იხილეთ წყარო გვერდისთვის მარგარეტ ტეტჩერი

{{ინფოდაფა ლიდერი
| სახელი = მარგარეტ ჰილდა ტეტჩერი<br />Margaret Hilda Thatcher
| სურათი= Margaret Thatcher.png
| სურათის ზომა = 250px
| ხელმოწერა = 
| თანამდებობა დაიკავა = [[4 მაისი]], [[1979]]
| თანამდებობა დატოვა = [[28 ნოემბერი]], [[1990]]
| მონარქი = [[ელისაბედ II]]
| პრემიერ-მინისტრი =
| წინამორბედი= [[ჯეიმზ კალაჰანი]]
| მემკვიდრე   = [[ჯონ მეიჯორი]]
| დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი|1925|10|13|df=y}}
| დაბადების ადგილი= გრენტჰემი, ლინკოლნშირი, [[ინგლისი]]
| გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2013|4|8|1925|10|13}}
| გარდაცვალების ადგილი= [[ლონდონი]], [[ინგლისი]]
| მოქალაქეობა =
| ეროვნება = ბრიტანელი 
| საარჩევნო ოლქი =
| მეუღლე = [[დენის ტეტჩერი]]
| შვილები = ქეროლ ტეტჩერი<br />მარკ ტეტჩერი
| პროფესია = ქიმიკოსი<br />სამართალმცოდნე
| რელიგია = 
| პარტია = [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული პარტია]]
| რიგი =  [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი]]
| რიგი2 = [[ოპოზიციის ლიდერი (გაერთიანებული სამეფო)|ოპოზიციის ლიდერი]]
| თანამდებობა დაიკავა2 = [[11 თებერვალი]], [[1975]]
| თანამდებობა დატოვა2= [[4 მაისი]], [[1979]]
| წინამორბედი2 = [[ედვარდ ჰიტი]]
| მემკვიდრე2 = [[ჯეიმზ კალაჰანი]]
| პრეზიდენტი2=
| პრემიერ-მინისტრი2=
| რიგი3 = [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული პარტიის ლიდერი]]
| თანამდებობა დაიკავა3 = [[11 თებერვალი]], [[1975]]
| თანამდებობა დატოვა3 = [[28 ნოემბერი]], [[1990]]
| წინამორბედი3 = [[ედუარდ ჰიტი]]
| მემკვიდრე3 = [[ჯონ მეიჯორი]]
| პრეზიდენტი3 =
| პრემიერ-მინისტრი3=
| რიგი4 = განათლებისა და მეცნიერების მინისტრი
| თანამდებობა დაიკავა4 = [[20 ივნისი]], [[1970]]
| თანამდებობა დატოვა4 = [[4 მარტი]], [[1974]]
| წინამორბედი4 = ედუარდ შორტი
| მემკვიდრე4 = რეჯინალდ ფრენთისი
| პრეზიდენტი4 =
| პრემიერ-მინისტრი4= [[ედუარდ ჰიტი]]
| რიგი5 = პარლამენტის წევრი ფილჩლიდან
| თანამდებობა დაიკავა5 = [[8 ოქტომბერი]], [[1959]]
| თანამდებობა დატოვა5 = [[9 აპრილი]], [[1992]]
| წინამორბედი5 = სერ ჯონ ქროუდერი
| მემკვიდრე5 = ჰერთლი ბოტი
| პრეზიდენტი5 =
| პრემიერ-მინისტრი5=
}}

[[ფაილი:President Reagan and Prime Minister Margaret Thatcher at Camp David 1986.jpg|thumb|250px|[[რონალდ რეიგანი]] და მარგარეტ ტეტჩერი კემპ დევიდში.]]
ბარონესა '''მარგარეტ ჰილდა ტეტჩერი''' (Margaret Hilda Thatcher, ქალიშვილობაში რობერტსი; დ. [[13 ოქტომბერი]], [[1925]] — გ. [[8 აპრილი]], [[2013]]) — [[გაერთიანებული სამეფო]]ს [[პრემიერ მინისტრი]] [[1979]]-[[1990]] წლებში და ასევე, კონსერვატიული პარტიის ლიდერი [[1975]]-[[1990]] წლებში. ის იყო [[მე-20 საუკუნე|მე-20 საუკუნის]] ყველაზე ხანგრძლივი ვადით არჩეული პრემიერ-მინისტრი და [[2016]] წლამდე ამ პოსტზე ერთადერთი ქალბატონი. [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა ჟურნალისტიკა]] მას ეძახდა „[[რკინის ლედი]]ს“ – მეტსახელს, რომელიც ასოცირდებოდა მის უკომპრომისო პოლიტიკასა და ლიდერობის სტილთან. მან დანერგა პოლიტიკა, რომელიც ცნობილი გახდა, როგორც [[ტეტჩერიზმი]].

თავდაპირველად, მკვლევარი [[ქიმია|ქიმიკოსი]], მოგვიანებით კი [[ბარისტერი]], ტეტჩერი აირჩიეს პარლამენტის წევრად [[ფინჩლი]]დან [[1959]] წელს. [[ედვარდ ჰიტი|ედვარდ ჰიტმა]] დანიშნა ის განათლებისა და მეცნიერების მინისტრად [[1970]] წლის მთავრობაში. 1975 წელს ტეტჩერმა დაამარცხა ჰიტი კონსერვატიული პარტიის ლიდერის არჩევნებში და იქცა ოპოზიციის ლიდერად. ის იყო პირველი ქალი, რომელიც ლიდერობდა ძირითად პოლიტიკურ ძალას გაერთიანებულ სამეფოში. ის გახდა პრემიერ მინისტრი [[1979]] წლის არჩევნებში გამარჯვების შემდეგ.

