Barajlar Neden Yıkılır? Barajların Yıkılma Sebepleri
İçerik
Barajların Yıkılma Nedenleri
Baraj yıkılmaları gövdenin tümden göçmesi veya kısmi oyulma görülmesi gibi çeşitli sebeplerle gerçekleşebilmektedir. Meydana gelen baraj yıkılmaları incelendiğinde aşağıda belirtilen nedenlerin bir ya da birkaçının bu yıkıma sebep olduğu söylenebilir:
- Uzun süreli yağışlar ve taşkınlar
- Yetersiz dolusavak kapasitesi
- Borulanmayı ve sızmayı tetikleyen içsel aşınmalar
- İşletme aşamasında baraj ekipmanlarının yetersiz bakımı
- Uygun olmayan tasarım veya malzeme kullanımı
- Baraj gövdesinden suyun aşmasına neden olan yer kaymaları
- Baraj havzasının akış yukarısında bulunan başka bir barajın yıkılması
- Terörist saldırılar
- Baraj gövde üst kesimi boyunca çatlaklara neden olacak deprem oluşumları
- Baraj rezervuarının aşırı akım alması
- Yetersiz ve hatalı filtre malzemesi seçimi
- İnsan, tasarım ve bilgisayar hataları.
(Baraj Nedir? Baraj Çeşitleri)
Baraj yıkılma sebepleri üç ana gruba ayırabilir:
a) Baraj gövdesi üstünden su aşması
Baraj gövdesi üzerinden suyun aşması, birçok nedenden dolayı olabilir ama genellikle dolusavak kapasitesinin yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca yeterli dolusavak kapasitesinin katı maddeler ile dolmasından da meydana gelmektedir. Böylece baraj gövdesinden aşan su aşınmaya neden olur ve barajın yıkılmasına sebep olur.
b) Temel hataları
Baraj yıkılmasına neden olan temel hataları, temelin özelliklerinden kaynaklanacağı gibi yapım esnasında yapılan yanlış iyileştirmelerden de kaynaklanabilmektedir. Farklı oturmalar, çatlaklar, su sızıntıları gibi nedenler baraj temelinde hataların olduğunun belirtisi olabilmektedir. Ayrıca, tasarım aşamasında yanlış seçilen ve uygulanan temel malzemeleri de ciddi sorunların oluşmasına neden olmaktadır.
c) Baraj gövdesinde meydana gelen borulanma
Dolgu barajlarda geçirimsizliği sağlayan geçirimsiz zonda, sızan suların ince malzemeyi taşıması ile oluşan boşluklar zamanla boru gibi görev görmektedir. Su akımları bu boşluklardan geçerek zamanla boşlukların genişlemesine ve barajın yıkılmasına sebep olmaktadır.
Tarihteki Baraj Yıkılma Olayları
Sıra | Baraj | Yıl | Ülke | Ölü Sayısı | Yıkılma Nedeni |
1 | Banqiao/Shimantan | 1975 | Çin | 171 000 | Kadastrofik yağış |
2 | Machchu 2 | 1979 | Hindistan | 5 000 | Üstten su aşması |
3 | Sempor | 1967 | Endonezya | >2 000 | Üstten su aşması |
4 | South Fork | 1889 | ABD | 2 209 | Aşırı yağış |
5 | Vajont | 1963 | İtalya | 2 000 | Üstten su aşması |
6 | Tigıa | 1917 | Hindistan | 1 000 | Temele su sızması |
7 | Panshet | 1961 | Hindistan | 1 000 | Gövde yıkılması |
8 | Puentes | 1802 | İspanya | 608 | Yumuşak zemin |
9 | St. Fıasncis | 1928 | ABD | 600 | Jeolojik duyarsızlık |
10 | Malpesset | 1959 | Fransa | 423 | İnşaat aşamasında |
11 | Gleno | 1923 | İtalya | 356 | Hatalı tasarım ve inşaat |
12 | Val di Stava | 1985 | İtalya | 268 | Hatalı tasarım ve inşaat |
13 | Koshi | 2008 | Nepal | 250 | Aşu’i yağış |
14 | Dale Dike | 1864 | İngiltere | 244 | Hatalı inşaat |
15 | Canyon Lake | 1972 | ABD | 238 | Taşkm |
16 | Kantale | 1986 | Siri Lanka | 180 | Hatalı işletme |
17 | Tangiwai | 1953 | Yeni Zelenda | 151 | Krater göl taşması |
18 | Bouzey | 1884 | Cezayir | 150 | Kayma |
19 | Vega de Tera | 1959 | İspanya | 144 | Gövde yıkılması |
20 | Mili Nehri | 1874 | ABD | 139 | Hatalı tasarım |
21 | Buffalo Creek | 1972 | ABD | 125 | Aşırı yağış |
22 | Sella Zerbino | 1935 | İtalya | 111 | Taşkm |
23 | Vratsa | 1966 | Bulgaristan | 107 | Taşkm |
24 | Situ Gintung | 2009 | Endonezya | 98 | Aşırı yağış |
25 | Certej | 1971 | Romanya | 89 | Hatalı tasarım |
26 | Bilberry | 1852 | İngiltere | 81 | Türbin kopması |
27 | Austin | 1911 | ABD | 78 | Kasıtlı yıkım |
28 | Sayam/Shushenskaya | 2009 | Rusya | 75 | Aşırı yağış |
29 | Shajidor | 2005 | Pakistan | 70 | Aşırı yağış |
“Barajlar Neden Yıkılır?” konusuyla ilgili bilgi vermek ya da yorum yapmak için sayfanın alt bölümündeki yorum bölümünü kullanabilirsiniz.