«Մասնակից:Mary Khlkhlyan/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 10. | Տող 10. | ||
<br /> |
<br /> |
||
== |
== Սյուժե == |
||
[[Պատկեր:Petrovka, 38.JPG|right|thumb|267px|[[Պետրովկա 38]]-ում գտնվող շինությունը,որտեղ հիմնված է [[Քրեական Հետախուզության բաժինը|Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժինը]]<br />]] |
[[Պատկեր:Petrovka, 38.JPG|right|thumb|267px|[[Պետրովկա 38]]-ում գտնվող շինությունը,որտեղ հիմնված է [[Քրեական Հետախուզության բաժինը|Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժինը]]<br />]] |
||
Հինգսերիանոց հեռուստատեսային ֆիլմի գործողությունները տեղի է ունենում Մոսկվայում 1945թ. օգոստոս-նոյեմբեր ամիսներին:{{sfn|Лазарева|2006|с=140}} |
Հինգսերիանոց հեռուստատեսային ֆիլմի գործողությունները տեղի է ունենում Մոսկվայում 1945թ. օգոստոս-նոյեմբեր ամիսներին:{{sfn|Лазарева|2006|с=140}} |
||
Տող 24. | Տող 24. | ||
'''5-րդ սերիա:''' Իրադարձությունները զարգանում են «Սև կատու» խմբավորման բնակավայրում, որտեղ հայտնվում է Շարապովը՝փորձելով կապ հաստատել ավազակների հետ: Նա, ով իրեն անվանում է Վլադիմիր Սիդորենկո, հաջողվում է ներկայացնել իր «հանցավոր անցյալի» հետ կապված ճիշտ թվացող լեգենդը և հավատցնել բանդայի ներկայացուցիչներին Ֆոքսին փրկելու կարևորության մասին, ում պետք է բերման ենթարկեին իրենց կողմից կողոպտված խանութում `«քննչական փորձառություն» անցկացնելու համար: «Սև կատու» խմբավորման գլխավորը Գորբատին ([[Արմեն Ջիգարխանյան]]) ՝Կարպ մականվամբ, պատրաստ է հավատալ այցելուին: Սակայն խմբավորման անդամների մեջ Շարապովը հայտնաբերում է իր ռազմական ընկերոջը Լևչենկոնին ([[Վիկտոր Պավլով]]): Նա, նախկին հրամանատարին հսկողության տակ պահելու համար, գիշերը առաջարկում է նրան հեռանալ բնակատեղիից: Շարապովը հրաժարվում է: Միևնույն ժամանակ, Ժեգլովը, հասկանալով, որ «հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել», խանութը պատրաստում է հատուկ գործողություն համար:Հաջող է ընթանում, չեզոքացվում է «Սև կատու» խմբավորումը: Միայն Լևչենկոն, օգտվելով պահից, փորձում է փախչել: Չնայած Շարապովի բողոքարկմանը, Ժեգլովը կրակում է ավազակին և սպանում է նրան: Հատուկ գործողությունից հետո, ցնցված Շարապովը գնում է իր սիրած աղջկա՝ Վարիա Սինչկինայի ([[Նատալյա Դանիլովա]]) մոտ: Վարիան կանգնած է պատուհանի մոտ,իր ձեռքում պահում է ծննդատանը լքված երեխային, ում շնորհիվ մի քանի ամիս առաջ տեղի ունեցավ նրանց հանդիպումը:{{sfn|Лазарева|2006|с=141}} |
'''5-րդ սերիա:''' Իրադարձությունները զարգանում են «Սև կատու» խմբավորման բնակավայրում, որտեղ հայտնվում է Շարապովը՝փորձելով կապ հաստատել ավազակների հետ: Նա, ով իրեն անվանում է Վլադիմիր Սիդորենկո, հաջողվում է ներկայացնել իր «հանցավոր անցյալի» հետ կապված ճիշտ թվացող լեգենդը և հավատցնել բանդայի ներկայացուցիչներին Ֆոքսին փրկելու կարևորության մասին, ում պետք է բերման ենթարկեին իրենց կողմից կողոպտված խանութում `«քննչական փորձառություն» անցկացնելու համար: «Սև կատու» խմբավորման գլխավորը Գորբատին ([[Արմեն Ջիգարխանյան]]) ՝Կարպ մականվամբ, պատրաստ է հավատալ այցելուին: Սակայն խմբավորման անդամների մեջ Շարապովը հայտնաբերում է իր ռազմական ընկերոջը Լևչենկոնին ([[Վիկտոր Պավլով]]): Նա, նախկին հրամանատարին հսկողության տակ պահելու համար, գիշերը առաջարկում է նրան հեռանալ բնակատեղիից: Շարապովը հրաժարվում է: Միևնույն ժամանակ, Ժեգլովը, հասկանալով, որ «հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել», խանութը պատրաստում է հատուկ գործողություն համար:Հաջող է ընթանում, չեզոքացվում է «Սև կատու» խմբավորումը: Միայն Լևչենկոն, օգտվելով պահից, փորձում է փախչել: Չնայած Շարապովի բողոքարկմանը, Ժեգլովը կրակում է ավազակին և սպանում է նրան: Հատուկ գործողությունից հետո, ցնցված Շարապովը գնում է իր սիրած աղջկա՝ Վարիա Սինչկինայի ([[Նատալյա Դանիլովա]]) մոտ: Վարիան կանգնած է պատուհանի մոտ,իր ձեռքում պահում է ծննդատանը լքված երեխային, ում շնորհիվ մի քանի ամիս առաջ տեղի ունեցավ նրանց հանդիպումը:{{sfn|Лазарева|2006|с=141}} |
||
== '''Նկարահանումների նախապատրաստումը''' == |
|||
== Подготовка к съёмкам == |
|||
=== Գրական սցենար: Ռեժիսորի հաստատումը === |
|||
=== Литературный сценарий. Утверждение режиссёра === |
|||
«Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել» ֆիլմը նկարահանվել է 1975 թ. [[Արկադի և Գեորգի Վայներ եղբայրն]]<nowiki/>երի կողմից «Գթասրտության դարաշրջան» գրված վեպի հիման վրա: Ստեղծագործությունը հիմնված է վավերական իրադարձությունների վրա, սակայն նրանք գրեթե ոչ մի ընդհանուր կապ չունեին այն խմբի գործողությունների հետ, որոնք իրենց անվանում էին «Սև կատու»: Այս «ավազակային խմբավորման» մասնակիցները,որոնք հիմնականում դեռահասներ էին, 1940-ականների երկրորդ կեսին ձերբակալվել են անհաջող կողոպուտից հետո: Այնուամենայնիվ, օրենքից խուսափող հանցագործների առասպելը, ովքեր ամենուրեք կատուների պատկերներով նկարներ թողնելով,բավականին երկար ժամանակ գոյատեևեցին Մոսկվայի հետպատերազմյան միջավայրում: Այս պատմությունից Վայներ եղբայրները վերցրեցին միայն խմբի անունը և սիմվոլիկան: Վեպի հերոսներին ավելի մոտ էին [[Իվան Միտինի Կրասնոգորսկու]] խմբավորման ներկայացուցիչներին: Գեորգի Վայների խոսքերով, «չնայած Շարապովը հավաքական կերպար է, նա ունի նաև նախատիպ` Վոլոդյա Արապովը,ով հետագայում դարձավ Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի վարիչ: Նա մասնակցել է հայտնի խմբավորման`Միտինի գրավմանը, որին մենք անձնավորեցինք որպես «Սև կատու» :{{sfn|Мамонова|2011|с=6, 26, 105}}. Իվան Սերգեևիչ Գրուզդևի ձերբակալման հետ կապված սցենարային գիծը նույնպես կապված է իրական իրադարձությունների հետ: Խոսքը գնում էր նրա նախատիպի `1944 թ. իր կնոջ սպանության կասկածանքով ձերբակալված բժշկական գիտությունների թեկնածու Եվգենյա Միրկինի մասին: Դատավճռի կայացումից հետո միայն, ապացուցվեց, որ բժիշկը ներգրավված չի այս հանցագործության մեջ:<ref>{{статья|автор=Чернышева В.|заглавие=Пять знаковых ролей Сергея Юрского|оригинал=|ссылка=https://rg.ru/2015/03/17/urskiy-site.html|автор издания=|издание=[[Российская газета]]|тип=|место=|издательство=|год=2015|месяц=03|число=17|том=|выпуск=|номер=|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150711150215/http://www.rg.ru/2015/03/17/urskiy-site.html|archivedate=2015-07-11|deadlink=no}}</ref>. |
|||
[[Պատկեր:Сценарий фильма «Место встречи изменить нельзя».jpg|right|thumb|267px|Обложка режиссёрского сценария фильма «Место встречи изменить нельзя»]] |
[[Պատկեր:Сценарий фильма «Место встречи изменить нельзя».jpg|right|thumb|267px|Обложка режиссёрского сценария фильма «Место встречи изменить нельзя»]] |
||
Կան տարբեր վարկածներ կապված «Գթասրտության դարաշրջան» ֆիլմի էկրանավորման գաղափարի հետ: Արկադի Վայերի հուշերի համաձայն, առանձին գրքի թողարկումից հետո նա և իր եղբայրը մի քանի օրինակ են ներկայացրել ընկերներին: Նրանց թվում նաև Վլադիմիր Վիսոցկուն: Վեպը կարդալուց հետո Վիսոցսկին ասել է Վայներին,որ «Գթասրտության դարաշրջան» պատրաստի հիմք է հանդիսանում հաջորդ ֆիլմի համար, որտեղ նա կցանկանա հաստատել Ժեգլովի դերը:{{sfn|Цыбульский|2016|с=305}}. [[Ստանիսլավ Գովորուխին]] ներկայացրեց իրադարձությունների այլ մեկնաբանումը, պնդելով, որ ինքը Վիզոցսկուն խորհուրդ է տվել ծանոթանալ Վայների աշխատանքին,«Կարդացեք, դուք հրաշալի դեր ունեք»: {{sfn|Лазарева|2006|с=144}}. |
|||
Существуют разные версии, связанные с идеей экранизации «Эры милосердия». По воспоминаниям Аркадия Вайнера, после выхода отдельной книги они с братом подарили несколько экземпляров близким друзьям. В их числе был Владимир Высоцкий. Прочитав роман, Высоцкий сообщил Вайнерам, что «Эра милосердия» представляет собой готовую основу для будущего фильма, в котором он хотел бы застолбить для себя роль Жеглова{{sfn|Цыбульский|2016|с=305}}. Иную трактовку событий изложил [[Говорухин, Станислав Сергеевич|Станислав Говорухин]], утверждавший, что именно он порекомендовал Высоцкому познакомиться с произведением Вайнеров: «Прочти, прекрасная роль на тебя»{{sfn|Лазарева|2006|с=144}}. |
|||
«Գթասրտության դարաշրջանը» <nowiki/>[[«Օդեսա» կինոստուդիա|«Օդեսա» կինոստուդիայի]] պլանի մեջ ընդգրկված լինելուց հետո ռեժիսորի մոտ հարց առաջացավ: Սկզբում սցենարի խմբագրական խորհուրդը մտադիր էր աշխատել [[Վիլեն Նովակ]]<nowiki/>այի, հետագայում որպես հակառակորդ ի հայտ եկավ Ալեքսեյ Բատալովը: Այնուամենայնիվ, ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը չկարողացան աշխատել այլ նկարահանումներով զբաղված լինելու պատճառով:{{sfn|Лазарева|2006|с=146}}.Գովորուխինը ֆիլմի ռեժիսորի պաշտոնի համար առաջարկեց Վիսոցկուն: Վայներ եղբայրները աջակցեցին նրան,որպես թեկնածու այն բանից հետո,երբ Ստանիսլավ Սերգևիչը անձնական հանդիպման ժամանակ խոստացել էր գրողներին, որ առանց համահեղինակների համաձայնության, «ոչ մի պարբերություն, ոչ մի բառ» իրենց գրքում նրանք չեն փոխի:{{sfn|Цыбульский|2016|с=307}}. |
|||
После включения «Эры милосердия» в план [[Одесская киностудия|Одесской киностудии]] встал вопрос о режиссёре. Изначально сценарно-редакционная коллегия планировала привлечь к работе [[Новак, Виллен Захарович|Вилена Новака]]; позже в качестве претендента рассматривался [[Баталов, Алексей Владимирович|Алексей Баталов]]. Однако ни тот, ни другой не смогли приступить к работе из-за занятости в других картинах{{sfn|Лазарева|2006|с=146}}. Говорухина на должность постановщика ленты предложил Высоцкий. Вайнеры поддержали его кандидатуру после того, как Станислав Сергеевич при личной встрече пообещал писателям, что без согласия соавторов не изменит «ни одной строчки, ни одного слова» в их сценарии{{sfn|Цыбульский|2016|с=307}}. |
|||
Սցենարի հետ կապված անմիջական աշխատանքը տեղի ունեցավ [[Պերեդելկինո]]<nowiki/>յում: Ժամանակ առ ժամանակ Վիսոցսկին գալիս էր նաև այնտեղ՝առաջարկելով այս կամ այն դրվագների մշակման իր տարբերակները: Այսպիսով, հենց նա առաջարկեց նոր դրամատիկական քայլ `մետաղական դռան վրա փակցնել Վարի Սինիչկինի մեծացրած լուսանկարը: Ժեգլովի բեմական կերպարը ստեղծվել է `հաշվի առնելով Վիսոցկու դերասանական կեցվածքր և կերպարը: Եթե Ժեգլովը վեպում մուգ մաշկի գույնով,ամրակազմ տղա է, «ուսերը բաճկոնի մեջ չեն տեղավորվում»,ապա համաձայն սցենարի Գլեբն ունեցել է «այլ արտաքին հատկանիշներ»:{{sfn|Блинова|1992|с=138}}{{sfn|Островский|1989|с=173}}. Աշխատանքի ընթացքում փոխել է նաև ֆիլմի անվանումը: Ֆիլմի ստուդիայի արտադրական պլանը ներկայացրեց «Գթասրտության դարաշրջան» անվանումը: Ավելի ուշ Գովորուխինը առաջարկել է ևս մեկ անուն `«Սև կատու»: Սակայն այդպիսի համադրություն, որն ունի հստակ առեղծվածային ուղերձ, ֆիլմի խմբում դիտվում է գիտակցաբար անընդունելի տարբերակ: Արդյունքում, ժապավենը լույս է տեսել «Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել» վերնագրով,այս տարբերակը արդեն օգտագործվել է 1975 թ-ին `[[Սմենա (հանդես)|«Սմենա]]<nowiki/>» հանդեսի ամսագրի վեպի առաջին հրապարակման ժամանակ: {{sfn|Лазарева|2006|с=148}}. |
|||
Непосредственная работа над сценарием проходила в [[Переделкино|Переделкине]]. Время от времени туда приезжал и Высоцкий, предлагавший свои варианты развития тех или иных эпизодов. Так, именно он предложил новый драматургический ход — разместить на двери кладовой увеличенную фотографию Вари Синичкиной. Сценарный образ Жеглова создавался уже с учётом актёрской органики и типажа Высоцкого. Если в романе Жеглов — смуглый крепкий парень, «плечи в пиджаке не помещаются», то в сценарии Глеб имел «иные внешние характеристики»{{sfn|Блинова|1992|с=138}}{{sfn|Островский|1989|с=173}}. В процессе работы менялось и название картины. В производственном плане киностудии фигурировала «Эра милосердия». Позже Говорухин предложил другое название — «Чёрная кошка». Однако подобное сочетание, несущее явный мистический посыл, в киногруппе сочли заведомо непроходным. В результате лента вышла в свет под названием «Место встречи изменить нельзя» — этот вариант уже использовался в 1975 году, во время первой публикации романа в журнале «[[Смена (журнал)|Смена]]»{{sfn|Лазарева|2006|с=148}}. |
|||
⚫ | |||
=== Режиссёрский сценарий === |
|||
Վայներ եղբայրների սցենարը, որը հաստատվել է Օդեսա կինոստուդիայի կողմից 1977 թ հունիսին, և այնուհետեւ ուղարկվել է [[Կենտրոնական հեռուստատեսությանը]] վերանայման համար,որը ավելի շուտ ներկայացնում էր իրենից գրական, այլ ոչ թե դրամատիկ ստեղծագործություն: Ինչպես Օդեսա կինոստուդիայի խմբագիր Գալինա Լազարևան հիշեցրեց, ծավալի և ենթատեքստի տեսանկյունից,այն չէր համապատասխանում կինեմատոգրաֆիայի պարամետրերին:Օդեսայում և Մոսկվայում «Ողորմության դարաշրջանի» քննարկման արդյունքում ստացված մեկնաբանություններն ու առաջարկությունները հաշվի են առնվել Ստանիսլավ Գովորուխինի կողմից ռեժիսորի սցենարի պատրաստման հարցում:{{sfn|Лазарева|2012|с=428}}. Իրենից ներկայացնում տեխնիկական փաստաթուղթ`նկարահանման համար անհրաժեշտ ռեսուրսների և նյութերի հստակ նշումներով: Ռեժիսորի սցենարի համաձայն, ֆիլմում պետք է ներգրավվեն 33 գլխավոր դերասաններ (սկսած Շարապովի կերպարից մինչեւ Լարիսա Գրուզդեւայի քրոջ՝Նադի կերպարը), 31 դերասաներ երկրորդական դերի համար և դրվագներում հայտնվող ավելի քան ութսուն մարդ: Գովորուխինը հաշվարկել է, թե որքան ժապավեն է հարկավոր նկարահանման համար, տաղավարում և ինտերիերի տարածքներում (օրինակ, [[Մեծ թատրոն (Սանկտ Պետերբուրգ)|Մեծ թատրոն]]<nowiki/>ի, բիլիարդի սենյակում և ռադիոկոմիտեում): Ռեժիսորը պատրաստել է նաև ամբողջական [[Նկարների հաջորդականությունը|նկարների հաջորդականությունը]] հաջորդ ֆիլմի համար : {{sfn|Лазарева|2012|с=273—280}}. |
|||
⚫ | |||
Сценарий братьев Вайнеров, утверждённый Одесской киностудией в июне 1977 года и тогда же направленный для рассмотрения на [[Центральное телевидение Гостелерадио СССР|Центральное телевидение]], представлял собой скорее литературное, нежели драматургическое произведение. Как вспоминала редактор Одесской киностудии Галина Лазарева, по объёму и сюжетным линиям он не вписывался в параметры кинопроизводства. Замечания и рекомендации, поступившие после обсуждения «Эры милосердия» в Одессе и Москве, были учтены Станиславом Говорухиным при подготовке режиссёрского сценария{{sfn|Лазарева|2012|с=428}}. Он представлял собой технический документ с точным указанием необходимых ресурсов и материалов для съёмок. Согласно режиссёрскому сценарию, для участия в картине должны быть задействованы 33 исполнителя главных ролей (от Шарапова до сестры Ларисы Груздевой — Нади), 31 исполнитель ролей второго плана и более восьмидесяти человек, появляющихся в эпизодах. Говорухин просчитал, какое количество плёнки потребуется для съёмок на натуре, в павильоне и на интерьерных площадках (например, в [[Большой театр|Большом театре]], бильярдной и радиокомитете). Режиссёр также подготовил полную [[раскадровка|раскадровку]] будущего фильма{{sfn|Лазарева|2012|с=273—280}}. |
|||
Ռեժիսորի սցենարի յուրաքանչյուր սերիա իր սեփական անունն ունի՝«Սև կատու», «Ծանոթ բոլոր դեմքեր», «Դավաճանություն», «Օպերացիա>> <<Պահապան», «Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել»:{{sfn|Лазарева|2012|с=287, 307, 325, 341, 359}}. Մի քանի դրվագներ ամբողջությամբ վերցված են Վայներ եղբայրների սցենարից,երբեմն այդ փոփոխությունները կատարվել են անհրաժեշտության դեպքում: Օրինակ, բնօրինակում, Շարապովը՝ իմանալով իր ընկերուհու` Վու Սինիչկինայի մահվան մասին, հավաքեց ուղեկցող ծառայության համարը և խնդրեց տրամադրել [[Գրաուերմանա]] ծննդատան հեռախոսահամարը:{{sfn|Лазарева|2012|с=267—268}}. Նման վերջաբանը ձեռնտու չէր [[ԽՍՀՄ Պետական հեռուստատեսության և ռադիոյի կոմիտե]]<nowiki/>ի նախագահ [[Սերգեյ Լապին]]<nowiki/>ի համար, ում հանձնարարությամբ նկարահանվում էր ֆիլմը: Ըստ Լապինի, հաջորդ աշխատանքային շաբաթվա սկզբին հանդիսատեսի տրամադրությունը կարող է ընկնել Վարդի մահվան լուրով:<ref name="БГ">{{статья|автор=Грабенко Л.|заглавие=Оператор фильма «Место встречи изменить нельзя» Леонид Бурлака: «Марина Влади была категорически против того, чтобы Высоцкий в нашей картине снимался, — на колени перед Говорухиным становилась, умоляла: «Отпусти Володю, ему уже недолго осталось!»|оригинал=|ссылка=http://bulvar.com.ua/gazeta/archive/s20_66118/8124.html|автор издания=|издание=[[Бульвар Гордона]]|год=2013|месяц=|число=|том=|выпуск=|номер=20 (420)|страницы=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171218012116/http://bulvar.com.ua/gazeta/archive/s20_66118/8124.html|archivedate=2017-12-18|deadlink=no}}</ref>.Ռեժիսորի սցենարի վերջաբանը տարբերվում էր`«У окна — с заснеженным пейзажем за ним — стоит Варя с малышом на руках.կանգնած է Վարիան՝երեխան ձեռքում:Նա նայում է Շարապովային, ակնկալիքով և քնքշանքով: <...>Վարիի աչքերում արցունքներ կան »:{{sfn|Лазарева|2012|с=376}} |
|||
Վայների եղբայրների գրական սցենարն ընդգրկում է այնպիսի գեղարվեստական տարր, ինչպիսին է «Շարապովի ձայնը կադրից դուրս»: Երիտասարդ անվտանգության աշխատողի ներքին մենախոսությունը մասամբ պահպանվում է ռեժիսորի սցենարում,խոսքը գնում է հիմնականում հիշողության դրվագների մասին: Այնուամենայնիվ, խմբագրման ժամանակ ֆիլմի ստեղծողները որոշեցին հրաժարվել այս տեխնիկայից՝ գտնելով, որ էկրանային իրադարձությունը ինքնին համոզիչ է և լրացուցիչ մեկնաբանություններ չի պահանջում: Ֆիլմի ռեժիսորի սցենարը հաստատվեց «Օդեսա» կինոստուդիայում 1977 թ. Դեկտեմբերի 14-ին: Երկու ամիս անց հանձնվեց տպագրության և տպագրվել է քաղաքային տպարանում 150 օրինակ տպաքանակով:{{sfn|Лазарева|2012|с=428—430}}. |
|||
В литературный сценарий Вайнеров был включён такой художественный элемент, как «закадровый голос Шарапова». Внутренний монолог молодого оперуполномоченного частично сохранился и в режиссёрском сценарии — речь идёт в основном об эпизодах-воспоминаниях. Однако во время монтажа создатели картины решили отказаться от этого приёма, сочтя, что экранная история сама по себе вполне убедительна и не нуждается в дополнительных комментариях. Режиссёрский сценарий картины получил утверждение на Одесской киностудии 14 декабря 1977 года. Через два месяца он был подписан в печать и издан в городской типографии тиражом 150 экземпляров{{sfn|Лазарева|2012|с=428—430}}. |
|||
=== '''Ֆիլմի փորձերը, դերակատարների ընտրություն''' === |
|||
=== Кинопробы, выбор исполнителей === |
|||
[[Պատկեր:Одесский музей кино 23.jpg|thumb|250px|left|Осветительная техника, использовавшаяся во время съёмок фильма. Экспонат Одесского музея кино]] |
[[Պատկեր:Одесский музей кино 23.jpg|thumb|250px|left|Осветительная техника, использовавшаяся во время съёмок фильма. Экспонат Одесского музея кино]] |
||
Թեև Վիսոցկին Վայներ եղբայրների մոտ հաստատվեց Ժեգլովի դերում,սցենարիստները նաև գնահատականներ տվեցին այլ արվեստագետների համար, օրինակ `[[Սերգեյ Շակուրով]]<nowiki/>ը և [[Նիկոլայ Գուբենկո]]<nowiki/>ն հնարավոր թեկնածուներ էին համարվում: Գովորուխին`փորձելով հաստատել Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի կապիտանի դերում Վիսոցկուն, ֆիլմի փորձերին գիտակցաբար հրավիրեց նրան զիջող դերասանների: {{sfn|Блинова|1992|с=139}}. Այսպիսով, թեկնածուների թվում էին Եվգենի Սթեյկոն, [[Յուրի Կուզմենկով]]<nowiki/>ը, Անատոլի Պոպոլսուհինը, [[Լեոնիդ Յանովսկի]]<nowiki/>ն: {{sfn|Цыбульский|2016|с=305}}. Եվգենի Շտյեխկոն, ով հանդես է եկել լեյտենանտ Տոպորկովի դերում, իր հուշերում հաստատեց, որ փորձարկման նկարահանումների ժամանակ,նախօրոք Գովորուխինը նրան նախազգուշացրել է Ժեգլովի դերի համար,«Դուք չունեք շանս, սա Վիսոցկու դերն է: Պարզապես մրցակցություն է պետք»: {{sfn|Цыбульский|2016|с=326}}. Ռեժիսորի կողմից մտածված պլանը հաջող էր, կինոստուդիայի ղեկավարությունը փորձնական ձայնագրությունների հետ ծանոթանալուց հետո,ասաց,որ Վիսոցկին ամենահավանական մրցակիցն է և հավանություն տվեց նրա դերին: {{sfn|Лазарева|2006|с=150}}. |
|||