[[დაუნინგის ქუჩა ნომერი ათი|დაუნინგის ქუჩა ნომერ ათში]] გადასვლის შემდეგ, ტეტჩერმა გამოიგონა პოლიტიკური და ეკონომიკური ინიციატივების სერიები, რათა შემოებრუნებინა ბრიტანეთის დაღმასვლა. მისი პოლიტიკური ფილოსოფია და ეკონომიკური პოლიტიკა ეყრდნობოდა დერეგულაციას(კერძოდ, ფინანსური სექტორის), მოქნილ [[შრომის ბაზარი|შრომის ბაზარს]], სამთავრობო მფლობელობაში მყოფი კომპანიების [[პრივატიზაცია]]სა და [[სავაჭრო კავშირი|სავაჭრო კავშირების]] ძალისა და გავლენის შემცირებას. ტეტჩერის პოპულარობა პირველ წლებში საგრძნობლად მცირდებოდა [[რეცესია|რეცესიისა]] და მაღალი [[უმუშევრობა|უმუშევრობის]] გამო, სანამ [[ეკონომიკის გამოცოცხლება]] არ დაიწყო და [[1982]] წლის [[ფოლკლენდის ომი|ფოლკლენდის ომმა]] არ გაზარდა მისი რეიტინგი მსოფლიო მასშტაბით, რასაც მოჰყვა ხელახალი არჩევა [[1983]] წელს.

ტეტჩერი მესამე ვადითაც აირჩიეს [[1987]] წელს, მაგრამ მისი [[სათემო გადასახადი]] იყო ძალიან არაპოპულარული და მის შეხედულებებს [[ევროპის კავშირი|ევროპულ კავშირზე]] არ იზიარებდნენ მისი კაბინეტის წევრები. ის გადადგა პრემიერის პოსტიდან [[1990]] წლის ნოემბერში.

ტეტჩერის პრემიერობა ყველაზე ხანგრძლივი იყო მე-20 საუკუნეში. გადადგომის შემდეგ დაწერა წიგნი „სახელმწიფოს მართვის ხელოვნება“. [[1992]] წლის ივნისში ბარონესის ტიტული მიანიჭეს. იგი [[ბილდერბერგის კლუბი]]ს მუდმივი წევრი იყო.

გარდაიცვალა [[2013]] წლის [[8 აპრილი|8 აპრილს]].<ref>{{cite web |url= http://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-22067155 |title=BBC News - Ex-Prime Minister Baroness Thatcher dies |date=8 April 2013|work=bbc.co.uk |year=2013 [last update] |accessdate=8 April 2013}}</ref>

==ადრეული ცხოვრება და განათლება==
მარგარეტ ჰილდა რობერტსი დაიბადა [[1925]] წლის [[13 ოქტომბერი|13 ოქტომბერს]], [[ინგლისი|ინგლისის]] პატარა ქალაქ [[გრენტჰემი|გრენტჰემში]] ([[ლინკოლნშირი]]). მარგარეტის მამა იყო ალფრედ რობერტსი, დედა ბეატრის სტეფენსონი. ახალგაზრდა ცოლ-ქმარს გრენტჰემში ორსართულიანი სახლი ჰქონდათ, რომლის პირველი სართული სურსათ-სანოვაგის სათავსოდ გამოიყენებოდა, მეორე სართულზე კი მათი ოჯახი ცხოვრობდა. სწორედ ამ სახლში [[1921]] წლის მაისში დაიბადა მარგარეტ რობერტსის ერთადერთი და - მიურიელი. 4 წლის შემდეგ კი მარგარეტი.

მარგარეტ რობერტსი [[1930]] წლის [[3 სექტემბერი|3 სექტემბერს]] ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლაში შეიყვანეს. [[1936]] წლის ზაფხულში კი კესთვენის გოგონების კერძო სკოლაში გადაიყვანეს. ახალგაზრდა მარგარეტმა [[1941]] წელს [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი|ოქსფორდის უნივერსიტეტში]] ჩაბარება გადაწყვიტა, ამისთვის კი [[ლათინური ენა]] უნდა შეესწავლა. [[1942]] წლის [[დეკემბერი|დეკემბერში]] ოქსფორდის ერთ-ერთ უძველეს კოლეჯში, სამერვილში ჩააბარა მისაღები გამოცდები. პარალელურად ჩააბარა ნოტინჰემის უნივერსიტეტში და ლონდონის უნივერსიტეტის ბედფორდ-კოლეჯში. მარგარეტს სამერვილიდან უარი შემოუთვალეს. საბოლოოდ მან მიზანს მიაღწია და სამერვილში დაიწყო სწავლა.

მარგარეტ რობერტსი ჯერ კიდევ სტუდენტობის პერიოდიდან ჩაება პოლიტიკურ საქმიანობაში და [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი|ოქსფორდის უნივერსიტეტის]] [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატორთა]] ასოციაციის წევრი გახდა. მალე ის ასოციაციის პრეზიდენტად აირჩიეს და ეს მის ცხოვრებაში ერთ-ერთი პირველი დიდი წარმატება იყო. 1947 წელს მარგარეტმა გამოსაშვები გამოცდები ჩააბარა და მეორე კლასის მეცნიერებათა ([[ქიმია]]) ბაკალავრის ხარისხი მიენიჭა.

