იხილეთ წყარო გვერდისთვის პოლონური ენა

{{ინფოდაფა ენა
| სახელი = პოლონური ენა 
| თვითდასახელება = Język polski<br /><small>Polszczyzna</small>
| რაოდენობა = 43 მლნ.<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=pol|title=Polish|publisher=Ethnologue|accessdate=2008-01-29}}</ref> 
| ქვეყნები = [[პოლონეთი]], [[ბელარუსი]], [[უკრაინა]], [[ჩეხეთი]], [[ლიტვა]]
| კლასიფიკაცია = [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპული ოჯახი]]:
::[[სლავური ენები|სლავური]]
:::[[დასავლეთსლავური ენები|დასავლეთსლავური]]
::::'''პოლონური'''
| დამწერლობა = [[ლათინური ანბანი|ლათინური]] ანბანის პოლონური ვარიანტი
| სტატუსი = {{POL}}<br />{{EUR}}

არეგულირებს: [[პოლონური ენის საბჭო]]
| კოდები = ISO 639-1: pl <br />ISO 639-2: pol <br />ISO/FDIS 639-3: pol
|კოდი =pl
}}

[[ფაილი:Polish-alphabet.png|thumb|პოლონური ანბანი]]

[[ფაილი:Languages of CE Europe-3.PNG|thumb|300px|ცენტრალური აღმოსავლეთ ევროპის ენები და დიალექტები (პოლონური ენის მეტ-ნაკლები გავრცელების არეალი აღნიშნულია მუქი მწვანე ფერით)]]

'''პოლონური ენა''' (პოლონურად język polski ან polszczyzna) — [[პოლონელები]]ს ენა, მიეკუთვნება [[დასავლეთსლავური ენები|დასავლეთსლავური ენების ჩრდილოურ ჯგუფს]] და წარმოადგენს [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპულ ენათა ოჯახის]] ერთ-ერთ ქვეჯგუფს.

დასავლეთსლავური ენების ამ (ჩრდილოურ) ჯგუფს ლეხური, ან ლახური ენების ჯგუფსაც უწოდებენ. პოლონური ენათესავება [[კაშუბური ენა|კაშუბურ]], [[ჩეხური ენა|ჩეხურ]], [[სლოვაკური ენა|სლოვაკურ]] და [[სორბული ენა|სორბულ ენებს]]. ეს უკანასკნელი (სორბული ენა) კი წარმოადგენს [[გერმანია|გერმანიაში]] მცხოვრებ [[ეროვნული უმცირესობა|ეროვნულ უმცირესობათა]] ენას. 38 მილიონ პოლონურად მოლაპარაკეს ემატება დაახლ. 15–18 მლნ. საზღვარგარეთ მცხოვრები. პოლონურენოვანი მოსახლეობის დიდი რიცხვი მოდის უპირველეს ყოვლისა რუსეთზე, ლიტვაზე, ბელარუსზე, უკრაინაზე და ყოფილი სსრკ-ს ტერიტორიაზე წარმოქმნილ თუ აღმდგარ სხვა სახელმწიფოებზე, ასევე ჩეხეთზე. პოლონელთა საკმაოდ მოზრდილი რაოდენობა ცხოვრობს [[კანადა|კანადაში]], [[ირლანდია|ირლანდიაში]], [[არგენტინა|არგენტინასა]] და [[ავსტრალია|ავსტრალიაში]]. რიცხობრივად მნიშვნელოვანი პოლონური ეროვნული უმცირესობაა [[აშშ|შეერთებულ შტატებში]], სადაც დაახლ. 6–10 მლნ. პოლონელი უნდა ცხოვრობდეს. პოლონელები ცხოვრობენ ასევე [[გერმანია|გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკაში]], [[ბრაზილია|ბრაზილიასა]] და [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].

პოლონურ ენას აქვს [[დიალექტი|დიალექტები]]: დიდპოლონური (ველიკოპოლსკი), მცირე პოლონური (მალოპოლსკი), მაზოვური, [[სილეზიური ენა|სილეზიური]] ან შლეზიური და [[კაშუბური ენა|კაშუბური]]. ეს უკანასკნელი მხოლოდ პოლონეთშია მიჩნეული დიალექტად, ხოლო პოლონეთის საზღვრებს გარეთ მცხოვრები და მოღვაწე [[სლავისტიკა|სლავისტები]], [[პოლონისტიკა|პოლონისტები]] კაშუბურს ცალკე [[ენა]]დ განიხილავენ.

პოლონური ენის ისტორიული განვითარების ყველაზე გავრცელებული (მიღებული) პერიოდიზაციაა: 
: 1. ძველპოლონური - [[1500]] წლამდე, 
: 2. საშუალოპოლონური - [[XVI საუკუნე|XVI ს.]]-დან [[XVIII საუკუნე|XVIII ს.]]-ის მეორე ნახევრამდე, 
: 3. ახალპოლონური - [[XVIII საუკუნე|XVIII ს.]]-ის მეორე ნახევრიდან.

