտի նիստերի արձանագրություններ։ 1918-1920թվականներ», Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ 2009, էջ 263, համեմատությունը՝ «Հայաստանի աշխատավոր», 1919թվական, 19 սեպտեմբերի</ref><ref name="Կատարինե">Ստեփանեան Խաչատուր [http://www.khachaturstepanyan.am/assets/files/83--.pdf  Կանայք առաջին հանրապետութեան խորհրդարանում, Նոր Ջուղա, 2018, էջ 35-ից 55] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210602213201/http://www.khachaturstepanyan.am/assets/files/83--.pdf |date=2021-06-02 }}</ref>։
 Կատարինե Մանուկյանը, որպես խորհրդարանական հանձնաժողովի անդամ պարբերաբար այցելել է երկրի [[գավառ]]ները, կարիքավորների և գաղթականների խնդիրներին տեղում ծանոթանալու նպատակով։ Գաղթականներն ունեին ինչպես մթերքի, այնպես էլ բժշկական օգնության կարիք։ Խոսքը վերաբերում է նաև [[եզդի]] գաղթականներին։
 == Ընտանիք ==
 Կատարինե Զալյանն ամուսանցել է [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] հիմնադիր [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանի]] հետ։ Ամուսնությունից հետո։ Նրանք ամուսնացել են 1917 թվականին։ Ամուսնու ազգանվամբ գրանցվել է Կատարինե Զալյան-Մանուկյան։ Նրանց ամուսնական կյանքը տևեցլ է երկու տարուց էլ պակաս, քանի որ 1919 թվականի հունվարի 29-ին Արամ Մանուկյանը մահացել է [[բծավոր տիֆ]]ից։
 [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանի հորհրդայնացումից հետո]] Կատարինեն մանկահասակ դստեր հետ ապաստանել է քրոջ բնակարանում, ապա մեկնել է [[Կրասնոդար]]՝ Արամ Մանուկյանի ազգականների մոտ։ 1927 թվականին վերադարձել է [[Երևան]] և կրկին նվիրվել բժշկությանը։ [[Բոլշևիկներ]]ը համապատասխան [[Մաշկաբանություն|մաշկաբան]]-մասնագետ չգտնելով Կատարինեին ընդունել են աշխատանքի։ Մինչև 1937 թվականին ապրել են [[Ստալինյան բռնաճնշումները Հայաստանում|ծանր պայմաններում]]<ref name="Կատարինե" />։
@@ Տող 61. / Տող 63. @@
 === Երեխաներ ===
-Արամ Մանուկյանը և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանն ունեցել եմ մեկ դուստր՝ Սեդա։ Նա մինչև 1976 թվականն ապրել է [[Երևան]]ում, ապա տեղափոխվել է [[Մոսկվա]], որտեղ էլ մահացել է 2005 թվականին՝ 86 տարեկան հասակում։ 1998 թվականին նա այցելել է [[Երևան]], [[Հայաստանի ազգագրության թանգարան|Սարդարապատի]] թանգարանին է նվիրել հոր իրերը և լուսանկարները<ref>[https://artsakhpress.am/arm/news/107425/ Արամ Մանուկյանին նվիրված հուշակոթողը Սարդարապատում]</ref>։
+Արամ Մանուկյանը և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանն ունեցել եմ մեկ դուստր՝ Սեդա։ Նա մինչև 1976 թվականն ապրել է [[Երևան]]ում, ապա տեղափոխվել է [[Մոսկվա]], որտեղ էլ մահացել է 2005 թվականին՝ 86 տարեկան հասակում։ 1998 թվականին նա այցելել է [[Երևան]], [[Հայաստանի ազգագրության թանգարան|Սարդարապատի]] թանգարանին է նվիրել հոր իրերը և լուսանկարները<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/107425/ |title=Արամ Մանուկյանին նվիրված հուշակոթողը Սարդարապատում |access-date=2021-06-02 |archive-date=2021-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210602214908/https://artsakhpress.am/arm/news/107425/ |url-status=dead }}</ref>։
 === Ժամանց ===
@@ Տող 74. / Տող 76. @@
 == Արտաքին հղումներ ==
-* {{Cite web |url=http://ysu.am/science/hy/Armenak-Manukyan/type/3/show/all |title=Արմենակ Սարիբեկի Մանուկյան |website=ysu.am |language=en |accessdate=2021-06-02}}
+* {{Cite web |url=http://ysu.am/science/hy/Armenak-Manukyan/type/3/show/all |title=Արմենակ Սարիբեկի Մանուկյան |website=ysu.am |language=en |accessdate=2021 թ․ հունիսի 2 |archive-date=2021 թ․ հունիսի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210602214401/http://ysu.am/science/hy/Armenak-Manukyan/type/3/show/all |url-status=dead }}
 {{DEFAULTSORT:Զալյան-Մանուկյան, Կատարինե}}
@@ Տող 84. / Տող 86. @@
 [[Կատեգորիա:ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավորներ]]
 [[Կատեգորիա:Հայ կին քաղաքական գործիչներ]]
+[[Կատեգորիա:20-րդ դարի հայ քաղաքական գործիչներ]]