==პოლიტიკური კარიერა==
[[1959]] წელს ტეტჩერი აირჩიეს პარლამენტის წევრად ფინჩლის საარჩევნო ოლქიდან კონსერვატიული პარტიის წარდგინებით. 1961-1964 წლებში ეკავა პენსიების და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროს საპარლამენტო მდივნის პოსტი. 1970-1974 წლებში იყო განათლების მინისტრი ედუარდ ჰიტის მთავრობაში.

==ოპოზიციაში ყოფნის პერიოდი==
[[1974]] წელს კონსერვატიულ პარტიაში შიდა პოლიტიკური დაპირისპირებანი დაიწყო. წარმოიქმნა რამდენიმე პოლიტიკური ბანაკი, ერთ-ერთ მათგანში კი კიტ ჯოზეფი და მარგარეტ ტეტჩერი აღმოჩნდნენ, რომლებიც მოქმედი პრემიერ-მინისტრის, [[ედუარდ ჰიტი]]ს პოლიტიკას აკრიტიკებდნენ.  ამრიგად საფუძველი ჩაეყარა „ახალი კონსერვატორების" კონცეფციას,  რომელსაც კონსერვატიული პარტიის ახალი კურსი უნდა განესაზღვრა.  [[1975]] წელს კონსერვატიული პარტიის ლიდერი მარგარეტ ტეტჩერი გახდა. 11 თებერვალს<ref name="ReferenceA">იენ დეილი. მარგარეტ ტეთჩერი - როგორც თავად იტყოდა. გამომცემლობა „არტანუჯი", თბილისი, 2015, გვ. 25.</ref> თემთა პალატაში მან შემდეგი სიტყვები წაიკითხა:{{ციტატა|თავი სიზმარში მგონია, როცა ისეთი პიროვნებების გვერდით, როგორებიც ჰაროლდ მაკმილანი, ალეკ დუგლას-ჰოუმი და ედვარდ ჰითი არიან, მარგარეტ ტეტჩერის სახელს და გვარს ვხედავ. თითოეულმა მათგანმა ხელმძღვანელობის თავისი სტილი შემოიტანა და თავისი დიდებული კვალი დატოვა... მინდა, ჩემს გულშემატკივრებს და იმ ადამიანებს, ვისაც ჩემი სჯეროდა და მენდობოდა, ვუთხრა - „გმადლობთ".<ref name="ReferenceA">იენ დეილი. მარგარეტ ტეთჩერი - როგორც თავად იტყოდა. გამომცემლობა „არტანუჯი", თბილისი, 2015, გვ. 25.</ref>}}

==პრემიერ-მინისტრობის პირველი ვადა==
ლეიბორისტების ხელისუფლებაში ყოფნის პერიოდში კონსერვატორებმა ახალი ენერგია მოიკრიბეს და საზოგადოების ნდობა მოიპოვეს. [[1979]] წლის 28 მარტს ირლანდიელმა ექსტრემისტებმა მოკლეს კონსერვატორი ეირი ნივი. მისმა მკვლელობამ ლეიბორისტული ხელისუფლების დასასრული გამოიწვია და იძულებული გახდნენ ვადამდელი არჩევნები დაენიშნათ. [[1979]] წლის 3 მაისს არჩევნებში კონსერვატორებმა დიდი უპირატესობით გაიმარჯვეს. დაუნინგ სთრითის 10 მარგარეტ ტეტჩერმა დაიკავა და ახალი მთავრობა ჩამოაყალიბა. 4 მაისს,  დაუნინგ სთრითის 10-ის კიბეებზე ტეტჩერმა ერთ-ერთ კითხვას ასე უპასუხა:
{{ციტატა|ძალიან საინტერესოა, რომ პატარა ქალაქში, ძალიან მოკრძალებულ ოჯახში მიღებულმა ცოდნამ დღეს არჩევნებში გამამარჯვებინა.<ref>იენ დეილი. მარგარეტ ტეთჩერი - როგორც თავად იტყოდა. გამომცემლობა „არტანუჯი", თბილისი, 2015, გვ. 76.</ref>}}

==ფოლკლენდის კრიზისი და მარგარეტ ტეტჩერი==
მარგარეტ ტეტჩერის [[დიდი ბრიტანეთი]]ს პრემიერ-მინისტრობის პირველი ვადა [[1979]]-[[1983]] წლებში მნიშვნელოვანი პოლიტიკური გარდაქმნების პერიოდია.  დიდი ყურადღება ეთმობა საშინაო პოლიტიკას,  სოციალურ რეფორმებს. პროცესებს დაემთხვა ე.წ.  „ნავთობის შოკი", ვინაიდან ირან-ერაყს შორის მიმდინარე ომს ნავთობზე ფასების გაორმაგება მოჰყვა. დასავლეთ ევროპა უმუშევრობამ მოიცვა,  დიდ ბრიტანეთში [[1981]] წლის თებერვალში უმუშევართა რაოდენობამ 2,4 მილიონს მიაღწია, რაც მოსახლეობის 10%-ს უდრის,  ხოლო ტეტჩერის რეიტინგი 28%-მდე დაეცა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი-უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი, თბილისი, 2012. გვ. 215-216.</ref> შედეგად [[1983]] წლის არჩევნებში ტეტჩერს დამარცხების დიდი შანსი ჰქონდა, მაგრამ მოულოდნელად [[1982]] წელს მოხდა ისეთი მოვლენა, რამაც მოქმედ პრემიერ-მინისტრს შემდგომ ორ არჩევნებში უპირობო გამარჯვება მოუპოვა. [[1982]] წლის 2 აპრილს ბრიტანეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე არგენტინის სამხედრო ძალები ფოლკლენდის კუნძულზე შეიჭრნენ და სამხედრო კონტროლი დაამყარეს. დიდი ბრიტანეთი ახალი გამოწვევის წინაშე დადგა, მას ქვეყნის სუვერენიტეტი უნდა დაეცვა.