პოლონური დამწერლობა ლათინურ ანბანს ემყარება. 
უძველესი წერილობითი ძეგლია „სვენტოქშის ქადაგებანი“, რომელიც XIV ს-ის შუა წლებით თარიღდება.

== ფონეტიკა ==

პოლონური ენის შესწავლის უცხოელ მსურველთ ეს [[ენა]] თავისი სირთულით ჯერ კიდევ [[ორთოგრაფია|ორთოგრაფიისა]] და [[ორთოეპია|ორთოეპიის]] წესების დაუფლებისას გაუჩენს საზრუნავს. პოლონური ენის [[ფონეტიკა]] და [[ფონოლოგია]] ხასიათდება მრავალმხრივობით, კომპლექსურობით და გასაოცარი დიფერენცირებულობით, რომელიც ერთ რთულ სისტემად შეიკვრის.  
 
=== ანბანი ===

(აქ და მთელს ტექსტში, თანხმოვნის შემდეგ დასმული არქაულ-ქართული '''ჲ'''-ს მეშვეობით აღვნიშნავთ თანხმოვნის დარბილებას.)
: '''1'''. პოლონური ენა გამოიყენებს ლათინურ ანბანის 32 [[ასო|ასო-ნიშანს]]: 
: '''a''', '''ą''', '''b''', '''c''', '''ć''', '''d''', '''e''', '''ę''', '''f''', '''g''', '''h''', '''i''', '''j''', '''k''', '''l''', '''ł''', '''m''', '''n''', '''ń''', '''o''', '''ó''', '''p''', '''r''', '''s''', '''ś''', '''t''', '''u''', '''w''', '''y''', '''z''', '''ź''', '''ż'''.
: ე.წ. '''პოლონურ დანამატს''' წარმოადგენს [[დიაკრიტიკული ნიშნები|დიაკრიტიკული ნიშნებით]] განვრცობილი შემდეგი [[ასო|ასოები]]: '''ą''', '''ć''', '''ę''', '''ł''', '''ń''', '''ó''', '''ś''', '''ź''', '''ż'''.
: ასო-ნიშნები '''q''', '''v''' და '''x''' არ აქვს პოლონურს და მათ გამოყენებენ უცხო წარმომავლობის [[საკუთარი სახელი|საკუთარ სახელებში]].
: '''2'''. ცალკეული [[ბგერა|ბგერები]] გადმოიცემა ორი ასო-ნიშნისაგან შემდგარი ასოთშეთანხმებების მეშვეობით: 
:: '''ა)''' '''i'''-სთან შეთანხმებები (შესაძლებელია მხოლოდ ხმოვნების წინ.): '''si''' – ['''შჲ'''], '''zi''' – ['''ჟჲ''' ], '''ci''' – ['''ჩჲ'''], '''ni''' – ['''ნჲ'''] იმავე ბგერებს წარმოადგენენ, როგორსაც '''ś''' – ['''შჲ'''], '''ź''' – ['''ჟჲ'''], '''ć''' – ['''ჩჲ'''], '''ń''' – ['''ნჲ''']; ასევე '''dz''' – ['''ჯჲ''']  და '''dź''' – ['''ჯჲ'''] წარმოადგენს ერთსადაიმავე ბგერას.
: '''pi''', '''bi''', '''fi''', '''wi''', '''mi''', '''ki''', '''gi''' ასევე '''hi''' და '''ch''' წარმოადგენენ [[პალატალიზაცია|პალატალიზებულ]] შესატყვისებს ბგერებისა '''p''', '''b''', '''f''', '''w''', '''m''', '''k''', '''g''' ასევე '''h'''-სა და '''ch'''-სი.  
:: '''ბ)''' ასოთშეთანხმებები '''z'''-სთან: '''sz''' - ['''შ'''], '''cz''' - ['''ჩ'''] არის '''s''' და '''c''' თანხმოვნების ალვეოლარული შესატყვისები; '''rz''' – ['''ჟ'''] შეესაბამება  თანხმოვან '''ż'''-სთან ['''ჟ'''] ანდა ასოთშეთანხმება '''sz'''-სთან ['''შ'''].
:: '''გ)''' ასოთშეთანხმება '''d'''-სთან გამოიყენება მღიერი თანხმოვნებისათვის: '''dz'''-['''ძ'''], '''dź'''-['''ჯ'''], '''dż'''-['''ჯ''']
:: '''დ)''' '''ch''' და '''h''' ერთი და იმავე ბგერის ორი გრაფიკული ვარიანტია.

