Materi Satua Bahasa Bali

Unduh sebagai docx, pdf, atau txt
Unduh sebagai docx, pdf, atau txt
Anda di halaman 1dari 3

SATUA

1. Teges Satua
Satua ingih punika karya sastra Bali purwa sane mawangun prosa, sane kawangun  
bebas nenten nganutin uger-uger sekadi uger-uger sesuratan tembang. Satua punika silih
sinunggil kepahan saking fklor Bali sane akeh wenten ring kawentenan jatma ring Bali. Satua
pinaka  cerita rakyat. Sekadi soroh poklor sane lianan , satua, sane pinaka silih sinunggil
saking wangun kebudayaan (kolektifnya), sane kawarisang turun temurun sane kamargiang
antuk bebaosan (purwa/lisan), ngawinang wenten variasi ring soang-soang satua . Satua
punika karya sastra bali purwa sane mawangun prosa, saane kawangun antuk bebas nenten
nganutin uger - uger.
2. Unsur-unsur satua
                Satua punika kawangun antuk kalih unsur. Unsur sane ngawangun satua wenten
kakalih inggih punika unsurintrinsik lan ekstrinsik.
a.      Unsur Ektrinsik Satua
                Dados silih sinunggil saking  karya sastra sane masifat fiktif, satua punika
kawangun antuk unsur ektrinsik, inggih punika unsur-unsur sane mawit saking jabaning
aspek sastra  (Antara, 2010:20).  Lumrahnyane, unsur-unsur ektrinsik (unsure luar) tersebut
marupa (1)pangripta , (2) nilai-nilai sane wenten ring satua, lan  (3) biografi  pengarang.
b.      Unsur intrinsik satua
1.      Unteng : inggih punika wantah dasar carita utawi unteng pikayun sane ngedasarin carita
punika.
2.      Lelintihan : wangunan satua sane kawangun antuk makudang-kudang pidabdab sane
madue paiketan (sebab-akibat).
3.      Pragina : punika wantah pragina sane wenten ring caritane punika tur saha kauningayang
indik parisolahan praginane punika. Pragina kaepah 3 epahan inggih punika wenten
pragina utama (protagonis), Pragina protagonis (tungkalikan saking antagonis), lan
pragina sampingan/pembantu.
4.      Genah : latar punika wantah genah carita punika mamargi.
5.      Paribasa/majas/gaya bahasa : Gaya bahasa inggih punika gaya bahasa sane kaanggen olih
pengawi sane ngawinang pengwacen meled/tertarik ngwacen lan prasida menikmati karya
sastra punika.
6.      Diksi utawi pamilihan kruna
7.      Piteket : amanat inggih punika wantah tetuek sane wenten ring caritane punika.
3. Soroh Satua
Satua-satua ring Bali dados kaparak dados pitung soroh inggih punika
1. Satua sami soroh buron/binatang (fabel)
Upama : Sang Lutung-Sang Kekua, I Empa - I Angsa, I Cicing - I
Kambing, I Bojog - I Kekua.
2. Satua Buron miwah manusa
Umpama : Crukcuk Kuning, Siap Selem, Tantri Kamandaka, I Botol tekén
I Samong, Ni Diyah
Tantri, Cangak Mati Lobané, Pan Cubling, Anggling Darma.
3. Satua manusa miwah manusa
Umpama : Pan Balang Tamak, I Belog, I Dempu Awang, Pan Ketumpit,
Pan Bungkling, Ni
Wayan Taluh, Pan Angklung Gadang, Durma.
4. Satua Dewa miwah manusa
Umpama : I Lengar, I Bintang Lara, Bagus Diarsa, Raré Singar, I Sigir
Jalma tuah Asibak, Raja
Pala.
5. Satua Dewa miwah Raksasa
Umpama : I Tuung Kuning.
6. Satua Dewa miwah Buron
Umpama : Ni Diyah Tantri, Tantri Kamandala.
7. Satua manusa, Déwa, miwah Buron
Umpama : Cupak Grantang, Bawang Kesuna.
4. Cecirén satua
Cecirén satua Bali rikala masatua ring alit-alité inggih punika :
1. Peséngan (adan, nama) sang pangawi nénten kauningin utawin
kengkebang, nénten kaunggahang
(anonim).
2. Madué unteng satua sané patut rereh suksmané (satua makulit, makna
tersirat) sekadi : pendidikan,
piteket, pitutur, filsafat, agama, sosial, adat, skala, niskala, miwah sané
lianan)
3. Nganggén kruna pamahbah : ada koné tuturan satua, ada koné orah-
orahan satua.
4. Nganggén kruna : lantas, laut, suud kéto suba kéto, pamuput, goak
maling kuud-satua bawak
suba suud.
5. Yan kasatuayang wénten kruna panyambung “Maan’!
6. Teges sané kasinahang (unténg satua, téma) sané patut katulad indik:
pendidikan budi pakerti,
tata laksana, parisolah, manah, cinta kasih, tresna asih, tulung tinulung,
gotong royong
5. Conto utawi imba satua Bali, Durusang wacen!
1. Satua Bali - I Siap Selem
2. Satua Bali - I Sugih Teken I Tiwas
3. Satua Bali - I Ubuh
4. Satua Bali - Sang Lanjana
5. Satua Bali - I Ketimun Mas
6. Satua Bali - Cupak Grantang
7. Satua Bali - Pengangon Bebek
8. Satua Bali - I Belog
9. Satua Bali - Kambing Takutin Macan
10. Satua Bali - I Lutung Teken I Kekua
11. Satua Bali - I Tuung Kuning
12. Satua Bali - Pan Balang Tamak
13. Satua Bali - I Cicing Gudig
14. Satua Bali - Nang Cubling
15. Satua Bali - I Durma
16. Satua Bali - Naga Basukih
17. Satua Bali - Nang Bangsing Teken I Belog
18. Satua Bali - I Lubdaka
19. Satua Bali - I Lutung Dadi Pecalang
20. Satua Bali - Anak Ririh
21. Satua Bali - I Lutung Masawitra Ring I Kekua
22. Satua Bali - Lutung Teken Kakua Mamaling Isen
23. Satua Bali - Ni Bawang Teken Ni Kesuna
24. Satua Bali - Sampik Ingtai
25. Satua Bali - I Tuma Teken I Titih
26. Satua Bali - I Belog Pengangon Bebek
27. Satua Bali - Men Sugih Teken Men Tiwas
28. Satua Bali - I Pucung

Anda mungkin juga menyukai