ფოლკლენდის კრიზისი [[1982]] წლის 2 აპრილიდან დაიწყო და 14 ივნისს პორტ სტენლში თეთრი დროშის აფრიალებით დასრულდა. მარგარეტ ტეტჩერის მიერ ასე წარმატებით ჩატარებულ საბრძოლო მოქმედებებს არავინ ელოდა და მის მიმართ ნიჰილისტური დამოკიდებულებაც კი იყო, როგორც ბრიტანელებში ისევე ევროპასა და აშშ-ში.<ref name="ReferenceB">დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი, თბილისი, 2012, გვ. 232.</ref> თემთა პალატა  პრემიერ-მინისტრს ფეხზე წამოუდგა, ხოლო მისმა ერთ-ერთმა წევრმა, ინოკ პაუელმა ეს სიტყვები წარმოთქვა: 
{{ციტატა|ტესტმა გვიჩვენა, რომ ლითონი უმაღლესი სინჯისაა ეს სუბსტანცია დრეკადიცაა და ძლიერიც, მტკიცეც და გამძლეც. ემოციებს არ ექვემდებარება, გარდა ამისა, მზად არის სხვადასხვა სახისა და სირთულის ეროვნული საკითხის გადაწყვეტისთვის.<ref name="ReferenceB">დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი, თბილისი, 2012, გვ. 232.</ref>}}

[[1983]] წლის 10 იანვარს, პორტ სტენლის მერიაში, ფოლკლენდის კუნძულებზე ვიზიტისას მარგარეტ ტეტჩერმა თავის გამოსვლაში ასე შეაჯამა ფოლკლენდის ომი:
{{ციტატა|მსოფლიოს მაგალითი ვაჩვენეთ. დავიცავით ის, რაც ჩვენ გვეკუთვნის და ამით იმედი ჩავუსახეთ და შესაძლოა, გზაც გავუკვალეთ მათ, ვინც ოდესმე ამგვარ სიხარულს იგემებს.<ref>იენ დეილი. მარგარეტ ტეტჩერი - როგორც თავად იტყოდა. გამომცემლობა ,,არტანუჯი”, თბილისი, 2015, გვ. 99.</ref>}}
[[2015]] წლის იანვარში ფოლკლენდის კუნძულების დედაქალაქში მარგარეტ ტეტჩერის ბიუსტი გაიხსნა. გახსნის ცერემონიალს ყოფილი პრემიერ-მინისტრის ვაჟი მარკ ტეტჩერი დაესწრო.<ref name="express.co.uk">[http://www.express.co.uk/news/uk/551423/Margaret-Thatcher-Falkland-Islands-statue-tribute-British-Prime-Minister-Argentina მარგარეტ ტეტჩერის ბიუსტის გახსნა ფოლკლენდის კუნძულებზე]</ref>

==პრემიერ-მინისტრობის მეორე ვადა==
მარგარეტ ტეტჩერის პრემიერ-მინისტრობის პირველი ვადა მტკიცე პოლიტიკური ნაბიჯებით გამოირჩეოდა,  მაგრამ ამავდროულად მან დაკარგა საზოგადოების დიდი ნაწილის ნდობა.  ლონდონი,  ბირმინგემი,  ბრისტოლი,  ლივერპული და სხვა დიდი ქალაქები საპროტესტო აქციებმა მოიცვა. დემონსტრანტები ტეტჩერის მთავრობის პროგრამათა სერიას აპროტესტებდნენ.  ყველაფრის მიუხედავად ხელისუფლება დათმობებზე არ წავიდა და ეს ტეტჩერის პოლიტიკის დამახასიათებელი ნიშანი გახდა.  მარგარეტ ტეტჩერის პოლიტიკურ ბედზე უმნიშვნელოვანესი გავლენა მოახდინა ფოლკლენდის კრიზისმა, რომლის შედეგებმა დიდ ბრიტანეთს კვლავ დიდება და მის პრემიერ-მინისტრს ,,რკინის ლედის" სახელი განუმტკიცა. ომის მოგებამ ტეტჩერის პოპულარობა საგრძნობლად გაზარდა,  სწორედ ამიტომ მან მდგომარეობით ისარგებლა და რიგგარეშე არჩევნები დანიშნა,  რისთვისაც ოპოზიცია მოუმზადებელი იყო.  არჩევნების შედეგად [[1983]] წლის 9 ივნისს კონსერვატორებმა პარლამენტში 397 დეპუტატის ადგილი მოიპოვეს. დაიწყო მარგარეტ ტეტჩერის პრემიერ -მინისტრობის მეორე ვადა,  რომელიც [[1983]]-[[1987]] წლებს მოიცავს.