==== ხმოვნები ====

: '''3.''' პოლონური არ განასხვავებს გრძელ და მოკლე [[ხმოვანი|ხმოვნებს]]. პოლონური ხმოვნების კლასიფიკაცია შემდეგი [[კრიტერიუმი|კრიტერიუმების]] მიხედვით ხდება:
:: '''ა''') '''[[ენა|ენის]] ჩართულობის მიხედვით''' არტიკულაციის პროცესში, ანუ იმის მიხედვით, თუ  ენის რომელი ნაწილი – '''წინა''' თუ '''უკანა ენაა''' ჩაბმული  [[არტიკულაცია|არტიკულაციის]] პროცესში.
:: '''ბ''') '''პირის ღრუს ღიაობის მიხედვით''' არტიკულაციის პროცესში, ანუ იმის მიხედვით, როგორაა ღია პირის ღრუ – '''ფართოდ''', '''საშუალოდ''' თუ '''ვიწროდაა''' გაღებული არტიკულირებისას.
:: '''გ''') '''ცხვირის ღრუს ჩართულობის მიხედვით''' არტიკულაციის პროცესში, ანუ იმის მიხედვით, წარმოთქმა '''ნაზალურია''' (ცხვირისმიერი) თუ '''ორალური''' (პირისმიერი).

ვიწრო ღიაობის ორალური წინაენისმიერი '''i'''/'''y''' და უკანაენისმიერი '''u'''/('''ó''') ხმოვნები .

საშუალო ღიაობის ორალური წინაენისმიერი '''e''' და უკანაენისმიერი '''o''' ხმოვნები.<br />
საშუალო ღიაობის ნაზალური ხმოვნები  წინაენისმიერი '''ę''' და უკანაენისმიერი '''ą'''. <br />
  
ფართო ღიაობის ორალური ხმოვანი მხოლოდ ერთია '''a'''.

: '''4.''' '''ორალური''' (პირისმიერი) '''ხმოვნები''' '''e''', '''a''', '''o''' დაახლოებით ქართულის მსგავსად წარმოითქმის  '''e''' როგორც სიტყვაში '''„ეს“''', '''a''' როგორც სიტყვაში '''„არა“''', '''o''' როგორც სიტყვაში '''ორი''', ხოლო ხმოვანი '''u''' კი როგორც '''„უმი“'''; მიუხედავად იმისა, რომ ეს [[ბგერა]] ძირითადად გრაფიკული '''u'''-თი გამოიხატება, არის შემთხვევები, როცა იგი ხმოვან '''o'''-ს უთმობს ადგილს და ასე ვიღებთ [[დიაკრიტიკული ნიშნები|დიაკრიტიკული]] გაფორმების ასო-ნიშანს '''ó''', რომელიც წარმოითქმის როგორც ქართული '''უ''' (მაგ.; ''pokój'' [პოკ'''უ'''ჲ] <=> ''pokoje'' [პოკოჲე]).

ხმოვნების '''i'''-სა და '''y'''-ს წარმოთქმა (არტიკულაცია) განსხვავდება ერთმანეთისაგან: '''i'''-ს წარმოთქვამთ როგორც ქართულ '''ი'''-ს, ხოლო '''y''' ხმოვნის წარმოსათქმელად კი [[ენა|ენას]] მინიმალურად ავწევთ, საარტიკულაციო აპარატს მოვამზადებთ ქართული [[ბგერა]] '''ე'''-ს წამოსათქმელად, მაგრამ არ წარმოვთქვამთ მას, არამედ ვაფიქსირებთ პირს მოლოდ ამ მდგომარეობაში თითქოს მას წარმოვთქვამდეთ და ვამბობთ '''ი'''-ს. სხვა  სლავური ენებიდან '''y''' ძალიან ჰგავს რუსულ '''ы'''-ს. '''i''' ყოველთვის რბილი თანხმოვნების შემდეგ გვხვდება პოლონურში, ხოლო '''y''' ყოველთვის მაგარ თანხმოვნებს მოსდევს. გარდა ამისა, '''y'''-თი არასდროს არ იწყება პოლონური სიტყვა, '''i'''-თი კი საკმაოდ ხშირად.

: '''5.''' '''ნაზალური''' (ცხვირისმიერი) '''ხმოვნები''' პირისმიერი ხმოვნებისთვის დამახასიათებელი თვისებების გარდა დამატებით ცხვირისმიერ არტიკულაციასაც ითავსებენ,  რომელიც ხორციელდება წარმოსათქმელი ხმოვნის გაჟღერებისას [[სასა|რბილი სასის]] დაწევით.

==== თანხმოვნები ====

: '''6.''' პოლონურ თანხმოვანთა კლასიფიკაცია ხდება შემდეგი კრიტერიუმების საფუძველზე:
:: '''ა)''' '''არტიკულაციის ადგილი''' (ანუ [[ლაბიალური]]ა, [[დენტალური]], [[ალვეოლარული]], [[პალატალური]] და [[ველარული]] თანხმოვანი). 
:: '''ბ)''' '''არტიკულაციის გვარობა''' (ანუ [[ექსპლოზივი|ექსპლოზივები]], [[სპირანტი|სპირანტები]], [[ალვეოლარი|ალვეოლარები]], [[პალატალი|პალატალები]], [[ნაზალი|ნაზალური]] და [[ლიკვიდა|ლიკვიდური]] სპირანტები).

