იხილეთ წყარო გვერდისთვის საქართველოს კონსტიტუცია

{{რჩეული/2.0}}{{ინფოდაფა დოკუმენტი
|ზედა=[[ფაილი:Greater coat of arms of Georgia.svg|50პქ|ცენტრი]]
|სახელწოდება         =საქართველოს კონსტიტუცია
|ფაილი      = Constitution of Georgia (Country).jpg
|სიგანე           = 
|წარწერა          = საქართველოს კონსტიტუცია
|შექმნის თარიღი    = [[2 ივლისი]], [[1995]] 
|რატიფიკაცია = [[24 აგვისტო]], [[1995]]
|შენახვის ადგილი   = [[საქართველოს პარლამენტი]]
|ავტორი            = [[საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია]]
|ხელისმომწერნი       = საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიისა და საქართველოს პარლამენტის წევრები
|მიზანი             = 
}}

'''საქართველოს კონსტიტუცია''' — [[საქართველო]]ს სახელმწიფოს უზენაესი კანონი, მიღებულ იქნა [[საქართველოს პარლამენტი]]ს მიერ [[1995|1995 წლის]] [[24 აგვისტო]]ს. იგი ძალაში შევიდა [[1995|1995 წლის]] საქართველოს ახალარჩეული პარლამენტის უფლებამოსილების ცნობის დღიდან<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 104-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>.

საქართველოს კონსტიტუციის მიხედვით, საქართველო არის დამოუკიდებელი, ერთიანი და განუყოფელი სახელმწიფო, რაც დადასტურებულია [[1991|1991 წლის]] [[31 მარტი|31 მარტს]] ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე, მათ შორის, [[აფხაზეთის ავტონომიური საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|აფხაზეთის ასსრ]]-სა და ყოფილ [[სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი|სამხრეთ ოსეთის ავტონომიურ ოლქში]] ჩატარებული [[საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის რეფერენდუმი (1991)|რეფერენდუმით]] და [[1991|1991 წლის]] [[9 აპრილი]]ს საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტით<ref>საქართველოს კონსტიტუციის პირველი მუხლის პირველი პუნქტი</ref>, საქართველოს სახელმწიფოს [[საქართველოს პოლიტიკური მოწყობა|პოლიტიკური წყობილების ფორმა]] არის [[დემოკრატიული რესპუბლიკა]]<ref name="კონსტიტუცია_მუხლი1.2">საქართველოს კონსტიტუციის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>. სახელმწიფო ხელისუფლება, როგორც ყველა დემოკრატიულ სახელმწიფოში, ხორციელდება [[ხელისუფლების დანაწილება|ხელისუფლების დანაწილების პრინციპზე]] დაყრდნობით — საქართველოს სახელმწიფო ხელისუფლება იყოფა [[საკანონმდებლო ხელისუფლება|საკანონმდებლო]], [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ]] და [[სასამართლო ხელისუფლება|სასამართლო]] ხელისუფლებად. ხელისუფლების წყარო არის ხალხი, რომელიც თავის ძალაუფლებას ახორციელებს რეფერენდუმის, უშუალო დემოკრატიის სხვა ფორმებისა და თავისი წარმომადგენლების მეშვეობით<ref>საქართველოს კონსტიტუცის მე-5 მუხლი</ref>.

საქართველოს კონსტიტუცია განამტკიცებს [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა]] და [[თავისუფლება (ფილოსოფია)|თავისუფლებებს]]<ref name="საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულა">საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულა</ref>. სახელმწიფო ხელისუფლება ცნობს და აღიარებს ამ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ღირებულებებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდულნი არიან ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით<ref name="კონსტიტუცია_7">საქართველოს კონსტიტუციის მე-7 მუხლი</ref>.

საქართველოს კონსტიტუცია აცხადებს რწმენისა და აღმსარებლობის თავისუფლებას, ამასთან ერთად, აღიარებს [[საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია|საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებლური ეკლესიის]] განსაკუთრებულ როლსა და მის დამოუკიდებლობას<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტი</ref>.

