იხილეთ წყარო გვერდისთვის ავჭალა

[[ფაილი:Georgia Zemo Avchala Dam IMG 9165 1960.jpg|მარჯვნივ|350პქ|მინი|ზემო ავჭალის ჰიდროელექტროსადგური]]
'''ავჭალა'''<ref>{{სგსოლ|საქართველოს სსრ|14}}</ref> — [[თბილისი]]ს გარეუბანი [[1962]] წლიდან, ამჟამად გლდანის რაიონის ნაწილი. ადრე სოფელი [[გარდაბნის რაიონი|გარდაბნის რაიონში]]. მდებარეობს თბილისის ჩრდილოეთით, [[საგურამოს ქედი]]ს მთისწინეთისა და [[გარე კახეთის ზეგანი|გარე კახეთის ზეგნის]] ჩრდილოეთ ნაწილში, მდინარე [[მტკვარი|მტკვრის]] მარცხენა ნაპირის ტერასაზე, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 440 მეტრზე.

==ისტორია==
ავჭალა [[საქართველო]]ს ერთ-ერთი უძველესი სოფელი იყო. ისტორიულ ქრონიკებში ხშირად მოიხსენიება. [[დიდი თურქობა|დიდი თურქობის]] დროს, XI საუკუნის 80-იან წლებში, [[თურქები]] ზამთრობით ავჭალასა და [[დიღმის მასივი|დიღომში]] იდგნენ. IX-XI საუკუნეებში ავჭალა [[თბილისის საამირო]]ში შედიოდა, XII-XIII საუკუნეებში — [[კახეთი]]ს საერისთავოში.

ავჭალასთან მტკვარზე კარგი ფონი იყო, რითაც სარგებლობდნენ [[ლეკიანობა|ლეკი მოთარეშეები]]. ლეკებისაგან თავდასაცავად [[1734]] წელს მტკვრის გაყოლებით აშენდა ციხე და 12 კოშკი. [[1887]] წელს კი თბილისის წყლით მოსამარაგებლად შეკრიბეს წყაროები და გაიყვანეს ავჭალის წყალსადენი.

სოფელი ავჭალა გაყოფილი იყო ორ ნაწილად: ზემო და ქვემო ავჭალად. ზემო ავჭალა იწყებოდა თითქმის [[მცხეთა|მცხეთიდან]] გვინდაძის ხევამდე, ხოლო ქვემო ავჭალა იწყებოდა გვინდაძის ხევიდან მდინარე [[გლდანისხევი (მდინარე)|გლდანულამდე]]. უბნის ასეთი დაყოფა და შესაბამისი ტოპონიმები დღემდე შემორჩა.

[[1939]] წლის 20 სექტემბერს [[თბილისის რაიონი]]ს ავჭალის სასოფლო-საბჭოს სოფლები ზემო-ავჭალა და ქვემო-ავჭალა გაერთიანდა დასახლებულ პუნქტად დაბა ავჭალა<ref>{{საქართველოს უწყებები|281026|9}}</ref>.

ავჭალა საყოველთაოდ ცნობილი გახდა [[ზემო ავჭალის ჰიდროელექტროსადგური]]ს მშენებლობის შემდეგ. თბილისისაკენ მიმავალი გზატკეცილის გაყოლებით აიგო მრავალი საწარმო: [[თემქა|ელმავალმშენებელი ქარხანა]], თუჯსამსხმელო ქარხანა [[ცენტროლიტი]], შამპანიურის ქარხანა, კონიაკის ქარხანა, ღვინის ჩამომსხმელი ქარხნები, [[თბილისის ჩაის საწონი ფაბრიკა|ჩაის საწონი ფაბრიკა]] და სხვა. 1959 წელს ავჭალის მოსახლეობა შეადგენდა 8352 ადამიანს. 1962 წელს შევიდა თბილისის შემადგენლობაში.<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm Cities and towns of Georgia] pop-stat.mashke.org</ref>

==იხილეთ აგრეთვე==
*[[ზემო ავჭალის სამარხი]]

== ლიტერატურა ==
{{ქსე|1|183|ჯავრიშვილი კ.}}
* {{წიგნი|ავტორი=კვირკველია, თ.|სათაური= ძველთბილისური დასახელებანი|ადგილი= თბილისი|წელი= 1985|გამომცემლობა=საბჭოთა საქართველო|გვერდები=|ბმული=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=36&t=37}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{თბილისის უბნები}}

[[კატეგორია:საქართველოს ისტორიული სოფლები თბილისის ტერიტორიაზე]]
[[კატეგორია:თბილისის უბნები]]
[[კატეგორია:გლდანის რაიონი]]