გარდა თანხმოვნებისა პოლონურს აქვს ასევე ორი '''ნახევარხმოვანი''': '''j''' და  '''ł''' (ეს უკანასკნელი ძალიან ჰგავს ქართულ '''უ'''-ს, მაგრამ ბევრი ფონეტისტი ამ ბგერას კიდევ უფრო ამსგავსებს ინგლისურ '''w'''-ს, თავისი მკვეთრადგამოხატული [[ბილაბიალი|ბილაბიალურობისა]] გამო.)

===== ექსპლოზივები =====

: ყრუ ექსპლოზივები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: '''p'''.
::: რბილი: '''pi'''.
:: დენტალური: '''t'''.
:: ალვეოლარული: არ არსებობს.
:: პალატალური: არ არსებობს.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: '''k'''.
::: რბილი: '''ki'''.

: მჟღერი ექსპლოზივები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: '''b'''.
::: რბილი: '''bi'''.
:: დენტალური: '''d'''.
:: ალვეოლარული: არ არსებობს.
:: პალატალური: არ არსებობს.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: '''g'''.
::: რბილი: '''gi'''.

===== სპირანტები =====

: ყრუ სპირანტები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: '''f'''.
::: რბილი: '''fi'''.
:: დენტალური: '''s'''.
:: ალვეოლარული: '''sz''' / '''rz'''.
:: პალატალური: '''ś''' / '''si'''.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: '''h''' / '''ch'''.
::: რბილი: '''hi''' / '''chi'''.

: მჟღერი სპირანტები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: '''w'''.
::: რბილი: '''wi'''.
:: დენტალური: '''z'''.
:: ალვეოლარული: '''ż''' / '''rz'''.
:: პალატალური: '''ź''' / '''zi'''.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.

===== აფრიკატები =====
 
: ყრუ აფრიკატები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.
:: დენტალური: '''c'''.
:: ალვეოლარული: '''cz'''.
:: პალატალური: '''ć''' / '''ci'''.
:: ველარული '''↓''' 
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.

: მჟღერი აფრიკატები:
:: ლაბიალური '''↓''' 
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.
:: დენტალური: '''dz'''.
:: ალვეოლარული: '''dż'''.
:: პალატალური: '''dź''' / '''dzi'''.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.

===== სონანტები =====

: ცხვირისმიერი სონანტები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: '''m'''.
::: რბილი: '''mi'''.
:: დენტალური: '''n'''.
:: ალვეოლარული: არ არსებობს.
:: პალატალური: '''ń''' / '''ni'''.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.

: ლიკვიდა სონანტები:
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.
:: დენტალური: არ არსებობს.
:: ალვეოლარული: '''r, l'''.
:: პალატალური: არ არსებობს.
:: ველარული '''↓''' 
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.

===== ნახევარხმოვნები =====

: ყრუ და მჟღერი ნახევარხმოვნები არ არსებობს.
:: ლაბიალური '''↓'''
::: მაგარი: არ არსებობს.
::: რბილი: არ არსებობს.
:: დენტალური: არ არსებობს.
:: ალვეოლარული: არ არსებობს.
:: პალატალური: '''j'''.
:: ველარული '''↓'''
::: მაგარი: '''ł(u)'''.
::: რბილი: არ არსებობს.

==== თანხმოვანთა წარმოთქმის ზოგი თავისებურებანი ====
: '''7.''' თანხმოვანთა [[ორთოეპია]].
:: '''p''', '''t''', '''k:''' ყრუ არა ასპირირებული თანხმოვნები.
:: '''b''', '''d''', '''g:''' მჟღერი თანხმოვნები.
:: '''f''', '''s''', '''sz:''' ყრუ სპირანტები.
:: '''h'''/'''ch:''' ყრუ სპირანტი.
:: '''w''', '''z''', '''ż'''/'''rz:''' მჟღერი სპირანტები.
:: '''c''', '''cz:''' ყრუ აფრიკატები.
:: '''dz''', '''dż:''' მჟღერი აფრიკატები.
:: '''m''', '''n''', '''l:'''  შესაბამება ქართულ ბგერებს.
:: '''r:''' ალვეოლარული წინაენისმიერი ბგერა.
:: '''j:''' ნახევარხმოვანი.
:: '''ł'''/'''u:''' ნახევარხმოვანი. ბილაბიალური '''ლ'''.
:: '''ś'''/'''si''', '''ź'''/'''zi:''' პალატალური სპირანტები.
:: '''ć'''/'''ci:''' აფრიკატები (სპირანტების არტიკულაციის ადგილის მიხედვით.)
:: '''dź'''/'''dzi:''' შეესაბამება '''ś'''/'''si''', '''ź'''/'''zi'''.
:: '''ń:''' პალატალური ნაზალი; დენტალურ '''n'''-სთან ისეთივენაირია, როგორც '''ś'''/'''si ბგერა-ასო s'''-სთან.

