იხილეთ წყარო გვერდისთვის გურგენ I

{{მრავალმნიშვნელოვნება|გურგენ|გურგენი (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
{{ინფოდაფა მმართველი 
|სახელი= გურგენ I
|ორიგინალური სახელი= 
|ქვეყანა= [[კურაპალატი]]
|თანამდებობა= 
|მმართველობის დასაწყისი= [[881]]
|მმართველობის დასასრული= [[891]]
|კორონაცია=
|წინამორბედი= [[დავით I კურაპალატი]]
|მემკვიდრე= [[ადარნასე II]]
|ქვეყანა2= [[ტაო#ტაოს ერისთავთ ერისთავები („მეფენი ტაოსნი“)|ტაოს ერისთავთერისთავი]]
|თანამდებობა2= 
|მმართველობის დასაწყისი2= [[867]]
|მმართველობის დასასრული2= [[891]]
|წინამორბედი2= 
|მემკვიდრე2= ადარნასე II ([[გარდაცვალება|†]]896)
|სხვა წოდებები=
|რიგი= 
|რიგი-მეუღლეების= 
|სურათი= 
|სურათის ზომა=
|წარწერა= 
|დაბადების თარიღი= 
|დაბადების ადგილი= 
|გარდაცვალების თარიღი= 
|გარდაცვალების ადგილი= 
|ქორწინება= 
|შვილები= ადარნასე II<ref name=autogenerated1>[http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ] ტექსტი გამოსცა შესავლით, შენიშვნებით და ორი გენეალოგიური ტაბულით საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილმა წევრმა ე. თაყაიშვილმა. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი, 1949. VI. ტაბულა I. ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა გენეალოგია სუმბატ დავითის ძის ქრონიკის მიხედვით.</ref><br />[[აშოტ კუხი|აშოტ III კუხი]]<ref name=autogenerated1>[http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ] ტექსტი გამოსცა შესავლით, შენიშვნებით და ორი გენეალოგიური ტაბულით საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილმა წევრმა ე. თაყაიშვილმა. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი, 1949. VI. ტაბულა I. ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა გენეალოგია სუმბატ დავითის ძის ქრონიკის მიხედვით.</ref>
|დინასტია= [[ბაგრატიონი (დინასტია)|ბაგრატიონი]]
|მამა= [[ადარნასე I]]
|დედა=
}}
'''გურგენ I''' ([[გარდაცვალება|გ.]] [[891]]) — [[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა]] კლარჯეთის შტოს წარმომადგენელი [[ადარნასე I]]-ის ძე, [[ერისთავთერისთავი]], [[კურაპალატი]] (881-891); ფლობდა ამიერტაოს ნაწილს და [[კალმახი (ციხესიმაგრე)|კალმახს]]; დაახლოებით 881 წლამდე გურგენ I თავის ბიძაშვილ [[ნასრა]] [[გუარამ მამფალი|გვარამის]] ძესთან ერთად აფხაზთა მეფეებს ეხმარებოდა ქართლისათვის ბრძოლაში და უპირისპირდებოდა [[დავით I კურაპალატი|დავით I კურაპალატსა]] და [[ლიპარიტ I]] კლდეკარის ერისთავს, რომლებიც სომხებს ემხრობოდნენ; 881 წელს ნასრას მიერ დავით I კურაპალატის მოკვლის შემდეგ, მისი მემკვიდრის [[ადარნასე II|ადარნასეს]] მცირეწლოვანების გამო სახლიკაცებმა გურგენ I დასვეს კურაპალატად; 885 წელს გურგენ I თავის შვილებთან ერთად უკვე ადარნასე დავითის ძეს ეხმარებოდა აფხაზთა ჯარით მოსულ ნასრას წინააღმდეგ ბრძოლაში; 888 წელს ნასრას დამარცხებისა და მოკვლის შემდეგ მისი სამფლობელოები გაინაწილეს გურგენ I-მა, მისმა ძმამ სუმბატმა და ადარნასე დავითის ძემ; გურგენ I-მა მიიღო მიწები შავშეთში, არტაანის (კლარჯეთი) თემში და იქ გადაიტანა თავისი რეზიდენცია; შემდეგ საადგილმამულო ნიადაგზე მტრობა ჩამოვარდა, ერთი მხრივ, გურგენ I-სა და მეორე მხრივ, ადარნასე დავითის ძესა და სუმბატის ძეს ბაგრატს შორის; სოფელ მგლინავთან (არტაანის ხევი) ბრძოლაში გურგენ I დაიჭრა, ტყვედ ჩავარდა და ჭრილობებისაგან გარდაიცვალა.<ref>[http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00003310/ გურგენ I]. საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>
{{ციტირება|და ამისა შემდგომად შეიმტერნეს ურთიერთას და შეკრიბეს ლაშქარი ერთმანეთსა ზედა, ერთ კერძ გურგენ კურატპალატმან და ერთა მისთა, მეორე კერძ ადარნასე, ქართველთა მეფემან, და ბაგრატ არტანუჯელმან, მოვიდეს ესენი ჴევსა არტანისასა, სოფელსა მგლინავს, და ბრძოლეს ერთმანერთსა. და მეოტ იქმნა გურგენ კურატპალატი, [წყლეს და შეიპყრეს, და მოკუდა] წყლულებითა მისითა [გურგენ კურატპალატი], ძე ადარნასესი. ძისა აშოტ დიდისა, ქორანიკონსა '''რია''' (═111, ე. ი. 891), და დაუტევნა ორნი ძენი: ადარნასე ერისთავთერისთავი და [აშოტ ერისთავთერისთავი]<ref group="კ">ვინაიდან აშოტის სახელი ორსავე ხელნაწერში გამოშვებულია, შესაძლოა უფრო სწორი იყოს ასეთი აღდგენა ტექსტისა: {{ციტირება|და დაუტევა ძენი ორნი [ადარნასე და აშოტ] ერისთავთერისთავი.|}} ამას თეიმურაზისეული ვარიანტიც მხარს უჭერს – იქ სწერია: {{ციტირება|ორნი ძენი: ადარნასე და აშოტ. რომელიცა შემდგომად ერისთავთერისთავად დასუეს.|}} რომ ეს აშოტ კუხად წოდებული ერისთავთერისთავი იყო, ეს 55-ე პარაგრაფშიდანაც ჩანს; ხოლო ადარნასე სხვა ადგილას ამ ხარისხით მოხსენებული არ არის და ამიტომ მისი ერისთავთერისთაობა საეჭვოა.</ref><ref>[http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ] ტექსტი გამოსცა შესავლით, შენიშვნებით და ორი გენეალოგიური ტაბულით საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილმა წევრმა ე. თაყაიშვილმა. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი, 1949. გვ. 65. § 51.</ref>|}}

