Հոսանքի աղբյուրներ
 |
Տեղեկությունը այս հոդվածում կամ նրա որոշ բաժիններում հնացել է: Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ թարմացնելով այն և դրանից հետո հեռացնել կաղապարը: |
Հոսանքի աղբյուրներ, Էներգիայի տարբեր տեսակները Էլեկտրականի փոխակերպող սարքեր։ Ըստ փոխակերպվող Էներգիայի տեսակի հոսանքի աղբյուրները լինում են քիմիական և ֆիզիկական։
- Քիմիական հոսանքի աղբյուրները սարքեր են, որոնք Էլեկտրական հոսանք են արտադրում քիմիական ակտիվ նյութերի միջև ընթացող օքսիդա-վերականգնման ռեակցիայի Էներգիայի հաշվին։ Տարբերում են առաջնային (գալվանական էլեմենտներ և մարտկոցներ), երկրորդային (կուտակիչներ և կուտակիչային մարտկոցներ) և պահեստային քիմիական հոսանքի աղբյուրներ։ Առաջնային հոսանքի աղբյուրներում, որպես կանոն, քիմիական ակտիվ նյութերի Էներգիան օգտագործվում Է միայն մեկ (սակավ երկու) անգամ։ Երկրորդային հոսանքի աղբյուրներում հնարավոր Է քիմիական ակտիվ նյութերի Էներգիայի բազմանվագ օգտագործում (լիցքավորման և լիցքաթափման բազմաթիվ ցիկլերով)։ Պահեստային հոսանքի աղբյուրներում նույնպես քիմիական նյութերի Էներգիան օգտագործվում Է մեկ անգամ, սակայն ի տարբերություն գալվանական էլեմենտների և կուտակիչների, դրանց երկարատև պահպանման ընթացքում էլեկտրոլիտը Էլեկտրոդների հետ գալվանական կապի մեջ չի դրվում։ Էլեկտրոլիտը պահվում Է միջէլեկտրոդային բացակներում ապակե սրվակներով, հեղուկ կամ պինդ վիճակում։ Հոսանքի աղբյուրների աշխատանքի նախապատրաստման ժամանակ սրվակները ջարդում են սեղմած օդով, իսկ պինդ էլեկտրոլիտը հալում էլեկտրատեխնիկական կամ հրատեխնիկական տաքացմամբ։ Պահեստային հոսանքի աղբյուրների պահպանման ժամկետը գերազանցում է 10-15 տարի։ Քիմիական հոսանքի աղբյուրների թվին են պատկանում նաև էլեկտրաքիմիական գեներատորները։ Աշխատանքներ են տարվում տիեզերական օբյեկտների, էլեկտրամոբիլների, ստացիոնար կայանքների համար էլեկտրաքիմիական գեներատորներ ստեղծելու ուղղությամբ։
- Ֆիզիկական հոսանքի աղբյուրները սարքեր են, որոնք էլեկտրականի են փոխակերպում ջերմային, մեխանիկական, էլեկտրամագնիսական, ինչպես նաև ռադիացիոն ճառագայթման և միջուկային տրոհման էներգիան։ Ֆիզիկական հոսանքի աղբյուրներ են էլեկտրամեքենայական և ջերմաէլեկտրական գեներատորները, ջերմաէմիսիոն փոխակերպիչները, մագնիսահիդրոդինամիկական գեներատորները, ինչպես նաև արեգակնային ճառագայթման և ատոմի տրոհման էներգիաները փոխակերպող գեներատորները։ Էլեկտրամեքենայական գեներատորները էլեկտրականի են փոխակերպում մեխանիկական էներգիան։ Ջերմաէլեկտրական գեներատորների աշխատանքի հիմքում ընկած է Զեեբեկի էֆեկտի օգտագործումը։ Գրանցում աշխատող մարմին են սիլիցիումի, գերմանիումի և այլ կիսահաղորդչային միացություններ (որպես կանոն պինդ լուծույթներ)։ Օգտակար գործողության գործակիցը 3-7-15% (ջերմաստիճանի 100—1000 °C միջակայքում)։ Ջերմաէմիսիոն փոխակերպիչների աշխատանքը հիմնված է ջերմաէմիսիոն էֆեկտի (տաքացված մետաղի մակերևույթից էլեկտրոնների արձակում) օգտագործման վրա։ Լաբորատոր նմուշների օգտակար գործողության գործակիցը 30% է, իսկ գործող էներգետիկական կայանքներինը՝ 15%։ Արևային ճառագայթման էներգիան փոխակերպող հոսանքի աղբյուրների (արևային մարտկոցներ) աշխատանքի հիմքում ընկած է ներքին ֆոտոէֆեկտի օգտագործումը։ Սիլիցիումային ֆոտոէլեմենտների լավագույն նմուշների օգտակար գործողության գործակիցը մոտ 15% է, աշխատանքի տևողությունը՝ գործնականում անսահմանափակ։ Ատոմի տրոհման էներգիան փոխակերպող հոսանքի աղբյուրները (ատոմային մարտկոցներ) օգտագործում են P-տրոհման ժամանակ առաջացած էլեկտրոնների կինետիկ էներգիան։ Օգտակար գործողության գործակիցը մեծ չէ (մոտ 1%)։ Մշակվում է 1971-ից։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 548)։ 
|