==== პალატალიზებული თანხმოვნები ====

: '''8.''' პოლონური '''ენა''' იცნობს ლაბიალური და ველარული თანხმოვნების ორ, [[პალატალიზაცია|პალატალიზებულ]] და არაპალატალიზირებულ რიგს.
:: '''1.''' პალატალიზებული თანხმოვნები: '''pi''', '''bi''', '''fi''', '''wi''', '''mi''', '''ki''', '''gi''', '''hi'''/'''chi'''.
:: '''2.''' არაპალატარიზებული თანხმოვნები: '''p''', '''b''', '''f''', '''w''', '''m''', '''k''', '''g''', '''h'''/'''ch'''.
პალატალიზებულ თანხმოვნებს რთული [[არტიკულაცია]] აქვთ. გარდა ძირითადი არტიკულაციისა, რომელიც შესაბამის არაპალატალიზულ თანხმოვნებს ტიპურად ახასიათებს (როგორიცაა ორივე, ზედა და ქვედა ტუჩის ნაწილების დახურვა, ან ურთიერთმიახლოვება: '''p''', '''b''', '''m''';), ქვედა ტუჩის მიახლოვება წინა კბილებთან: '''f''', '''w'''; ენის ზურგის მიახლოვება რბილ სასასთან: '''k''', '''g''', '''h'''/'''ch'''), კიდევ ერთი დამატებითი არტიკულაცია  ხორციელდება: ენის შუა ნაწილის აწევა მაგარი სასის მიმართულებით. პალატალიზებულ ველარებს არაპალატალიზებულთა მიმართ რამდენადმე წინ წაწეული საარტიკულიო ადგილი აქვთ.

პოლონურ ენაში პალატალიზებულ და არაპალატალიზებულ თანხმოვანთა დიფერენცირება აუცილებულია, რადგან მთელ რიგ შემთხვევებში  მხოლოდ ამ განსხვავების საფუძველზეა შესაძლებელი ორი სხვადასხვა მნიშვნელობის მქონე [[სიტყვა|სიტყვის]] (მაგრამ მეტად მსგავსი ჟღერადობის სიტყვაფორმის) ერთმანეთისაგან გარჩევა. <br />
: მაგ.; '''p'''asek („ქამარი“, „სარტყელი“) – '''pi'''asek („ქვიშა“), '''b'''ada (ის (გამო)იკვლევს; „გამოკვლევა“) – '''bi'''ada! (ვაიმე!), '''w'''ał („ვეშაპი“) – '''wi'''ał („ბერვა“, „ფრიალი“), '''m'''ały („პატარა“, „მცირე“) – '''mi'''ały (მათ ჰქონდათ; „ქონა“, „ყოლა“), sza'''fę''' [''szafe''] („კარადა“ ბრალდებით ბრუნვაში = კარადა'''ს'''), sza'''fi'''e („კარადა“ მიცემითში, ან ლოკატივში), dro'''gę''' [''droge''] („გზა“ ბრალდებით ბრუნვაში = გზა'''ს'''), dro'''gi'''e („ძვირი“).

==== თანხმოვანთა მართლწერის წესები ====

: '''9.''' პალატალური თანხმოვნები გრაფიკულად შემდეგნაირად გამოისახება:
:: '''ა)''' '''ś, ź, ć, dź, ń.'''
თუ ეს ასო-ნიშნები სიტყვის ბოლოში, ან თანხმოვნების წინ დგას. <br />
: მაგ.; kto'''ś''' (ვინმე), ma'''ź''' (საცხი, საპოხი), da'''ć''' (მიცემა), cho'''dź'''! (მოდი!), dło'''ń''' (ხელისგული), gro'''ź'''ny (საშიში), '''ć'''ma (ღამის პეპელა), '''dź'''ięk (ბგერა), pa'''ń'''stwo (სახელმწიფო);
:: '''ბ)''' '''si, zi, ci, dzi, ni.'''
ხმოვნების წინ გარდა ხმოვან '''i'''-ისა. <br /> 
: მაგ.; '''si'''ano (თივა), '''zi'''arno (პურის კაკალი), '''ci'''eń (ჩრდილი), '''dz'''ielo (საქმე, საქციელი, ნახელავი), to'''ni'''e (დამხრჩვალი);
:: '''გ)''' რაკი ხმოვან '''i'''-ის წინ მხოლოდ [[პალატუმი|პალატალური]], ან [[პალატალიზაცია|პალატალიზებული]] თანხმოვნები შეიძლება შეგვხვდეს, თანხმოვნების პალატალურობა '''i'''-ის წინ ცალკე გრაფიკულად არ აღინიშნება. ასეთი [[სიტყვა|სიტყვები]] ერთი პალატალური [[თანხმოვანი|თანხმოვნით]] იწყება ხოლმე.
: მაგ.; '''si'''ny (ლურჯი), '''zi'''ma (ზამთარი), '''ci'''chy (წყნარი), '''dzi'''wny (უცნაური, ახირებული), '''ni'''c (არაფერი).