Хотя Высоцкий сразу застолбил у братьев Вайнеров роль Жеглова, сценаристы во время обсуждений делали прикидки и в отношении других артистов — к примеру, в качестве возможных претендентов рассматривались [[Шакуров, Сергей Каюмович|Сергей Шакуров]] и [[Губенко, Николай Николаевич|Николай Губенко]]. Говорухин же, стремясь утвердить на роль капитана МУРа именно Высоцкого, привлёк к кинопробам заведомо проигрывающих ему актёров{{sfn|Блинова|1992|с=139}}. Так, в числе кандидатов значились Евгений Стежко, [[Кузьменков, Юрий Александрович|Юрий Кузьменков]], Анатолий Поползухин, [[Яновский, Леонид Фёдорович|Леонид Яновский]]{{sfn|Цыбульский|2016|с=305}}. Евгений Стежко, в фильме исполнявший роль лейтенанта Топоркова, в своих воспоминаниях подтвердил, что заранее был предупреждён Говорухиным перед пробными съёмками на роль Жеглова: «Шансов у тебя никаких, это роль Высоцкого. Просто нужен конкурс»{{sfn|Цыбульский|2016|с=326}}. Замысел режиссёра удался — руководство киностудии после знакомства с записями проб признало, что Высоцкий — наиболее убедительный претендент, и утвердило его на роль{{sfn|Лазарева|2006|с=150}}. |
|||
Շարապովի դերի համար Գովորուխինը մտադիր էր հրավիրել Նիկոլայ Գուբենկոյին, սակայն նա բողոքի ակցիա էր ունեցել Վիսոցսկու կողմից, ով գտնում էր, որ նրանց կերպարները նման են և ունեն նմանատիպ դերասանական գործելաոճ: Այնուհետեւ հայտնվեց [[Վլադիմիր Կոնկին]]<nowiki/>ի թեկնածությունը, ով առաջին անգամ հանդիպեց Վայներ եղբայրների ակտիվ դիմադրության:Նրանց կարծիքով, նախկին գաղտնի գործակալը,ով քառասուներկու անգամ քայլել է ճակատային գծում և հաճախ վերադարձել «հոգնած», չէր կարող այնպիսի տեսք ունենալ,ինչպես Կոնկինին:Բայց այստեղ էլ Գովորուխինը նախապես փորձեր է կազմակերպել, նրա առաջադրած տասը այլընտրանքային դերակատարները հստակորեն զիջում էին սկզբնական թեկնածուին,նրանք«ավելի վատն էին և մանրախնդիր»: Գիտակցելով, որ Շարապովայի նման կերպարը տնօրենի գլխում «հավիտյան արմատացած էր» և այդ թեկնածուի դիմադրությունը կարող է ոչնչացնել Գովորուխինի ստեղծագործական տրամադրվածությունը, Վայները համաձայնեց: Ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ ռեժիսորը հիշեց [[Լեոնիդ Ֆիլատով]]<nowiki/>ին,«Կլինի հենց այն Շարապովը ,ինչպիսին ես ուզում էի սկզբից, Ժեգլովին չզիջող ուժով ,այլ նրա առջև չհանձնվող: Ուժեղ զույգին հարկավոր է միայն ուժեղ »: {{sfn|Цыбульский|2016|с=308, 311}}. |
|||
На роль Шарапова Говорухин предполагал пригласить Николая Губенко, но столкнулся с протестом со стороны Высоцкого, считавшего, что у них схожие типажи и близкий актёрский почерк. Тогда появилась кандидатура [[Конкин, Владимир Алексеевич|Владимира Конкина]], поначалу встретившая активное сопротивление со стороны братьев Вайнеров. В их представлении бывший разведчик, сорок два раза ходивший за линию фронта и зачастую возвращавшийся «с языком на плече», не мог выглядеть так, как выглядел Конкин. Но и тут Говорухин оригинально организовал пробы — предложенные им десять альтернативных актёров явно уступали изначальной кандидатуре: они были «похуже и пожиже». Поняв, что такой образ Шарапова «засел навсегда» в голове у режиссёра, а сопротивление этой кандидатуре может разрушить творческий настрой Говорухина, Вайнеры согласились. Уже во время съёмок фильма режиссёр вспомнил про [[Филатов, Леонид Алексеевич|Леонида Филатова]]: «Это был бы тот Шарапов, какого я хотел с самого начала — не уступающий Жеглову по силе, не пасующий перед ним. Сильному в пару годится только сильный»{{sfn|Цыбульский|2016|с=308, 311}}. |
|||
Ֆոքսի դերի համար սկզբում հրավիրվել էր [[Բորիս Խիմչև]]<nowiki/>ը, սակայն այդ աշխատանքի ընթացքում պարզ դարձավ, որ Գովորուխինի համար իր տեսակով հարմար չէր: Վիսոցկու խորհրդով Խիմիչևին փոխարինեց [[Ալեքսանդր Բելյավսկի]]<nowiki/>ն: Իրականում, առանց «մրցակցության», ոստիկանության աշխատակից Սոլովյևի դերի համար,ընտրվեց [[Վսեվոլոդ Աբդուլովը]], ով վթարից հետո ծանր վիճակում էր գտնվում:Գովորուխինն ու Վիսոցսկին, ովքեր այցելել էին արտիստին հիվանդանոցում, նրան թողեցին սցենարը եւ առաջարկեցին ընտրել ցանկացած դեր: Դժվարությամբ (պատահարի հետևանքով), դերասանը՝հիշելով դերասանական տեքստը կանգ առավ Սոլովյովի դերի վրա: Վիզոցսկին առաջարկեց Վիկտոր Պավլովին,«Համաձայնեք ... դուք դեր կխաղացեք այնպես, ինչպես դուք տեսնում եք»: Ավազակ դարձած նախկին ռազմաճակատի զինվոր Լևչենկոյի էկրանային պատկերը ստեղծելու համար, Վիսոցկին առաջարկեց [[Վիկտոր Պավլով]]<nowiki/>ին: Չնայած նրան, որ դերը փոքր էր, Պավլովը համաձայնվեց : Իվան Բորտնիկին, ով չընտրվեց Շարապովի դերի համար, Գովարուխինը առաջարկել էր խաղալ Պրոմոկաշկա անունով ավազակի դերը : Նա նաև հրավիրեց [[Սվետլանա Սվետլիչնայա|Սվետլանա Սվետլիչնա]]<nowiki/>յին ` ֆիլմում մասնակցելու համար:{{sfn|Цыбульский|2016|с=322}}. Մանկի Օբլիգացիի թեթևաբարո աղջկա դերի համար, փորձեցին [[Նինա Իլինա]]<nowiki/>ն և [[Նատալյա Չենչիկ]]<nowiki/>ը,Լարիսա Ուդովիչենկոյին Գավարուխինը առաջարկել է խաղալ Ոստիկանության աշխատակից Վարի Սինչկինի դերը: Ուդովիչենկոն պնդել է մարմնավաճառի դերի մասին, իսկ Նատալյա Չենչիկը ստացել է Ստախոս Անիի դերը:{{sfn|Передрий|2012|с=323}}. БՎայներ եղբայրները Գորբատովի հանցագործ խմբավորման առաջնորդի դերում տեսնում էին [[Ռոլանա Բիկովի]]<nowiki/>ն: Դերասանը համաձայնել և մասնակցել է Օդեսայի փորձերին, սակայն չկարողացավ մասնակցել նկարահանումներին `առողջության պատճառով: Ֆիլմի երկրորդ ռեժիսորի Նադեժդա Պոպովոյի առաջարկությամբ այս դերի համար հրավիրվեց Արմեն Ջիգարխանյանը:<ref name="МК1"/> |
|||
На роль Фокса изначально был приглашён [[Химичев, Борис Петрович|Борис Химичев]], но в процессе работы выяснилось, что его типаж не устраивает Говорухина. По совету Высоцкого Химичева заменили на [[Белявский, Александр Борисович|Александра Белявского]]. Фактически без «конкурса» на роль милиционера Соловьёва был утверждён [[Абдулов, Всеволод Осипович|Всеволод Абдулов]], находившийся после автомобильной аварии в тяжёлом состоянии. Навестившие артиста в больнице Говорухин и Высоцкий оставили ему сценарий и предложили на выбор любую роль. С трудом (из-за последствий аварии) запоминавший текст роли актёр остановился на Соловьёве. Создать экранный образ Левченко — бывшего фронтовика, ставшего бандитом, — Высоцкий предложил [[Павлов, Виктор Павлович|Виктору Павлову]]: «Соглашайся… роль сделаешь такой, как ты её увидишь». Несмотря на то, что роль была небольшая, Павлов согласился{{sfn|Цыбульский|2016|с=324—325}}. [[Бортник, Иван Сергеевич|Ивану Бортнику]], не утверждённому на роль Шарапова, Говорухин предложил сыграть роль бандита по кличке Промокашка{{sfn|Лазарева|2006|с=152}}{{sfn|Блинова|1992|с=141}}. Он же пригласил к участию в картине [[Светличная, Светлана Афанасьевна|Светлану Светличную]]{{sfn|Цыбульский|2016|с=322}}. На роль девицы лёгкого поведения Маньки Облигации пробовались [[Ильина, Нина Александровна|Нина Ильина]] и [[Ченчик, Наталья Петровна|Наталья Ченчик]]; Ларисе Удовиченко Говорухин предлагал сыграть милиционера Варю Синичкину. Удовиченко же настояла на роли проститутки, а Наталье Ченчик досталась роль Лже-Ани{{sfn|Передрий|2012|с=323}}. Братья Вайнеры видели в роли главаря банды Горбатого [[Быков, Ролан Антонович|Ролана Быкова]]. Актёр дал согласие и прибыл на пробы в Одессу, но не смог участвовать в съёмках по состоянию здоровья. По предложению второго режиссёра картины Надежды Поповой на эту роль был приглашён Армен Джигарханян<ref name="МК1"/>. |
|||
Ֆիլմի համեստ բյուջեն նպաստեց նրան, որ ֆիլմի մի շարք դրվագներում խմբի անդամների ղեկավարն ու հարազատները ներգրավված էին,Արկադի Վեյների դուստրը `[[Նատալյա Դարիալովա]]<nowiki/>ն, Գովորուխինի կինը` [[Յունոնա Կարեվա|Յունոնա Կարեվան]], [[Վադիմ Տումանով|Վադիմ Թումանով]]<nowiki/>ի որդին `Վադիմը; Արկադի Սվիվսկին՝Վիսոցկու դպրոցի ընկերը, Վլադիմիր Գոլդմանը՝ Վիսոցսկու ոչ պաշտոնական կառավարիչը, Բաբեկ Սերուշի կինը `[[Նատալյա Պետրովա]]<nowiki/>ն, [[Մարինա Վլադի]]<nowiki/>ի որդին՝Պետրոսը, Վիսոցկու Մեծ Կարետնիում բնակվող ընկերը `[[Օլեգ Սավոսին]]<nowiki/>ինը,[[Տագանկայի թատրոն|Տագանկայի թատրոնի]] կառավարիչը՝ Վալերի Յանկլովիչը:{{sfn|Бакин|2010|с=557}}. |
|||
Скромный бюджет фильма способствовал тому, что для участия в ряде эпизодов режиссёром были задействованы родственники и друзья членов киногруппы: дочь Аркадия Вайнера — [[Дарьялова, Наталья Аркадьевна|Наталья Дарьялова]]; супруга Говорухина — [[Карева, Юнона Ильинична|Юнона Карева]]; сын [[Туманов, Вадим Иванович|Вадима Туманова]] — Вадим; Аркадий Свидерский — товарищ Высоцкого по школе; Владимир Гольдман — неофициальный администратор Высоцкого; жена Бабека Серуша — [[Петрова, Наталья Владимировна|Наталья Петрова]]; сын [[Влади, Марина|Марины Влади]] — Пётр; приятель Высоцкого по [[Большой Каретный переулок|Большому Каретному]] — каскадёр [[Савосин, Олег Иванович|Олег Савосин]]; администратор [[Театр на Таганке|Театра на Таганке]] Валерий Янклович{{sfn|Бакин|2010|с=557}}. |
|||
=== Հանդերձանքներ,օբյեկտներ,աքսեսուարներ === |
=== Հանդերձանքներ,օբյեկտներ,աքսեսուարներ === |
||
Տող 64. | Տող 63. | ||
⚫ | В роли хлебного автофургона, в котором передвигались бандиты, снималась «машина-памятник» — «[[ГАЗ-АА]]» 1940-х годов — съёмочная группа позаимствовала её «с пьедестала в „Мосхлебтрансе“». Автомобиль входил в число первых фургонов, начинавших развозить хлеб в Москве. Машина находилась в плохом техническом состоянии, и сцена её проезда во время погони перед поездом снималась с определённым риском{{sfn|Лазарева|2006|с=183}}. Грузовик «[[Studebaker Corporation|Студебеккер]]» был получен на студии «[[Мосфильм]]». Машина в кадре передвигалась на буксире — из оборудования в ней работали только тормоза. Для съёмок эпизода падения в реку грузовик разгоняли с помощью толкача «под горку»<ref name="БГ" />. «Мосфильмом» же был предоставлен и автобус [[ЗИС-8]] по прозвищу «Фердинанд», выступавший в роли основного средства передвижения сотрудников МУРа{{sfn|Соколов|2011|с=71, 459}}. |
||
⚫ | В роли хлебного автофургона, в котором передвигались бандиты, снималась «машина-памятник» — «[[ГАЗ-АА]]» 1940-х годов — съёмочная группа позаимствовала её «с пьедестала в „Мосхлебтрансе“». Автомобиль входил в число первых фургонов, начинавших развозить хлеб в Москве. Машина находилась в плохом техническом состоянии, и сцена её проезда во время погони перед поездом снималась с определённым риском{{sfn|Лазарева|2006|с=183}}. Грузовик «[[Studebaker Corporation|Студебеккер]]» был получен на студии «[[Мосфильм]]». Машина в кадре передвигалась на буксире — из оборудования в ней работали только тормоза. Для съёмок эпизода падения в реку грузовик разгоняли с помощью толкача «под горку»<ref name="БГ"/>. «Мосфильмом» же был предоставлен и автобус [[ЗИС-8]] по прозвищу «Фердинанд», выступавший в роли основного средства передвижения сотрудников МУРа{{sfn|Соколов|2011|с=71, 459}}. |
||
== Նկարահանումներ == |
== Նկարահանումներ == |
||
Տող 83. | Տող 79. | ||
1978 թ. Հունիսին Գավարուխինը գնաց [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]] կինոփառատոնին: Նրա բացակայության ժամանակ ռեժիսորի գործառույթները հանձնվեցին Վիսոցկուն, ում հետ ռեժիսորը նախկինում քննարկել էր բոլոր մանրամասները`սկսած նկարահանման դրվագների հասկացությունից մինչև [[միզանսցեն]]: Ենթադրվում էր, որ մեկ շաբաթվա ընթացքում չորս հարյուր մետր ժապավենը կբավարարի Վիսոցկուն,սակայն նա պլանավորվածը վերցրեց չորս օրում: Ըստ Վլադիմիր Մալցևի «Հանդիպում վայրը ...» ֆիլմի փոխնախագահի, Վիսոցկու կազմակերպչական ձևը սկզբունքորեն տարբերվում էր Գավառուխայից: Ստանիսլավ Սերգեևիչը, «ամբարտավան, դանդաղկոտ», չէր բաժանվում ծխամորճից,անտարբեր է ստեղծագործական գործընթացին, ում գաղափարները երբեմն ծնվում էին հենց նկարահանման հրապարակում: Վիսոցսկու մոտեցումները այլ էին ,նա պահանջում էր,որ նկարահանման սկզբից ֆիլմի խմբի բոլոր ծառայողները, լուսավորողներից մինչև զգեստների դիզայներներ, լիովին պատրաստ լինեին աշխատելու: Նա խնդիրները հստակ սահմանեց, արագ փորձեր կատարեց, և որպես կանոն,մեկ կամ երկու կադրից հետո նկարում էր: Ինչպես հետագայում Գվարդուխինը հիշեց, ֆիլմի թիմը, որն անընդհատ «թեթեւ արտադրության ծանրաբեռնվածության մեջ էր», հետևյալ բառերով հանդիպեց վերադարձող տնօրենին,«Նա [Վիսոցկին] տանջեց մեզ»: {{sfn|Лазарева|2006|с=182}}{{sfn|Бакин|2010|с=561}}{{sfn|Киеня|1992|с=100}}. |
1978 թ. Հունիսին Գավարուխինը գնաց [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]] կինոփառատոնին: Նրա բացակայության ժամանակ ռեժիսորի գործառույթները հանձնվեցին Վիսոցկուն, ում հետ ռեժիսորը նախկինում քննարկել էր բոլոր մանրամասները`սկսած նկարահանման դրվագների հասկացությունից մինչև [[միզանսցեն]]: Ենթադրվում էր, որ մեկ շաբաթվա ընթացքում չորս հարյուր մետր ժապավենը կբավարարի Վիսոցկուն,սակայն նա պլանավորվածը վերցրեց չորս օրում: Ըստ Վլադիմիր Մալցևի «Հանդիպում վայրը ...» ֆիլմի փոխնախագահի, Վիսոցկու կազմակերպչական ձևը սկզբունքորեն տարբերվում էր Գավառուխայից: Ստանիսլավ Սերգեևիչը, «ամբարտավան, դանդաղկոտ», չէր բաժանվում ծխամորճից,անտարբեր է ստեղծագործական գործընթացին, ում գաղափարները երբեմն ծնվում էին հենց նկարահանման հրապարակում: Վիսոցսկու մոտեցումները այլ էին ,նա պահանջում էր,որ նկարահանման սկզբից ֆիլմի խմբի բոլոր ծառայողները, լուսավորողներից մինչև զգեստների դիզայներներ, լիովին պատրաստ լինեին աշխատելու: Նա խնդիրները հստակ սահմանեց, արագ փորձեր կատարեց, և որպես կանոն,մեկ կամ երկու կադրից հետո նկարում էր: Ինչպես հետագայում Գվարդուխինը հիշեց, ֆիլմի թիմը, որն անընդհատ «թեթեւ արտադրության ծանրաբեռնվածության մեջ էր», հետևյալ բառերով հանդիպեց վերադարձող տնօրենին,«Նա [Վիսոցկին] տանջեց մեզ»: {{sfn|Лазарева|2006|с=182}}{{sfn|Бакин|2010|с=561}}{{sfn|Киеня|1992|с=100}}. |
||
Վիսոցսկին ինքն է նկարահանել Ֆոքսի բացահայտման հետ կապված և Շարապովի բժիշկ Գրուզդևի կողմից կատարված հարցաքննությունը դրվագները, ինչպես նաև մահացած օպերատոր Վասի Վեկշինի մասնակցությամբ տեսարանը: Վեկշին դերը խաղացող [[Եվգենի Լեոնով-Գլադիշևը]] հայտարարել է, որ Վիսոցկին առաջարկել է իր հերոսին հագցնել սպիտակ սպայական կաշնե, որը հետպատերազմյան տարիներին կրում այն երիտասարդները, ովքեր չեն գնացել ռազմաճակատ (այդ կադրերը ընդգրկված չեն ֆիլմում): Ժելտովսկայի դերակատարը՝<nowiki/>[[Յունովա Կարևան]] խոստովանեց, որ նա, ով ֆիլմում նկարահանվելու փորձ չուներ, դժվարանում էր հայտնվել տեսախցիկի առջև,և միայն Վիսոցկու հավաքվածությունն օգնեց դերասանուհուն հաղթահարել իր անհանգստությունը: Սակայն ֆիլմերի փառատոնից վերադառնալուց հետո Գավառուխինին չէր գոհացրել նկարահանված կադրերը,«Ստանիսլավ Սերգեյևիչին ոչինչ դուր չեկավ այն,թե ինչպես եմ քայլում, ինչպես եմ խոսում, և ինչպես եմ հագնված»: Գովարուխինը ինքը պնդեց, որ Վիսոցկու կողմից նկարահանված որոշ դրվագներում «թատրոնի ռեժիսորական ուղղություն» է զգացվում,այնուամենայնիվ, այդ դրվագները ընդգրկված էին ֆիլմում,«Մենք ժամանակ չունենք վերանայելու համար, և կարիք էլ չկա»:{{sfn|Цыбульский|2016|с=311—315}}.{{Քաղվածքի սկիզբ}}Վիսոցսկին, ինչպես դա տեղի ունեցավ, մեծամասամբ նկարահանման ժամանակ,որտեղ ես եմ նկարահանվել,եղել է ռեժիսոր ... <...> Ուստի, ես հետևել եմ Վիսոցկուն, ինչպես ասում են, միաժամանակ երկու դերում: Եվ ինձ թվում է, որ նա հիանալի գործ է արել: Սա բարձրացրեց իր ոգին, շփվող էր , շատ հեշտությամբ է փոխզիջումներ անում:{{sfn|Цыбульский|2016|с=316}}{{Քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=-Սերգեյ Յուրսկի}} |
Վիսոցսկին ինքն է նկարահանել Ֆոքսի բացահայտման հետ կապված և Շարապովի բժիշկ Գրուզդևի կողմից կատարված հարցաքննությունը դրվագները, ինչպես նաև մահացած օպերատոր Վասի Վեկշինի մասնակցությամբ տեսարանը: Վեկշին դերը խաղացող [[Եվգենի Լեոնով-Գլադիշևը]] հայտարարել է, որ Վիսոցկին առաջարկել է իր հերոսին հագցնել սպիտակ սպայական կաշնե, որը հետպատերազմյան տարիներին կրում այն երիտասարդները, ովքեր չեն գնացել ռազմաճակատ (այդ կադրերը ընդգրկված չեն ֆիլմում): Ժելտովսկայի դերակատարը՝<nowiki/>[[Յունովա Կարևան]] խոստովանեց, որ նա, ով ֆիլմում նկարահանվելու փորձ չուներ, դժվարանում էր հայտնվել տեսախցիկի առջև,և միայն Վիսոցկու հավաքվածությունն օգնեց դերասանուհուն հաղթահարել իր անհանգստությունը: Սակայն ֆիլմերի փառատոնից վերադառնալուց հետո Գավառուխինին չէր գոհացրել նկարահանված կադրերը,«Ստանիսլավ Սերգեյևիչին ոչինչ դուր չեկավ այն,թե ինչպես եմ քայլում, ինչպես եմ խոսում, և ինչպես եմ հագնված»: Գովարուխինը ինքը պնդեց, որ Վիսոցկու կողմից նկարահանված որոշ դրվագներում «թատրոնի ռեժիսորական ուղղություն» է զգացվում,այնուամենայնիվ, այդ դրվագները ընդգրկված էին ֆիլմում,«Մենք ժամանակ չունենք վերանայելու համար, և կարիք էլ չկա»:{{sfn|Цыбульский|2016|с=311—315}}. |
||
<nowiki/>{{Քաղվածքի սկիզբ}}Վիսոցսկին, ինչպես դա տեղի ունեցավ, մեծամասամբ նկարահանման ժամանակ,որտեղ ես եմ նկարահանվել,եղել է ռեժիսոր ... <...> Ուստի, ես հետևել եմ Վիսոցկուն, ինչպես ասում են, միաժամանակ երկու դերում: Եվ ինձ թվում է, որ նա հիանալի գործ է արել: Սա բարձրացրեց իր ոգին, շփվող էր , շատ հեշտությամբ է փոխզիջումներ անում:{{sfn|Цыбульский|2016|с=316}}{{Քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=-Սերգեյ Յուրսկի}}'''Հնարքներ, դուբլյորներ և կասկադյորներ''' |
|||
Ֆիլմի մի շարք դրվագներում դերասաններին փոխարինեցին դուբլյորները և կասկադյորները: Բիլիարդի սենյակի տեսարանի նկարահանման ընթացքում,որտեղ Ժեգլովը խոսում է Կոպչոնիի հետ, պարզ դարձավ, որ ոչ Վիսոցկին,և ոչ էլ Կուռավլյովը երբեք չեմ խաղացել բիլիարդ, և չգիտեր, թե ինչպես պետք է ճիշտ բռնել կին, այնպես որ նրանց կողմից իրականացված բոլոր հարվածները իրականացնում էր տեղացի վարպետներից մեկը՝ԽՍՀՄ բիլիարդի գավաթի արծաթե մեդալակիր Վլադիմիր Իվանովը, Ֆրից մականունով:{{sfn|Лазарева|2006|с=160}}{{sfn|Цыбульский|2013|с=129—130}}{{sfn|Бакин|2011|с=398}}. Այն դրվագը, որտեղ Շարապովը ավազակների տանը կատարում է [[Ֆրեդերիկ Շոպեն|Շոպեն]]<nowiki/>ի 2-րդ էտյուդը և «<nowiki/>[[Մուրկա]]<nowiki/>ն» (25-րդ, 2-րդ, ֆա մինոր) ,նույնպես դուբլյորի օգնությամբ նկարահանվել են `Կոնկինը չէր հիշում մեղեդին և կարող էր դրանք վերարտադրել միայն մի քանի փորձերից հետո: Նրա փոխարենը դաշնամուր նվագել է ստուդիայի Երաժշտություն խմբագիր Գալինա Բուրիմենկոն,դրվագում նրա ձեռքերն են՝գրիմով:{{sfn|Лазарева|2006|с=188}}{{sfn|Шилина|2008|с=48}}. |
|||
=== Трюки, дублёры и каскадёры === |
|||
В ряде эпизодов фильма актёров заменяли дублёры и каскадёры. Во время съёмок сцены в бильярдной, где Жеглов разговаривает с Копчёным, выяснилось, что ни Высоцкий, ни Куравлёв прежде не играли в бильярд и не умели правильно держать кий, поэтому все удары за них выполнял один из местных мастеров — серебряный призёр Кубка СССР по бильярду Владимир Иванов по прозвищу Фриц{{sfn|Лазарева|2006|с=160}}{{sfn|Цыбульский|2013|с=129—130}}{{sfn|Бакин|2011|с=398}}. Эпизод, в котором Шарапов исполняет в логове бандитов 2-й этюд [[Шопен, Фридерик|Шопена]] (ор. 25, № 2, фа минор, presto) и «[[Мурка (песня)|Мурку]]», также снимался с дублёром — Конкин не помнил на память мелодии и мог их воспроизвести только после дополнительных репетиций. Вместо него на пианино играла музыкальный редактор студии Галина Бурименко, в кадре — её загримированные руки{{sfn|Лазарева|2006|с=188}}{{sfn|Шилина|2008|с=48}}. |
|||
Погоня за Фоксом снималась двадцать дней, пока Высоцкий находился в отъезде. Сцену стрельбы через разбитое окно с его участием снимали позже отдельно. Разбивая шестимиллиметровое стекло автобуса, актёр ощутимо травмировал руку, порезав участок от мизинца до запястья: «Если присмотреться, это даже в кадре видно, но в суматохе никто не обратил внимания. Зато после команды: „Стоп!“ кровь у него лилась прямо с локтя и залила сиденье автобуса». Трюк с падением «Студебеккера» в реку выполняли каскадёры [[Жариков, Владимир Юрьевич|Владимир Жариков]] и Олег Федулов. Грузовик, пробив решётку ограждения реки, неожиданно перевернулся и упал в воду крышей кабины. Машина незапланированно погрузилась в плотный слой ила, и её двери оказались заклинены. Это помешало каскадёрам быстро вынырнуть. Они, по словам главного оператора фильма Леонида Бурлаки, вынуждены были пробивать ил, и первый из исполнителей трюков появился на поверхности лишь через сорок секунд — членам съёмочной группы показалось, что эта неполная минута по напряжённости была сопоставима с часами ожидания. На следующий день с помощью крана удалось вытащить из воды «студебеккер»: «Не могли же мы оставить в реке имущество „Мосфильма“»<ref name="БГ"/>. Каскадёрскую часть сцен с официанткой, чьим телом Фокс выбивал окно в «Астории», и сбитой автомобилем регулировщицей также выполнял Владимир Жариков<ref name="МК2"/>. |