ბროსეს და მარკვარტის ტაბულებზე გურგენი მამფლის პატივით არის მოხსენებული (Hist. d. l. Georgie, t. II, livr. 1, p. 622), მაგრამ არ ჩანს, თუ საიდან არის ეს ცნობა ამოღებული. სუმბატი მას ამ პატივით არ იხსენიებს, ის მხოლოდ აღნიშნავს, რომ გურგენი „წარმოვიდა ტაო-კალმახით, მამულით თჳსით, ცხოვრებად შავშეთს და კლარჯეთს“ (§ 50). ამიტომ ეს გურგენი და მისი შთამომავლობა ეკუთვნიან კლარჯეთის შტოს. ბროსეს და მარკვარტს ის ტაოს კურაპალატად ჰყავთ გამოცხადებული და საზოგადოდ ისინი ტაოსა და კლარჯეთის შტოებს ვერ არჩევენ ერთმანეთისგან. ბოლნისის წარწერაში გურგენი ერისთავთერისთავის პატივით არის მოხსენებული, ხოლო 881 წლიდან ის კურაპალატი გახდა. ბოლნისის წარწერები გამოსცა ლ. მუსხელიშვილმა („ენიმკის“ მოამბე, III, ტფილისი, 1938, გვ. 337–339, 341–342.).

გ. მერჩულის სიტყვით, გურგენ კურაპალატი გრიგოლ ხანძთელის მონათლული ყოფილა და გარდაცვალების წინ მას დაუტოვებია ანდერძი, {{ციტირება|ვითარმედ ნათლის მამის ჩემისა ძუალთა მახლობლად დამდევით ფერხთა თანა მისთა და სხუათა მათ მამათა ძუალნი ჩემზედა დაუსვენენით,|}} და ეს ანდერძი აუსრულებიათ კიდევაც (მერჩული, გვ. ლგ.).<ref>[http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ] ტექსტი გამოსცა შესავლით, შენიშვნებით და ორი გენეალოგიური ტაბულით საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილმა წევრმა ე. თაყაიშვილმა. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი, 1949. გვ. 80, შენიშვნა 6.</ref>

== კომენტარები ==
<references group="კ"/>

==ლიტერატურა==
{{ქე|2|210|ბოგვერაძე ა.}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{დაიწყე ყუთი}}
{{მემკვიდრეობის ყუთი| წინამორბედი= [[დავით I კურაპალატი]]| ტიტული= [[ქართლის საერისმთავრო#ქართლის ხელმძღვანელი ერისმთავრები|კურაპალატი]]| წლები=[[881]]–[[891]]| შემდეგი = [[ადარნასე II]]}}
{{დაასრულე ყუთი}}

{{ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონები|მდგომარეობა=collapsed}}

[[კატეგორია:ტაო-კლარჯეთის სამეფოს ბაგრატიონები]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 891]]
[[კატეგორია:ტაო-კლარჯეთის მეფეები]]
[[კატეგორია:ქართველი კურაპალატები]]