: '''10.''' პალატალური თანხმოვნები მხოლოდ ხმოვნების წინ გვხვდება და ისინი შემდეგნაირი ასოთშეთანხმებებით გადმოიცემა:
:: '''ა)''' ხმოვნების წინ (გარდა '''i'''-სა) '''pi, bi, fi, wi, ki, gi, hi/chi'''.
: გვხვდება ისეთ [[სიტყვა|სიტყვებში]] როგორიცაა მაგ,; '''pi'''es (ძაღლი), '''bi'''ały (თეთრი), '''fi'''ołek (ია), '''wi'''em (ვიცი), '''mi'''asto (ქალაქი), '''ki'''edy (როდის), '''gi'''ąć (მოღუნვა, მოხრა რაიმესი), '''hi'''ena (აფთარი).
:: '''ბ)''' ხმოვანი '''i'''-ს წინ თანხმოვნების [[პალატალიზაცია]] ცალკე არ აღინიშნება.
: მაგ,; '''pi'''sać (წერა, წერდე რამეს), '''bi'''ć ((და)რტყმა), '''fi'''lm (ფილმი), '''wi'''na (დანაშაული), '''mi'''t (მითი, მითოსი), '''ki'''no (კინო), '''gi'''nąć (გარდაცვალება), '''hi'''storia (ისტორია), '''Сhi'''ny (ჩინეთი).

===== პალატალური თანხმოვნები =====

: თანხმოვნების წინ და სიტყვის ბოლოს: '''ś''', '''ź''', '''ć''', '''dź''', '''ń'''
: ხმოვნების წინ გარდა '''i'''-სა: '''si''', '''zi''', '''ci''', '''dzi''', '''ni'''
: '''i'''-ს წინ: '''s''', '''z''', '''c''', '''dz''', '''n'''

===== პალატალიზირებული თანხმოვნები =====

: თანხმოვნების წინ და სიტყვის ბოლოს: '''–'''
: ხმოვნების წინ გარდა '''i'''-სა: '''pi''', '''bi''', '''fi''', '''wi''', '''mi''', '''ki''', '''gi''', '''hi''' / '''chi'''
: '''i'''-ს წინ: '''p''', '''b''', '''f''', '''w''', '''m''', '''k''', '''g''', '''h''' / '''ch'''

: '''11.''' სპირანტი '''ż''' / '''rz''' გადმოიცემა შემდეგი [[ასო|ასო-ნიშნების]] მეშვეობით:
:: '''ა)''' '''ż'''-ს მეშვეობით მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ის მოცემული სიტყვის სხვა ფორმებში, ან მონათესავე სიტყვებში '''g'''-თი, '''z'''-თი, მაშასადამე თანხმოვნებით '''ź''' / '''zi'''-თ ჩანაცვლდება.
: მაგ.;
:: '''ბ)'''
: '''12.'''
: '''13.'''
: '''14.'''

==== რბილი და ფუნქციონალურად რბილი თანხმოვნები ====
==== ბგერათა ცვალებადობა ====

== მორფოლოგია ==
=== მეტყველების ნაწილები ===
პოლონური ენა განასხვავებს 10 [[მეტყველების ნაწილები|მეტყველების ნაწილს]]. <br />
ესენია; <br /> 
: '''1.''' [[არსებითი სახელი]]
:: მაგ.; '''dom''' (სახლი), '''ryba''' (თევზი), '''okno''' (ფანჯარა);
: '''2.''' [[ზედსართავი სახელი]]
:: მაგ.; '''dobry''' (კარგი, კეთილი), '''czarny''' (შავი), '''mały''' (პატარა, მცირე);
: '''3.''' [[ნაცვალსახელი]]
:: მაგ.; '''ja''' (მე), '''nasz''' (ჩვენი), '''który''' (რომელი, რომელიც);
: '''4.''' [[რიცხვითი სახელი]]
:: მაგ.; '''dwa''' (ორი), '''pierwszy''' (პირველი), '''obaj''' (ორივე);
: '''5.''' [[ზმნა]]
:: მაგ.; '''iść''' (წა-/მი-/მო-/სვლა), '''siedzieć''' (ჯდომა),  '''zrobić''' (ქმნა, კეთება);
: '''6.''' [[ზმნიზედა]]
:: მაგ.; '''dobrze''' (კარგად, სასიკეთოდ), '''mało''' (მცირედ), '''po polsku''' (პოლონურად)
: '''7.''' [[წინდებული]]
:: მაგ.; '''na''' (-ზე), '''przez''' (-ის წინ), '''w''' (-ში);
: '''8.''' [[კავშირი]]
:: მაგ.; '''i''' (და), '''ale''' (მაგრამ), '''bo''' (რადგან, რამეთუ, რაკი);
: '''9.''' [[ნაწილაკი]]
:: მაგ.; '''tak''' (ასე, ისე), '''nie''' (არა), '''оb''' (თუ, ან);
: '''10.''' [[შორისდებული]],
:: მაგ.; '''hej!''' (ჰეი!), '''och!''' (ოხ!), '''be!''' (თფუი!)