Погоня за Фоксом снималась двадцать дней, пока Высоцкий находился в отъезде. Сцену стрельбы через разбитое окно с его участием снимали позже отдельно. Разбивая шестимиллиметровое стекло автобуса, актёр ощутимо травмировал руку, порезав участок от мизинца до запястья: «Если присмотреться, это даже в кадре видно, но в суматохе никто не обратил внимания. Зато после команды: „Стоп!“ кровь у него лилась прямо с локтя и залила сиденье автобуса». Трюк с падением «Студебеккера» в реку выполняли каскадёры [[Жариков, Владимир Юрьевич|Владимир Жариков]] и Олег Федулов. Грузовик, пробив решётку ограждения реки, неожиданно перевернулся и упал в воду крышей кабины. Машина незапланированно погрузилась в плотный слой ила, и её двери оказались заклинены. Это помешало каскадёрам быстро вынырнуть. Они, по словам главного оператора фильма Леонида Бурлаки, вынуждены были пробивать ил, и первый из исполнителей трюков появился на поверхности лишь через сорок секунд — членам съёмочной группы показалось, что эта неполная минута по напряжённости была сопоставима с часами ожидания. На следующий день с помощью крана удалось вытащить из воды «студебеккер»: «Не могли же мы оставить в реке имущество „Мосфильма“»<ref name="БГ"/>. Каскадёрскую часть сцен с официанткой, чьим телом Фокс выбивал окно в «Астории», и сбитой автомобилем регулировщицей также выполнял Владимир Жариков<ref name="МК2"/>. |
||
Տող 109. | Տող 105. | ||
=== Մոնտաժը և հնչյունավորումը === |
=== Մոնտաժը և հնչյունավորումը === |
||
Ֆիլմի նյութի որակը գնահատվել է անմիջապես նկարահանման ժամանակ,Ֆիլմի մշակման բաժինը աշխատում էր ամբողջ օրը`ստուգելով, որ նկարահանված տեսանյութը չունենա թերություններ: Միևնույն ժամանակ, դեկորացիան պահպանվել է, իսկ դերասանների խումբը չէր հեռանում նկարահանման վայրից, մինչև տեխնիկական վերահսկողության ստորաբաժանումը չէր հաստատում, որ աշխատողների արդյունավետության որակը համապատասխանում է պահանջներին, ինչը նշանակում է, որ նորից նկարահանելու անհրաժեշտություն չկա: Միևնույն ժամանակ, Լյուդմիլա Պոպովի (ֆիլմի վերամշակման բաժնի ղեկավար) վկայությամբ, հաջողված կրկնօրինակումների մի փոքր մասը հեռացվել է Գավարուխինի կողմից, նույնիսկ դիտարկման փուլում `ելնելով ֆիմի մետրաժի չափանիշից:{{sfn|Лазарева|2006|с=186}}. |
Ֆիլմի նյութի որակը գնահատվել է անմիջապես նկարահանման ժամանակ,Ֆիլմի մշակման բաժինը աշխատում էր ամբողջ օրը`ստուգելով, որ նկարահանված տեսանյութը չունենա թերություններ: Միևնույն ժամանակ, դեկորացիան պահպանվել է, իսկ դերասանների խումբը չէր հեռանում նկարահանման վայրից, մինչև տեխնիկական վերահսկողության ստորաբաժանումը չէր հաստատում, որ աշխատողների արդյունավետության որակը համապատասխանում է պահանջներին, ինչը նշանակում է, որ նորից նկարահանելու անհրաժեշտություն չկա: Միևնույն ժամանակ, Լյուդմիլա Պոպովի (ֆիլմի վերամշակման բաժնի ղեկավար) վկայությամբ, հաջողված կրկնօրինակումների մի փոքր մասը հեռացվել է Գավարուխինի կողմից, նույնիսկ դիտարկման փուլում `ելնելով ֆիմի մետրաժի չափանիշից:{{sfn|Лазарева|2006|с=186}}. |
||
Տող 134. | Տող 128. | ||
1960-ականներին ներքին գործերի մարմիններում Եժովովի և Բերիայի իշխանության մասին հիշողությունները դեռևս թարմ էին խորհրդային հասարակությունում: «Մութ ժամանակների ժառանգություն» հետ չասոցացվելու ցանկությունը դարձավ այն պատճառներից մեկը,համաձայն որի Վիսոցսկին կտրականապես հրաժարվեց ֆիլմում ոստիկանական համազգեստ կրելուց: Միակ դրվագը, երբ նա հայտնվեց բաճկոնով («Ահա, Շարապով, իմ տնային հագուստը, նման է գիշերազգեստի»), նկարահանվել է Ներքին գործերի նախարարի անձնական խնդրանքով:{{sfn|Кредов|2016|с=93—94}}. Իլարյոնովի խոսքերով, Վիսոցսկին «Հանդիպման վայրը» ֆիլմի հաջողությունից հետո մտածեց ֆիլմի շարունակության մասին: Ներքին գործերի նախարարության արխիվներում գտնվելով, դերասանը գործի վերցրեց,որպեսզի պատմի [[«Կարմիր աստղ» շքանշան]]<nowiki/>ի մասին, որը կրում է ֆիլմի հերոսը:{{Քաղվածքի սկիզբ}}1942 թ.-ին ձմռանը Սվերդլովսկից Մոսկվա էր գալիս սննդամթերքով բեռնված գնացք: Գնացքը հսկում էին Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ մի խումբ աշխատակիցներ նավապետի գլխավորությամբ: Օպերատիվ տվյալներ են ստացվել, որ Լիկհոբորյան կայարանի ժամանած գնացքը հնարավոր է հարձակման է ենթարկվել զինված խմբավորման կողմից: Որոշեցին խաբեությամբ սննդամթերքը հեռացնել վագոններից եւ դրա փոխարեն ուժեղացնել հսկողությունը: Բայց տեղի ունեցավ անահանջողություն: Փոքր խումբը ստիպված էր անհավասար պայքար մղել ավազակների հետ: Դրա արդյունքում վիրավորված նավապետը պարգևատրվում է նույն շքանշանով, ինչ և Ժեգլովը:{{sfn|Кредов|2016|с=95}}.{{Քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=}} |
1960-ականներին ներքին գործերի մարմիններում Եժովովի և Բերիայի իշխանության մասին հիշողությունները դեռևս թարմ էին խորհրդային հասարակությունում: «Մութ ժամանակների ժառանգություն» հետ չասոցացվելու ցանկությունը դարձավ այն պատճառներից մեկը,համաձայն որի Վիսոցսկին կտրականապես հրաժարվեց ֆիլմում ոստիկանական համազգեստ կրելուց: Միակ դրվագը, երբ նա հայտնվեց բաճկոնով («Ահա, Շարապով, իմ տնային հագուստը, նման է գիշերազգեստի»), նկարահանվել է Ներքին գործերի նախարարի անձնական խնդրանքով:{{sfn|Кредов|2016|с=93—94}}. Իլարյոնովի խոսքերով, Վիսոցսկին «Հանդիպման վայրը» ֆիլմի հաջողությունից հետո մտածեց ֆիլմի շարունակության մասին: Ներքին գործերի նախարարության արխիվներում գտնվելով, դերասանը գործի վերցրեց,որպեսզի պատմի [[«Կարմիր աստղ» շքանշան]]<nowiki/>ի մասին, որը կրում է ֆիլմի հերոսը: |
||
<nowiki/>{{Քաղվածքի սկիզբ}}1942 թ.-ին ձմռանը Սվերդլովսկից Մոսկվա էր գալիս սննդամթերքով բեռնված գնացք: Գնացքը հսկում էին Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ մի խումբ աշխատակիցներ նավապետի գլխավորությամբ: Օպերատիվ տվյալներ են ստացվել, որ Լիկհոբորյան կայարանի ժամանած գնացքը հնարավոր է հարձակման է ենթարկվել զինված խմբավորման կողմից: Որոշեցին խաբեությամբ սննդամթերքը հեռացնել վագոններից եւ դրա փոխարեն ուժեղացնել հսկողությունը: Բայց տեղի ունեցավ անահանջողություն: Փոքր խումբը ստիպված էր անհավասար պայքար մղել ավազակների հետ: Դրա արդյունքում վիրավորված նավապետը պարգևատրվում է նույն շքանշանով, ինչ և Ժեգլովը:{{sfn|Кредов|2016|с=95}}.{{Քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=}} |
|||
== ֆիլմի պրիմիերան == |
== ֆիլմի պրիմիերան == |
||
Ներքին գործերի նախարարության խորհրդատու, գեներալ-լեյտենանտ Կոնստանտին Նիկիտինի հանկարծակի մահը որոշ չափով բարդացնում է ֆիլմի հանձնումը, քանի որ նրա փոխարեն եկած ընդունող հանձնաժողովի անդամները ներկայացրել են իրենց պահանջները՝ասելով «Խելագարվել եք: Ցանկանում եք, որ ամբողջ Միությունը խոսի մեկ շաբաթվա ընթացքում գողերի և մարմնավաճառների մասին»: Մի անհասկանալի իրավիճակ ստեղծվեց, ֆիլմի բացումը արգելվեց և միևնույն ժամանակ չընդունվեց: Այնուամենայնիվ, մի փոքր դադարից հետո [[Կենտրոնական հեռուստատեսությունը]] ժապավենը միացրեց հեռարձակման ժամանակացույցին, որի պրեմիերան համընկավ [[Ոստիկանության օրվա]] հետ: Առաջին սերիայի ցուցադրությունը տեղի ունեցավ 1979 թ. Նոյեմբերի 11-ին, [[Առաջին ծրագրի|առաջին ծրագրի]] համաձայն:{{sfn|Лазарева|2006|с=162}}. |
Ներքին գործերի նախարարության խորհրդատու, գեներալ-լեյտենանտ Կոնստանտին Նիկիտինի հանկարծակի մահը որոշ չափով բարդացնում է ֆիլմի հանձնումը, քանի որ նրա փոխարեն եկած ընդունող հանձնաժողովի անդամները ներկայացրել են իրենց պահանջները՝ասելով «Խելագարվել եք: Ցանկանում եք, որ ամբողջ Միությունը խոսի մեկ շաբաթվա ընթացքում գողերի և մարմնավաճառների մասին»: Մի անհասկանալի իրավիճակ ստեղծվեց, ֆիլմի բացումը արգելվեց և միևնույն ժամանակ չընդունվեց: Այնուամենայնիվ, մի փոքր դադարից հետո [[Կենտրոնական հեռուստատեսությունը]] ժապավենը միացրեց հեռարձակման ժամանակացույցին, որի պրեմիերան համընկավ [[Ոստիկանության օրվա]] հետ: Առաջին սերիայի ցուցադրությունը տեղի ունեցավ 1979 թ. Նոյեմբերի 11-ին, [[Առաջին ծրագրի|առաջին ծրագրի]] համաձայն:{{sfn|Лазарева|2006|с=162}}. |
||
⚫ | Սանկտ-Պետավրոս Գավառուխինի վկայությամբ, ով հենց այդ պահին Սևաստոպոլում էր, «Հանդիպման վայրը...» ֆիլմի հաջորդ սերիայի ցուցադրությունը, ըստ էության, հանգեցրեց զանգվածային տոնակատարության բռնկմնան, պատճառ հանդիսացավ , որ «Ժողովուրդը անտեսեց քաղաքի իրադարձությունը և նստեց հեռուստացույցների առաջ»:{{sfn|Разлогов|2006|с=640}} Հանդիսատեսի առաջին արձագանքները սկսեցին անմիջապես պրեմիերայից հետո:Այսպիսով, «<nowiki/>[[Սովետական Կուլտուրա թերթ|Սովետական Կուլտուրա]]<nowiki/>» թերթի խմբագրություն նամակ էին ուղարկել [[Վորոշիլովգրադի մարզ]]<nowiki/>ի Ա.Պ. Սուշկոյի կողմից:Նամակի հեղինակն արձանագրեց, որ յուրաքանչյուր նոր սերիայի հետ միասին, ժապավենի հայտնիությունը «աննկարագրելիորեն մեծանում է»: |
||
⚫ | <nowiki/><nowiki/><nowiki/>{{Քաղվածքի սկիզբ}}Աշխատանքային ժամի վերջում գրեթե ամբողջ հերթափոխը դիտում էր վերջին սերիան:Մի կողմ դնելով իր բոլոր գործերը ,այդ թվում `նաև անձնականը,հաշվի չառնելով հոգնածությունը,մարդիկ անահամբերությամբ սպասում էին վերջին մասին:{{sfn|Лазарева|2006|с=194}}.{{Քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=}} |
||
⚫ | Սանկտ-Պետավրոս Գավառուխինի վկայությամբ, ով հենց այդ պահին Սևաստոպոլում էր, «Հանդիպման վայրը...» ֆիլմի հաջորդ սերիայի ցուցադրությունը, ըստ էության, հանգեցրեց զանգվածային տոնակատարության բռնկմնան, պատճառ հանդիսացավ , որ «Ժողովուրդը անտեսեց քաղաքի իրադարձությունը և նստեց հեռուստացույցների առաջ»:{{sfn|Разлогов|2006|с=640}} Հանդիսատեսի առաջին արձագանքները սկսեցին անմիջապես պրեմիերայից հետո:Այսպիսով, «<nowiki/>[[Սովետական Կուլտուրա թերթ|Սովետական Կուլտուրա]]<nowiki/>» թերթի խմբագրություն նամակ էին ուղարկել [[Վորոշիլովգրադի մարզ]]<nowiki/>ի Ա.Պ. Սուշկոյի կողմից:Նամակի հեղինակն արձանագրեց, որ յուրաքանչյուր նոր սերիայի հետ միասին, ժապավենի հայտնիությունը «աննկարագրելիորեն մեծանում է»: |
||
⚫ | |||
== Персонажи == |
== Персонажи == |
||
Տող 178. | Տող 172. | ||
}} |
}} |
||
Վիսոցսկու դերասանական խաղը արժանացել է ժամանակակիցների ոչ միանշանակ գնահատականներին: Այնպիսով, նրա ընկեր Անատոլի Ուտեվսկին չի բացառել, որ Ժեգլովի կերպարում հանդես գալը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ իր երիտասարդության մեջ Վլադիմիրը որպես «զբոսաշրջիկ» մեկ անգամ չէ որ հայտնվել է Պետրովկեում: Ուտեվսկին, Մոսկվայի Պետական Համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետի ապագա ուսանող, Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնում է անցել պրակտիկա,և ժամանակ առ ժամանակ Վիսոցկուն իր հետ տարել է քննչական միջոցառումներին:{{sfn|Киеня|1992|с=97}}.Արվեստի քննադատ [[Նատալյա Կրիմովան]] նշեց, որ այս ֆիլմի դերասանը.«Այս դերի բոլոր նշանները, նշանները, ներշնչումները նրա կողմից ուսումնասիրվել են ոչ պակաս, քան երբևէ ուսումնասիրել են` [[Արվեստի թատրոնում]] նրանք, ովքեր գնացել էին [[Хитровская площадь|Խիտովյան շուկա]]»:{{sfn|Кузнецова|2001|с=441}}.Բորիս Տուլինցևի խոսքերով, առաջին մեկնաբանությունը, որով Վիսոցսկին դուրս եկավ [[Տագանկայի թատրոն]]<nowiki/>ի բեմ «<nowiki/>[[Բարի մարդը Սեզուանից]]<nowiki/>» պիեսում, կատաղի հնչեց ՝ «Ոչ մարդ դանակ », և այդ «հիասթափությունը» հետագայում ուղեկցեց արվեստի բոլոր ստեղծագործություններին, ներառյալ «Հանդիպում վայրը...» ֆիլմը:{{sfn|Тулинцев|2011|с=205}}. Ֆիլմում նկարահանվող անձանցից Վիսոցկու խաղը չէր ընդունում Գորբատովի դերը կատարողը՝ [[Արմեն Ջիգարխանյան|Արմեն Ջիգարխանյանը]]՝ մտածելով,որ որպես անձանավորություն «մեծագույնն է», բայց նրա մասնագիտությունը բանաստեղցություններ գրելն էր, այլ ոչ թե թատրոնի ներկայացումները:{{sfn|Цыбульский|2016|с=326—327}}. |
Վիսոցսկու դերասանական խաղը արժանացել է ժամանակակիցների ոչ միանշանակ գնահատականներին: Այնպիսով, նրա ընկեր Անատոլի Ուտեվսկին չի բացառել, որ Ժեգլովի կերպարում հանդես գալը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ իր երիտասարդության մեջ Վլադիմիրը որպես «զբոսաշրջիկ» մեկ անգամ չէ որ հայտնվել է Պետրովկեում: Ուտեվսկին, Մոսկվայի Պետական Համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետի ապագա ուսանող, Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնում է անցել պրակտիկա,և ժամանակ առ ժամանակ Վիսոցկուն իր հետ տարել է քննչական միջոցառումներին:{{sfn|Киеня|1992|с=97}}.Արվեստի քննադատ [[Նատալյա Կրիմովան]] նշեց, որ այս ֆիլմի դերասանը.«Այս դերի բոլոր նշանները, նշանները, ներշնչումները նրա կողմից ուսումնասիրվել են ոչ պակաս, քան երբևէ ուսումնասիրել են` [[Արվեստի թատրոնում]] նրանք, ովքեր գնացել էին [[Хитровская площадь|Խիտովյան շուկա]]»:{{sfn|Кузнецова|2001|с=441}}.Բորիս Տուլինցևի խոսքերով, առաջին մեկնաբանությունը, որով Վիսոցսկին դուրս եկավ [[Տագանկայի թատրոն]]<nowiki/>ի բեմ «<nowiki/>[[Բարի մարդը Սեզուանից]]<nowiki/>» պիեսում, կատաղի հնչեց ՝ «Ոչ մարդ դանակ », և այդ «հիասթափությունը» հետագայում ուղեկցեց արվեստի բոլոր ստեղծագործություններին, ներառյալ «Հանդիպում վայրը...» ֆիլմը:{{sfn|Тулинцев|2011|с=205}}. Ֆիլմում նկարահանվող անձանցից Վիսոցկու խաղը չէր ընդունում Գորբատովի դերը կատարողը՝ [[Արմեն Ջիգարխանյան|Արմեն Ջիգարխանյանը]]՝ մտածելով,որ որպես անձանավորություն «մեծագույնն է», բայց նրա մասնագիտությունը բանաստեղցություններ գրելն էր, այլ ոչ թե թատրոնի ներկայացումները:{{sfn|Цыбульский|2016|с=326—327}}. |
||
Վլադիմիր Կոնկինը, ում աշխատանքը կտրուկ մերժվեց Վայների եղբայրների կողմից, կինոռեժիսոր Աննա Բլինովայի կարծիքով,նա բավականին լավ էր «երիտասարդ քրեական հետախուզության պատանու դերում, քնքուշ Սինչիկինայի հանդեպ տածած քնարական զգացմունքով, զինվորական և արական անվախությամբ»: {{sfn|Блинова|1992|с=146}}. Միևնույն ժամանակ, Կոնկինը նկարահանումներ մասին հիշում էր,ինչպես իր կյանքի ամենասարսափելի ժամանակներից մեկը, ըստ նրա, ֆիլմի մի շարք անդամների հակակրանքը այնքան ակնհայտ էր, որ նա նույնիսկ պատրաստվում էր հրաժարվել նկարահանումներից,«Վեճերը բառացիորեն տեղի էին ունենում նույն վայրում», - նա [Վիսոցսկին ] անընդհատ համաձայն չէր իմ խաղի հետ: <...> Անկեղծ ասած, Կիրպիչի նետված դրամապանակի վեճը մեզ համար ավելի հեշտ էր խաղալ: Մեր «բնավորությունների անհամապատասխանությունը» աշխատեց մեր օգտին: Այստեղ մենք ազատություն տվեցինք մեր հույզերին:{{sfn|Цыбульский|2016|с=318}}{{sfn|Лазарева|2006|с=156}}. |
Վլադիմիր Կոնկինը, ում աշխատանքը կտրուկ մերժվեց Վայների եղբայրների կողմից, կինոռեժիսոր Աննա Բլինովայի կարծիքով,նա բավականին լավ էր «երիտասարդ քրեական հետախուզության պատանու դերում, քնքուշ Սինչիկինայի հանդեպ տածած քնարական զգացմունքով, զինվորական և արական անվախությամբ»: {{sfn|Блинова|1992|с=146}}. Միևնույն ժամանակ, Կոնկինը նկարահանումներ մասին հիշում էր,ինչպես իր կյանքի ամենասարսափելի ժամանակներից մեկը, ըստ նրա, ֆիլմի մի շարք անդամների հակակրանքը այնքան ակնհայտ էր, որ նա նույնիսկ պատրաստվում էր հրաժարվել նկարահանումներից,«Վեճերը բառացիորեն տեղի էին ունենում նույն վայրում», - նա [Վիսոցսկին ] անընդհատ համաձայն չէր իմ խաղի հետ: <...> Անկեղծ ասած, Կիրպիչի նետված դրամապանակի վեճը մեզ համար ավելի հեշտ էր խաղալ: Մեր «բնավորությունների անհամապատասխանությունը» աշխատեց մեր օգտին: Այստեղ մենք ազատություն տվեցինք մեր հույզերին:{{sfn|Цыбульский|2016|с=318}}{{sfn|Лазарева|2006|с=156}}. |
||
Տող 223. | Տող 215. | ||
=== Իրավապահ ներկայացուցիչներ === |
=== Իրավապահ ներկայացուցիչներ === |
||
Մոսկվայի քրեական հետախուզության բաժնի առաջին աշխատակիցը, ում հետ Շարապովը հանդիպել էր Պետրովկայում, լուսանկարիչ Գրիշա Ուաշիվինն էր Վեցը իննի վրա մականունով: Ըստ Գրիշայի՝<nowiki/>[[Լյովա Պերֆիլովայ]]<nowiki/>ի դերակատարի հուշերի,նա ինքն է դիմել Գովոռուխիին՝խնդրելով փոխարինել նրան ֆիլմում: Դերասանը կարծում էր, որ դերը, որոնք նա խաղացել էր նախորդ ֆիլմերում, թույլ կտար նրան խաղալ միայն «ավազակի, հարբեցողի, անցորդի»դերեր, ուստի նախապես ակնկալում է ստանալ «Սև կատու» խմբավորման անդամներից մեկի դերը: Տնօրենի «բարոն [[Մյուխաունզեն]]<nowiki/>ի թոռը» Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի լուսանկարչի կեպարը մարմնավորելու առաջարկը դերասանի համար անակնկալ էր, «Հատուկ որևէ երանգ չի եղել, այնպես որ, ես պարզապես սկսեցի խաղալ իր դերը այն հանգամանքներում, ինչպես առաջարկել են՝դպրոցականի պես պահել, նույն ձևով ժպտալ»:Գովառուխինը, ով խրախուսում էր դերասանական իմպրովիզացիաների կիրառումը, ֆիլմում օգտագործել էր Պերֆիլովի բնական հումորը և ակորդեոն նվագելու ունակությունը:{{sfn|Передрий|2012|с=326—327}}. |
Մոսկվայի քրեական հետախուզության բաժնի առաջին աշխատակիցը, ում հետ Շարապովը հանդիպել էր Պետրովկայում, լուսանկարիչ Գրիշա Ուաշիվինն էր Վեցը իննի վրա մականունով: Ըստ Գրիշայի՝<nowiki/>[[Լյովա Պերֆիլովայ]]<nowiki/>ի դերակատարի հուշերի,նա ինքն է դիմել Գովոռուխիին՝խնդրելով փոխարինել նրան ֆիլմում: Դերասանը կարծում էր, որ դերը, որոնք նա խաղացել էր նախորդ ֆիլմերում, թույլ կտար նրան խաղալ միայն «ավազակի, հարբեցողի, անցորդի»դերեր, ուստի նախապես ակնկալում է ստանալ «Սև կատու» խմբավորման անդամներից մեկի դերը: Տնօրենի «բարոն [[Մյուխաունզեն]]<nowiki/>ի թոռը» Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի լուսանկարչի կեպարը մարմնավորելու առաջարկը դերասանի համար անակնկալ էր, «Հատուկ որևէ երանգ չի եղել, այնպես որ, ես պարզապես սկսեցի խաղալ իր դերը այն հանգամանքներում, ինչպես առաջարկել են՝դպրոցականի պես պահել, նույն ձևով ժպտալ»:Գովառուխինը, ով խրախուսում էր դերասանական իմպրովիզացիաների կիրառումը, ֆիլմում օգտագործել էր Պերֆիլովի բնական հումորը և ակորդեոն նվագելու ունակությունը:{{sfn|Передрий|2012|с=326—327}}. |
||
⚫ | Երիտասարդ օպերատոր Վասյա Վեկշինը հայտնվում է միայն առաջին սերիայում: Նա «գողերին վայել շարժուձևով» գնում է հանդիպելու ավազակներից մեկի հետ, նստում է նստարանին, ուտում պաղպաղակ և կայծակնային հարված է ստանում ուղիղ սրտին: Այս դրվագի ռեժիսուրայի հեղինակը Վիսոցսկին է և նկարահանվել է նրա կողմից Գովառուխինի բացակայությամբ: Ըստ Վեկշինայաի՝<nowiki/>[[Եվգենի Լեոնովը-Գլադիշեվայի]] դերակատարի Վիսոցկին բեմադրման աշխատանքի ընթացքքում իրեն որպես [[Իոսիֆ Խեյֆից|Իոսիֆ Խեյֆի]] աշակերտ էր դրսևորում,ով ուշադիր էր շրջապատում և կադրում եղած ամեն մանրուքի հանդեպ (մինչև «Հանդիպման Վայրը ...»ֆիլմը, դերասանը նկարահանվել է իր ֆիլմերում, [[«Վատ լավ մարդ»]], և [[«Միակը ...»]]): Իմանալով, որ Վեկշինի կենսագրության մեջ գաղութում լինելու փորձառություն ուներ, Վլադիմիր Սեմենովիչը առաջարկեց հաշվի առնել այս մանրամասնությունը և Լոլա մակագրությամբ դաջվածք անել հերոսուհու վրա`դա տարածված էր 1940-ականներին (դաջվածքով դրվագը ժապավենում չկա):{{sfn|Передрий|2012|с=289}}{{sfn|Цыбульский|2016|с=313—314}}. |
||
⚫ | Երիտասարդ օպերատոր Վասյա Վեկշինը հայտնվում է միայն առաջին սերիայում: Նա «գողերին վայել շարժուձևով» գնում է հանդիպելու ավազակներից մեկի հետ, նստում է նստարանին, ուտում պաղպաղակ և կայծակնային հարված է ստանում ուղիղ սրտին: Այս դրվագի ռեժիսուրայի հեղինակը Վիսոցսկին է և նկարահանվել է նրա կողմից Գովառուխինի բացակայությամբ: Ըստ Վեկշինայաի՝<nowiki/>[[Եվգենի Լեոնովը-Գլադիշեվայի]] դերակատարի Վիսոցկին բեմադրման աշխատանքի ընթացքքում իրեն որպես [[Իոսիֆ Խեյֆից|Իոսիֆ Խեյֆի]] աշակերտ էր դրսևորում,ով ուշադիր էր շրջապատում և կադրում եղած ամեն մանրուքի հանդեպ (մինչև «Հանդիպման Վայրը ...»ֆիլմը, դերասանը նկարահանվել է իր ֆիլմերում, [[«Վատ լավ մարդ»]], և [[«Միակը ...»]]): Իմանալով, որ Վեկշինի կենսագրության մեջ գաղութում լինելու փորձառություն ուներ, Վլադիմիր Սեմենովիչը առաջարկեց հաշվի առնել այս մանրամասնությունը և Լոլա մակագրությամբ դաջվածք անել հերոսուհու վրա`դա տարածված էր 1940-ականներին (դաջվածքով դրվագը ժապավենում չկա):{{sfn|Передрий|2012|с=289}}{{sfn|Цыбульский|2016|с=313—314}}. |