== საქართველოს კონსტიტუციონალიზმის ისტორია ==
[[საქართველოს კონსტიტუციონალიზმის ისტორია]] იწყება XX საუკუნეში, როდესაც [[1918|1918 წლის]] [[26 მაისი|26 მაისს]] [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ]] [[საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტი]] მიიღო და დაიწყო კონსტიტუციის შემუშავება. კონსტიტუციაში გათვალისწინებული უნდა ყოფილიყო [[ქართველები|ქართველი ხალხის]]  ისტორიულად ჩამოყალიბების ფსიქიკა, ყოფა, ზნე-ჩვეულება, საქართველოს მოსახლეობის ეროვნული შემადგენლობა და საპარლამენტო პრაქტიკა. კონსტიტუციის შემუშავება სამ წელიწადს გაგრძელდა და [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია|მიღებულ იქნა]] [[1921|1921 წლის]] [[21 თებერვალი|21 თებერვალს]], რომელმაც, ფაქტობრივად, თავისი ფუნქცია ვერ შეასრულა და მხოლოდ ოთხი დღე იმოქმედა<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=51}}</ref>. ამის შემდეგ [[საქართველო]]ში მიიღეს ოთხი საბჭოთა კონსტიტუცია [[1922]], [[1927]], [[1937]] და [[1978]] წლებში, რომლებიც წარმოადგენდნენ ტიპურ საბჭოთა კონსტიტუციებს და არაფრით განსხვავდებოდნენ [[რუსეთის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა|რუსეთის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკის]] კონსტიტუციებისგან<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=52-53}}</ref>.

[[1990|1990 წლის]] [[28 ოქტომბერი|28 ოქტომბერს]] საქართველოში ჩატარდა [[საქართველოს სსრ-ის უმაღლესი საბჭო]]ს პირველი მრავალპარტიული არჩევნები. არჩევნებიდან სულ რაღაც 16 დღეში უზენაესმა საბჭომ უამრავი ცვლილება შეიტანა 1978 წლის ჯერ კიდევ მოქმედ საბჭოურ კონსტიტუციაში. ქვეყნის სახელწოდებიდან ამოიღეს სიტყვები „საბჭოთა სოციალისტური“ და სახელმწიფოს ეწოდა „საქართველოს რესპუბლიკა“, შეიცვალა სახელწმიფო სიმბოლიკა, გაუქმდა [[საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტია|კომუნისტური პარტიის]] ხელმძღვანელი როლი და დასაბამი მიეცა პოლიტიკურ [[პლურალიზმი|პლურალიზმს]], გაუქმდა ისეთი ცნებები, როგორიცაა „სოციალისტური საკუთრება“, „სოციალისტური კანონიერება“, „სოციალისტური დემოკრატია“<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=56-57}}</ref><ref>{{Cite|ცნობილაძე|(2004)|გვ=126}}</ref>.

[[1991|1991 წლის]] ბოლოს არაკონსტიტუციური გზით ვადამდე შეუწყდა უფლებამოსილება საქართველოს უზენაეს საბჭოს, რესპუბლიკის პრეზიდენტსა და მთავრობას. [[1992|1992 წლის]] [[6 იანვარი|6 იანვარს]] შეიქმნა [[საქართველოს რესპუბლიკის სამხედრო საბჭო]] (ტრიუმვირატი) და დროებითი მთავრობა. სამხედრო საბჭომ ძალადაკარგულად გამოაცხადა გარდამავალი პერიოდის კონსტიტუცია და კანონმდებლობა, და [[1992|1992 წლის]] [[21 თებერვალი|21 თებერვალს]] მიიღო დეკლარაცია [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია|1921 წლის 21 თებერვლის კონსტიტუციის]] აღდგენის თაობაზე. იმავე წელს დაიშალა სამხედრო საბჭო და შეიქმნა [[საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭო]]<ref>{{Cite|ცნობილაძე|(2004)|გვ=127-128}}</ref>. 1921 წლის აღდგენილ კონსტიტუციას კი ისეთივე ბედი ეწია, როგორიც მიღების დროს — მას არც ერთი დღე რეალურად არ უმოქმედია, რადგან იმ დროსთან შეუსაბამო იყო<ref name="ორმოცდათვრამეტი">{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=58}}</ref>.