=== სიტყვის მორფოლოგია ===
=== არაფონეტიკურად განპიროვნებული ბგერათა ცვალებადობა სიტყვებში === 
==== თანხმოვანთა ცვალებადობა ====
== არსებითი სახელი ==
=== არსებითი სახელის სქესი ===
=== არსებითი სახელის რიცხვი ===
პოლონურ ენაში განასხვავებენ [[არსებითი სახელი]]ს ორ [[რიცხვი (გრამატიკა)|რიცხვს]]: მხოლობითსა და მრავლობით რიცხვებს. 
გრამატიკული რიცხვის ფორმები პოლონურში იწარმოება შემდეგნაირად: მხოლობითი რიცხვის დაბოლოებებს ჩაანაცვლებენ მრავლობითი რიცხვის დაბოლოებებით. მაგ.; poe'''ta''' (პოეტი) - poe'''ci''' (სახელობითი ბრუნვა, მრავლობითი რიცხვი), okn'''o''' - okn'''a''', kobiet'''a''' - kobiet'''y'''.

ის [[სიტყვა|სიტყვები]], რომლებიც [[წინადადება]]ში არსებით სახელთან არიან დაკავშირებული, შეუთანხმდებიან ამ არსებით სახელს რიცხვში.  მაგ.; '''ten wysoki dom stoi na''' wzgórzu. (ეს მაღალი სახლი მაღლობზე დგას.) და... მრავლობითში იქნება '''te wysokie domy stoją na''' wzgórzu. (ზედმიწევნითი თარგმანი: ეს'''ენ'''ი მაღ(ა)ლ'''ებ'''ი სახლ'''ებ'''ი''' დგა'''ნან მაღლობზე.)

პოლონურში, ისევე როგორც ქართულში მოიპოვება არსებითი სახელები, რომლებიც ან მხოლოდ მხოლობით რიცხვში გამოიყენებიან, ანდა მხოლოდ მრავლობითში.

=== ბრუნვები ===

1. '''Mianownik''' (სახელობითი ბრუნვა, ანუ  ნომინატივი) '''↓''' <br /> 
:::::::::::: სახელობითი ბრუნვა უპასუხებს კითხვებს: '''kto? co?''' (ვინ? რა?)
2. '''Dopełniacz''' (ნათესაობითი ბრუნვა, ანუ გენიტივი) '''↓''' <br />
:::::::::::: ნათესაობითი ბრუნვა უპასუხებს კითხვებს: '''kogo? czego?''' (ვისი? რისი?)
3. '''Celownik''' (მიცემითი ბრუნვა, ანუ დატივი) '''↓''' <br />
:::::::::::: მიცემითი ბრუნვა უპასუხებს კითხვებს: '''komu? czemu?''' (ვის? რას?)
4. '''Biernik''' (ბრალდებითი ბრუნვა, ანუ აკუზატივი) '''↓''' <br />
:::::::::::: ბრალდებითი ბრუნვა უპასუხებს კითხვებს: '''kogo? co?''' (ვინ? ვის? რა? რას?)
5. '''Narzędnik''' (მოქმედებითი ბრუნვა, ანუ ინსტრუმენტალი) '''↓''' <br />
:::::::::::: ბრალდებითი ბრუნვა უპასუხებს კითხვებს: '''(z) kim? / (z) czym?''' (ვინ? ვის? რა? რას?)
6. '''Míejscownik''' (ადგილობითი ბრუნვა, ანუ ლოკატივი) '''↓''' <br /> 
:::::::::::: ადგილობითი ბრუნვა უპასუხებს კითხვებს: '''o kim? / o czym?''' (ვიზე? ვის შესახებ? რაზე? რის შესახებ?)
7. '''Wołacz''' (წოდებითი ბრუნვა, ანუ ვოკატივი) '''↓''' <br />
:::::::::::: წოდებითი ბრუნვა ქართულის მსგავსად მიმართვისას გამოიყენება.

ზედსართავები, ნაცვალსახელები, რიცხვითი სახელები და [[მიმღეობა|მიმღეობები]], რომლებიც არსებით სახელებს [[განსაზღვრება]]დ უდგანან, შეუთახმდებიან მას [[ბრუნვა|ბრუნვაში]]. მაგ.; '''twój ojciec czyta''' (მამაშენი კითხულობს), '''widziałem twojego ojca''' (მამაშენი (და)ვ(ი)ნახე).

== ბრუნება ==
=== არსებითი სახელების ბრუნება მხოლობით რიცხვში ===
=== არსებითი სახელების ბრუნება მრავლობით რიცხვში ===
=== არსებითი სახელების ბრუნების განსაკუთრებული ფორმები ===
=== არსებითი სახელების ზედსართავული ბრუნება ===
=== ბრუნვის გამოყენება ===
=== ბრუნვის უწინდებულოდ გამოყენება ===
== ზოგიერთი პოლონური სიტყვა და გამოთქმა ==