==მარგარეტ ტეტჩერი და საქართველო==
მარგარეტ ტეტჩერი [[1987]] წლის გაზაფხულზე [[სსრკ]]-ში ჩამოვიდა. [[დიდი ბრიტანეთი]]ს პრემიერ მინისტრის ვიზიტის პროტოკოლში [[მოსკოვი]]ს გარდა სხვა ადგილების მონახულებაც იყო დაგეგმილი და ამ მხრივ არჩევანი საქართველოზე შეჩერდა. 1 აპრილს თვითმფრინავი თბილისის აეროპორტში დაეშვა. ტეტჩერთან ერთად თბილისს ეწვია ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჯ. ჰაუ, სსრკ-ში დიდი ბრიტანეთის ელჩი ბ. კარტლაჯა. საპატიო სტუმრებს აეროპორტში დახვდნენ საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე ოთარ ჩერქეზია და მისი პირველი მოადგილე ზ. ჩხეიძე. სტუმარს დამხვედრ პირებთან ერთად ვიზიტის განმავლობაში მასპინძლობას უწევდა საქართველოს კომპარტიის პირველი მდივანი [[ჯუმბერ პატიაშვილი]].<ref name="sputnik-georgia.com">[https://sputnik-georgia.com/actual/20151014/228849595.html "დიდი ადამიანები საქართველოში": მარგარეტ ტეტჩერი]</ref>

„რკინის ლედიმ" საქართველოში ვიზიტისას [[ძველი თბილისი]]ს უბნებში გაისეირნა, გვირგვინით შეამკო უცნობი ჯარისკაცის საფლავი ვაკის პარკში. დიდი ბრიტანეთის პრემიერი, იმ დროისთვის ახალგახსნილ ქორწინების სასახლესაც ეწვია, სადაც ახალგაზრდა მოცეკვავეებმა სტუმრებს 15-წუთიანი წარმოდგენა მოუწყვეს.<ref>{{Cite web |url=http://www.palitravideo.ge/skhvadaskhva/29595-margaret-tetcheris-viziti-thbilisshi-1987-tsels.html |title=მარგარეტ ტეტჩერის ვიზიტი თბილისში 1987 წელს |accessdate=2017-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225025208/https://www.palitravideo.ge/skhvadaskhva/29595-margaret-tetcheris-viziti-thbilisshi-1987-tsels.html |archivedate=2021-02-25 }}</ref>
საპატიო სტუმარმა მოინახულა საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმი. საზეიმო სადილი რუსთაველის გამზირზე, რესტორან "თბილისში გაიმართა, სადაც ტეტჩერის პატივსაცემად ფოლკლორულმა ანსამბლმა „რუსთავმა" იმღერა. მხატვარმა ზურაბ წერეთელმა მარგარეტ ტეტჩერს აკვარელით შესრულებული მისი პორტრეტი გადასცა. სადილზე მარგარეტ ტეტჩერი დაუგეგმავი სიტყვით გამოვიდა:
{{ციტატა|როდესაც მოსკოვის გარდა რომელიმე ადგილის მონახულება შემომთავაზეს, დავფიქრდი, სად წავსულიყავი. რჩევა ვთხოვე ჩემს კოლეგასა და თანაშემწეს, ლორდ ვაითლოუს, რომელიც შარშან პარლამენტის დელეგაციასთან ერთად იმყოფებოდა აქ, და მან მითხრა, რომ არის ერთი ადგილი, სადაც უნდა წავსულიყავი ყოველგვარი ჭოჭმანის გარეშე — ეს საქართველოა, და, აი, მე აქ ვარ. შემიძლია ვთქვა, რომ იგი აბსოლუტურად მართალი იყო... მე თავად დავრწმუნდი თქვენი ქვეყნისა და თქვენი დედაქალაქის არაჩვეულებრივ სილამაზეში. თქვენ, უეჭველია, ყველაზე ძველი ხალხი ხართ საბჭოთა რესპუბლიკებს შორის, თქვენი კულტურა მსოფლიოშია ცნობილი... მე დღეს ვიყავი მცხეთაში და ვიხილე, რომ — თუ შეიძლება ასე ითქვას — დღესაც ჩვენ გზას ტაძარში მივყავართ. მსიამოვნებს განვაცხადო, რომ ბრიტანეთის კონტაქტები საქართველოსთან შორეულ წარსულში დაიწყო. ჩვენს ქვეყნებს აქვთ ტრადიციები, რითიც ვამაყობთ და რასაც წმინდად ვინახავთ. როგორც თქვენ, ისე ჩვენ ჩაის დიდი მოყვარულები ვართ. ჩვენ მფარველიც კი ერთი გვყავს — წმინდა გიორგი.<ref name="sputnik-georgia.com">[https://sputnik-georgia.com/actual/20151014/228849595.html "დიდი ადამიანები საქართველოში": მარგარეტ ტეტჩერი]</ref>}}
როდესაც მარგარეტ ტეტჩერი ლონდონში დაბრუნდა, ჟურნალისტებმა მას ჰკითხეს, თუ რა მოტივები ჰქონდა დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრს, როცა ჩავიდა ყველასთვის უცნობ საქართველოში, რა დაკარგა მან იქ? მარგარეტ ტეტჩერმა უპასუხა: {{ციტატა|მე მინდოდა თვალებში ჩამეხედა იმ ხალხისთვის, რომელმაც ისტორიის განმავლობაში არასდროს იცოდა, თუ რა არის ზიზღი სხვებისადმი<ref name="sputnik-georgia.com">[https://sputnik-georgia.com/actual/20151014/228849595.html "დიდი ადამიანები საქართველოში": მარგარეტ ტეტჩერი]</ref>}}

==პრემიერ-მინისტრობის მესამე ვადა==
[[1987]] წლის არჩევნებში, ეკონომიკური გარდაქმნებისა და საზოგადოების სოციალური უზრუნველყოფის წყალობით კონსერვატორებმა კვლავ გამარჯვება მოიპოვეს.