||
Տող 269. | Տող 262. | ||
Эпизод в бильярдной показывает умение Жеглова использовать методы психологического давления на собеседников. Забивая в лузу шары, капитан милиции одновременно пытается выяснить, как к Копчёному попал браслет Ларисы Груздевой. Вор изображает недоумение, и Жеглов сообщает ему, что продолжение диалога будет происходить уже в стенах МУРа: «Вот ''такой'' у меня с тобой разговор выйдет. Поговорю я с тобой вот ''так''! Вдумчиво да серьёзно, чтобы дошёл до тебя мой вопрос. До ума, до сердца, до печёнок. И до остального твоего гнилого ливера». После каждой реплики Жеглов выдерживает паузу. Его фразы не содержат прямой угрозы, но они произносятся одновременно с ударами по шарам и создают напряжение вокруг бильярдного стола, поэтому Копчёный начинает осознавать нависшую над ним опасность<ref name="ЮН" />. |
Эпизод в бильярдной показывает умение Жеглова использовать методы психологического давления на собеседников. Забивая в лузу шары, капитан милиции одновременно пытается выяснить, как к Копчёному попал браслет Ларисы Груздевой. Вор изображает недоумение, и Жеглов сообщает ему, что продолжение диалога будет происходить уже в стенах МУРа: «Вот ''такой'' у меня с тобой разговор выйдет. Поговорю я с тобой вот ''так''! Вдумчиво да серьёзно, чтобы дошёл до тебя мой вопрос. До ума, до сердца, до печёнок. И до остального твоего гнилого ливера». После каждой реплики Жеглов выдерживает паузу. Его фразы не содержат прямой угрозы, но они произносятся одновременно с ударами по шарам и создают напряжение вокруг бильярдного стола, поэтому Копчёный начинает осознавать нависшую над ним опасность<ref name="ЮН" />. |
||
== '''Հետպատերազմյան Մոսկվայի պատկերը''' == |
|||
== Образ послевоенной Москвы == |
|||
[[Պատկեր:RIAN archive 493933 A policewoman on a Moscow street.jpg|thumb|267px|Москва. Ноябрь 1945 года]] |
[[Պատկեր:RIAN archive 493933 A policewoman on a Moscow street.jpg|thumb|267px|Москва. Ноябрь 1945 года]] |
||
«Հանդիպման վայրի» առաջին մասում Մոսկվան պայծառ ու տոնական քաղաք էր: Շարապովը, որը վերադարձել է պատերազմից, գնում է Պետրովկա, և նրա զգացմունքները համընկնում են մոսկայի տեղացիների տրամադրությանը: Քաղաքի մթնոլորտը հիշեցնում է «անսահման տոն»` բարձրախոսներից հնչում էր [[Ուտեսովայ]]<nowiki/>ի ձայնը,ճակատային զինվորները և շքանշանակիրները տեղափոխվում են փողոցներ, քաղաքացիները գնում են ծաղիկներ, պաղպաղակ և փուչիկներ,երեխաները լավ հագնված են, իսկ կոշկակարները, այնքան բարեհամբույր և ժպտում են, ասես ճանապարհային պաստառի վրա պատկերված հաղթող զինվոր լինեն:{{sfn|Тулинцев|2011|с=200}}. |
«Հանդիպման վայրի» առաջին մասում Մոսկվան պայծառ ու տոնական քաղաք էր: Շարապովը, որը վերադարձել է պատերազմից, գնում է Պետրովկա, և նրա զգացմունքները համընկնում են մոսկայի տեղացիների տրամադրությանը: Քաղաքի մթնոլորտը հիշեցնում է «անսահման տոն»` բարձրախոսներից հնչում էր [[Ուտեսովայ]]<nowiki/>ի ձայնը,ճակատային զինվորները և շքանշանակիրները տեղափոխվում են փողոցներ, քաղաքացիները գնում են ծաղիկներ, պաղպաղակ և փուչիկներ,երեխաները լավ հագնված են, իսկ կոշկակարները, այնքան բարեհամբույր և ժպտում են, ասես ճանապարհային պաստառի վրա պատկերված հաղթող զինվոր լինեն:{{sfn|Тулинцев|2011|с=200}}. |
||
Տող 319. | Տող 312. | ||
1998-1999 թվականներին Վլադիմիր Վիսոցսկին (հետմահու) և Վլադիմիր Կոնկինը [[Ռուսաստանի ՆԳՆ մրցանակին|Ռուսաստանի Ներքին Գործերի Նախարարության մրցանակին]] արժանացան մշակույթի, գրականության և արվեստի բնագավառներում `Գլեբ Ժեգլովի և Վլադիմիր Շարապովի կերպարների ստեղծման համար:<ref name="Премия МВД"/> |
1998-1999 թվականներին Վլադիմիր Վիսոցսկին (հետմահու) և Վլադիմիր Կոնկինը [[Ռուսաստանի ՆԳՆ մրցանակին|Ռուսաստանի Ներքին Գործերի Նախարարության մրցանակին]] արժանացան մշակույթի, գրականության և արվեստի բնագավառներում `Գլեբ Ժեգլովի և Վլադիմիր Շարապովի կերպարների ստեղծման համար:<ref name="Премия МВД"/> |
||
'''Հեղինակային իրավունք''' |
|||
1995 թ-ին լուծարվել է Օստանկինո հեռուստաընկերությունը, որին պատկանում էր ողջ խորհրդային հեռուստաֆոնդը: Այս պահից սկսած բազմիցս դատական նիստում տարբեր կինոստուդիաները եւ ստեղծագործական միությունները փորձել են լուծել բազմաթիվ խորհրդային հեռուստատեսային ֆիլմերի ներառյալ «Հանդիպման վայրը չի կարող փոխվել» ֆիլմի հեղինակային իրավունքին վերաբերվող հարցը:<ref name="Комм1"/>. Օդեսայի կինոստուդիան մասնակցել է այդ վեճերին,դատավարության ընթացքում տարածաշրջանային արխիվներում պահպանվող ֆիլմի կինոնկարը խնդրեց այնժամյա ստուդիայի ռեժիսոր Թամարա Յարովսկայայի կողմից և հետագայում կորցրեց: {{sfn|Лазарева|2012|с=428}}. 2013-ին ФГБУ <<հեռուստառադիոհաղորդումների պետական ֆոնդը» ([[Գոստելերադիոֆոնդ|Գոստելերադիոֆոնդում]]) ԽՍՀՄ ռադիոյի և հեռուստատեսության իրավահաջորդն, [[Գերագույն դատարան|Գերագույն դատարանում]] հասավ ավելի քան չորս հարյուր խորհրդային հեռուստատեսային ֆիլմերի հավաքածուում այս ֆիլմի իրավունքների ճանաչման որոշմանը:<ref name="Комм2"/>. |
1995 թ-ին լուծարվել է Օստանկինո հեռուստաընկերությունը, որին պատկանում էր ողջ խորհրդային հեռուստաֆոնդը: Այս պահից սկսած բազմիցս դատական նիստում տարբեր կինոստուդիաները եւ ստեղծագործական միությունները փորձել են լուծել բազմաթիվ խորհրդային հեռուստատեսային ֆիլմերի ներառյալ «Հանդիպման վայրը չի կարող փոխվել» ֆիլմի հեղինակային իրավունքին վերաբերվող հարցը:<ref name="Комм1"/>. Օդեսայի կինոստուդիան մասնակցել է այդ վեճերին,դատավարության ընթացքում տարածաշրջանային արխիվներում պահպանվող ֆիլմի կինոնկարը խնդրեց այնժամյա ստուդիայի ռեժիսոր Թամարա Յարովսկայայի կողմից և հետագայում կորցրեց: {{sfn|Лазарева|2012|с=428}}. 2013-ին ФГБУ <<հեռուստառադիոհաղորդումների պետական ֆոնդը» ([[Գոստելերադիոֆոնդ|Գոստելերադիոֆոնդում]]) ԽՍՀՄ ռադիոյի և հեռուստատեսության իրավահաջորդն, [[Գերագույն դատարան|Գերագույն դատարանում]] հասավ ավելի քան չորս հարյուր խորհրդային հեռուստատեսային ֆիլմերի հավաքածուում այս ֆիլմի իրավունքների ճանաչման որոշմանը:<ref name="Комм2"/>. |
12:32, 23 փետրվարի 2019-ի տարբերակ
Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել ,հինգսերանիոց հեռուստաֆիլմ Է՝նկարահանված ռեժիսոր Ստանիսլավ Գովորուխինի կողմից։ Արկադիյա և Գեորգի Վայներ եղբայների սցենարի հիմքում ընկած է «Գթասրտության դարաշրջան» վեպի սյուժեն:Նկարահանումը տեղի է ունեցել 1978-1979թթ.,բնկարանային տեսարանները հիմնականում նկարահանվել են Օդեսայի կինոստուդիայում,իսկ բնապատկերային տեսարաները,որպես կանոն,մեծամասամբ Մոսկվայում: Գլխավոր դերերը խաղացել են Վլադիմիր Վիսոցկին և Վլադիմիր Կոնկինը, ֆիլմի նկարահանմանը մասնակցել են նաև Արմեն Ջիգարխանյանը, Սերգեյ Յուրսկին և մի շարք այլ հայտնի դերասաններ: Կինոնկարի գործողություններն տեղի են ունենում հետպատերազմյան Մոսկվայում,որտեղ հայտնի էր «Սև կատու» խմբավորումը։Մոսկվայի քրեական հետախուզության բաժնի աշխատակիցները, փորձառու օպերլիազոր Ժեգլովի գլխավորությամբ, զբաղվում են «Սև կատու» անվանմամբ ավազակախմբի վերաբերյալ գործերի հետաքննությամբ։ Ֆիլմի սյուժեում արձագանագրված է Իվան Միտինի կրասնոգորսկու խմբավորման իրական պատմությունը,որտեղ նշված ավազակախումբը 1950-ական թվականներին Մոսկվայում և Մոսկվայի մարզում զբաղվում է ավազակային կողոպուտներով և սպանություններով:
«Հանդիպման վայրը ...» ֆիլմի պրեմիերան նվիրված էր Ոստիկանության օրվան,և ցուցադրությունը տեղի էր ունեցել Կենտրոնական հեռուստատեսությամբ 1979 թ. Նոյեմբերի 11-15-ը ընկած ժամանակահատվածում:Մամուլը բավականաչափ բուռն կերպով արձագանքեց ֆիլմի ցուցադրմանը,միևնույն ժամանակ գրաքննադատները հետաքրքրված էին ոչ միայն դերասանական խաղով և օպերատրական աշխատանքով, այլև դետեկտիվ պատմության մեջ տեղ գտած բարոյական խնդիրներով, դրանք հիմնականում կապված են Կապիտան Ժեգլովի և օպերլիազոր Շարապովի միջև գոյություն ունեցող էթիկական դիմակայությունը: Նրանց թվում նրանք, ովքեր նախապես չեն ընդունում ֆիլմը,հենց սցենարի հեղինակներն են՝Վայներ եղբայրները, ովքեր չհամաձայնեցին ռեժիսորի միջամտությանը վեպի դրամատուրգիական գծագրին և խնդրեցին իրենց անունը հանել տիտրերից: Հետագայում սցենարիստների նախաձեռնությամբ նրանց ազգանունը վերականգնվեց: Հետագա տարիներին կինոռեժիսորները ոչ միանշանակ կարծիքներ են հայտնել ժապավենի անհատական դրվագների վերաբերյալ, մասնավորապես `վերջին տեսարանի, որը նկարահանվել է Պետական հեռուստառադիոընկերության ներկայացուցիչ Սերգեյ Լապինի պնդմամբ`կյանքի կոչման ասպեկտով:
Ֆիլմը կինեմատոգրաֆիական մրցանակներ չունի,ֆիլմի ստեղծողները ստացան ՆԳՆ-ի դիպլոմներ և Վիսոցկին հետմահու երեք անգամ պարգևատրվել է կապիտան Ժեգլովի դերի համար,իսկ 1981 թ. Երևանում 9-րդ համամիութենական կինոփառատոնում` հատուկ դիպլոմ և ժյուրիի մրցանակ, 1987 թ.` ԽՍՀՄ պետական մրցանակ, իսկ 1998 թ.` Ռուսաստանի Ներքին Գործերի նախարարության մրցանակ: 1999թ.-ին Վլադիմիր Կոնկինը նույնպես արժանացավ Ռուսաստանի ներքին գործերի նախարարության մրցանակին Շարապովի կերպարը կերտելու համար: Դերասանների ռեպլիկները համալրել են թևավոր արտահայտությունների և աֆորիզմների բառարանը:
Սյուժե
Հինգսերիանոց հեռուստատեսային ֆիլմի գործողությունները տեղի է ունենում Մոսկվայում 1945թ. օգոստոս-նոյեմբեր ամիսներին:[1]
1-ին սերիա:Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժանմունքում ծառայելու համար երիտասարդ զինծառայող Վլադիմիր Շարապովը (Վլադիմիր Կոնկին) ծանոթանում է ավազակախմբի դեմ պայքարի բաժանմունքի ղեկավար Գլեբ Ժեգլովի (Վլադիմիր Վիսոցկու) և Մոսկվայի քրեական հետախուզության բաժնի այլ անդամների հետ: Օպերատիվ գործունեության մեջ Շարապովի ընդգրկումը սկսվում է ծառայության առաջին իսկ օրվանից, երբ ոստիկան Վասյա Վեկշինը մահանում է իր աչքերի առաջ: Առաջին դեպքը, որի բացահայտումանը մեջ ներգրավվում է դեբյուտանտը, կապված է մի երիտասարդ կնոջ `Լարիա Գրուզդևայի սպանության և կողոպուտի հետ : Մենթոր Շարապովը `կապիտան Ժեգլովը, համոզված է, որ հանցագործությունը կատարվել է մահացածի՝ բժիշկ Իվան Սերգեևիչ Գրուզդևի կողմից (Սերգեյ Յուրսկու կողմից):[1]
2-րդ սերիա: Սննդամթերքի պահեստի կողոպուտի դեպքի վայր մեկնած աշխատանքային խումբը անհեթեթ պայքար է մղում «Սև կատու» խմբավորման ներկայացուցիչների հետ, ովքեր իրենց դաժանությամբ վախեցնում են Մոսկվայի բնակիչներին: Հանցագործության վայրում ավազակները սովորաբար թողնում են «իրենց հատուկ» ճանաչողական նշանը,սև կատվի տեսք ունեցող ուրվագիծը,ներկված փայտածուխով: Բացի այդ, Ժեգլովը և Շարապովը շարունակում են ուսումնասիրել Լարիսա Գրուզդևայի սպանությունը: Բոլոր վկայությունները մատնանշում են նրա ամուսնու ներգրավվածությանը գործում,այնուամենայնիվ, Շարապովը սկսում է կասկածել,որ հետաքննությունը ճիշտ ուղու վրա չէ:Քրեական աշխարհի ներկայացուցիչների շարքում է նաև թեթևաբարո Մանկա Բոնդը (Լարիսա Ուդովիչենկո),որոնց հետ նա հանդիպում է արշավների ժամանակ: Նրա ձեռքում հայտնաբերվել է մահացած Լարիսայի ապարանջանը: Մանկայից ստացված տեղեկատվության շնորհիվ, Ժեգլովը և Շարապովն դուրս են գալիս Կիրպիչի (Ստանիսլավ Սադալսկի) հետքի վրա,ով Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի աշխատակցի հետ ունեցած զրույցի ժամանակ անծանոթ ավազակի ազգանուն է ասում `Ֆոքս:[2]
3-րդ սերիա:Ֆոքսին (Ալեքսանդր Բելյավսկի) բռնելը այն խնդիրներից մեկն է, որը պետք է լուծեր Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժինը: Գործողություններից մի քանիսը տեղի են ունենում ոճաբան Վերկայի տանը, որտեղ Ֆոքսը բերում է,որպեսզի պահի գողացված իրերը:Այս «վերափոխման կետը» դառնում է դարանակալման վայր,որտեղ ըստ Ժեգլովի պետք է բռնվեր ավազակը: Այնուամենայնիվ, այդքան հանգամանալից մտածված պլանը ձախողվում է Ֆոքսի համարձակության և ոստիկան Սոլովյովի վախկոտության պատճառով: Այնուամենայնիվ, հետաքննությունը շարունակվում է, և Մեծ թատրոնում Ժեգլովը և Շարապովը ձերբակալում են գողը Ռուչնիկին (Եվգենի Եվստիգնեևի) և նրա գործընկեր Վոլոկուշինին (Եկատերինա Գրադովային),ով պատմում է, որ Ֆոքսի մոտ կա կապի միջոց : Լրացուցիչ տեղեկություններ,այդ թվում նաև ավազակների մասին, Շարապովը ստանում է Ֆոքսի նախկին սիրուհուց՝ Ինգրիդ Սոբոլեվսկայայից (Նատալիա Ֆատեևա):[3]
4-րդ սերիա: Շարապովն սկսում է Լարիսա Գրուզդևայի սպանության հետ կապված իր սեփական նախաքննությունը: Վկայությունը վերստուգելով՝երիտասարդ քննիչ պարզում է, որ զենքը, որը Գրուզդևայի դեմ գլխավոր ապացույցն է, հավանաբար գցված է եղել իր վարձակալած բնակարանում ինչ-որ սանտեխնիկի կողմից: Միևնույն ժամանակ ի հայտ են գալիս այլ մանրամասներ, որոնք հնարավորություն են ընձեռնում խոսել Գրուզդեևայի անմեղության մասին: Ընդհանրապես, Շարապովի փաստարկները ընդունելու հետ մեկտեղ Ժեգլովը, սակայն, պնդում է, որ Իվան Սերգեևիչին բանտում պահելու անհրաժեշտությունը կա, քանի որ նրա ազատ արձակումը կարող է զգուշացում լինել իրական հանցագործի համար: Միեւնույն ժամանակ, մոսկվայի քրեական հետախուզության բաժինը «Աստորիա» ռեստորանում Ֆոքսին բռնելու պլան է մշակում:Ավազակը,զգալով անպատեհությունը, փախչում է հաստատությունից, բայց հալածանքներից փախչել չի կարողանում:Ժելտովսկայայի հայտնաբերման ընթացքում `Գրուզդևայի նոր ընկերուհին, հաղորդում է, որ ինքը նախկինում տեսել էր Ֆոքսին,նա հայտնվել էր իրենց տանը` սանտեխնիկի տեսքով: Դրանից հետո Իվան Սերգեևիչին ազատ են արձակում՝Ժեգլովը համոզված լինելով, որ «առանց մեղքի պատիժ չկա», հրաժարվում է ներողություն խնդրել իրենից:[3]
5-րդ սերիա: Իրադարձությունները զարգանում են «Սև կատու» խմբավորման բնակավայրում, որտեղ հայտնվում է Շարապովը՝փորձելով կապ հաստատել ավազակների հետ: Նա, ով իրեն անվանում է Վլադիմիր Սիդորենկո, հաջողվում է ներկայացնել իր «հանցավոր անցյալի» հետ կապված ճիշտ թվացող լեգենդը և հավատցնել բանդայի ներկայացուցիչներին Ֆոքսին փրկելու կարևորության մասին, ում պետք է բերման ենթարկեին իրենց կողմից կողոպտված խանութում `«քննչական փորձառություն» անցկացնելու համար: «Սև կատու» խմբավորման գլխավորը Գորբատին (Արմեն Ջիգարխանյան) ՝Կարպ մականվամբ, պատրաստ է հավատալ այցելուին: Սակայն խմբավորման անդամների մեջ Շարապովը հայտնաբերում է իր ռազմական ընկերոջը Լևչենկոնին (Վիկտոր Պավլով): Նա, նախկին հրամանատարին հսկողության տակ պահելու համար, գիշերը առաջարկում է նրան հեռանալ բնակատեղիից: Շարապովը հրաժարվում է: Միևնույն ժամանակ, Ժեգլովը, հասկանալով, որ «հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել», խանութը պատրաստում է հատուկ գործողություն համար:Հաջող է ընթանում, չեզոքացվում է «Սև կատու» խմբավորումը: Միայն Լևչենկոն, օգտվելով պահից, փորձում է փախչել: Չնայած Շարապովի բողոքարկմանը, Ժեգլովը կրակում է ավազակին և սպանում է նրան: Հատուկ գործողությունից հետո, ցնցված Շարապովը գնում է իր սիրած աղջկա՝ Վարիա Սինչկինայի (Նատալյա Դանիլովա) մոտ: Վարիան կանգնած է պատուհանի մոտ,իր ձեռքում պահում է ծննդատանը լքված երեխային, ում շնորհիվ մի քանի ամիս առաջ տեղի ունեցավ նրանց հանդիպումը:[3]
Նկարահանումների նախապատրաստումը
Գրական սցենար: Ռեժիսորի հաստատումը
«Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել» ֆիլմը նկարահանվել է 1975 թ. Արկադի և Գեորգի Վայներ եղբայրների կողմից «Գթասրտության դարաշրջան» գրված վեպի հիման վրա: Ստեղծագործությունը հիմնված է վավերական իրադարձությունների վրա, սակայն նրանք գրեթե ոչ մի ընդհանուր կապ չունեին այն խմբի գործողությունների հետ, որոնք իրենց անվանում էին «Սև կատու»: Այս «ավազակային խմբավորման» մասնակիցները,որոնք հիմնականում դեռահասներ էին, 1940-ականների երկրորդ կեսին ձերբակալվել են անհաջող կողոպուտից հետո: Այնուամենայնիվ, օրենքից խուսափող հանցագործների առասպելը, ովքեր ամենուրեք կատուների պատկերներով նկարներ թողնելով,բավականին երկար ժամանակ գոյատեևեցին Մոսկվայի հետպատերազմյան միջավայրում: Այս պատմությունից Վայներ եղբայրները վերցրեցին միայն խմբի անունը և սիմվոլիկան: Վեպի հերոսներին ավելի մոտ էին Իվան Միտինի Կրասնոգորսկու խմբավորման ներկայացուցիչներին: Գեորգի Վայների խոսքերով, «չնայած Շարապովը հավաքական կերպար է, նա ունի նաև նախատիպ` Վոլոդյա Արապովը,ով հետագայում դարձավ Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի վարիչ: Նա մասնակցել է հայտնի խմբավորման`Միտինի գրավմանը, որին մենք անձնավորեցինք որպես «Սև կատու» :[4]. Իվան Սերգեևիչ Գրուզդևի ձերբակալման հետ կապված սցենարային գիծը նույնպես կապված է իրական իրադարձությունների հետ: Խոսքը գնում էր նրա նախատիպի `1944 թ. իր կնոջ սպանության կասկածանքով ձերբակալված բժշկական գիտությունների թեկնածու Եվգենյա Միրկինի մասին: Դատավճռի կայացումից հետո միայն, ապացուցվեց, որ բժիշկը ներգրավված չի այս հանցագործության մեջ:[5].
Կան տարբեր վարկածներ կապված «Գթասրտության դարաշրջան» ֆիլմի էկրանավորման գաղափարի հետ: Արկադի Վայերի հուշերի համաձայն, առանձին գրքի թողարկումից հետո նա և իր եղբայրը մի քանի օրինակ են ներկայացրել ընկերներին: Նրանց թվում նաև Վլադիմիր Վիսոցկուն: Վեպը կարդալուց հետո Վիսոցսկին ասել է Վայներին,որ «Գթասրտության դարաշրջան» պատրաստի հիմք է հանդիսանում հաջորդ ֆիլմի համար, որտեղ նա կցանկանա հաստատել Ժեգլովի դերը:[6]. Ստանիսլավ Գովորուխին ներկայացրեց իրադարձությունների այլ մեկնաբանումը, պնդելով, որ ինքը Վիզոցսկուն խորհուրդ է տվել ծանոթանալ Վայների աշխատանքին,«Կարդացեք, դուք հրաշալի դեր ունեք»: [7].
«Գթասրտության դարաշրջանը» «Օդեսա» կինոստուդիայի պլանի մեջ ընդգրկված լինելուց հետո ռեժիսորի մոտ հարց առաջացավ: Սկզբում սցենարի խմբագրական խորհուրդը մտադիր էր աշխատել Վիլեն Նովակայի, հետագայում որպես հակառակորդ ի հայտ եկավ Ալեքսեյ Բատալովը: Այնուամենայնիվ, ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը չկարողացան աշխատել այլ նկարահանումներով զբաղված լինելու պատճառով:[8].Գովորուխինը ֆիլմի ռեժիսորի պաշտոնի համար առաջարկեց Վիսոցկուն: Վայներ եղբայրները աջակցեցին նրան,որպես թեկնածու այն բանից հետո,երբ Ստանիսլավ Սերգևիչը անձնական հանդիպման ժամանակ խոստացել էր գրողներին, որ առանց համահեղինակների համաձայնության, «ոչ մի պարբերություն, ոչ մի բառ» իրենց գրքում նրանք չեն փոխի:[9].
Սցենարի հետ կապված անմիջական աշխատանքը տեղի ունեցավ Պերեդելկինոյում: Ժամանակ առ ժամանակ Վիսոցսկին գալիս էր նաև այնտեղ՝առաջարկելով այս կամ այն դրվագների մշակման իր տարբերակները: Այսպիսով, հենց նա առաջարկեց նոր դրամատիկական քայլ `մետաղական դռան վրա փակցնել Վարի Սինիչկինի մեծացրած լուսանկարը: Ժեգլովի բեմական կերպարը ստեղծվել է `հաշվի առնելով Վիսոցկու դերասանական կեցվածքր և կերպարը: Եթե Ժեգլովը վեպում մուգ մաշկի գույնով,ամրակազմ տղա է, «ուսերը բաճկոնի մեջ չեն տեղավորվում»,ապա համաձայն սցենարի Գլեբն ունեցել է «այլ արտաքին հատկանիշներ»:[10][11]. Աշխատանքի ընթացքում փոխել է նաև ֆիլմի անվանումը: Ֆիլմի ստուդիայի արտադրական պլանը ներկայացրեց «Գթասրտության դարաշրջան» անվանումը: Ավելի ուշ Գովորուխինը առաջարկել է ևս մեկ անուն `«Սև կատու»: Սակայն այդպիսի համադրություն, որն ունի հստակ առեղծվածային ուղերձ, ֆիլմի խմբում դիտվում է գիտակցաբար անընդունելի տարբերակ: Արդյունքում, ժապավենը լույս է տեսել «Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել» վերնագրով,այս տարբերակը արդեն օգտագործվել է 1975 թ-ին `«Սմենա» հանդեսի ամսագրի վեպի առաջին հրապարակման ժամանակ: [12].
Ռեժիսորների սցենարը
Վայներ եղբայրների սցենարը, որը հաստատվել է Օդեսա կինոստուդիայի կողմից 1977 թ հունիսին, և այնուհետեւ ուղարկվել է Կենտրոնական հեռուստատեսությանը վերանայման համար,որը ավելի շուտ ներկայացնում էր իրենից գրական, այլ ոչ թե դրամատիկ ստեղծագործություն: Ինչպես Օդեսա կինոստուդիայի խմբագիր Գալինա Լազարևան հիշեցրեց, ծավալի և ենթատեքստի տեսանկյունից,այն չէր համապատասխանում կինեմատոգրաֆիայի պարամետրերին:Օդեսայում և Մոսկվայում «Ողորմության դարաշրջանի» քննարկման արդյունքում ստացված մեկնաբանություններն ու առաջարկությունները հաշվի են առնվել Ստանիսլավ Գովորուխինի կողմից ռեժիսորի սցենարի պատրաստման հարցում:[13]. Իրենից ներկայացնում տեխնիկական փաստաթուղթ`նկարահանման համար անհրաժեշտ ռեսուրսների և նյութերի հստակ նշումներով: Ռեժիսորի սցենարի համաձայն, ֆիլմում պետք է ներգրավվեն 33 գլխավոր դերասաններ (սկսած Շարապովի կերպարից մինչեւ Լարիսա Գրուզդեւայի քրոջ՝Նադի կերպարը), 31 դերասաներ երկրորդական դերի համար և դրվագներում հայտնվող ավելի քան ութսուն մարդ: Գովորուխինը հաշվարկել է, թե որքան ժապավեն է հարկավոր նկարահանման համար, տաղավարում և ինտերիերի տարածքներում (օրինակ, Մեծ թատրոնի, բիլիարդի սենյակում և ռադիոկոմիտեում): Ռեժիսորը պատրաստել է նաև ամբողջական նկարների հաջորդականությունը հաջորդ ֆիլմի համար : [14].