: Pan (მიმართვის ფორმა) – ბატონო.
: Pani (მიმართვის ფორმა) – ქალბატონო.
: Tak. – დიახ.
: Nie. – არა.
: Proszę. – გეთაყვა. გთხოვთ.
: Dzień dobry. – გამარჯობა.
: Dobry wieczór. – საღამო მშვიდობისა.
: Do widzenia. – ნახვამდის.
: Dobranoc. – ღამე მშვიდობისა.
: Do zobaczenia wkrótce. – მომავალ შეხვედრამდე.
: Cześć. – (ფამილარული მისალმება) სალამი.
: Cześć. – (ფამილარული დამშვიდობება) ნახვამდის.
: Dobrze. – კარგი. კეთილი.
: W porządku. – (ყველაფერი) რიგზეა.
: Jak się masz? Jak się ''Pan'' / ''Pani'' ma? – როგორ ხარ? როგორ ბრძანდებით?
: Dziękuję (bardzo). – (დიდი) მადლობა.
: Proszę (bardzo). – პასუხი მადლობაზე.
: Nie ma za co. – (პასუხი მადლობაზე) არაფრის.
: Przepraszam. – მაპატიეთ.
: Nic nie szkodzi. – არა უშავს.
: Zgadzam się. – გეთანხმები(თ).
: Czy mówi ''Pan'' / ''Pani'' po angielsku (po niemiecku, po hiszpańsku)? – საუბრობთ ინგლისურად (გერმანულად, ესპანურად)?
: Znam polski tylko trochę. – მხოლოდ ცოტას ვსაუბრობ პოლონურად.
: Mówię bardzo słabo po polsku. – პოლონურად ძალიან ცუდად ვსაუბრობ
: Nie rozumiem. – არ მესმის. ვერ ვიგებ.
: Rozumiem. – მესმის. გასაგებია.
: Proszę mi to napisać. – გთხოვთ დამიწეროთ.
: Proszę mówić wolniej. – გთხოვთ უფრო ნელა ილაპარაკოთ.

'''რიცხვები'''
: 0 – zero (''[[საერთაშორისო ფონეტიკური ანბანი|IPA]]'': ˈzɛrɔ)
: 1 – jeden ({{აუდიო|Pl-jeden.ogg|წარმოთქმა}})
: 2 – dwa ({{აუდიო|Pl-dwa.ogg|წარმოთქმა}})
: 3 – trzy ({{აუდიო|Pl-trzy.ogg|წარმოთქმა}})
: 4 – cztery ({{აუდიო|Pl-cztery.ogg|წარმოთქმა}})
: 5 – pięć ({{აუდიო|Pl-pięć.ogg|წარმოთქმა}})
: 6 – sześć ({{აუდიო|Pl-sześć.ogg|წარმოთქმა}})
: 7 – siedem ({{აუდიო|Pl-siedem.ogg|წარმოთქმა}})
: 8 – osiem ({{აუდიო|Pl-osiem.ogg|წარმოთქმა}})
: 9 – dziewięć ({{აუდიო|Pl-dziewięć.ogg|წარმოთქმა}})
: 10 – dziesięć ({{აუდიო|Pl-dziesięć.ogg|წარმოთქმა}})
: 20 – dwadzieścia ({{აუდიო|Pl-dwadzieścia.ogg|წარმოთქმა}})
: 30 – trzydzieści {{აუდიო|Pl-trzydzieści.ogg|წარმოთქმა}})
: 40 – czterdzieści ({{აუდიო|Pl-czterdzieści.ogg|წარმოთქმა}})
: 50 – pięćdziesiąt ({{აუდიო|Pl-pięćdziesiąt.ogg|წარმოთქმა}})
: 60 – sześćdziesiąt (''IPA'': ˌʃɛɕˈʥ̑ɛ̇ɕɔ̃nt)
: 70 – siedemdziesiąt (''IPA'': ˌɕɛdɛ̃mʲˈʥ̑ɛ̇ɕɔ̃nt)
: 80 – osiemdziesiąt ({{აუდიო|Pl-osiemdziesiąt.ogg|წარმოთქმა}})
: 90 – dziewięćdziesiąt ({{აუდიო|Pl-dziewięćdziesiąt.ogg|წარმოთქმა}})
: 100 – sto ({{აუდიო|Pl-sto.ogg|წარმოთქმა}})

== იხილეთ აგრეთვე ==

* [[დასავლეთსლავური ენები]]
* [[სლავური ენები]]
* [[სლავები]]
* [[აღმოსავლეთსლავური ენები]]
* [[სამხრეთსლავური ენები]]
* [[სლავისტიკა]]
* [[ინდოევროპული ენები]]

== რესურსები ინტერნეტში ==

* {{pl}} [http://grzegorj.w.interia.pl/gram/gram00.html Gramatyka języka polskiego] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101228003555/http://grzegorj.w.interia.pl/gram/gram00.html |date=2010-12-28 }}
* {{pl}} [http://artur.czesak.webpark.pl/Stronica/Dialpol.html Mapa dialektów polskich]
* {{pl}} [http://www.język-polski.pl Wortal poświęcony językowi polskiemu]
* {{pl}} [http://www.polszczyzna.fora.pl Forum przyjaciół języka polskiego]

== სქოლიო ==

{{სქოლიოს სია}}

{{-}}
{{სლავური ენები}}
{{ევროკავშირის ენები}}

[[კატეგორია:პოლონური ენა| ]]
[[კატეგორია:სლავთმცოდნეობა]]