ტეტჩერის პრემიერ-მინისტრობის პერიოდში მან არაერთი თანამდებობრივი ცვლილება განახორციელა და [[1979]] წლის მინისტრთა კაბინეტიდან, მისი პრემიერ-მინისტრობის დასასრულს არავინ შემორჩენილა. [[1989]] წლის ივლისში ტეტჩერმა ფორინ-ოფისის ხელმძღვანელი ჯეფრი ჰოუვი თანამდებობიდან გადააყენა და თავის მოადგილედ დანიშნა, ხოლო ფორინ-ოფისი 46 წლის ჯონ მეიჯორს ჩააბარა, რომელიც მოგვიანებით ტერჩერის მემკვიდრე აღმოჩნდა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 258-259.</ref> [[1989]] წლის ოქტომბერში თანამდებობიდან გადადგა ფინანსთა მინისტრი ნაიჯელ ლოუსონი, რომლის თანამდებობა ჯონ მეიჯორმა დაიკავა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 259.</ref> ტეტჩერის ბიოგრაფები მეიჯორისადმი ასეთ სიმპატიას მისი პოლიტიკური სისუსტით და შესაბამისად მასზე პრემიერ-მინისტრის მარტივი გავლენით ხსნიან. მალე თანამდებობა ჯეფრი ჰოუვმა დატოვა და კონსერვატიულ პარტიაში ტეტჩერის პოლიტიკით უკმაყოფილოთა ტალღამ იმძლავრა. პრემიერ-მინისტრი იძულებული გახდა კონსერვატორების ლიდერის არჩევნები [[1990]] წლის 20 ნოემბრისთვის დაენიშნა. ამ პერიოდში,  18-20 ნოემბერს იგი პარიზში — განიარაღების შემცირების საკითხთან დაკავშირებული დოკუმენტის ხელის მოსაწერად იმყოფებოდა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 262.</ref> თანაპარტიელები ტეტჩერს კოლეგებთან კავშირის დაკარგვაში, გულგრილობაში,  არაკომპეტენტურობაში ადანაშაულებდნენ.  ტეტჩერს არჩევნების შედეგები პარიზში აცნობეს. მას 204 ხმა აღმოაჩნდა,  მის კონკურენტ მაიკლ ჰეზელტაინს — 152, ხოლო 16-მა თავი შეიკავა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 270.</ref> გამარჯვებისთვის სხვაობა კონკურენტთან 15%-ზე მეტი უნდა ყოფილიყო, ანუ მას 208 ხმა მაინც სჭირდებოდა, რომელზეც სულ 4 ხმა დააკლდა. ამჯერად მარგარეტ ტეტჩერმა გადაწყვიტა მეორე ტურში გამარჯვებისთვის ებრძოლა, თუმცა როგორც ჩანს უკვე გვიანი იყო. მისი მომხრეების ნაწილი თვლიდა, რომ მარგარეტს მეორე ტურში მონაწილეობა აღარ უნდა მიეღო,  ნაწილი კი ბრძოლისკენ მოუწოდებდა. საბოლოოდ პრემიერ-მინისტრმა დაუნინგ-სტრიტზე გამართულ კაბინეტის სხდომაზე დამსწრეებს გადადგომის განცხადება წაუკითხა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 278.</ref> ამჯერად მას მემკვიდრე უნდა აერჩია და დუგლას ჰარდსა და ჯონ მეიჯორს შორის უპირატესობა ამ უკანასკნელს მიანიჭა. განმეორებითი არჩევნები 27 ნოემბერს შედგა და კონსერვატიული პარტიის ახალი ლიდერი და შესაბამისად მარგარეტ ტეტჩერის მემკვიდრე [[ჯონ მეიჯორი]] გახდა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 279.</ref>

დაუნინგ-სტრიტის 10-ში ადმინისტრაციის ყოველი თანამშრომლის დასწრებით გამოსამშვიდობებელი სადილი გაიმართა, ხოლო რამდენიმე დღის შემდეგ ტეტჩერმა იქაურობა ემოციური სიტყვებით,  ცრემლით და აპლოდისმენტების თანხლებით დატოვა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 281-282.</ref>

[[დიდი ბრიტანეთი]]ს ახალ და უახლეს ისტორიაში სამი ვადით არჩეული პრემიერ-მინისტრი არ ყოფილა, ამ მხრივ მარგარეტ ტეტჩერმა კიდევ ერთი რეკორდი მოხსნა.

==პრემიერ-მინისტრობის შემდეგ==
მარგარეტ ტეტჩერისთვის აქტიური პოლიტიკიდან წასვლა არ აღმოჩნდა მარტივი პროცესი. ის მთელი შემდგომი ცხოვრების მანძილზე აქტიურად აფიქსირებდა თავის აზრს მთელ რიგ საკითხებზე, კვლავ აკრიტიკებდა მისი მემკვიდრეების, შემდგომ ბლერის ლეიბორისტული მთავრობის მუშაობას.  ტეტჩერის აზრი კი ყველასთვის გასათვალისწინებელი და ანგარიშგასაწევი იყო. 
===ჯილდოები===
1990 წლის 9 დეკემბერს დედოფალმა ელისაბედ II-მ მარგარეტ ტეტჩერს გადასცა 1902 წელს,  მეფე ედუარდ VII-ს მიერ დაარსებული უმაღლესი ჯილდო — ორდენი „დამსახურებისთვის". ამ ორდენის მფლობელი ბრიტანელთა შორის არ უნდა აღემატებოდეს 24 ადამიანს, მისთვის მისი მინიჭება ბრიტანელი მსახიობის, სერ ლოურენს ოლივიეს გარდაცვალების შემდეგ გახდა შესაძლებელი. 1992 წელს დენის ტეტჩერს  ბარონეტის ტიტული, მარგარეტს კი კესტვენის ბარონესას ტიტული ებოძა და პარლამენტის ზედა, ლორდთა პალატის წევრი გახდა.<ref>დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი. ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი. თბილისი, 2012, გვ. 283-284.</ref>

===ლორდთა პალატაში===
მარგარეტ ტეტჩერმა ლორდთა პალატაში თავისი კუთვნილი ადგილი 1992 წლის 30 ივნისს დაიკავა.

