იხილეთ წყარო გვერდისთვის ვახტანგ ჭაბუკიანი

{{ინფოდაფა პიროვნება
| სიგანე       =  
| სახელი       =  ვახტანგ ჭაბუკიანი
| ფოტო       = 
| ფოტოს სიგანე =
|წარწერა = 
| ალტ         =
| მშობლსახელი =
| ენის კოდი    = 
| დაბსახელი    =ვახტანგ მიხეილის ძე ჭაბუკიანი
| დაბთარიღი   = {{OldStyleDate|12|მარტი|1910|27|თებერვალი}}
| დაბადგილი   =[[თბილისი]], [[რუსეთის იმპერია]]
| მოინათლა    =
| გაუჩინარების თარიღი  = 
| გაუჩინარების ადგილი  = 
| გაუჩინარების სტატუსი = 
| გარდთარიღი = 6 აპრილი, 1992 (82 წლის)
| გარდადგილი = 
| გარდაცვალების მიზეზი  =
| სხეულის პოვნის ადგილი = 
| დაკრძალვის ადგილი     =
| დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = 
| ძეგლები      =
| რეზიდენცია   =
| სხვა სახელები =
| ეროვნება     =[[საქართველო|ქართველი]]
| მოქალაქეობა  =
| ეთნიკური წარმომავლობა =ბალერონი<br/> [[ბალეტმაისტერი]]<br/>[[ქორეოგრაფია|ქორეოგრაფი]]<br/>[[ბალეტი]]ს პედაგოგი
| ქვეშევრდომობა =
| განათლება     =
| ალმა-მატერი   =
| მოღვაწეობა    =[[ბალეტი]]
| საქმიანობა     =
| აქტიურობის წლები =
| დამსაქმებელი   =
| ორგანიზაცია    = 
| ხელფასი       = 
| ქონება        = 
| ცნობილია როგორც  =
| ცნობილი ნაშრომები = 
| სიმაღლე =        
| წონა    =  
| წოდება  =
| წლები   =
| წინამორბედი = 
| მემკვიდრე   =
| პარტია     = 
| მოძრაობა   = 
| ოპონენტები = 
| რელიგია   = 
| წაყენებული ბრალდება    =
| განაჩენი                = 
| დანაშაულებრივი სტატუსი =   
| მეუღლეები   =  
| პარტნიორები = 
| შვილები = 
| მამა    =
| დედა   =
| ნათესავები = 
| ჯილდოები = [[სსრკ სახალხო არტისტი]]
| მოსახმობი სიგნალი =
| სუფთა მოგება =
| სახელი1  =
| მოდული1 = 
| სახელი2  =
| მოდული2 = 
| საიტი     = 
| ხელმოწერა =
| ხელმოწერის ზომა =
| ხელმოწერა ალტ = 
| შენიშვნები = 
}}

'''ვახტანგ მიხეილის ძე ჭაბუკიანი''' (დ. {{OldStyleDate|12|მარტი|1910|27|თებერვალი}}, [[თბილისი]] ―  გ. [[6 აპრილი]], [[1992]]) — [[ქართველები|ქართველი]] მოცეკვავე, ბალეტმაისტერი და პედაგოგი, [[სსრკ სახალხო არტისტი]] ([[1950]]), [[ლენინური პრემია|ლენინური პრემიის]], 4 [[ლენინის ორდენი]]ს, 3 [[სტალინური პრემია|სტალინური პრემიის]] კავალერი. ქართული პროფესიული ბალეტის ფუძემდებელი.

==ბიოგრაფია==
დაიბადა თბილისში ქალაქელი ხელოსნის ოჯახში. მამა — მიხეილი, [[დიღომი (სოფელი)|სოფელ დიღმიდან]] იყო წარმოშობით; დედა ― ელენე ფილიახი-ჭაბუკიანი ― ქალაქ [[რიგა|რიგიდან]]. ჰყავდა სამი და (ეკატერინე, მარიამი და ელენე) და ერთი ძმა (კონსტანტინე). ბავშვობა სიღარიბეში გაატარა. სწავლობდა ვერის მესამე დაწყებით სკოლაში და ამავე დროს მარია შევალიეს ინდუსტრიულ სკოლაში შეგირდად მუშაობდა. [[1924]] წელს დაამთავრა [[პერინი|პერინის]] სახელობის საბალეტო სტუდია, შემდეგ კი [[თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი|თბილისის ფალიაშვილის სახელმწიფო აკადემიური ოპერისა და ბალეტის თეატრში]] დაიწყო მუშაობა.