Ռեժիսորի սցենարի յուրաքանչյուր սերիա իր սեփական անունն ունի՝«Սև կատու», «Ծանոթ բոլոր դեմքեր», «Դավաճանություն», «Օպերացիա>> <<Պահապան», «Հանդիպման վայրը չի կարելի փոխել»:[15]. Մի քանի դրվագներ ամբողջությամբ վերցված են Վայներ եղբայրների սցենարից,երբեմն այդ փոփոխությունները կատարվել են անհրաժեշտության դեպքում: Օրինակ, բնօրինակում, Շարապովը՝ իմանալով իր ընկերուհու` Վու Սինիչկինայի մահվան մասին, հավաքեց ուղեկցող ծառայության համարը և խնդրեց տրամադրել Գրաուերմանա ծննդատան հեռախոսահամարը:[16]. Նման վերջաբանը ձեռնտու չէր ԽՍՀՄ Պետական հեռուստատեսության և ռադիոյի կոմիտեի նախագահ Սերգեյ Լապինի համար, ում հանձնարարությամբ նկարահանվում էր ֆիլմը: Ըստ Լապինի, հաջորդ աշխատանքային շաբաթվա սկզբին հանդիսատեսի տրամադրությունը կարող է ընկնել Վարդի մահվան լուրով:[17].Ռեժիսորի սցենարի վերջաբանը տարբերվում էր`«У окна — с заснеженным пейзажем за ним — стоит Варя с малышом на руках.կանգնած է Վարիան՝երեխան ձեռքում:Նա նայում է Շարապովային, ակնկալիքով և քնքշանքով: <...>Վարիի աչքերում արցունքներ կան »:[18]
Վայների եղբայրների գրական սցենարն ընդգրկում է այնպիսի գեղարվեստական տարր, ինչպիսին է «Շարապովի ձայնը կադրից դուրս»: Երիտասարդ անվտանգության աշխատողի ներքին մենախոսությունը մասամբ պահպանվում է ռեժիսորի սցենարում,խոսքը գնում է հիմնականում հիշողության դրվագների մասին: Այնուամենայնիվ, խմբագրման ժամանակ ֆիլմի ստեղծողները որոշեցին հրաժարվել այս տեխնիկայից՝ գտնելով, որ էկրանային իրադարձությունը ինքնին համոզիչ է և լրացուցիչ մեկնաբանություններ չի պահանջում: Ֆիլմի ռեժիսորի սցենարը հաստատվեց «Օդեսա» կինոստուդիայում 1977 թ. Դեկտեմբերի 14-ին: Երկու ամիս անց հանձնվեց տպագրության և տպագրվել է քաղաքային տպարանում 150 օրինակ տպաքանակով:[19].
Ֆիլմի փորձերը, դերակատարների ընտրություն
Թեև Վիսոցկին Վայներ եղբայրների մոտ հաստատվեց Ժեգլովի դերում,սցենարիստները նաև գնահատականներ տվեցին այլ արվեստագետների համար, օրինակ `Սերգեյ Շակուրովը և Նիկոլայ Գուբենկոն հնարավոր թեկնածուներ էին համարվում: Գովորուխին`փորձելով հաստատել Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի կապիտանի դերում Վիսոցկուն, ֆիլմի փորձերին գիտակցաբար հրավիրեց նրան զիջող դերասանների: [20]. Այսպիսով, թեկնածուների թվում էին Եվգենի Սթեյկոն, Յուրի Կուզմենկովը, Անատոլի Պոպոլսուհինը, Լեոնիդ Յանովսկին: [6]. Եվգենի Շտյեխկոն, ով հանդես է եկել լեյտենանտ Տոպորկովի դերում, իր հուշերում հաստատեց, որ փորձարկման նկարահանումների ժամանակ,նախօրոք Գովորուխինը նրան նախազգուշացրել է Ժեգլովի դերի համար,«Դուք չունեք շանս, սա Վիսոցկու դերն է: Պարզապես մրցակցություն է պետք»: [21]. Ռեժիսորի կողմից մտածված պլանը հաջող էր, կինոստուդիայի ղեկավարությունը փորձնական ձայնագրությունների հետ ծանոթանալուց հետո,ասաց,որ Վիսոցկին ամենահավանական մրցակիցն է և հավանություն տվեց նրա դերին: [22].
Շարապովի դերի համար Գովորուխինը մտադիր էր հրավիրել Նիկոլայ Գուբենկոյին, սակայն նա բողոքի ակցիա էր ունեցել Վիսոցսկու կողմից, ով գտնում էր, որ նրանց կերպարները նման են և ունեն նմանատիպ դերասանական գործելաոճ: Այնուհետեւ հայտնվեց Վլադիմիր Կոնկինի թեկնածությունը, ով առաջին անգամ հանդիպեց Վայներ եղբայրների ակտիվ դիմադրության:Նրանց կարծիքով, նախկին գաղտնի գործակալը,ով քառասուներկու անգամ քայլել է ճակատային գծում և հաճախ վերադարձել «հոգնած», չէր կարող այնպիսի տեսք ունենալ,ինչպես Կոնկինին:Բայց այստեղ էլ Գովորուխինը նախապես փորձեր է կազմակերպել, նրա առաջադրած տասը այլընտրանքային դերակատարները հստակորեն զիջում էին սկզբնական թեկնածուին,նրանք«ավելի վատն էին և մանրախնդիր»: Գիտակցելով, որ Շարապովայի նման կերպարը տնօրենի գլխում «հավիտյան արմատացած էր» և այդ թեկնածուի դիմադրությունը կարող է ոչնչացնել Գովորուխինի ստեղծագործական տրամադրվածությունը, Վայները համաձայնեց: Ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ ռեժիսորը հիշեց Լեոնիդ Ֆիլատովին,«Կլինի հենց այն Շարապովը ,ինչպիսին ես ուզում էի սկզբից, Ժեգլովին չզիջող ուժով ,այլ նրա առջև չհանձնվող: Ուժեղ զույգին հարկավոր է միայն ուժեղ »: [23].
Ֆոքսի դերի համար սկզբում հրավիրվել էր Բորիս Խիմչևը, սակայն այդ աշխատանքի ընթացքում պարզ դարձավ, որ Գովորուխինի համար իր տեսակով հարմար չէր: Վիսոցկու խորհրդով Խիմիչևին փոխարինեց Ալեքսանդր Բելյավսկին: Իրականում, առանց «մրցակցության», ոստիկանության աշխատակից Սոլովյևի դերի համար,ընտրվեց Վսեվոլոդ Աբդուլովը, ով վթարից հետո ծանր վիճակում էր գտնվում:Գովորուխինն ու Վիսոցսկին, ովքեր այցելել էին արտիստին հիվանդանոցում, նրան թողեցին սցենարը եւ առաջարկեցին ընտրել ցանկացած դեր: Դժվարությամբ (պատահարի հետևանքով), դերասանը՝հիշելով դերասանական տեքստը կանգ առավ Սոլովյովի դերի վրա: Վիզոցսկին առաջարկեց Վիկտոր Պավլովին,«Համաձայնեք ... դուք դեր կխաղացեք այնպես, ինչպես դուք տեսնում եք»: Ավազակ դարձած նախկին ռազմաճակատի զինվոր Լևչենկոյի էկրանային պատկերը ստեղծելու համար, Վիսոցկին առաջարկեց Վիկտոր Պավլովին: Չնայած նրան, որ դերը փոքր էր, Պավլովը համաձայնվեց : Իվան Բորտնիկին, ով չընտրվեց Շարապովի դերի համար, Գովարուխինը առաջարկել էր խաղալ Պրոմոկաշկա անունով ավազակի դերը : Նա նաև հրավիրեց Սվետլանա Սվետլիչնային ` ֆիլմում մասնակցելու համար:[24]. Մանկի Օբլիգացիի թեթևաբարո աղջկա դերի համար, փորձեցին Նինա Իլինան և Նատալյա Չենչիկը,Լարիսա Ուդովիչենկոյին Գավարուխինը առաջարկել է խաղալ Ոստիկանության աշխատակից Վարի Սինչկինի դերը: Ուդովիչենկոն պնդել է մարմնավաճառի դերի մասին, իսկ Նատալյա Չենչիկը ստացել է Ստախոս Անիի դերը:[25]. БՎայներ եղբայրները Գորբատովի հանցագործ խմբավորման առաջնորդի դերում տեսնում էին Ռոլանա Բիկովին: Դերասանը համաձայնել և մասնակցել է Օդեսայի փորձերին, սակայն չկարողացավ մասնակցել նկարահանումներին `առողջության պատճառով: Ֆիլմի երկրորդ ռեժիսորի Նադեժդա Պոպովոյի առաջարկությամբ այս դերի համար հրավիրվեց Արմեն Ջիգարխանյանը:[26]
Ֆիլմի համեստ բյուջեն նպաստեց նրան, որ ֆիլմի մի շարք դրվագներում խմբի անդամների ղեկավարն ու հարազատները ներգրավված էին,Արկադի Վեյների դուստրը `Նատալյա Դարիալովան, Գովորուխինի կինը` Յունոնա Կարեվան, Վադիմ Թումանովի որդին `Վադիմը; Արկադի Սվիվսկին՝Վիսոցկու դպրոցի ընկերը, Վլադիմիր Գոլդմանը՝ Վիսոցսկու ոչ պաշտոնական կառավարիչը, Բաբեկ Սերուշի կինը `Նատալյա Պետրովան, Մարինա Վլադիի որդին՝Պետրոսը, Վիսոցկու Մեծ Կարետնիում բնակվող ընկերը `Օլեգ Սավոսինինը,Տագանկայի թատրոնի կառավարիչը՝ Վալերի Յանկլովիչը:[27].
Հանդերձանքներ,օբյեկտներ,աքսեսուարներ
Նկարահանման սկիզում, վեպի և սցենարների մեջ նշված օբյեկտներից շատերը կորցրել էին ժամանակի ազդեցությունը:1970-ական թվականների Մոսկվայի կերպարը զգալիորեն տարբերվում էր հետպատերազմյան մայրաքաղաքի կերպարից, տրամվայները այլեւս չեն ընթանում Ցվետնոյի պողոտայի երկայնքով, իսկ Նիկիտիի դարպասի հրապարակում կառուցվել է ՏԱՍՍ-ի տեղեկատվական գործակալության շենքը : [28]. Ֆիլմի մեջ հաստատուն-անթարթ բնապատկերներ ստեղծելու համար պետք է ստուգել բոլոր տեսախցիկների շարժումները, մի փոքր շեղում կարող էր փչացնել տեսանյութերի հաջորդականությունը: [29]. Յուրաքանչյուր լայնածավալ բնապատկերային դրվագի նկարահանումները նախորդում էին արվեստագետների երկար աշխատանքը «Հանդիպում վայրեր ...», նրանք ստիպված էին թաքցնել նոր ժամանակակակից իրերը, դասավորել և զարդարել, ստեղծելով անհրաժեշտ պատկերները:[17].«Հափշտակված մուշտակի» դրվագի նկարահանումները տեղի ունեցավ Մեծ թատրոնում և դժվարանում էր հատուկ ռեժիմով այս օբյեկտի պաշտպանության: Ոստիկանության թիվ 17 տեղամասում, որտեղ տեղափոխվել է կալանավորը Կիրպիչը, նկարահանվել է Մոսկվայի պալատի բազայում, Սադովոյ Կոլցո խաչմերուկում, Օլիմպիական պողոտայում: «Աստորիա» ռեստորանի դերում եղել է Գորկու փողոցի «Կենտրոնական» ռեստորանը: Որոշ մետրոպոլիտեն օբյեկտներ նկարահանվել են Օդեսայում `այդ թվում` «Մոսկվայի մուտքի մոտ» հատվածը, որտեղ տեղի են ունենում հալածանքի մի մասը, ինչպես նաև թալանված պահեստը և բիլիարդի սենյակը (Շևչենկոյի անվան ծովափնյա այգում): Ֆիլմում ցուցադրված Ոստիկանության աշխատակիցների մշակույթի պալատը «համակցված» օբյեկտ էր,նկարահանման որոշ գործողություներ տեղի էին ունեցել Մոսկվայի Պրավդա քաղաքում, իսկ մյուս մասը `Օդեսայի սպաների տանը:[30][26].
Մնացած տեսարաններ`համայնքային բնակարանը, որտեղ բնակվում էր Շարապովը, խանութի նկուղը, Լարիսա Գրուզդևայի բնակարանը, Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի կաբինետները կառուցված էին Օդեսայի կինոթատրոնի տաղավարներում:[17]. Բացառություններից մեկը Ռուչնիկի կողմից անցկացրած Ժեգլովի հարցաքննության դեպքն էր,նա նկարահանել է «առևտրի բնակարանի» ներսում (Գորկու փող. 46), որտեղ Վիզոցսկու դպրոցական տարիներին գտնվում էր դերասան և ռեժիսոր Վլադիմիր Բոգոմոլովի ղեկավարած թատերական շրջանակը:[31][32].Ֆիլմի խմբում նրանք մանրակրկիտորեն ստեղծեցին շրջակա միջավայրը և ապագա ֆիլմի կերպարը, դարաշրջանին համապատասխան պատրաստված արկղերը, մինչև կտորով շաքարավազ և երկար բամբակյա շալվար, որոնք հագել էին հերոսները: [33]. Հագուստը իր հերոսի համար Վիսոցկին ընտրեց:Օդեսայի կինոստուդիայի զգեստապահարանում, բաճկոնների դիզայներ Ակիմովի օգնությամբ նա ընտրել է գալիֆե տաբատներ , կոշիկներ, բաճկոն, ապաշե օձիքով վերնաշապիկը, գծավոր տրիկոտաժային սվիտեր, կաշվե բաճկոն և գլխարկ: Արկադի Վայերի խոսքերով, ֆիլմերից մեկում Ժեգլովի հագուստները իրենց ստիլիստիզմում հիշեցնում էին հերոս Ալ Պաչինոյի հագուստը, ում Վիսոցկիին սիրում էր:[34].
В роли хлебного автофургона, в котором передвигались бандиты, снималась «машина-памятник» — «ГАЗ-АА» 1940-х годов — съёмочная группа позаимствовала её «с пьедестала в „Мосхлебтрансе“». Автомобиль входил в число первых фургонов, начинавших развозить хлеб в Москве. Машина находилась в плохом техническом состоянии, и сцена её проезда во время погони перед поездом снималась с определённым риском[35]. Грузовик «Студебеккер» был получен на студии «Мосфильм». Машина в кадре передвигалась на буксире — из оборудования в ней работали только тормоза. Для съёмок эпизода падения в реку грузовик разгоняли с помощью толкача «под горку»[17]. «Мосфильмом» же был предоставлен и автобус ЗИС-8 по прозвищу «Фердинанд», выступавший в роли основного средства передвижения сотрудников МУРа[36].
Նկարահանումներ
Ռեժիսորական աշխատանք
Նկարահանումները սկսվել են 1978 թվականի մայիսի 10-ին: Նույն օրը, Վիսոցկու կինը `Մարինա Վլադին, դիմեց Գովարուխին` խնդրելով գտնել Ժեգլովի դերի համար ուրիշ դերասան: Այս մասին Ստանիսլավ Սերգեևիչն խնդրեց նաև Վիսոցսկին, ով բացատրեց, որ մուլտիմեդիա նախագծի մեջ ընդգրկումը նրանից շատ էներգիա կխլի: «Հասկացեք, ինձ այնքան քիչ է մնացել, չեմ կարող մեկ տարի ծախսել այս դերի վրա»:[37]. Ռեժիսորը կտրականապես հրաժարվեց դերասանին փոխարինելուց, սակայն խոստացավ, որ եթե Վիսոցկին կարիք ունենա երկար դադար վերցնելու,ստուդիան նրան կնդառաջի: [38]. Ֆիլմի դերասանի համար ստեղծած հարմարավետ աշխատաոճը թույլ տվեց նրան չընդատել թատերական գործունեությունը, հանդես գալ համերգներով և ճանապարհորդությամբ, այդ թվում, հեռավոր ճանապարհորդություններով դեպի Տահիտի և Հյուսիսային Ամերիկա:[37]. Ֆիլմի փորձագետ Լյուբով Արկուսի խոսքերով, եթե Ժեգլովի դերը խաղա այլ դերասան «բացասական հմայքով», ապա էկրան դուրս կգար պարզապես բարի դետեկտիվ, «հեռուստատեսային ծրագրի հերթապափոխող աղանդեր»:[39].
Սակայն Ս.Գ. [Ստանիսլավ Գավարուխինը] որոշեց մի պարադոքս, վտանգավոր օքսիմորոն,այնպիսով Ժեգլով կերպարը, ինչպիսին նա հորինել և ստեղծել էր «Հանդիպում վայրը ...»ֆիլմում,կամայականորեն խառնեց խաղաքարտեր, կոտրեց համադրությունը, ստեղծեց մի դաշտ, որտեղ վեր բարձրացան անկանխատեսելի մտքեր: Արդյոք նպատակն արդարացնում է իր հաջողությունների համար ծախսված միջոցները: Վայներ եղբայրների դետեկտիվ վեպը կանխատեսում էր միանշանակ բացասական պատասխան, և Ս. Գ.-ի ֆիլմը խուսափեց դրանից:[39].— Լյուբով Արկուս
Կինոքննադատները նշեցին, որ անհատական դերակատարները շատ մակերեսորեն էին ներկայացված սցենարում: Սակայն, դերակատարների ճշգրիտ ընտրությունը, ինչպես նաև ռեժիսորական դրամատուրգիային դերասաններից գրեթե բոլորին թույլատրվում էր է ստեղծել իր հերոսի կենսագրությունը կադրից դուրս,արդյունքում ֆիլմի դետեկտիվ պատմությանը խառնվեց հոգեբանական ֆիլմի դրամայի տարրեր: Այսպիսով, սեփական կադից դուրս պատմությունը ուներ ավազակային խմբավորման մեջ հայտնված զինվորի Լևչենկոն,ով «երկակի սիրավեպ» էր սկսել Ֆոքսի նախկին սիրուհուն՝ Ինգրիդ Սոբոլեվսկայը,կյանքի հաճույքները գնահատող գող Կոպչոնին՝անկեղծ անհատականություն: Նույնիսկ «Սև կատու» խմբավորման առաջնորդի կերպարում դիտարկվում են ոչ միայն ավազակային դաժանությունը ,նաև մարդկային կրքերը, Նա բարձր էր գնահատում իր ուղեկից Կլաշի կարծիքը և գիտակցվում էր «ախպեր֊տղերք խմբավորման» կողքին լինելու պատասխանատվութունը:[39][40].
Նկարահանումների գրաֆիկը շատ խիստ էր: Ինչպես հիշում էր օպերատորի նախագահ Լեոնիդ Բուրլակովը,եթե օրական դրույքաչափը կազմում է 25 մետր ժապավենային ֆիլմի համար, ապա հեռուստատեսային ֆիլմի համար այն երեք անգամ ավելի շատ է:[41]. Սկզբում Գավարուխինի աշխատանքը արժանացավ Վայներ եղբայրների հանդիմանությանը, ովքեր գոհ չէին ռեժիսորի կողմից սցենարում կատարված փոփոխություններին: Հակամարտությունը հանգեցրեց նրան, որ իրենց ազգանունները դուրս մնացին տիտրերից,որպես սցենարի հեղինակ, այնտեղ նշվում էր ինչ-որ Ստանիսլավ Կոնստանտինովյանի անուն: Ավելի ուշ Վայններ եղբայրները իրենց հեղինակության մասին տեղեկություններ վերադարձրին ֆիլմ,և նրանք ստիպված էին իրենց հաշվին նորից նկարահանել տիտրերը:[42]. 1984 թ., Օդեսայի թերթերից մեկին տված հարցազրույցում գրողները նշել են, որ Ս. Գովորուխինի «տաղանդավոր աշխատանքը»՝ «Հանդիպման վայրի չի կարելի փոխել» ֆիլմը դարձրել է մեր էկրանի ամենալուրջ կինոդետեկտիվներից մեկը:[43].
Վիսոցկին որպես ռեժիսոր
1978 թ. Հունիսին Գավարուխինը գնաց ԳԴՀ կինոփառատոնին: Նրա բացակայության ժամանակ ռեժիսորի գործառույթները հանձնվեցին Վիսոցկուն, ում հետ ռեժիսորը նախկինում քննարկել էր բոլոր մանրամասները`սկսած նկարահանման դրվագների հասկացությունից մինչև միզանսցեն: Ենթադրվում էր, որ մեկ շաբաթվա ընթացքում չորս հարյուր մետր ժապավենը կբավարարի Վիսոցկուն,սակայն նա պլանավորվածը վերցրեց չորս օրում: Ըստ Վլադիմիր Մալցևի «Հանդիպում վայրը ...» ֆիլմի փոխնախագահի, Վիսոցկու կազմակերպչական ձևը սկզբունքորեն տարբերվում էր Գավառուխայից: Ստանիսլավ Սերգեևիչը, «ամբարտավան, դանդաղկոտ», չէր բաժանվում ծխամորճից,անտարբեր է ստեղծագործական գործընթացին, ում գաղափարները երբեմն ծնվում էին հենց նկարահանման հրապարակում: Վիսոցսկու մոտեցումները այլ էին ,նա պահանջում էր,որ նկարահանման սկզբից ֆիլմի խմբի բոլոր ծառայողները, լուսավորողներից մինչև զգեստների դիզայներներ, լիովին պատրաստ լինեին աշխատելու: Նա խնդիրները հստակ սահմանեց, արագ փորձեր կատարեց, և որպես կանոն,մեկ կամ երկու կադրից հետո նկարում էր: Ինչպես հետագայում Գվարդուխինը հիշեց, ֆիլմի թիմը, որն անընդհատ «թեթեւ արտադրության ծանրաբեռնվածության մեջ էր», հետևյալ բառերով հանդիպեց վերադարձող տնօրենին,«Նա [Վիսոցկին] տանջեց մեզ»: [44][45][46].
Վիսոցսկին ինքն է նկարահանել Ֆոքսի բացահայտման հետ կապված և Շարապովի բժիշկ Գրուզդևի կողմից կատարված հարցաքննությունը դրվագները, ինչպես նաև մահացած օպերատոր Վասի Վեկշինի մասնակցությամբ տեսարանը: Վեկշին դերը խաղացող Եվգենի Լեոնով-Գլադիշևը հայտարարել է, որ Վիսոցկին առաջարկել է իր հերոսին հագցնել սպիտակ սպայական կաշնե, որը հետպատերազմյան տարիներին կրում այն երիտասարդները, ովքեր չեն գնացել ռազմաճակատ (այդ կադրերը ընդգրկված չեն ֆիլմում): Ժելտովսկայի դերակատարը՝Յունովա Կարևան խոստովանեց, որ նա, ով ֆիլմում նկարահանվելու փորձ չուներ, դժվարանում էր հայտնվել տեսախցիկի առջև,և միայն Վիսոցկու հավաքվածությունն օգնեց դերասանուհուն հաղթահարել իր անհանգստությունը: Սակայն ֆիլմերի փառատոնից վերադառնալուց հետո Գավառուխինին չէր գոհացրել նկարահանված կադրերը,«Ստանիսլավ Սերգեյևիչին ոչինչ դուր չեկավ այն,թե ինչպես եմ քայլում, ինչպես եմ խոսում, և ինչպես եմ հագնված»: Գովարուխինը ինքը պնդեց, որ Վիսոցկու կողմից նկարահանված որոշ դրվագներում «թատրոնի ռեժիսորական ուղղություն» է զգացվում,այնուամենայնիվ, այդ դրվագները ընդգրկված էին ֆիլմում,«Մենք ժամանակ չունենք վերանայելու համար, և կարիք էլ չկա»:[47].
Վիսոցսկին, ինչպես դա տեղի ունեցավ, մեծամասամբ նկարահանման ժամանակ,որտեղ ես եմ նկարահանվել,եղել է ռեժիսոր ... <...> Ուստի, ես հետևել եմ Վիսոցկուն, ինչպես ասում են, միաժամանակ երկու դերում: Եվ ինձ թվում է, որ նա հիանալի գործ է արել: Սա բարձրացրեց իր ոգին, շփվող էր , շատ հեշտությամբ է փոխզիջումներ անում:[48]— -Սերգեյ Յուրսկի
Հնարքներ, դուբլյորներ և կասկադյորներ
Ֆիլմի մի շարք դրվագներում դերասաններին փոխարինեցին դուբլյորները և կասկադյորները: Բիլիարդի սենյակի տեսարանի նկարահանման ընթացքում,որտեղ Ժեգլովը խոսում է Կոպչոնիի հետ, պարզ դարձավ, որ ոչ Վիսոցկին,և ոչ էլ Կուռավլյովը երբեք չեմ խաղացել բիլիարդ, և չգիտեր, թե ինչպես պետք է ճիշտ բռնել կին, այնպես որ նրանց կողմից իրականացված բոլոր հարվածները իրականացնում էր տեղացի վարպետներից մեկը՝ԽՍՀՄ բիլիարդի գավաթի արծաթե մեդալակիր Վլադիմիր Իվանովը, Ֆրից մականունով:[49][50][51]. Այն դրվագը, որտեղ Շարապովը ավազակների տանը կատարում է Շոպենի 2-րդ էտյուդը և «Մուրկան» (25-րդ, 2-րդ, ֆա մինոր) ,նույնպես դուբլյորի օգնությամբ նկարահանվել են `Կոնկինը չէր հիշում մեղեդին և կարող էր դրանք վերարտադրել միայն մի քանի փորձերից հետո: Նրա փոխարենը դաշնամուր նվագել է ստուդիայի Երաժշտություն խմբագիր Գալինա Բուրիմենկոն,դրվագում նրա ձեռքերն են՝գրիմով:[52][53].
Погоня за Фоксом снималась двадцать дней, пока Высоцкий находился в отъезде. Сцену стрельбы через разбитое окно с его участием снимали позже отдельно. Разбивая шестимиллиметровое стекло автобуса, актёр ощутимо травмировал руку, порезав участок от мизинца до запястья: «Если присмотреться, это даже в кадре видно, но в суматохе никто не обратил внимания. Зато после команды: „Стоп!“ кровь у него лилась прямо с локтя и залила сиденье автобуса». Трюк с падением «Студебеккера» в реку выполняли каскадёры Владимир Жариков и Олег Федулов. Грузовик, пробив решётку ограждения реки, неожиданно перевернулся и упал в воду крышей кабины. Машина незапланированно погрузилась в плотный слой ила, и её двери оказались заклинены. Это помешало каскадёрам быстро вынырнуть. Они, по словам главного оператора фильма Леонида Бурлаки, вынуждены были пробивать ил, и первый из исполнителей трюков появился на поверхности лишь через сорок секунд — членам съёмочной группы показалось, что эта неполная минута по напряжённости была сопоставима с часами ожидания. На следующий день с помощью крана удалось вытащить из воды «студебеккер»: «Не могли же мы оставить в реке имущество „Мосфильма“»[17]. Каскадёрскую часть сцен с официанткой, чьим телом Фокс выбивал окно в «Астории», и сбитой автомобилем регулировщицей также выполнял Владимир Жариков[54].
Երաժշտություն
Я не спел вам в кино, хоть хотел,
Даже братья меня поддержали:
Там, по книге, мой Глеб где-то пел,
И весь МУР все пять дней протерпел,
Но в Одессе Жеглова зажали…
Երաժշտության հիմնական թեման «Հանդիպման վայրը» ֆիլմում ստեղծվել է կոմպոզիտոր Եվգենի Գևորգյանի և նրա եղբոր `կոնտրաբատիս Անդրեի կողմից: Գովարուխինի կողմից Գևորգյան եղբայրների և ֆիլմի երաժշտության խմբագիր Գալինա Բիրիմենկոյի առաջադրած խնդիրները կապված էին ռեժիսորի կողմից ժամանակի մթնոլորտի վերստեղծման հետ,մի կողմից անհրաժեշտ էր «սեղմված,կարճացված» գործիքային մոտիվ ներդնել ժապավենի համատեքստում, մյուս կողմից `հետպատերազմյան ժամանակաշրջանում հնչող երգեր և պարային մեղեդիներ (մասնավորապես,ֆոքստրոտներ), որոնք պետք է հնչեն այս կամ այն դրվագներոմ: [52].
