Իպոլա (ժահրային հիւանդութիւն)
| Իպոլա | |
|---|---|
 |
Իպոլա հիւանդութիւն (Ebola[1]), ժահրային հազուագիւտ եւ մահացու հիւանդութիւն մըն է: Յաճախ ան կը կոչուի Իպոլա արիւնահոսութեան հիւանդութիւն, որովհետեւ անոր յատկանշական ախտանշաններէն կարեւորագոյնը անսպասելի արիւնահոսութիւնն է:
Այս հիւանդութեան ժահրը Իպոլա ժահրն է որ առաջին անգամ յայտնոած է 1976-ին Սուտանի մէջ եւ Քոնկոյի Իպոլա գետին շրջակայքը: Այս ժահրը կը պատկանի «Filoriridae» ժահրերու խմբաւորումին:
Իպոլա անուանումը կը վերագրուի Քոնկոյի Իպոլա գետին: Այս երկու երկիրներուն մէջ Իպոլա հիւանդութիւնը շուտով տարածուած է եւ վերածուած համաճարակի:
Իպոլա հիւանդութիւնը երկրորդ անգամ յայտնուած է 2012-ին Ուկանտայի եւ դարձեալ Քոնկոյի մէջ:
Իպոլա ժահրը վարակուող անձի մարմնին մէջ մտնելէ ետք կը տկարացնէ անոր ախտամերժութեան (immunity) համակարգը եւ կը հարուածէ մարմնի զանազան օրկանները: Վարակուողներուն 50-90 տոկոսը կը մահանայ: Չմահացողները կը կրեն իպոլա ժահր եւ կրնան փոխանցել զայն ուրիշներու` սերմնահեղուկի միջոցաւ:
2014-ի համաճարակը երրորդն է, որ աւելի ահազանգային եւ բարդ էր: Ըստ Միջազգային Առողջապահական Կազմակերպութեան՝ 2014-ի համաճարակը տարածուած է մասնաւորապէս Կինիի, Սիէրա Լիոնի եւ Լիպերիոյ մէջ: Մինչեւ 2014 Իպոլան խլած է 3 400-է աւելի մարդոց կեանքը: Յայտնաբերուած են 7 500 պարագաներ:
Հիւանդութեան ախտանշանները
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Իպոլա հիւանդութեան ախտանշանները կը նմանին ճահճատենդի (malaria) եւ ընդերային տենդի (typhoid) ախտանշաններուն, հետեւաբար իպոլան պէտք է զատորոշել այս երկուքէն:
Իպոլա հիւանդութեան ախտանշաններն են` բարձր ջերմ, մարմնական տկարութիւն եւ յոգնածութիւն, մկանային ցաւ, սաստիկ գլխացաւ, փորի ցաւ, նողկանք, փսխունք, փորհարութիւն, հազ, կրծքացաւ, կոկորդի կարմրութիւն, մորթի դեղնութիւն-դեղնախտ (jaundice), անսպասելի արիւնահոսութիւն, աւշագեղձերու ծաւալում (lymph node hypertrophy), զառանցանք (delirium), անզգայութիւն (stupor) եւ հաւանական մահաքուն (coma)[2]:
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ «Ebola virus disease»։ www.who.int (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-10-01
- ↑ «Իպոլա Կամ Իպոլա Հիւանդութիւն - Ebola - Aztag Daily» (en-US)։ արտագրուած է՝ 2021-10-18