==შემოქმედება==
[[1926]] წელს [[სანქტ-პეტერბურგი|ლენინგრადში]] გადადის. ქორეოგრაფიული სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ ლენინგრადის ოპერისა და ბალეტის არტისტად მუშაობდა ([[1929]]–[[1941]] წწ.), სადაც კლასიკურ რეპერტუარში წამყვან პარტიებს ასრულებდა. [[1930]] წლის 16 მარტს [[პეტრე ჩაიკოვსკი]]ს „გედის ტბაში“ ზიგფრიდის მთავარ პარტიას ასრულებს. ოდეტას პარტიის ერთ-ერთი საუკეთესო შემსრულებელი [[გალინა ულანოვა]] წერდა: „ისეთი პარტნიორი, როგორიცაა სერგეეევი, ჩემს საცეკვაო ინტერპრიტაციაში ოდეტას სახეს [[ლირიზმი|ლირიზმს]] მატებდა, ხოლო ჭაბუკიანი - ტემპერამენტს“. [[1930]] წლის 19 ნოემბერს მას დაეკისრა [[მინკუსი, ლუდვიგ|ლუდვიგ მინკუსის]] [[დონ კიხოტი|„დონ კიხოტში“]] ბაზილის პარტია. მისმა პირველმა გამოსვლამ ლენინგრადის მოსახლეობა განაცვიფრა. „დონ კიხოტმა“ მას სახელი გაუთქვა მთელ [[სსრკ]]-ში. ამის შემდეგ იწყება ჭაბუკიანის გასტროლები საქართველოში და საზღვარგარეთ. [[1932]] წელს იგი [[აშშ|აშშ–ში]] მიიწვიეს. გამგზავრებამდე მან და მისმა პარტნიორმა ვეჩესლოვამ კონცერტები გამართეს [[ლატვია|ლატვიასა]] და [[ესტონეთი|ესტონეთში]]. პროგრამაში იყო დუეტები სპექტაკლებიდან: „'''პარიზის ალი'''“, „'''კორსარი'''“, „'''დონ კიხოტი'''“; აგრეთვე საკონცერტო ნომრები ჭაბუკიანის დადგმით.

[[1938]] წლის ივნისში [[მარიინსკის თეატრი|კიროვის სახელობის ოპერისა და ბალეტის თეატრში]] სცენაზე გაიმართა სახეშეცვლილი „მზეჭაბუკის“ პრემიერა. მისი ახალი სახელია „'''მთების გული'''“. [[1939]] წელს სსრკ-ის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით მას [[წითელი დროშის ორდენი]] გადასცეს და რსფსრ დამსახურებული არტისტის წოდება მიანიჭეს. მისმა დადგმებმა განსაკუთრებული შესაძლებლობები გაუხსნა მამაკაცის პარტიებს.

[[1941]] წლიდან მოღვაწეობდა თბილისში, სადაც თბილისის  ოპერისა და ბალეტის თეატრში მუშაობდა ბალეტმაისტერად.[[1942]] წლის 8 მარტს ჭაბუკიანმა [[გუნო, შარლ|შარლ გუნოს]] [[ფაუსტი|„ფაუსტის“]] „ვალპურგის ღამე“ დადგა, ხოლო [[1945]] წელს „გედის ტბა“. [[1947]] წლის 12 თებერვალს დადგა გრ. კილაძის ბალეტი „სინათლე“ (4 მოქმედებიანი), რომელსაც საფუძვლად დაედო ი. გედევანიშვილის ამავე სახელწოდების პიესა. [[1950]] წელს დაიწყო გასტროლები, კერძოდ კი [[სოჭი (ქალაქი)|სოჭში]], სადაც პირველად იქნა ნაჩვენები ჭაბუკიანის მიერ დადგმული სპექტაკლი „გორდა“.

[[1958]] წლის 12 მარტს [[მოსკოვი|მოსკოვში]] ქართული ხელოვნებისა და ლიტერატურის დეკადა დაიწყო. [[ბოლშოი (თეატრი)|დიდ თეატრში]] „ოტელოს“ პრემიერა გაიმართა. ეს იყო ქართული ხელოვნების ტრიუმფი. [[პლისეცკაია, მაია|მაია პლისეცკაია]] წერდა: „ვახტანგ ჭაბუკიანის მიერ განსახიერებული მავრი შეუდარებელია. მისი ოტელო უდიდეს უბრალოებას, სისადავეს და სიბრძნესთან შეხამებულ ბავშვურ გულუბრყვილობას  გამოხატავს. დიდების ღირსია ქართველი ხალხი, რომელმაც შექმნა ასეთი მაღალნიჭიერი, მარად დასამახსოვრებელი ბალეტი“. [[1961]] წელს ჭაბუკიანმა განახორციელა [[რაველი, მორის|მორის რაველის]] ბალეტი „ბოლერო“. [[1967]] წელს ჭაბუკიანის ახალი ბალეტი ფ. ღლონტის „განთიადი“ შეიქმნა. [[1980]] წელს [[ბეთჰოვენი, ლუდვიგ ვან|ბეთჰოვენის]] მუსიკაზე ჭაბუკიანმა შექმნა ერთაქტიანი ბალეტი „აპასიონატა“. [[1951]]-[[1973]] წლებში ვახტანგ ჭაბუკიანი ხელმძღვანელობდა თბილისის ქორეოგრაფიულ სასწავლებელს. [[1982]] წლიდან არის სასწავლებლის მთავარი კონსულტანტი. აგრეთვე კლასიკური ცეკვის წამყვანი პედაგოგი ოპერისა და ბალეტის თეატრში და სასწავლებელში.