===ავადმყოფობა და გარდაცვალება===

==მარგარეტ ტეტჩერი და ნეოკონსერვატიზმი==
მარგარეტ ტეტჩერის პოლიტიკური ხედვა მთლიანად [[კონსერვატიზმი]]ს პრინციპებზე იყო აგებული. კონსერვატიზმმა,  როგორც ერთ-ერთმა გამოკვეთილმა იდეოლოგიამ ბრიტანულ საზოგადოებაში გარკვეული გარდატეხა განიცადა. [[1970]]-იან წლებში საჭირო შეიქმნა გარკვეული გარდაქმნები დაწყებულიყო თავად კონსერვატიულ პარტიაში და ამ გარდაქმნების მიზეზი ის მტკიცე შენიშვნები იყო, რაც იმდროინდელ მოაზროვნე საზოგადოებას კონსერვატორების მიმართ გააჩნდათ. მაგალითად, ჰაიეკმა თავის ერთ-ერთ ნაშრომში — „რატომ არ ვარ მე კონსერვატორი", მან  აღნიშნა,  რომ კონსერვატორებს აქვთ შიში ცვლილებების მიმართ, უნდობლობა ახლისადმი და ის ზეგავლენას ახდენს მხოლოდ პოლიტიკურ განვითარებაზე და არა მაგისტრალურ მიმართულებებზე.<ref>ომარ გოგიაშვილი. პოლიტიკური იდეოლოგიები. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 2004, გვ. 64.</ref> ჰაიეკის ეს და სხვა მოაზროვნეთა შენიშვნები დასავლური სამყაროს კონსერვატიულმა ნაწილმა დროულად გამოიყენა და გარკვეული ნაკლოვანებანი [[სოციალიზმი]]ს პრინციპების ნაწილის გათვალისწინებით შეითვისა და [[ნეოკონსერვატიზმი]]ს სახელით წარუდგა მსოფლიოს.<ref>ომარ გოგიაშვილი. პოლიტიკური იდეოლოგიები. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 2004, გვ. 67-76.</ref>

დიდ ბრიტანეთში [[ნეოკონსერვატიზმი]]ს თვალსაჩინო წარმომადგენელია მარგარეტ ტეტჩერი, ხოლო აშშ-ში [[რონალდ რეიგანი]]. ტეტჩერის პოლიტიკური ხედვაც ამ პრინციპებზე იქნა აგებული, რაც ინდივიდისა და სახელმწიფოს ურთიერთდამოკიდებულებაში უპირატესობას სახელმწიფოს ანიჭებს და ამას ინდივიდებისვე კეთილდღეობის საჭიროებით ხსნის. ტეტჩერისეული პერიოდი დიდი ბრიტანეთის ისტორიაში კრიზისული სიტუაციების ეფექტური დაძლევით და ეკონომიკის მძლავრი აღმავლობით ხასიათდება. მკვლევართა აზრით XX საუკუნის 70-იან წლებში სწორედ კონსერვატორებმა შეძლეს ეპასუხათ იმდროინდელი საზოგადოების მოთხოვნებისთვის და დიდი პერიოდით ჩაენაცვლებინათ მემარცხენე იდეოლოგიები. ამ მხრივ მსოფლიო პოლიტიკაში დიდია მარგარეტ ტეტჩერის როლი და ნეოკონსერვატიზმის დამამკვიდრებელთა შორის იგი ისეთ პოლიტიკოსთა შორისაა,  როგორიცაა [[რონალდ რეიგანი]] [[აშშ]]-ში,  [[ჰელმუტ კოლი]] [[გერმანია]]ში და ა.შ.<ref>ომარ გოგიაშვილი. პოლიტიკური იდეოლოგიები. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 2004, გვ. 76.</ref>

==მარგარეტ ტეტჩერი ხელოვნებაში==
მარგარეტ ტეტჩერის პოლიტიკური ფიგურა შეუმჩნეველი არც ხელოვნებაში დარჩენილა. იგი იმ იშვიათ მოღვაწეთაგანია,  რომელმაც სიცოცხლეშივე პოვა ასახვა ხელოვნების სხვადასხვა მიმართულებაში.  ტეტჩერის სიცოცხლეშივე შეიქმნა და საზეიმოდ გაიხსნა არაერთი ძეგლი,  ბიუსტი,  დაიხატა პორტრეტები და გამოიფინა სახელმწიფო დაწესებულებებსა,  თუ გალერეებში.  გადაიღეს ფილმი,  რომელსაც პერსონაჟივით დიდი წარმატება ხვდა წილად.  მარგარეტ ტეტჩერის პერსონისადმი ინტერესი კვლავ გრძელდება.