Վիսոցսկին առաջարկեց ֆիլմում օգտագործել իր սեփական ստեղծագործությունները, խոսքը գնում է այնպիսի երգերի մասին, ինչպիսիք են «Լեյտենանտի ծննդյան օրը Բեռլինի ռեստորանում» («Մեկ օր դուք մնացեք ոստիկանական համազգեստով ...»), «Պատերազմի վերջի մասին» (« Բակում ջարդում են սեղանի փայտերը... »),« Մանկության բալադը »: Դրանցից ոչ մեկը չի եղել ֆիլմում: Որոշ տվյալների համաձայն, դերասանը հրաժարվել է կատարել դրանք, քանի որ գտնում է, որ այս դեպքում Կապիտան Ժեգլովը վտանգի տակ է դնում Վլադիմիր Վիսոցկուն,ըստ մյուսների `երգերի գաղափարը մերժվել է Գավարուխինի կողմից ՝որոշելով, որ տեղի կունենա և ընդհանուր դրամատուրգիայի, և հերոսի կերպարի փլուզում: Այնուամենայնիվ, դրվագներից մեկում Ժեգլովը երգեց Ալեքսանդր Վերտինսկու «Մանուշակագույն Նեգրոն» երգը`փոխարինելով Շարապովին ուղղված դիտողություններով ստեղծագործության տեքստը:[56][57][55].
Ի դեպ, այս դերի հաջողությունը ,այո, հնարավոր է և ամբողջ ֆիլմի, մեծապես կախված էր նրանից , որ Վիսոցկին խաղում էր ինչպես իր երիտասարդ տարիներին, իր առաջին երգերի մթնոլորտը, հենց նույն «քրեական տարրերով», որոնցով լի էր հետպատերազմյան Մոսկվան:Այս տեսանկյունից Ժեգլովը շատ օրիգինալ կերպով համադրվում է Վիսոցկու «ուշ» բանաստեղծական հետաքրքրությունները, իր քնարական «հուշագրության» հետ: [58].— Անատոլի Կուլագին
Մոնտաժը և հնչյունավորումը
Ֆիլմի նյութի որակը գնահատվել է անմիջապես նկարահանման ժամանակ,Ֆիլմի մշակման բաժինը աշխատում էր ամբողջ օրը`ստուգելով, որ նկարահանված տեսանյութը չունենա թերություններ: Միևնույն ժամանակ, դեկորացիան պահպանվել է, իսկ դերասանների խումբը չէր հեռանում նկարահանման վայրից, մինչև տեխնիկական վերահսկողության ստորաբաժանումը չէր հաստատում, որ աշխատողների արդյունավետության որակը համապատասխանում է պահանջներին, ինչը նշանակում է, որ նորից նկարահանելու անհրաժեշտություն չկա: Միևնույն ժամանակ, Լյուդմիլա Պոպովի (ֆիլմի վերամշակման բաժնի ղեկավար) վկայությամբ, հաջողված կրկնօրինակումների մի փոքր մասը հեռացվել է Գավարուխինի կողմից, նույնիսկ դիտարկման փուլում `ելնելով ֆիմի մետրաժի չափանիշից:[59].
Չնայած մի շարք տեսարանների բացառմանը, նկարահանված տեսանյութը վերջում ունեցավ յոթ ամբողջական դրվագներ: Պետական հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահ Սերգեյ Լապինի խնդրանքով, ավարտված ֆիլմը արդեն կրճատվեց 5-սերիայի ձևաչափով: Ընդհանուր դրամատիկական տրամաբանությունը պահպանելու համար կինոգործիչները ջնջեցին ոչ թե անհատական սյուժեին վերաբերող գծեր, այլ փոքր մեկուսացված-ցրված հատվածները,«գերբեռնված նյութի» մի մասը հնարավոր եղավ պահպանել `ավելացնելով սերիայի տևողությունը, կտրված կադրերի մեկ այլ հատված օգտագործվել է որպես այս կամ մյուս սերիայի նախորդ տիտրերի համար:[55][60]Օպերատոր Լեոնիդ Բուրլակիի հուշերի համաձայն, ֆիլմում ընդգրկված գրեթե ամեն ինչ,ինչ-որ նկարահանվել է: Միայն նախաբանը հեռացվեց նշվածտեսարաններից,Գովարուխինը ինքն իրեն հրաժարվեց ֆիլմում դրա ընդգրկումից, որոշեց, որ փոքր դրվագում բառերի չպարունակվող հիմնական հաղորդագրությունը արդեն իսկ հասկանալի է եղել սյուժեի համատեքստում:[17]. Նախաբանում կան ռազմաճակատային կադրեր, որոնցում Լևչենկոն և Շարապովը խախտում են սահմանը, որպեսզի տեղեկություններ ստանան բանտարկյալի մասին (պատերազմական բանտարկյալի դերը կատարում էր Մարինա Վլադիի որդին): Վլադիմիր Կոնկինի խոսքերով, դրվագը կարող էր ցրել հեռուստադիտողի կասկածները «Շարապով» հետախուզական ընկերության հրամանատարի հնարավորությունների վերաբերյալ:[61].
Ֆիլմի հնչյունավորուման աշխատանքները երկար էին և հոգնեցուցիչ: Հյնչունային ռեժիսոորի Աննա Պոդլեսնայայի խոսքերով, «Աստորիա» ռեստորանում տեղի ունեցած տեսարանի հյունչուավորումը տեղի էր ունեցել ցերեկային ժամերին, մոտավորապես երկու շաբաթվա ընթացքում, և տևել էր մի քանի աշխատանքային օր: Վիսոցկին հնչյունավորման ժամանակ նախընտրեց միայնակ աշխատել, նույնիսկ երկու հոգու համար նախատեսված տեսարանները, հավատալով, որ գործընկերները կարող են թուլացնել նրան: [62].Գավառուխինը, իր հուշերում, պնդում էր, որ Վիսոցկիի տոնայնացումը տևել է մեկ ամիս, և դժվար է նրանով, որ Վիզոցսկին «արդեն ապրել է Ժեգլովի դերը», ուստի տեխնիկապես է բարդ , ոչ թե ստեղծագործական տեսանկյունից, հյունչունավորումը նրա կողմից կատարվել է հսկայական լարվածությամբ:[45]. Ֆիլմի ձայնը այդ ժամանակ արձանագրվեց առանձին նկարահանված ժապավենից ճիշտ այնպես,ինչպես ֆիլմը,զբաղեցրել է յուրաքանչյուր սերիայի համար յոթ ժապավեններ գրեթե երկու կիլոմետրի ընդհանուր երկարությամբ:[60]
ՆԳՆ Խորհրդատուների գործունեությունը
Наше телевидение требовало резко:
Выбросить слова «легавый», «мусор» или «мент»,
Поменять на мыло шило, шило — на стамеску,
А ворьё переиначить в «чуждый элемент»
Ֆիլմի խորհրդատուներ են նշանակվել գեներալ-լեյտենանտ Կոնստանտին Իվանովիչ Նիկիտին, այդ ժամանակ ԽՍՀՄ ՆԳՆ նախարար Շելկովովի օգնական և ԽՍՀՄ ՆԳՆ աշխատակազմի ղեկավար Վադիմ Գրիգորիևիչ Սամոխվալովը: Ըստ Վայներ եղբայրների, նրանց աջակցությամբ համոզեցին Վիսոցկուն խաղալ Ժելգովի դերը: [64]. Նույնիսկ սցենարին ծանոթանալու փուլում Նիկիտինը պահանջեց, որ գողական խոսելաոճը դուրս գա երկխոսությունից («Ոստիկանությանում այդպես չեն խոսում»), սակայն Գավարուխինի «ջանասիրաբար հաշվի չէր առնել» բազմաթիվ մեկնաբանություններ: [65]. Նախքան ֆիլմի էկրան բարձրանալը Նիկիտինը մահացավ,և նրան փոխարինում է Ներքին գործերի նախարարության գլխավոր քննչական վարչության պետի առաջին տեղակալ, գեներալ-մայոր Վլադիմիր Իլարյոնովը: Դեռ ֆիլմի նկարահանման ժամանակ ծանոթանալով Վիսոցկու հետ, Իլարիոնովը հաճախակի է խորհրդակցում դերասանի հետ `իր հետախուզական բաժանմունքի շենքում (Դերժինսկու փողոց 11), նրան էր հանձնում իր հավաքածուից ալբոմներ, գրքեր բանտային և գողերի ժարգոնի մասին:[66].Հնարավոր է, որ միայն խորհրդատուների միջնորդությամբ ֆիլմի ստեղծողները կարողացան նկարահանել Մեծ թատրոնում Ռուչնիկի բռնելու դրվագը: Այդ ժամանակ դա հատուկ պաշտպանության ռեժիմ ունեցող օբյեկտ էր, որի նկարահանումները թույլատրվել էին միայն բացառիկ դեպքերում:[67].
1960-ականներին ներքին գործերի մարմիններում Եժովովի և Բերիայի իշխանության մասին հիշողությունները դեռևս թարմ էին խորհրդային հասարակությունում: «Մութ ժամանակների ժառանգություն» հետ չասոցացվելու ցանկությունը դարձավ այն պատճառներից մեկը,համաձայն որի Վիսոցսկին կտրականապես հրաժարվեց ֆիլմում ոստիկանական համազգեստ կրելուց: Միակ դրվագը, երբ նա հայտնվեց բաճկոնով («Ահա, Շարապով, իմ տնային հագուստը, նման է գիշերազգեստի»), նկարահանվել է Ներքին գործերի նախարարի անձնական խնդրանքով:[68]. Իլարյոնովի խոսքերով, Վիսոցսկին «Հանդիպման վայրը» ֆիլմի հաջողությունից հետո մտածեց ֆիլմի շարունակության մասին: Ներքին գործերի նախարարության արխիվներում գտնվելով, դերասանը գործի վերցրեց,որպեսզի պատմի «Կարմիր աստղ» շքանշանի մասին, որը կրում է ֆիլմի հերոսը:
1942 թ.-ին ձմռանը Սվերդլովսկից Մոսկվա էր գալիս սննդամթերքով բեռնված գնացք: Գնացքը հսկում էին Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ մի խումբ աշխատակիցներ նավապետի գլխավորությամբ: Օպերատիվ տվյալներ են ստացվել, որ Լիկհոբորյան կայարանի ժամանած գնացքը հնարավոր է հարձակման է ենթարկվել զինված խմբավորման կողմից: Որոշեցին խաբեությամբ սննդամթերքը հեռացնել վագոններից եւ դրա փոխարեն ուժեղացնել հսկողությունը: Բայց տեղի ունեցավ անահանջողություն: Փոքր խումբը ստիպված էր անհավասար պայքար մղել ավազակների հետ: Դրա արդյունքում վիրավորված նավապետը պարգևատրվում է նույն շքանշանով, ինչ և Ժեգլովը:[69].
ֆիլմի պրիմիերան
Ներքին գործերի նախարարության խորհրդատու, գեներալ-լեյտենանտ Կոնստանտին Նիկիտինի հանկարծակի մահը որոշ չափով բարդացնում է ֆիլմի հանձնումը, քանի որ նրա փոխարեն եկած ընդունող հանձնաժողովի անդամները ներկայացրել են իրենց պահանջները՝ասելով «Խելագարվել եք: Ցանկանում եք, որ ամբողջ Միությունը խոսի մեկ շաբաթվա ընթացքում գողերի և մարմնավաճառների մասին»: Մի անհասկանալի իրավիճակ ստեղծվեց, ֆիլմի բացումը արգելվեց և միևնույն ժամանակ չընդունվեց: Այնուամենայնիվ, մի փոքր դադարից հետո Կենտրոնական հեռուստատեսությունը ժապավենը միացրեց հեռարձակման ժամանակացույցին, որի պրեմիերան համընկավ Ոստիկանության օրվա հետ: Առաջին սերիայի ցուցադրությունը տեղի ունեցավ 1979 թ. Նոյեմբերի 11-ին, առաջին ծրագրի համաձայն:[63].
Սանկտ-Պետավրոս Գավառուխինի վկայությամբ, ով հենց այդ պահին Սևաստոպոլում էր, «Հանդիպման վայրը...» ֆիլմի հաջորդ սերիայի ցուցադրությունը, ըստ էության, հանգեցրեց զանգվածային տոնակատարության բռնկմնան, պատճառ հանդիսացավ , որ «Ժողովուրդը անտեսեց քաղաքի իրադարձությունը և նստեց հեռուստացույցների առաջ»:[70] Հանդիսատեսի առաջին արձագանքները սկսեցին անմիջապես պրեմիերայից հետո:Այսպիսով, «Սովետական Կուլտուրա» թերթի խմբագրություն նամակ էին ուղարկել Վորոշիլովգրադի մարզի Ա.Պ. Սուշկոյի կողմից:Նամակի հեղինակն արձանագրեց, որ յուրաքանչյուր նոր սերիայի հետ միասին, ժապավենի հայտնիությունը «աննկարագրելիորեն մեծանում է»:
Աշխատանքային ժամի վերջում գրեթե ամբողջ հերթափոխը դիտում էր վերջին սերիան:Մի կողմ դնելով իր բոլոր գործերը ,այդ թվում `նաև անձնականը,հաշվի չառնելով հոգնածությունը,մարդիկ անահամբերությամբ սպասում էին վերջին մասին:[71].
Персонажи
Глеб Жеглов и Владимир Шарапов
Герои-соперники
В начале фильма общую тональность, воспроизводящую атмосферу в послевоенной Москве, задаёт песня «Дорога на Берлин» в исполнении Леонида Утёсова. Именно с этим настроением — в предвкушении безграничного праздника — направляется на службу в МУР молодой фронтовик Владимир Шарапов. Однако ожидание чуда, сопровождающее нового сотрудника при входе в кабинет с табличкой «Отдел борьбы с бандитизмом», сразу сменяется лёгким недоумением: герой становится жертвой «мюнхгаузенского» розыгрыша, устроенного ему штатным муровским фотографом Гришей по прозвищу Шесть-на девять, которого Шарапов принимает за Жеглова. Тот появляется чуть позже — «внезапно, как вихрь», эффектно и артистично. Первая же фраза, произнесённая им в момент знакомства («Жеглов моя фамилия»), звучит почти как вызов всему миру[72].
Двух героев многое объединяет, но в целом они разные. Шарапов — коренной москвич; Жеглов провёл детство в деревне, а в отрочестве, вероятно, беспризорничал («Я вот таким пацаном был — под котлами ночевал, в каких асфальт варят»). Шарапов живёт в просторной, по послевоенным столичным меркам, комнате, обставленной старой добротной мебелью; Жеглов, не имеющий собственного угла, обитает в общежитии. В Шарапова влюблена «правильная девочка» Варя Синичкина; у Жеглова нет ни жены, ни невесты; единственное его появление с дамой происходит на милицейском вечере, когда капитан, спускаясь по лестнице под руку со своей спутницей, с трудом скрывает торжество — «и он не хуже других»[73]. В одном из эпизодов Шарапов называет Глеба «бездомным человеком»; искусствовед Борис Тулинцев уточняет, что Жеглов «больше, чем бездомный — бесприютный, и это непоправимо». Напевая песню Вертинского «Лиловый негр», герой словно иронизирует над несбыточными мечтами о празднично-экзотической биографии, потому что его собственная жизнь — это нескончаемое общение с преступниками, проверка злачных мест, стрельба и погони[74].
Сближение Жеглова и Шарапова происходит быстро; позже герои столь же стремительно отдаляются друг от друга. Шарапов, поначалу выступающий в роли старательного ученика, вскоре превращается в друга-соперника. Уроки Жеглова Владимир не воспринимает как догму — он замечает ошибки и огрехи своего начальника и стремится их исправить. Фактически новичок Шарапов — единственный персонаж, который осмеливается оспаривать доводы и решения Глеба Егоровича; для Жеглова, привыкшего считать себя всегда и во всём правым, подобные отношения неприемлемы: «Жеглов в этом мире — один-единственный, он не способен сойтись ни с кем, и любовь к нему его соратников, и восхищение его дерзостью и отвагой сочетаются с немалым страхом и трепетом»[74].
В картине есть по меньшей мере два эпизода, в которых Жеглов выглядит по-настоящему страшным. Так, в момент спора с Шараповым, считающим, что работники МУРа не имеют права шельмовать (речь идёт о подброшенном кошельке при задержании Кирпича), разгневанный Жеглов в ответ приводит свои жёсткие примеры: «Это ведь ты вынимал из петли женщину, мать троих детей, у которых такой вот Кирпич вынул последние деньги?» Действие второго эпизода происходит после провала засады в Марьиной роще. Ночью герои выпивают за столом коммунальной кухни, и когда сосед Шарапова, Михаил Михайлович Бомзе, начинает рассуждать о человеколюбии и грядущей «эре милосердия», Глеб тяжёлым мутным голосом произносит: «Милосердие — поповское слово». Жеглов не может ждать «прекрасного далёка», он существует только в настоящем, тогда как для Шарапова «эра милосердия» — отнюдь не абстракция: Владимир психологически гораздо ближе к неведомому гуманному миру, чем его коллега. Подтверждением этого являются финальные кадры фильма, в которых вернувшегося после спецоперации Шарапова ждут любимая девушка и малыш-найдёныш (по мнению Бориса Тулинцева, эта сцена — «символ светлого будущего» — является фальшивым включением в детективную канву картины)[75].
Этот фильм отразил двусмысленность наших понятий о добре и споров о справедливости. <…> Двусмысленность была и в том, что бездомный в сущности человек яростно защищает чей-то чужой дом и покой, которых лично для него не существует[76].
Հնարավոր նախատիպերը
Գրող Պյոտր Վայլը պնդում էր հղում կատարելով Գեորգի Վայերին, որ Ժելգովի կերպարում կյանքի էին կոչվել 1960-ական թվականներին Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի աշխատող Ստանիսլավ Ժեգլովի մարդկային գծերը:[77]. Շարապովի նախատիպը `Վլադիմիր Արաբովը,պատերազմից առաջ սովորել է մեքենաշինության ֆակուլտետում: Պատերազմի տարիներին նա որպես կամավոր մասնակցել է Ոստիկանության օգնության բրիգադի գործունեությանը, Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի ուշադրությանն է արժանացել և հրավիրվել է աշխատել Պետրովկայի 38 հասցեում: 1950-ականների սկզբին Արապովը մասնակցել է Իվան Միտինի խմբավորման գրավմանը և հետագայում դասավանդել է Ոստիկանության դպրոցում, հեռացել է գեներալ-գնդապետի կոչումով: Արաբովի խոսքերով, Միտինն ու իր խմբի անդամները, ձերբակալվելուց հետո, «վարվել են պրոֆեսիոնալ հանցագործների կանոնների համաձայն»,նրանք չեն մերժել ակնհայտ ապացույցները և չեն փորձել պայքարել ոստիկանության դեմ:[78]
Դերասանական խաղ
Արտաքին տեսաֆայլեր | |
---|---|
Гриша Шесть-на-девять и Шарапов | |
«Коселёк, коселёк… Какой коселёк?» | |
Манька Облигация | |
«Ты не сознание, а совесть потерял» |
Վիսոցսկու դերասանական խաղը արժանացել է ժամանակակիցների ոչ միանշանակ գնահատականներին: Այնպիսով, նրա ընկեր Անատոլի Ուտեվսկին չի բացառել, որ Ժեգլովի կերպարում հանդես գալը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ իր երիտասարդության մեջ Վլադիմիրը որպես «զբոսաշրջիկ» մեկ անգամ չէ որ հայտնվել է Պետրովկեում: Ուտեվսկին, Մոսկվայի Պետական Համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետի ապագա ուսանող, Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնում է անցել պրակտիկա,և ժամանակ առ ժամանակ Վիսոցկուն իր հետ տարել է քննչական միջոցառումներին:[79].Արվեստի քննադատ Նատալյա Կրիմովան նշեց, որ այս ֆիլմի դերասանը.«Այս դերի բոլոր նշանները, նշանները, ներշնչումները նրա կողմից ուսումնասիրվել են ոչ պակաս, քան երբևէ ուսումնասիրել են` Արվեստի թատրոնում նրանք, ովքեր գնացել էին Խիտովյան շուկա»:[80].Բորիս Տուլինցևի խոսքերով, առաջին մեկնաբանությունը, որով Վիսոցսկին դուրս եկավ Տագանկայի թատրոնի բեմ «Բարի մարդը Սեզուանից» պիեսում, կատաղի հնչեց ՝ «Ոչ մարդ դանակ », և այդ «հիասթափությունը» հետագայում ուղեկցեց արվեստի բոլոր ստեղծագործություններին, ներառյալ «Հանդիպում վայրը...» ֆիլմը:[76]. Ֆիլմում նկարահանվող անձանցից Վիսոցկու խաղը չէր ընդունում Գորբատովի դերը կատարողը՝ Արմեն Ջիգարխանյանը՝ մտածելով,որ որպես անձանավորություն «մեծագույնն է», բայց նրա մասնագիտությունը բանաստեղցություններ գրելն էր, այլ ոչ թե թատրոնի ներկայացումները:[81].
Վլադիմիր Կոնկինը, ում աշխատանքը կտրուկ մերժվեց Վայների եղբայրների կողմից, կինոռեժիսոր Աննա Բլինովայի կարծիքով,նա բավականին լավ էր «երիտասարդ քրեական հետախուզության պատանու դերում, քնքուշ Սինչիկինայի հանդեպ տածած քնարական զգացմունքով, զինվորական և արական անվախությամբ»: [82]. Միևնույն ժամանակ, Կոնկինը նկարահանումներ մասին հիշում էր,ինչպես իր կյանքի ամենասարսափելի ժամանակներից մեկը, ըստ նրա, ֆիլմի մի շարք անդամների հակակրանքը այնքան ակնհայտ էր, որ նա նույնիսկ պատրաստվում էր հրաժարվել նկարահանումներից,«Վեճերը բառացիորեն տեղի էին ունենում նույն վայրում», - նա [Վիսոցսկին ] անընդհատ համաձայն չէր իմ խաղի հետ: <...> Անկեղծ ասած, Կիրպիչի նետված դրամապանակի վեճը մեզ համար ավելի հեշտ էր խաղալ: Մեր «բնավորությունների անհամապատասխանությունը» աշխատեց մեր օգտին: Այստեղ մենք ազատություն տվեցինք մեր հույզերին:[83][84].
Վիսոցկին նկարահանման օրը, ով չուներ ոչ տիտղոսներ, ոչ էլ պետական պարգևներ, առաջին օրերին համաձայն ցածր սանդղակի,նրան վճարել էին`տասներեք ռուբլի: Ավելի ուշ, Վայների եղբայրների խնդրանքներով, այդ տոկոսադրույքը բարձրացավ.,ըստ Օդեսայի կինոստուդիայի աշխատավարձի վճարման, Վիսոցսկուն սկսեցին վճարել յուրաքանչյուր հերթափոխի համար քառասուն ռուբլի,այդ ժամանակ <<Ուկրաինայի ԽՍՀ-ի վաստակավոր արտիստի>> կոչում ստացած Կոնկինին վճարում էին հիսուններկու:[85]. Միևնույն ժամանակ,1978 թվականի հունիսի 15-ին Կինեմատոգրաֆիայի պետական կոմիտեի կողմից ստուդիայի տնօրեն Գենադի Զբանդուտին ուղարկված փաստաթուղթ կար,«առաջին խմբի բարձրագույն կարգի դերասանի աշխատավարձ Վիսոցկու համար, ֆիլմի արտադրության ընթացքում 50 ռուբլի` նկարահանման յուրաքանչյուր օրվա համար: [86].
Банда «Чёрная кошка»
… Вот в сценарии читаю: «Фокс входит в ресторан и звериным чутьем понимает, что здесь ловушка». Как, скажите, сыграть звериное чутье? <…> Он [Говорухин] сказал невозмутимым тоном в свойственной ему манере английской неторопливой, размеренной речи: «Что тут сложного, Саша? Уйдешь через окно, и все поймут, что у тебя звериное чутье…».
Արտաքին տեսաֆայլեր | |
---|---|
«Собака лаяла на дядю-фраера» | |
«Давай-давай, сбацай чего-нибудь» | |
«Не-не, фраерок! Полный!» |
В банде Ивана Митина, история которой легла в основу сюжета, формального главаря не было; участники группировки считали, что ответственность за все деяния они должны делить поровну[88]. В фильме фактическим руководителем «Чёрной кошки» является Карп по кличке Горбатый — монолитная, цельная личность, несущая в себе тяжёлую, давящую энергетику. В отличие от некоторых других представителей криминальной среды Горбатый лишён романтических черт — для него не существует сомнений в ситуациях, когда нужно «отправить на небо» очередную жертву. Армен Джигарханян при создании образа Карпа свёл эмоции к минимуму: лицо его персонажа малоподвижно, а глуховатый голос практически лишён интонационных перепадов. Опасность, исходящая от Горбатого, создаётся актёром без выраженных внешних переживаний; в эпизодах с его участием нет даже музыкального фона, который мог бы подчеркнуть драматизм действия в логове бандитов. Лишь в финальных сценах, когда «Чёрная кошка» оказывается в ловушке, устроенной Жегловым, голос Карпа обретает интонационную окрашенность — за его вкрадчивостью прячутся предельное напряжение и страх[82][89].
Александр Белявский, воплотивший в картине образ Фокса, признавался, что поначалу не мог понять суть своего персонажа. Рисунок роли обрёл определённые очертания лишь после того, как Высоцкий посоветовал актёру: «Ты играй не бандита, а человека, который очень себя уважает». Фокс — это почти оборотень: за его внешней импозантностью, статью и щеголеватостью скрывается «жестокий, пластичный зверь». На репутацию персонажа, способного входить в доверие к женщинам, «работают» и воспоминания его бывшей любовницы Ингрид Соболевской, которая рассказывает о герое-ловеласе с затаённой болью[90][91][92].
Татьяна Ткач, исполнившая роль подруги Фокса Ани, вспоминала о своей героине как о женщине, которая, с одной стороны, явно склонна к авантюрам; с другой — совершает «неблаговидные поступки» из любви к мужчине и, вероятно, под его давлением. Даже само появление Ани в банде было связано только с её желанием находиться рядом с Фоксом, считает Ткач. При этом актриса ни разу не пересекалась с Белявским на съёмочной площадке; их первая встреча произошла спустя много лет после выхода «Места встречи…»[93]. Создательница другого женского образа из «Чёрной кошки» — Валерия Заклунная, сыгравшая Клашу, — рассказывала, что, прочитав присланный режиссёром сценарий, поначалу не могла определить, какая роль предназначена в детективной истории именно ей. Говорухин при встрече с актрисой весьма убедительно объяснил, что Клаша — это фактически главный персонаж картины: «Банду придумала, дела разрабатывала, и никто её не поймал»[94].
Небольшая роль фронтовика Левченко, ставшего участником «Чёрной кошки», относится к числу ключевых — история этого персонажа несёт особую смысловую нагрузку, которая необходима «для понимания общего строя картины». По словам искусствоведа Татьяны Москвиной, судьба героя, сыгранного Виктором Павловым, «прочитывается» уже при первом его появлении в кадре: «Как только Левченко-Павлов повернул голову и мы увидели эти огромные, скорбные, умные глаза, было понятно: на лице у этого человека роковая печать, он обречён». Воплотить волю «беспощадного рока» надлежит Глебу Жеглову, который в финале фильма стреляет в спину бегущего Левченко[95][96][97].
Роль бандита по прозвищу Промокашка в сценарии была прописана одной фразой: «Возникает молчаливый парень в шестиклинке»[комм. 1]. За счет импровизаций Ивана Бортника в картине появился весьма колоритный персонаж, реплики которого («Не-не, фраерок! Полный!», «Собака лаяла на дядю-фраера», «Давай-давай, сбацай чего-нибудь», «Вова! Вова, открой» и другие) вошли в сборник крылатых фраз и афоризмов. Работу Бортника киновед Дмитрий Савельев назвал «одним из лучших актёрских соло в фильме»[99][100][101].