მისი მოსწავლე–სტუდენტები არიან: [[ანანიაშვილი, ნინო|ნინო ანანიაშვილი]], [[ნიორაძე, ირმა|ირმა ნიორაძე]], [[ნიკა ცისკარიძე]], [[იგორ ზელენსკი]], აგრეთვე [[დათო მახათელი]], [[ელენე გლურჯიძე]], [[ლალი კანდელაკი]]. „ჩემი პრინციპი უცვლელია, – ამბობდა ვ. ჭაბუკიანი, –  ქართული კლასიკური ბალეტი უნდა ემყარებოდეს ეროვნულ ძირებს, ხალხური შემოქმედების ელემენტები ორგანულად უნდა ერწყმოდეს კლასიკას; ოღონდ აქ დიდი სიფრთხილეა საჭირო: აუცილებელია პროპორციების სათანადო განაწილება და მათი მკაცრად დაცვა...“

[[1990]] წელს თბილისის ზ. ფალიაშვილის სახელობის ოპერისა და ბალეტის ტეატრში ვ. ჭაბუკიანის 80 წლისთავისადმი მიძღვნილი იუბილე გაიმართა. გაზეთ „თბილისში“ იოსებ ჭუმბურიძე წერდა: {{ციტატა|შაბათ საღამოს ვახტანგ ჭაბუკიანს უშურველად მიაგო მშობელმა ერმა ზღვა სიყვარული და თაყვანისცემა. ხელოვნებაში მის მოღვაწეობას უკვე ოფიციალურად დაერქვა გმირობა.}} გიგა ლორთქიფანიძემ კი ასე განაცხადა: {{ციტატა|დადგა დრო, ხმამაღლა ვთქვათ, რომ ქართულ თეატრალურ ხელოვნებას ჰყავს სამი საოცარი პიროვნება – [[მარჯანიშვილი, კოტე|კოტე მარჯანიშვილი]], [[სანდრო ახმეტელი]] და ვახტანგ ჭაბუკიანი... ვახტანგ ჭაბუკიანმა სამადლობელო გვითხრა და კიდევ ერთი საოცარი ფრაზა: 'მე მგონია რომ რაღაც გავაკეთე'. როგორ გვჭირდება დღეს მაღალთა თავმდაბლობის ასეთი მაგალითები!...}}

ვახტანგ ჭაბუკიანი გარდაიცვალა 1992 წლის 6 აპრილს, თბილისში. იგი დაკრძალულია [[მთაწმინდის პანთეონი|მთაწმინდისა ქართველ მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში]].

თბილისში არსებობს მისი სახელობის [[ვახტანგ ჭაბუკიანის ქუჩა|ქუჩა]].

==ჯილდოები და აღიარება==
* [[1937]] — [[საპატიო ნიშნის ორდენი]]
* [[1939]] — რსფსრ დამსახურებული არტისტი
* [[1940]] — რსფსრ ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე
* [[1941]] — [[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი]]
* 1941 — პირველი ხარისხის [[სტალინური პრემია]]
* [[1948]] — პირველი ხარისხის [[სტალინური პრემია]]
* [[1950]] — [[სსრკ-ის სახალხო არტისტი]]
* [[1952]] — მეორე ხარისხის [[სტალინური პრემია]]
* [[1958]] — [[ლენინური პრემია]]
* [[1946]], 1950, 1958 და 1990 — [[ლენინის ორდენი]]
* 1939 და [[1966]] — [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]]
* [[1990]] — [[სოციალისტური შრომის გმირი]]

==რესურსები ინტერნეტში==
* {{nplg ბიოგრაფია|00005633|ვახტანგ ჭაბუკიანი}}
* [http://geocinema.ge//ka/persons/5312 ვახტანგ ჭაბუკიანი] — [[ეროვნული ფილმოგრაფია]]
* {{imdb|id=0149356|name=ვახტანგ ჭაბუკიანი}}
* [http://chabukiani.iatp.ge// ცეკვის ჯადოქარი (საიტი)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927031051/http://chabukiani.iatp.ge// |date=2007-09-27 }}

{{DEFAULTSORT:ჭაბუკიანი, ვახტანგ}}
[[კატეგორია:დაბადებული 12 მარტი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1910]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აპრილი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1992]]
[[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]]
[[კატეგორია:თბილისში გარდაცვლილები]]
[[კატეგორია:ქართველი ბალეტმაისტერები]]
[[კატეგორია:ქართველი ქორეოგრაფები]]
[[კატეგორია:სსრკ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:რსფსრ-ის დამსახურებული არტისტები]]
[[კატეგორია:რსფსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწეები]]
[[კატეგორია:ლენინის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:ლენინური პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:სტალინური პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:შრომის წითელი დროშის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:საპატიო ნიშნის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:ვლადიმერ ლენინის დაბადების 100 წლისთავის აღსანიშნავი მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში მამაცური შრომისათვის მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:სოციალისტური შრომის გმირები]]
[[კატეგორია:მთაწმინდის პანთეონში დაკრძალულები]]