===მარგარეტ ტეტჩერი და ქანდაკებები===
მარგარეტ ტეტჩერის ბრინჯაოს ქანდაკება გაერთიანებულ სამეფოში, ვესტმისტერის სასახლეში, სერ [[უინსტონ ჩერჩილი]]ს ქანდაკების მოპირდაპირე მხარეს [[2007]] წლის 21 თებერვალს ოფიციალურად გაიხსნა. გახსნას თავად ყოფილი პრემიერ-მინისტრიც დაესწრო. „რკინის ლედის" ამ ქანდაკების ავტორია მოქანდაკე ენტონი დუფორტი. £80,000-ის ღირებულების ბრინჯაოს ქანდაკება 2,23 მეტრია და 451 კილოგრამს იწონის.<ref>[http://uk.mobile.reuters.com/article/idUKL2129484920070221 მარგარეტ ტეტჩერის ძეგლი ვესტმისტერის სასახლეში]</ref>

მარგარეტ ტეტჩერის ბრინჯაოს ქანდაკება აშშ-ში, მიჩიგანის შტატში, ჰილსდეილის კოლეჯში [[2008]] წელს დაიდგა. მისი ავტორია ბრიუს ვოლფი, რომელმაც ქანდაკებაზე მუშაობა 2007 წელს დაიწყო.<ref>[http://www.toledoblade.com/World/2013/04/10/Sculpture-in-Hillsdale-among-few-worldwide.html მარგარეტ ტეტჩერის ძეგლი ჰილსდეილის კოლეჯში]</ref>

მარგარეტ ტეტჩერის ბრინჯაოს ბიუსტი გაერთიანებულ სამეფოში, ფოლკლენდის კუნძულებზე, სტენლიში 2015 წლის 11 იანვარს საზეიმოდ გაიხსნა. ფოლკლენდის ომის მთავარი მონაწილის ბრინჯაოს ფიგურის დადგმა £40,000 დაჯდა და მისი ავტორია მოქანდაკე სტივ მესამი. სტენლიში, ყოფილი პრემიერ-მინისტრის ბიუსტის გახსნას მისი ვაჟი — სერ მარკ ტეტჩერი დაესწრო.<ref name="express.co.uk"/>

===მარგარეტ ტეტჩერი და ფერწერა===

===მარგარეტ ტეტჩერი და ფილმოგრაფია===
„რკინის ლედი" — ასე ეწოდება ბრიტანულ-ფრანგულ ბიოგრაფიულ დრამას,  რომლის პრემიერაც [[2011]] წლის 30 დეკემბერს შედგა.  ფილმის რეჟისორია ფილიდ ლოიდი, სცენარის ავტორი ები მორგანი.  მარგარეტ ტეტჩერის როლს ასრულებს მსახიობი [[მერილ სტრიპი]]. აგრეთვე მონაწილეობენ: ჯიმ ბროდბენტი,  ალექსანდრა როუჩი,  ჰარი ლოიდი,  ოლივია კოლმენი და სხვები.  ფილმის ბიუჯეტია 10,6 მილიონი აშშ დოლარი. ფილმში განსახიერებული მარგარეტ ტეტჩერის როლისთვის მერილ სტრიპმა მიიღო „ოქროს გლობუსის" პრემია და ამერიკული კინო აკადემიის უმაღლესი ჯილდო — ,,[[ოსკარი]]" ქალის მთავარი როლის საუკეთესოდ შესრულებისთვის.  ფილმმა აგრეთვე მიიღო „ოსკარი" საუკეთესო გრიმისათვის,  რომელიც მერის ლენგენს ეკუთვნოდა.<ref>[http://srulad.com/movie/800-the-iron-lady-rkinis-ledi.html ფილმი ,,რკინის ლედი"]</ref>

„ექვსი ტეტჩერი" — ასე ეწოდება ტელეკომპანია BBC-ის ბრიტანულ სერიალ „შერლოკის" მეოთხე სეზონის პირველ ეპიზოდს. მისი პრემიერა 2017 წლის 1 იანვარს შედგა. რეჟისორია რეიჩელ ტალალეი, ხოლო სცენარის ავტორი მარკ გეტისი.<ref>[http://m.imdb.com/title/tt3538760/ სერიალ „შერლოკის ეპიზოდი „ექვსი ტეტჩერი"]</ref>

==ლიტერატურა==
* იენ დეილი.  მარგარეტ ტეთჩერი - როგორც თავად იტყოდა.  გამომცემლობა ,,არტანუჯი", თბილისი,  2015.
* დიმიტრი მედვედევი. ტეტჩერი - უცნობი მეგი.  ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი,  თბილისი,  2012.

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons|Margaret Hilda Thatcher|მარგარეტ ტეტჩერი}}
{{ვიკიციტატა}}
* [http://www.margaretthatcher.org/ მარგარეტ ტეტჩერის ფონდი]
* {{Imdb|0857137}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო|2}}

{{გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები}}

{{DEFAULTSORT:ტეტჩერი, მარგარეტ}}
[[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი პოლიტიკოსი ქალები]]
[[კატეგორია:ცივი ომის ლიდერები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი პოლიტიკოსები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები]]
[[კატეგორია:ქალი პრემიერ-მინისტრები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 13 ოქტომბერი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1925]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 8 აპრილი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 2013]]
[[კატეგორია:მარგარეტ ტეტჩერი]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ანგლიკანები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი ქალი მწერლები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი მწერლები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ქალი მეცნიერები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ანტიკომუნისტები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ქალი იურისტები]]
[[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს კონსერვატიული პარტიის პრემიერ-მინისტრები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ანგლიკანები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ანტიკომუნისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ავტობიოგრაფები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ქიმიკოსები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი მეთოდისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი არამხატვრული მწერლები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ქალი ქიმიკოსები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ქალი იურისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ქალი მწერლები]]
[[კატეგორია:ფემინიზმის ქალი კრიტიკოსები]]
[[კატეგორია:ლონდონის სამეფო საზოგადოების ქალი წევრები]]