Другие представители криминальной среды
По замечанию искусствоведа Бориса Тулинцева, некоторые представители криминального сообщества, задействованные в сюжете, своей непосредственностью порой напоминают детей. Так, вор Валька Копчёный — ценитель хорошего вина и прочих жизненных удовольствий — выглядит в картине наивно-безалаберным; бандит Промокашка искренен и наивен; карманник Кирпич по-ребячливому доверчив. Прообразом Кирпича был, вероятно, вор в законе Саша Шорин (Александр Прокофьев), проведший два десятилетия в тюрьмах и скончавшийся в 2003 году в 74-летнем возрасте. Профессиональный щипач Саша Шорин в послевоенные годы «работал» в трамвае 10-го маршрута, курсировавшего в Сокольниках. Как утверждал исполнитель роли Кирпича Станислав Садальский, после выхода «Места встречи…» Шорин, узнав себя в его персонаже, отправил актёру ящик коньяка «Камю». Садальский присутствовал на похоронах Шорина, во время которых криминальные авторитеты, пришедшие проститься с усопшим, говорили, что Саша умер «хорошей смертью — не у хозяина». В картине Кирпич запомнился, помимо прочего, характерной речевой особенностью — шепелявым «приблатнённым говорком» («Коселёк, коселёк! Какой коселёк?»). Этот колоритная деталь была подсказана Садальскому во время съёмок Высоцким[102][103][82][104].
Исполнительница роли девицы лёгкого поведения Маньки Облигации Лариса Удовиченко благодаря участию в фильме «Место встречи изменить нельзя» смогла выйти за рамки амплуа лирической героини, с которой начиналась её творческая биография, и показать, что она способна работать в кино и как хара́ктерная актриса. По признанию Удовиченко, эпизод, когда она в кабинете Жеглова задала «орфографический» вопрос о своём прозвище («Облигация или аблигация?»), возник спонтанно: актриса действительно встала в тупик из-за неуверенности в правописании. Режиссёру понравилась импровизация, и он решил оставить эту сцену в картине[105].
Իրավապահ ներկայացուցիչներ
Մոսկվայի քրեական հետախուզության բաժնի առաջին աշխատակիցը, ում հետ Շարապովը հանդիպել էր Պետրովկայում, լուսանկարիչ Գրիշա Ուաշիվինն էր Վեցը իննի վրա մականունով: Ըստ Գրիշայի՝Լյովա Պերֆիլովայի դերակատարի հուշերի,նա ինքն է դիմել Գովոռուխիին՝խնդրելով փոխարինել նրան ֆիլմում: Դերասանը կարծում էր, որ դերը, որոնք նա խաղացել էր նախորդ ֆիլմերում, թույլ կտար նրան խաղալ միայն «ավազակի, հարբեցողի, անցորդի»դերեր, ուստի նախապես ակնկալում է ստանալ «Սև կատու» խմբավորման անդամներից մեկի դերը: Տնօրենի «բարոն Մյուխաունզենի թոռը» Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի լուսանկարչի կեպարը մարմնավորելու առաջարկը դերասանի համար անակնկալ էր, «Հատուկ որևէ երանգ չի եղել, այնպես որ, ես պարզապես սկսեցի խաղալ իր դերը այն հանգամանքներում, ինչպես առաջարկել են՝դպրոցականի պես պահել, նույն ձևով ժպտալ»:Գովառուխինը, ով խրախուսում էր դերասանական իմպրովիզացիաների կիրառումը, ֆիլմում օգտագործել էր Պերֆիլովի բնական հումորը և ակորդեոն նվագելու ունակությունը:[106].
Երիտասարդ օպերատոր Վասյա Վեկշինը հայտնվում է միայն առաջին սերիայում: Նա «գողերին վայել շարժուձևով» գնում է հանդիպելու ավազակներից մեկի հետ, նստում է նստարանին, ուտում պաղպաղակ և կայծակնային հարված է ստանում ուղիղ սրտին: Այս դրվագի ռեժիսուրայի հեղինակը Վիսոցսկին է և նկարահանվել է նրա կողմից Գովառուխինի բացակայությամբ: Ըստ Վեկշինայաի՝Եվգենի Լեոնովը-Գլադիշեվայի դերակատարի Վիսոցկին բեմադրման աշխատանքի ընթացքքում իրեն որպես Իոսիֆ Խեյֆի աշակերտ էր դրսևորում,ով ուշադիր էր շրջապատում և կադրում եղած ամեն մանրուքի հանդեպ (մինչև «Հանդիպման Վայրը ...»ֆիլմը, դերասանը նկարահանվել է իր ֆիլմերում, «Վատ լավ մարդ», և «Միակը ...»): Իմանալով, որ Վեկշինի կենսագրության մեջ գաղութում լինելու փորձառություն ուներ, Վլադիմիր Սեմենովիչը առաջարկեց հաշվի առնել այս մանրամասնությունը և Լոլա մակագրությամբ դաջվածք անել հերոսուհու վրա`դա տարածված էր 1940-ականներին (դաջվածքով դրվագը ժապավենում չկա):[28][107].
Այլ կերպարներ
Ժեգլովը, ով կասկածում էր Իվան Սերգեևիչ Գրուզդևին կնոջը սպանելու մեջ, սխալվում է,միևնույն ժամանակ, Մուրի կապիտանը բացարձակապես անսխալականորեն որոշում է, որ համաձայն իր մտածելակերպի և կյանքի դրվածքի, խելացի բժիշկն է նրա անձնական հակառակորդը: Ժելգովի ատելությունը Գրուզդևիի հանդեպ առաջանում է մի ակնթարթում և նույնիսկ կարելի է ասել անտրամաբանականորեն:[108]Միևնույն ժամանակ, Գլեբը լավ հիմքեր ունի Իվան Սերգեևիչին կասկածյալների շրջանակ ներգրավելու համար,նա Լարիսայից փաստացի ամուսնալուծվում է,մեկ այլ կին է հայտնվում բժշկի կյանքում, Գրուզդևի վարձակալած բնակարանում որոնումների ընթացքում հայտնաբերվում է ատրճանակ: Ժելգովը մինչ հարցաքննության ավարտը՝ չկասկածելով իր ճշմարտացիության վրա,օգտագործելով «հոգեբանական հարձակման հանկարծակիությունը», Իվան Սերգեևիչին անվանում է հանցագործ՝ասելով. «Դուք մարդ եք սպանել»:[90] Հակակրանքը փոխադարձ է, և Գուրզդևը, իր հերթին, փորձում է իր տեսակետը հայտնել Ժեգլովի մեթոդների վերաբերյալ, ով, ըստ բժիշկի, կարող է նույնիսկ հարազատների վրայով անցնել,և ասում է. «Մարդիկ նրա համար աղբ են»:[109]
Սերգեյ Յուրսկին նշեց, որ Գուրզդևի դերի աշխատանքը համընկավ այն տրամադրության հետ, որով նա նկարահանման ժամանակ էր, դերասանի համար դժվար էր « իր Տովստոգոնովի, Պետերբուրգի, Գ․ Տովստոնոգովի անվան դրամատիկական մեծ թատրոնի հետ բաժանման ժամանակահատվածը »:[110]. Իր հերոսի կերպարը ստեղծելով՝Յուրսկին որոշեց ավելացնել Իվան Սերգեյիևի արտաքինին վերաբերվող ճանաչելի մանրամասներ `դեմքի վրա դրված բարակ թղթե շերտերը,որի շնորհիվ հետպատերազմյան տարիներին տղամարդիկ թաքցնում էին ածելու կտրվածքների հետքերը:[111]. Բացի այդ, Գրուձևի հարցաքննության բեմադրության քննարկման ժամանակ Յուրսկին առաջարկել է Ժեգլովին՝Վիսոցկուն, որ «ոչ պատահական» կերպով հայտնվի կասկածյալի ծածկոցով և ասաց.«Ես Վոլոդյային ապացուցեցի, որ այդպես Ժեգլովի բնավորությունը և իր գործողությունների ձևը ավելի համոզիչ կլինեն»:[48].
Սվետլանա Սվետլիչնան,ով նկարահանվել է Լարիսա Գրուզդևայի քրոջ Նադիայի դերում,հիշեց նաև, որ նկարահանման ընթացքում մեծ ուշադրություն է դարձվել այդդետալներին: Նադյայի և Ժեգլովի երկխոսությունը պետք է տեղի ունենար խոհանոցում, և գործընկեր Սվետլիչնայան կիսվեց կյանքի ընթացքում արված իր հետևություններով,ցնցումների ժամանակ կանայք սովորաբար փորձում են ինչ-որ բանով զբաղեցնել ձեռքերը: Դերասանուհուն տրվեց ափսե և սրբիչ, և զրույցի ընթացքում բնազդաբար լվաց ամանները: Բեմականցումը բնական ստացվեց, քանի որ, ըստ Սվետլիչկայայի, «այս ամբողջ դերասանական ճկունությունը հերոսուհու հոգեվիճակի հիմքում էր»:[24].
Նատալյա Ֆատեևա – նորաձևության դիզայներ Սոբոլևսկայի դերակատարը, ստեղծել է անհանգիստ կնոջ շատ բարդ պատկերը: Մի կողմից, Ֆոքսի հետ ունեցած սիրավեպը վերափոխվեց հույսախաբության, մյուս կողմից `նույնիսկ հիասթափված լինելով իր նախկին սիրուհուց, նա կտրականապես հրաժարվեց ցուցմունք տալ նրա դեմ: Սոբոլեվսկայայից վերցրած ցուցմունքը չօգնեց Մոսկվայի Քրեական Հետախուզության բաժնի աշխատողներին ավազակների անհապաղ որոնման ընթացքում, միևնույն ժամանակ, նրա հիշողությունները լրացուցիչ մանրամասներ ավելացրեց իր հոգեբանական դիմանկարին: Նորաձևության դիզայներից Շարապովը իմացավ Ֆոքսի դերասանական հմայքի , նրա բռնակալության և մարդկանց վստահությունը ստանալու ունակության մասին: Հերոսուհու ներքին դրաման կրկին բացահայտվում է մանրամասների շնորհիվ, անվտանգության աշխատակցի հետ հանդիպման ժամանակ նա, դեմքից քսուքի հաստ շերտը մաքրելով, միևնույն ժամանակ հանում է ինքնաբավ և ուժեղ տիկնոջ դիմակը:[112].
Վայներ եղբայրների գրական սցենարում, Շարապովի հարևանը, Բոմզեն, ներկայացված է հետևյալ կերպ. «Նա ծեր է, նրա բարի դեմքը ամբողջովին քառակուսի ծալքեր էին, ուտելու ընթացքում Միչալ Միխալիչը ձգում է գլուխը կարճ ամրակազմ մարմնից ... և նման դառնալում Տորտիլա կրիային»: [113]. Բոմզը, չնայած հազվադեպ էր հայտնվում դրվագում, ֆիլմի հիմնական հերոսներից մեկն է: Նա աղքատ է և մենակ,նրա միակ որդին՝կոնսերվատորիայի ուսանողը, մահացավ ճակատում:[108].Չնայած բոլոր կորուստներին, Միխայիլ Միխայլովիչը հավատում է «Գթասրտության դարաշրջանի» սկզբին,նա համոզված է, որ հասարակության մեջ հանցագործությունը կարող է հաղթել պատժիչ մարմիններին,և «մեր կյանքի միակ ելքը, բարեգործությունն է»:[10]. Կերպարի շրջանակներում այս արտահայտությունները հնչում են որպես բարոյականություն, բայց Զինվին Գերդտը, որը նրանց ասել է, «բացարձակապես հակադրվել է ռեզոնատորներին», ըստ կինոգետ Դմիտրի Սավելիևի, Բոմզեի դերակատար կարողացավ մշակված տեքստից «հեռացնել պաթոսները»:[114].
Мотив руки (в трактовке Леонида Карасёва)
Одним из сквозных символов, сопровождающих фильм «Место встречи…», является, по мнению философа Леонида Карасёва, человеческая рука. Это не лобовая тема, она работает исподволь, на уровне ассоциаций, и находится за рамками «авторского ясного сознания»; тем не менее её роль в контексте сюжета весьма значительна. Так, мотив руки проходит через всю розыскную линию картины, которая начинается с поимки Маньки Облигации: ускользнув от сыщиков из ресторана, героиня хватает на улице за руку первого встречного мальчугана. Чуть позже, уже на Петровке, Жеглов сообщает коллеге: «Вот, Володя, довелось тебе поручкаться с Манькой Облигацией». На её руке обнаруживается принадлежавший погибшей Ларисе Груздевой браслет-змейка (ֆր.՝ bracelet — от слова «запястье»; в буквальном смысле — наручник)[115].
Արտաքին տեսաֆայլեր | |
---|---|
«Ты на руки-то его погляди» | |
«А ну-ка, покажите свои ручонки…» |
От разговора с Манькой начинается постепенное движение истории к выходу на «Чёрную кошку». На этом пути Жеглову приходится общаться с вором Валькой Копчёным, диалог с которым в бильярдной касается — в том числе — рук. Сыщик во время игры замечает, что ладони Копчёного, судя по мягкости, не знали ни кайла, ни лопаты; тот в ответ парирует: «У вас, кстати, гражданин Жеглов, руки тоже не шахтёрские!» Та же тема возникает в разговоре муровцев о Кирпиче, воровская специализация которого связана с особой «ловкостью пальцев»[115].
В ряд аналогичных символов входит и принадлежащая одному из преступников кличка Ручечник — речь в данном случае идёт как о его воровской специализации («ручки вышибать»), так и о фамилии — Ручников. С рукоделием связаны профессии Верки-модистки и сотрудницы дома мод Соболевской. Ручной стиркой белья занята также Шура, соседка Шарапова по коммунальной квартире[115]. Приблизительные версии муровцев о физических данных отдельных членов «Чёрной кошки» впервые возникают в подсобке магазина, когда молодой оперативник, поднимая топор, приходит к выводу, что убийца — скорее всего, горбун — обладает чрезвычайно сильными руками. В фильме, в отличие от романа «Эра милосердия», появляется тема музыкальных рук Шарапова. Попав в логово бандитов, он воспроизводит легенду о своём уголовном прошлом. В его историю готовы поверить все члены «Чёрной кошки», кроме Клаши, — она мимоходом обращает внимание Карпа на тонкие пальцы гостя: «Ты на руки его посмотри!»[115].
Тема рук — правых (милицейских) и левых (преступных) — образует, в трактовке Карасёва, своеобразный «внутренний» сюжет в фильме. Разделение рук на правую и левую весьма условно — тот же Жеглов, к примеру, отнюдь не всегда ведёт себя как праведник. Соболевская и Верка-модистка несут некую «посредническую» миссию. В то же время Горбатый представляет собой «руку-машину», не вписывающуюся ни в какие классификации: «Горбатость и нечеловеческая сила делает его существом не вполне человеческим — хтоническим, принадлежащим не только к миру дня, но и подземной тьмы»[115].
В конце концов, и сам текст, сюжет <…> становится «двуруким»: одна рука — милицейская — ищет другую — бандитскую (отсюда, собственно, и идет главное противоречие, поскольку обе руки принадлежат одному и тому же общественному организму)[115].
С руками связана также лирическая линия фильма, которая начинается с подброшенного младенца. В эпизоде с подкидышем Жеглов интересуется у позвонивших в милицию жителей дома: «На руки-то вы его брали?» Эта история закольцовывается в заключительных кадрах, когда Шарапов, входя в комнату, видит Варю, прижимающую к груди малыша. Согласно комментарию Леонида Карасёва, «девушка могла в этот момент и не держать ребёнка, он мог, скажем, просто лежать на кровати. Нет, — он все-таки находится именно на руках, и можно сказать, что в этой финальной картинке главное символическое противоречие <…> если не разрешается, то, во всяком случае, стирается, смягчается, умиротворяется»[115].
Роль кинотекста при формировании образов
Наблюдая за умением своего непосредственного начальника ориентироваться в самых разных ситуациях, новичок угрозыска Шарапов интересуется: «Слушай, Глеб, как это у тебя всё здорово получается? Быстро, ловко. Вот бы мне так научиться». Тот в ответ поясняет, что оперативник должен знать «как строевой устав» «шесть правил Глеба Жеглова». Их изложение происходит с использованием риторических вопросов («Старайся подвинуть к разговору о нём самом. А как это сделать?») и параллельных конструкций («А вот для этого существует и третье правило»). Тезисы Жеглова лаконичны — их суть сводится к тому, что оперативник, добывая информацию, должен быстро, грамотно и психологически точно выстраивать работу со свидетелями[116].
В кинотексте картины используются и другие языковые средства, погружающие зрителей в милицейскую среду и во многом формирующие образ муровца послевоенных лет. Так, при осмотре квартиры убитой Ларисы Груздевой Жеглов диктует записывающему Шарапову необходимые сведения — «язык протокола» сух, лишён эмоций и наполнен безличными конструкциями. При этом Глеб сосредоточен на точном воспроизведении деталей, наличие которых необходимо зафиксировать на первом этапе следственных мероприятий: «Осмотр производится в дневное время. В пасмурную погоду. При естественном освещении. Комната прямоугольная, с эркером в три окна». Другие эпизоды показывают, что Жеглов, как и его коллеги, свободно владеет криминальным арго; для того, чтобы элементы уголовного жаргона были понятны и массовому зрителю, создатели фильма естественным образом включили в диалоги своеобразные лексические комментарии: «На фронте он, правда, не воевал, но шнифер был знаменитый. Громил сейфы, будто косточки из компота». В то же время в ряде сцен авторы ленты отказались от дополнительных расшифровок, поскольку значение отдельных терминов выглядело очевидным: «Ты же чердачник, Копчёный, а не мокрушник»[116].
Эпизод в бильярдной показывает умение Жеглова использовать методы психологического давления на собеседников. Забивая в лузу шары, капитан милиции одновременно пытается выяснить, как к Копчёному попал браслет Ларисы Груздевой. Вор изображает недоумение, и Жеглов сообщает ему, что продолжение диалога будет происходить уже в стенах МУРа: «Вот такой у меня с тобой разговор выйдет. Поговорю я с тобой вот так! Вдумчиво да серьёзно, чтобы дошёл до тебя мой вопрос. До ума, до сердца, до печёнок. И до остального твоего гнилого ливера». После каждой реплики Жеглов выдерживает паузу. Его фразы не содержат прямой угрозы, но они произносятся одновременно с ударами по шарам и создают напряжение вокруг бильярдного стола, поэтому Копчёный начинает осознавать нависшую над ним опасность[116].
Հետպատերազմյան Մոսկվայի պատկերը
«Հանդիպման վայրի» առաջին մասում Մոսկվան պայծառ ու տոնական քաղաք էր: Շարապովը, որը վերադարձել է պատերազմից, գնում է Պետրովկա, և նրա զգացմունքները համընկնում են մոսկայի տեղացիների տրամադրությանը: Քաղաքի մթնոլորտը հիշեցնում է «անսահման տոն»` բարձրախոսներից հնչում էր Ուտեսովայի ձայնը,ճակատային զինվորները և շքանշանակիրները տեղափոխվում են փողոցներ, քաղաքացիները գնում են ծաղիկներ, պաղպաղակ և փուչիկներ,երեխաները լավ հագնված են, իսկ կոշկակարները, այնքան բարեհամբույր և ժպտում են, ասես ճանապարհային պաստառի վրա պատկերված հաղթող զինվոր լինեն:[117].
Դետեկտիվի պատմության զարգացման հետ միասին սկսում է փոխվել Մոսկվայի կերպարը, «Պատերազմի և հաղթանակի ադրենալինը սպառվել է,հեշտ չէ ապրել»: Հանդիսատեսը տեսնում է, որ հետպատերազմյան քաղաքը աղքատ, կիսով չափ ցնցված և հոգնած է, դեռևս շարունակում են պահպանել թղթի շերտերի հետքերը,որոնցով պատված են պատուհանները՝ պայթեցնող ռումբերի թրթռումը նվազեցնելու համար: Никакого намёка на праздник нет в самых «бандитских», заполненных притонами и воровскими «малинами» районах послевоенной столицы — Сокольниках и Марьиной роще (именно там живёт в трущобе измученная полунищенским существованием скупщица краденого Верка-модистка). Յաուզան՝«ոչ տոնական ափերով» գետը, նույնքան մռայլ է ֆիլմում: Դրվագները, որոնք ցույց են տալիս մռայլ և ծանր վիճակում գտնվող քաղաքը, վառ գույներից զուրկ, նման գունային ճնշվածությունը, ըստ քննադատ Լեոնիդ Կոստյուկովի, առավել բնորոշ է Սանկտ Պետերբուրգին, քան Մոսկվային:
Отклики и рецензии
Пресса весьма живо отреагировала на выход «Места встречи…». Премьерный показ пятисерийного фильма завершился 15 ноября 1979 года. Уже на следующий день в газете «Вечерняя Одесса» было опубликовано интервью со Станиславом Говорухиным. В нём режиссёр упомянул о многих участниках киногруппы — актёрах, операторах, осветителях, каскадёрах, а также рассказал, что из-за технических сложностей создатели ленты отказались от комбинированных съёмок в эпизодах с погонями: «Так что по-настоящему несётся машина в ограду, по-настоящему падает в воду»[119]. В дальнейшем материалы, посвящённые картине, появились в общесоюзных изданиях разной направленности — о ленте писали и киноведы, и представители органов внутренних дел. В ряде рецензий анализировались поднятые в картине морально-этические проблемы, — речь шла прежде всего о жёсткой целесообразности, сопровождающей деятельность Жеглова. Среди публикаций выделялась подробная статья кинокритика Виктора Дёмина «Про Знатоков и других», напечатанная 17 декабря 1979 года в газете «Правда». Автор писал о Жеглове как о неоднозначном персонаже, в котором за внешней кротостью порой скрывается подвох, а пафос непременно приглушается иронией. Внимание к роли Жеглова со стороны «Правды» — главного идеологического издания СССР — фактически означало официальное признание Высоцкого-актёра[120].
В январе 1980 года худсовет Одесской киностудии проанализировал информационный бюллетень с подборкой рецензий, опубликованных в прессе после выхода фильма «Место встречи…». На заседании отмечалось, что наряду с положительными оценками генерал-майора А. Зозулина в газете «Советская культура», кандидата искусствоведения В. Дёмина, журналиста Ф. Кохрихта в газете «Знамя коммунизма», звучали и критические. Генерал-лейтенант милиции И. Кожин и члены секции ветеранов Московского уголовного розыска опубликовали свои критические замечания в газете «Комсомольская правда»:
Деятельность МУРа всегда отличалась партийностью. В фильме это не нашло достаточного отражения. Характерными особенностями сотрудников всегда был точный расчёт, высокое профессиональное мастерство, идейная закалённость, их отличала строгая дисциплина. На экране эти качества стушёваны[121].
Интерес к образу Жеглова не снижался и в последующие годы. Как предполагала кинокритик Ирина Рубанова, капитан милиции в «Месте встречи…», досконально знающий уголовную среду, был некогда «королём улицы в Замоскворечье ли, в Марьиной ли роще»: в его облике и лексике угадывается человек, «хлебнувший тюряги». По словам высоцковеда Владимира Новикова, в подтексте сценария можно найти намёки на то, что этот герой — «из бывших»[122][123]. С этими доводами не согласна киновед Анна Блинова, считающая, что в Жеглове нет никакого «ностальгического сочувствия» по отношению к правонарушителям; подтверждением тому являются граничащие с вызовом фразы, произнесённые героем в ситуации с кошельком, подброшенным карманнику Кирпичу: «Вор должен сидеть в тюрьме! И людей не беспокоит, каким способом я его туда упрячу!»[124]. В свою очередь, искусствовед Наталья Крымова отмечала, что своеобразие речи и поведения Жеглова восходит к «тем блатным напевам, которыми свободно владел Высоцкий и которые теперь подчинил общему смыслу фильма»[120].
Совершенно иной взгляд на фильм и образы героев предложил уже в XXI веке театральный критик Борис Тулинцев (стремящийся, по мнению коллег, «не преумножать иллюзии без надобности»[125]). По его словам, ряд сцен «Места встречи…» (например, демонстрация любви детей коммунальной квартиры к Михаилу Михайловичу Бомзе; ожидающая Шарапова Варя Синичкина с малышом на руках) — «нестерпимо фальшивы». Сомнения Тулинцева вызывает и сам факт службы Шарапова на Петровке: «Князь Мышкин, пришедший работать в МУР, — такая же нелепость и сусальная фантазия, как Михаил Михалыч в качестве любимца коммуналки»[126]. Жеглов в фильме выглядит мощнее Шарапова прежде всего потому, что он, в отличие от молодого оперуполномоченного, живёт исключительно в своём времени — «здесь» и «сейчас», вне грёз о далёкой «эре милосердия», считает критик[127].
У Высоцкого его опьянённый ненавистью к бандитам Жеглов уже не мог существовать без бандитов и без ненависти, как наркоман без наркотика. Шарапов оставался чистеньким и даже совершал абсолютно неправдоподобный подвиг, оказавшись в бандитском логове, откуда можно выйти живым, только повинуясь фантазии братьев Вайнеров. <…> Только нельзя было поверить ни подвигу его, ни его улыбке, ни, извините, милосердию, которому он научился на коммунальной кухне[127].
Актуальность и влияние
- Вор должен сидеть в тюрьме[128]!
- Ты не бойся, мы тебя не больно зарежем. Чик! И ты уже на небесах[129].
- Ты не сознание, ты совесть потерял[130].
- Это ты умный, а я только так, погулять вышел[131].
- Сядь, Промокашка, сядь, не мелькай[132].
- Сыпь, сыпь, не тряси руками, больше просыплешь[131].
- Складно звонишь[133].
- Ну и рожа у тебя, Шарапов![134].
Фильм «Место встречи…» по масштабам популярности сопоставляется киноведами с многосерийной кинолентой Татьяны Лиозновой «Семнадцать мгновений весны». Персонажи картины стали фактически представителями фольклора, героями песен и анекдотов; их реплики пополнили словари крылатых выражений[70][135]. 25 января 1997 года в Московском дворце молодёжи проходили мероприятия, посвящённые дню рождения Владимира Высоцкого. Там петербургскими «митьками» была представлена фотовыставка, экспонаты которой воспроизвели более оптимистичный, нежели в картине Говорухина, вариант финала фильма[136]. В канун 9-й международной конференции о творчестве Высоцкого в Кошалине почта Польши выпустила штемпель с портретом Высоцкого, надписью (на польском языке) и датой открытия мероприятия: «Место встречи изменить нельзя. 19.01.2002»[137].
Через год памятник Глебу Жеглову был открыт в Мариуполе (скульптор Игорь Жигулин). В 2009 году в Киеве в честь 90-летия создания уголовного розыска возле здания Министерства внутренних дел Украины была установлена скульптурная композиция с изображением главных героев фильма — Жеглова и Шарапова. Памятник был построен на добровольные пожертвования от ветеранских организаций МВД и сотрудников милиции[138]. В музее восковых фигур Санкт-Петербурга Высоцкий запечатлён в роли Жеглова[139]. В 2016 году фигуры Жеглова и Шарапова были установлены на ступенях лестницы при входе в здание Петровки, 38. По мнению председателя совета ветеранов МУРа, генерал-майора милиции в отставке Василия Купцова, персонажи фильма являются символом Московского уголовного розыска: «Они наделены такими качествами, как мужество, патриотизм, верность долгу, принципиальность и честность»[140]. К 40-летию со дня выхода фильма сотрудники Госфильмофонда отреставрировали картину «Место встречи…» и перевели её «в цифру», максимально приблизив качество звука и изображения к современным стандартам телевещания[60].
Свидетельством сохраняющегося интереса к картине стала написанная в 1990-х годах песня группы «Любэ» «Атас» о Глебе Жеглове и Володе Шарапове, которые «ловят банду и главаря»[135]. Отсылка к фильму «Место встречи…» обнаруживается в стихотворном тексте поэта Александра Башлачёва «Мельница». Описание жилища героя стихотворения, Мельника, ассоциируется с эпизодом появления Шарапова в логове бандитов: «Цепкий глаз. Ладони скользкие — А ну-ка кыш! — ворьё, заточки-розочки! / <…> Жарко в комнатах натоплено / Да мелко сыплется за ворот нехороший холодок. / На мешках — собаки сонные, да бляди сытые, да мухи жирные. / А парни-то все рослые, плечистые. / Мундиры чистые, погоны спороты»[141]. О влиянии картины Говорухина рассказывал Борис Акунин. По его словам, идея романа «Статский советник» возникла у него после очередного просмотра «Места встречи…» — картина стала для писателя «точкой отталкивания»[142]. Киноведы отмечали тематическую и стилистическую перекличку между «Местом встречи…» и фильмом Сергея Урсуляка «Ликвидация». Жеглова называли прототипом Давида Гоцмана, а саму картину Урсуляка — своеобразным ремейком «Места встречи…». Возражая против такого подхода, критик Юрий Богомолов указывал, что «„Ликвидация“ не повторяет „Места встречи“, а играет с его сюжетными мотивами»[143].
Журналист-документалист и историк МУРа Эрик Котляр отмечает, что в фильме создан «эпохальный образ классического муровского сыщика», ставший примером для многих поколений работников милиции. По его мнению, фильм имеет не только историческую ценность — он является своеобразным видеопособием для работников сыска. В своей книге «Место встречи МУР» автор подробно рассматривает вопрос «неутихающих споров» между оперативными работниками о том, чья позиция и взгляды на события им ближе — Жеглова или Шарапова. С ним соглашается начальник управления уголовного розыска Москвы генерал-майор милиции Виктор Голованов, отмечающий достоверность показанных в картине атмосферы и деталей оперативной работы и проводящий подробный сравнительный анализ методов обоих героев фильма[144].
Փառատոններ և պարգևներ
Չնայած այն բանին, որ ֆիլմը հիշատակվել է 1980 թ. Սովետական մեծ հանրագիտարանի տարեգրքում, որպես «ճանաչված»[145], այն չի ստացել կինոնկարների պարգևներ ոչ այն ժամանակ,ոչ էլ հետագայում: Ինչպես գրում է Գավարուխինը,որ 1980-ին, հեռուստատեսությամբ «Հանդիպման վայրը...» ֆիլմի երկու ցուցադրություններից հետո,հրավիրվել է Երևանում կազմակերպված Համամիութենական հեռուստատեսության կինոփառատոնին: Փառատոնի ծրագրին առաջադրված էին շուրջ երկու տասնյակ ֆիլմեր, և տարբեր մրցանակների թիվը ավելին էր, քան թեկնածուները: Միակ ֆիլմը, որը կինոգործիչների կողմից որեւէ մրցանակ չի ստացել, դարձավ «Հանդիպման վայրը չի կարող փոխվել» ֆիլմը: [146].Ֆիլմի ստեղծողները ստացան ՆԳՆ-ի դիպլոմներ և 1981 թ. Երեւանում 9-րդ համամիութենական կինոփառատոնում Վիսոցկին հետմահու արժանացավ հատուկ դիպլոմի և ժյուրիի մրցանակից `Ժեգլովի դերը կատարելու համար: 1987 թվականին Վլադիմիր Վիսոցկին կապիտանի Ժեգլովի դերի կատարման համար հետմահու պարգևատրվել է ԽՍՀՄ պետական մրցանակով: [147].
1998-1999 թվականներին Վլադիմիր Վիսոցսկին (հետմահու) և Վլադիմիր Կոնկինը Ռուսաստանի Ներքին Գործերի Նախարարության մրցանակին արժանացան մշակույթի, գրականության և արվեստի բնագավառներում `Գլեբ Ժեգլովի և Վլադիմիր Շարապովի կերպարների ստեղծման համար:[148]
Հեղինակային իրավունք
1995 թ-ին լուծարվել է Օստանկինո հեռուստաընկերությունը, որին պատկանում էր ողջ խորհրդային հեռուստաֆոնդը: Այս պահից սկսած բազմիցս դատական նիստում տարբեր կինոստուդիաները եւ ստեղծագործական միությունները փորձել են լուծել բազմաթիվ խորհրդային հեռուստատեսային ֆիլմերի ներառյալ «Հանդիպման վայրը չի կարող փոխվել» ֆիլմի հեղինակային իրավունքին վերաբերվող հարցը:[149]. Օդեսայի կինոստուդիան մասնակցել է այդ վեճերին,դատավարության ընթացքում տարածաշրջանային արխիվներում պահպանվող ֆիլմի կինոնկարը խնդրեց այնժամյա ստուդիայի ռեժիսոր Թամարա Յարովսկայայի կողմից և հետագայում կորցրեց: [13]. 2013-ին ФГБУ <<հեռուստառադիոհաղորդումների պետական ֆոնդը» (Գոստելերադիոֆոնդում) ԽՍՀՄ ռադիոյի և հեռուստատեսության իրավահաջորդն, Գերագույն դատարանում հասավ ավելի քան չորս հարյուր խորհրդային հեռուստատեսային ֆիլմերի հավաքածուում այս ֆիլմի իրավունքների ճանաչման որոշմանը:[150].
Актёры и роли
- В главных ролях[комм. 2]:
Դերակատար | Դեր |
---|---|
Владимир Высоцкий | Глеб Жеглов |
Владимир Конкин | Владимир Шарапов |
Виктор Павлов | Левченко |
Наталья Данилова | Варя Синичкина |
Александр Милютин | Иван Пасюк |
Андрей Градов | Николай Тараскин |
Лев Перфилов | Гриша Ушивин |
Алексей Миронов | Копытин |
Сергей Юрский | Иван Сергеевич Груздев |
Всеволод Абдулов | Пётр Соловьёв |
Александр Белявский | Евгений Фокс |
Евгений Леонов-Гладышев | Василий Векшин |
Нина Корниенко | Шура Баранова |
Зиновий Гердт | Михаил Михайлович Бомзе |
Евгений Шутов | Сергей Ипатьевич Панков |
Лариса Удовиченко | Мария Колыванова по кличке Манька Облигация |
Леонид Куравлёв | Валька Копчёный |
Станислав Садальский | Костя Сапрыкин по прозвищу Котька Кирпич |
Людмила Давыдова | Верка-модистка |
Наталья Фатеева | Ира (Ингрид Карловна) Соболевская |
Евгений Евстигнеев | Пётр Ручников |
Екатерина Градова | Светлана Петровна Волокушина |
Иван Бортник | Промокашка |
Татьяна Ткач | Анна Дьячкова |
Армен Джигарханян | Карп (Горбатый) |
Владимир Жариков | Чугунная Рожа |
Александр Абдулов | Лошак |
Олег Савосин | Тягунов |
Валерия Заклунная | Клавдия |
Наталья Ченчик | Лже-Аня |
Владлен Паулус | Родионов |
Светлана Светличная | Надя |
- Во вторых ролях и эпизодах[комм. 2]:
Наталья Петрова | Нина Озорина | Наталья Крачковская | Павел Махотин | Валентин Кулик | Юнона Карева |
Николай Слесарев | Рудольф Мухин | Евгений Стежко | Лариса Маркарьян | Г. Солончук | Талгат Казыбеков |
Игорь Старков | Людмила Герасименко | Светлана Еленская | Феликс Кроль | Олег Федулов | В. Хармацкий |
Пьер Оссейн | Сергей Милованов | Екатерина Загорянская | Аркадий Свидерский | Георгий Всеволодов | Валерий Бассэль |
Владимир Евченко | Миша Епифанцев | Надежда Попова | В. Яковлев | Валерий Янклович | Нина Зайцева |
Ира Гоменюк | Генрих Осташевский | А. Радецкая | Станислав Михин | Владимир Гольдман | Владимир Туманов |
Любовь Реймер | И. Зюскина | и др. |
Съёмочная группа
Роль | ФИО |
---|---|
Авторы сценария | братья Вайнеры |
Постановка | Станислав Говорухин |
Главный оператор | Леонид Бурлака |
Главный художник | Валентин Гидулянов |
Музыка | Евгений Геворгян |
Главные консультанты | Константин Никитин, Вадим Самохвалов |
Монтажёр | Валентина Олейник |
Звукооператоры | Анатолий Нетребенко[153] |
Режиссёр | Н. Попова |
Оператор | В. Щукин |
Художник по костюмам | Н. Акимова |
Художники-гримёры | Вячеслав Лаферов, Е. Тимофеева |
Ассистенты режиссёра | Лариса Пивень, Л. Герасименко, С. Еленская |
Ассистенты оператора | В. Арцеблюк, Л. Страуман |
Ассистенты художника | Михаил Безчастнов, Л. Цыгульская |
Редактор | И. Алексеев |
Консультант | Н. Кондрашов |
Оператор комбинированных съёмок | С. Мельниченко |
Художник комбинированных съёмок | И. Пуленко |
Симфонический оркестр Госкино СССР, дирижёр | Мартин Нерсесян |
Каскадёры | Владимир Жариков, Олег Федулов |
Мастер по свету | В. Логвинов |
Административная группа | П. Бовчуженко, Е. Новикова, Г. Нечаева |
Директор картины | Джемила Панибрат[152] |
Комментарии
- ↑ Шестиклинка — разновидность кепки[98].
- ↑ 2,0 2,1 Распределение ролей на главные, вторые и эпизоды, порядок следования ролей в списке приводится по режиссёрскому сценарию Станислава Говорухина. Список актёров приводится по данным главного редактора Одесской киностудии Г. Лазаревой и титрам[151][152].
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 Лазарева, 2006, էջ 140
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 140—141
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Лазарева, 2006, էջ 141
- ↑ Мамонова, 2011, էջ 6, 26, 105
- ↑ Чернышева В. Пять знаковых ролей Сергея Юрского // Российская газета. — 2015. Архивировано из первоисточника 11 Հուլիսի 2015.
- ↑ 6,0 6,1 Цыбульский, 2016, էջ 305
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 144
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 146
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 307
- ↑ 10,0 10,1 Блинова, 1992, էջ 138
- ↑ Островский, 1989, էջ 173
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 148
- ↑ 13,0 13,1 Лазарева, 2012, էջ 428
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 273—280
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 287, 307, 325, 341, 359
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 267—268
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 Грабенко Л. Оператор фильма «Место встречи изменить нельзя» Леонид Бурлака: «Марина Влади была категорически против того, чтобы Высоцкий в нашей картине снимался, — на колени перед Говорухиным становилась, умоляла: «Отпусти Володю, ему уже недолго осталось!» // Бульвар Гордона. — 2013. — № 20 (420). Архивировано из первоисточника 18 Դեկտեմբերի 2017.
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 376
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 428—430
- ↑ Блинова, 1992, էջ 139
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 326
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 150
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 308, 311
- ↑ 24,0 24,1 Цыбульский, 2016, էջ 322
- ↑ Передрий, 2012, էջ 323
- ↑ 26,0 26,1 Добровольский А. (2001-03-29). «Главное «Место…» страны». газета «Московский комсомолец» №1123. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-12-18-ին. Վերցված է 2018-07-04-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|subtitle=
,|coauthors=
, and|deadlink=
(օգնություն) - ↑ Бакин, 2010, էջ 557
- ↑ 28,0 28,1 Передрий, 2012, էջ 289
- ↑ 29,0 29,1 Костюков, 2016, էջ 278
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 164—165, 174—175
- ↑ Новиков, 2013, էջ 19
- ↑ Бакин, 2010, էջ 561—562
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 166
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 154, 183
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 183
- ↑ Соколов, 2011, էջ 71, 459
- ↑ 37,0 37,1 Лазарева, 2006, էջ 158
- ↑ Киеня, 1992, էջ 98
- ↑ 39,0 39,1 39,2 Аркус, 2001, էջ 267
- ↑ Блинова, 1992, էջ 145—146
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 380
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 311—312
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 190
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 182
- ↑ 45,0 45,1 Бакин, 2010, էջ 561
- ↑ Киеня, 1992, էջ 100
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 311—315
- ↑ 48,0 48,1 Цыбульский, 2016, էջ 316
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 160
- ↑ Цыбульский, 2013, էջ 129—130
- ↑ Бакин, 2011, էջ 398
- ↑ 52,0 52,1 Лазарева, 2006, էջ 188
- ↑ Шилина, 2008, էջ 48
- ↑ Михайлина Е. (2007-09-03). «Место встречи извинить нельзя». «Московский комсомолец». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2018-07-04-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|subtitle=
,|coauthors=
, and|deadlink=
(օգնություն) - ↑ 55,0 55,1 55,2 Бакин, 2010, էջ 562
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 306—307
- ↑ Новиков, 2013, էջ 313
- ↑ Кулагин, 2016, էջ 85
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 186
- ↑ 60,0 60,1 60,2 «Фильм «Место встречи изменить нельзя» возродили в цифре». Вести.ру. 2018-05-10. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-14-ին. Վերցված է 2018-07-14-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|subtitle=
,|coauthors=
, and|deadlink=
(օգնություն) - ↑ Цыбульский, 2016, էջ 320—322
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 178
- ↑ 63,0 63,1 Лазарева, 2006, էջ 162
- ↑ Иерусалимский, 2001, էջ 119
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 162—163
- ↑ Кредов, 2016, էջ 94
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 175
- ↑ Кредов, 2016, էջ 93—94
- ↑ Кредов, 2016, էջ 95
- ↑ 70,0 70,1 Разлогов, 2006, էջ 640
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 194
- ↑ Тулинцев, 2011, էջ 200—202
- ↑ Блинова, 1992, էջ 138, 140—142
- ↑ 74,0 74,1 Тулинцев, 2011, էջ 202—203
- ↑ Тулинцев, 2011, էջ 204—205
- ↑ 76,0 76,1 Тулинцев, 2011, էջ 205
- ↑ Пётр Вайль (24.05.2011). «Глеб Жеглов». Радио «Свобода». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-24-ին. Վերցված է 2018-07-07-ին.
- ↑ Мамонова, 2011, էջ 31—32, 136-137
- ↑ Киеня, 1992, էջ 97
- ↑ Кузнецова, 2001, էջ 441
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 326—327
- ↑ 82,0 82,1 82,2 Блинова, 1992, էջ 146
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 318
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 156
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 308—309
- ↑ Фомин, 2015, էջ 588
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 381
- ↑ Мамонова, 2011, էջ 139
- ↑ Парфёнов, 2008, էջ 54
- ↑ 90,0 90,1 Блинова, 1992, էջ 144
- ↑ Передрий, 2012, էջ 11
- ↑ Трофименков М. Главный в эпизодах // Коммерсантъ. — 2012. — № 168.
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 384—385
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 389
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 325
- ↑ Блинова, 1992, էջ 149
- ↑ Москвина, 2008, էջ 85
- ↑ Гудкова В. (2013-09-13). «Всем поголовно». Ежедневная деловая газета РБК. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-08-03-ին. Վերցված է 2018-08-03-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=
(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն); Unknown parameter|subtitle=
ignored (օգնություն) - ↑ Аркус, 2001, էջ 158
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 152
- ↑ Кожевников, 2007, էջ 644—647
- ↑ Тулинцев, 2011, էջ 201
- ↑ Киеня, 1992, էջ 99—100
- ↑ Сальников А. «Хорошей смертью умер, не у хозяина» // Коммерсантъ. — 2003. — № 93. — С. 6.
- ↑ Передрий, 2012, էջ 323—324
- ↑ Передрий, 2012, էջ 326—327
- ↑ Цыбульский, 2016, էջ 313—314
- ↑ 108,0 108,1 Тулинцев, 2011, էջ 203
- ↑ Блинова, 1992, էջ 148—149
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 383
- ↑ Чернышева В. Пять знаковых ролей Сергея Юрского // Российская газета. — 2015.
- ↑ Парфёнов, 2008, էջ 194
- ↑ Лазарева, 2012, էջ 14
- ↑ Аркус, 2001, էջ 249
- ↑ 115,0 115,1 115,2 115,3 115,4 115,5 115,6 Карасёв Л. Рука сюжета. Заметки по поводу фильма «Место встречи изменить нельзя» // Новый мир. — 2011. — № 11. Архивировано из первоисточника 30 Հունիսի 2018.
- ↑ 116,0 116,1 116,2 Нелюбина Ю. А. Языковые средства создания образа профессионала в кинодискурсе // Знак: Проблемное поле медиаобразования. — 2016. — № 2 (19). — С. 58—62. Архивировано из первоисточника 3 Օգոստոսի 2018.
- ↑ Тулинцев, 2011, էջ 200
- ↑ Блинова, 1992, էջ 140
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 192
- ↑ 120,0 120,1 Кузнецова, 2001, էջ 441—442
- ↑ Кузнецова, 2001, էջ 165
- ↑ Новиков, 2013, էջ 308
- ↑ Рубанова, 1983, էջ 52
- ↑ Блинова, 1992, էջ 143
- ↑ Шитенбург Л. (28.03.2012). «Бритва Тулинцева». Сеанс. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-01-ին. Վերցված է 2018-07-17-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameter:|deadlink=
(օգնություն) - ↑ Тулинцев, 2011, էջ 201—205
- ↑ 127,0 127,1 Тулинцев, 2011, էջ 206
- ↑ Кожевников, 2007, էջ 70
- ↑ Кожевников, 2007, էջ 303
- ↑ Кожевников, 2007, էջ 306
- ↑ 131,0 131,1 Кожевников, 2007, էջ 346
- ↑ Кожевников, 2007, էջ 287
- ↑ Кожевников, 2007, էջ 275
- ↑ Бакин, 2011, էջ 348
- ↑ 135,0 135,1 Борусяк Л. Ф. «Старое доброе кино» и постсоветский телеопыт // АНО «Аналитический центр Юрия Левады» Вестник общественного мнения. Данные. Анализ. Дискуссии : журнал. — 2010. — № 1 (103). — С. 90—101. — ISSN 2070-5107. Архивировано из первоисточника 19 Հուլիսի 2018.
- ↑ Бакин, 2011, էջ 449
- ↑ Бакин, 2011, էջ 282
- ↑ Бакин, 2011, էջ 407
- ↑ Бакин, 2011, էջ 414
- ↑ «Памятник Жеглову и Шарапову открыли на Петровке, 38». Вести.ру. 2016-11-08. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-11-ին. Վերցված է 2018-07-17-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|subtitle=
and|coauthors=
(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Палий О. В. Рок-н-ролл славное язычество… (источники интертекста в поэзии А. Башлачева) // кафедра теории литературы Тверского государственного университета Русская рок-поэзия: текст и контекст : журнал. — Тверь: «Уральский государственный педагогический университет», 1999. — В. 2. — С. 67—72. — ISSN 2413-8703. Архивировано из первоисточника 19 Հուլիսի 2018.
- ↑ Плешкова О. И. Теория пародии Ю. Н. Тынянова и современная проза постмодернизма // Вестник Нижегородского университета им. Н. И. Лобачевского. — 2011. — № 6 (2). — С. 522—526. — ISSN 1993-1778. Архивировано из первоисточника 19 Հուլիսի 2018.
- ↑ Богомолов Ю. (2008). «Прошлое как прием». журнал «Сеанс», № 35/36, «BACK IN THE USSR». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-04-ին. Վերցված է 2018-07-19-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|subtitle=
and|coauthors=
(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Котляр, 1999, էջ 5—11
- ↑ Олюнин, 1980, էջ 66
- ↑ Говорухин, 2016, էջ 66
- ↑ Спутницкая, 2008, էջ 33
- ↑ Сасин Н. А. Лауреаты премии МВД России // МВД России. Энциклопедия / Редактор В. Ф. Некрасов. — М.: ОЛМА Медиа Групп, 2002. — С. 253—256. — 623 с. — ISBN 9785224037223
- ↑ Белавин П. (2013-01-30). «Гостелерадиофонд собрал коллекцию». Газета «Коммерсантъ» № 16, стр. 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-31-ին. Վերցված է 2018-07-09-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|coauthors=
and|deadlink=
(օգնություն); Unknown parameter|subtitle=
ignored (օգնություն) - ↑ Лепина М. (1999-03-20). «Суд определил, кому уступить «Место встречи…»». Газета «Коммерсантъ» № 45, стр. 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-09-ին. Վերցված է 2018-07-09-ին.
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameters:|subtitle=
,|coauthors=
, and|deadlink=
(օգնություն) - ↑ Лазарева, 2012, էջ 273
- ↑ 152,0 152,1 Лазарева, 2006, էջ 136—137
- ↑ Лазарева, 2006, էջ 136—137, 178
Литература
- Актёрская энциклопедия. Кино России. Выпуск 2 / Сост. Лев Парфёнов, отв. ред. М. Кузнецова. — М.: Научно-исследовательский институт киноискусства, 2008. — 227 с. — ISBN 978-5-91524-003-1
- Новейшая история отечественного кино. 1986—2000. Кинословарь. Том 1. А — И / Составитель Л. Аркус. — СПб.: Сеанс, 2001. — Т. 1. — 504 с. — ISBN 5-901586-01-8
- Бакин В. Владимир Высоцкий без мифов и легенд. — М.: Эксмо, 2010. — 688 с. — ISBN 978-5-699-41173-3
- Бакин В. Владимир Высоцкий. Жизнь после смерти. — М.: Алгоритм, 2011. — 500 с. — (Лучшие биографии). — ISBN 978-5-457-51403-4
- Блинова А. И. Экран и Владимир Высоцкий (Размышления об актёрском мастерстве, о ролях, о среде) / Научный редактор О. В. Тенейшвили. — М.: Всероссийский институт переподготовки и повышения квалификации работников кинематографии при Правительстве Российской Федерации, 1992. — 208 с.
- Говорухин С. С. Вертикаль. Место встречи изменить нельзя. — М.: Эксмо, 2016. — 282 с. — (Свидетель эпохи). — ISBN 978-5-699-84330-5
- Говорухин С. С. Чёрная кошка. Книга 1. Заметки режиссёра. — М.: АСТ, Зебра-Е, 2011. — 352 с. — (Станислав Говорухин. Собрание сочинений в 2 книгах). — ISBN 978-5-17-068408-3
- Иерусалимский Ю. Ю. Серебряные струны: поэт и власть: по материалам творчества В. С. Высоцкого. — 2-е изд., перераб.. — Ярославль: Российское общество историков-архивистов. Ярославское региональное отделение, 2001. — 181 с.
- Киеня В. Киносудьба Владимира Высоцкого: фильмы, роли, песни. — Гомель: Полеспечать, 1992. — 9000 экз.
- Кожевников А. Ю. Крылатые фразы и афоризмы отечественного кино. — М.: ОЛМА Медиа Групп, 2007. — 831 с. — ISBN 978-5-373-00972-0
- Костюков Л. В. КиноСтолица: Москва в зеркале кинематографа. — М.: Б. С. Г.-Пресс, 2016. — 320 с. — ISBN 978-5-933381-374-4
- Котляр Э. С. Место встречи МУР: Документальные очерки. — М.: Олимп, 1999. — 464 с. — ISBN 5-7390-0850-6
- Кредов С. А. Щёлоков. — 3-е изд.. — М.: Молодая гвардия, 2016. — 320 с. — (Жизнь замечательных людей). — ISBN 978-5-235-03870-7
- Кузнецова Е. Владимир Высоцкий в кинокритике: Образ, восприятие, оценка // Мир Высоцкого. Исследования и материалы. Вып. V / Сост. А. Е. Крылов и В. Ф. Щербакова. — Ком. по культуре Москвы, Рос. культур. центр-музей В. С. Высоцкого. — М.: ГКЦМ В. С. Высоцкого, 2001. — 720 с. — ISBN 5-93038-007-4
- Кулагин А. В. Беседы о Высоцком. — Изд. 2-е, испр. — Издательские решения, 2016. — 164 с. — ISBN 978-5-4474-8196-4
- Лазарева Г. Время. Кино. Книга. / Составитель Е. Марценюк. — Одесса: БАХВА, 1999. — 452 с. — ISBN 966-7079-41-4
- Лазарева Г. Владимир Высоцкий / Сост. Лазарева Г., Миненко В.. — Одесса: Астропринт, 2006. — 216 с. — (Имена одесской киностудии). — ISBN 966-318-604-6
- Лазарева Г. Глеб Жеглов. Володя Шарапов. Место встречи изменить нельзя. — Одесса: Феникс, 2012. — 480 с. — (Имена Одесской киностудии). — ISBN 978-966-438-526-5
- Летопись российского кино. 1966—1980: Научная монография / Ответственный редактор В. И. Фомин. — М.: РООИ «Реабилитация» Канон+, 2015. — 688 с. — ISBN 978-5-88373-445-7
- Мамонова О. А. Последняя банда: Сталинский МУР против «чёрных котов» Красной Горки. — М.: Детектив-Пресс, 2011. — 160 с. — ISBN 978-5-89935-100-6
- Москвина Т. В. Ничего себе Россия! Статьи, рецензии, эссе. — СПб.: Лимбус Пресс, 2008. — С. 85. — 169 с. — ISBN 978-5-8370-0488-9
- Новиков В. И. Высоцкий / Науч. кон. — А. Е. Крылов и И. И. Роговой. — М.: Молодая гвардия, 2013. — 492 с. — (Жизнь замечательных людей). — ISBN 978-5-235-03554-6
- Олюнин Р. Телевидение и радиовещание в 1979 году // Ежегодник Большой Советской Энциклопедии / Главный редактор - В. Г. Панов. — М.: «Советская энциклопедия», 1980. — Т. 24. — 584 с.
- Островский Г. Л. Одесса, море, кино: Путеводитель. — Одесса: Маяк, 1989. — С. 184. — ISBN 5-7760-0133-1
- Передрий А. Ф. Владимир Высоцкий. Сто друзей и недругов. — М.: Эксмо, Алгоритм, 2012. — 544 с. — (Легенды авторской песни). — ISBN 978-5-699-56702-7
- Первый век нашего кино / Разлогов К. и др.. — М.: Локид-Пресс, 2006. — 912 с. — ISBN 5-98601-027-2
- Рубанова И. Владимир Высоцкий. — М.: Всесоюзное бюро пропаганды киноискусства, 1983. — 64 с. — 300 000 экз.
- Соколов М. Автонашествие на СССР. Трофейные и лендлизовские автомобили. — М.: Эксмо, Яуза, 2011. — 608 с. — (Война моторов). — ISBN 978-5-699-45024-4
- Спутницкая Н. Владимир Высоцкий // Актёрская энциклопедия. Кино России. Выпуск 2 / Сост. Лев Парфёнов, отв. ред. М. Кузнецова. — М.: Научно-исследовательский институт киноискусства, 2008. — 227 с. — ISBN 978-5-91524-003-1
- Тулинцев Б. В. Смерть Глеба Жеглова // Тихий город. Стихи и проза. — СПб.: Балтийские сезоны, 2011. — 336 с. — ISBN 978-5-903368-60-0
- Цыбульский М. Владимир Высоцкий и его «кино». — Нижний Новгород: Деком, 2016. — 464 с. — (Имена). — ISBN 978-5-89533-355-6
- Цыбульский М. Владимир Высоцкий в Одессе. Документальная повесть. — СПб.: Студия «НП-Принт», 2013. — 140 с. — ISBN 978-5-91542-201-7
- Шилина О. Ю. Владимир Высоцкий и музыка: «Я изучил все ноты от и до…». — СПб.: Композитор, 2008. — 216 с. — ISBN 978-5-7379-0377-0
Ссылки
- Фильм «Место встречи изменить нельзя» Золотая коллекция. Проект ВГТРК.