=== მცირე კონსტიტუცია ===
[[1992]] წლის [[6 ნოემბერი|6 ნოემბერს]] მიიღო [[კანონი სახელმწიფო ხელისუფლების შესახებ|კანონი „სახელმწიფო ხელისუფლების შესახებ“]], რომელიც „მცირე კონსტიტუციის“ სახელწოდებით არის ცნობილი. იმ დროისთვის ეს კანონი აღმოჩნდა ერთადერთ აქტად, რომელსაც კონსტიტუციის გარეშე დარჩენილ ქვეყანაში შეეძლო გაეწია ძირითადი კანონის მაგივრობა<ref name="ორმოცდათვრამეტი" />.

=== კონსტიტუციის შემუშავება ===
[[1993|1993 წლის]] [[16 თებერვალი|16 თებერვალს]] საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ — სახელმწიფოს მეთაურმა, [[ედუარდ შევარდნაძე]]მ პარლამენტს წარუდგინა წინადადება [[საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია|საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის]] შექმნის შესახებ, რომელსაც უნდა შეემუშავებინა არა ახალი კონსტიტუცია, არამედ 1921 წლის კონსტიტუციის ახალი რედაქციის პროექტი<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=59}}</ref>.

[[File:Eduard shevardnadze.jpg|thumb|[[ედუარდ შევარდნაძე]]]]
[[1993|1993 წლის]] [[25 მარტი|25 მარტს]] [[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს პარლამენტმა]] მიიღო დადგენილება საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის შექმნისა და სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის დებულების დამტკიცების თაობაზე. ამ დებულების საფუძველზე სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის თავმჯდომარედ აირჩიეს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე — სახელმწიფოს მეთაური [[ედუარდ შევარდნაძე]], მოადგილეებად — [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს იურიდიული ფაკულტეტის დეკანი, სამართლის თეორიისა და სახელმწიფო სამართლის კათედრის გამგე, პროფესორი [[გივი ინწკირველი]] და [[ვახტანგ ხმალაძე]], მდივნად — [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თსუ-ის]] პროფესორი [[ავთანდილ დემეტრაშვილი]]. საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობაში შევიდნენ [[პარლამენტარი|პარლამენტარები]], [[იურისტი|იურისტები]], [[ეკონომისტი|ეკონომისტები]], [[ისტორიკოსი|ისტორიკოსები]], [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] პრეზიდენტი და აკადემიკოსები, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორები, სულ, 118 წევრი<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=59-60}}</ref><ref>{{Cite|ცნობილაძე|(2004)|გვ=132}}</ref>.

საკითხთა უკეთ მოსამზადებლად შეიქმნა სპეციალიზებული სამუშაო ჯგუფები<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=60}}</ref>:
{| class="wikitable collapsible collapsed sortable"
|-
! colspan="6" | საკონსტიტუციო კომისიის სამუშაო ჯგუფები
|-
! ჯგუფი !! ხელმძღვანელი
|-
| 1921 წლის კონსტიტუციის ანალიზის || ლევან თოიძე
|-
| მომდინარე საკანონმდებლო საქმიანობის ანალიზის || კონსტანტინე კემულარია
|-
| საკანონმდებლო ხელისუფლების საკითხთა || დავით მელიქიშვილი
|-
| საკონსტიტუციო ზედამხედველობის საკითხთა || ჯონი ხეცურიანი
|-
| სასამართლო ხელისუფლების საკითხთა || მინდია უგრეხელიძე
|-
| სოციალურ-ეკონომიკური ურთიერთობების საკითხთა || ვლადიმერ პაპავა
|-
| უშიშროებისა და თავდაცვის საკითხთა || ნოდარ ნათაძე
|-
| საგარეო ურთიერთობების საკითხთა || თედო პატარაშვილი
|-
| ეროვნულ უმცირესობათა საკითხთა || ზურაბ ჟვანია
|-
| საერთაშორისო სამართლისა და საზღვარგარეთის ქვეყნების კანონმდებლობის || ლევან ალექსიძე
|-
| პრეამბულის საკითხთა || მიხეილ ნანეიშვილი
|-
| ადამიანის უფლებათა საკითხთა || ქართლოს ღარიბაშვილი
|-
| აღმასრულებელი ხელისუფლების საკითხთა || თედო ნინიძე
|-
| პოლიტიკურ და საარჩევნო უფლებების საკითხთა || დავით კუპრეიშვილი
|-
| ტერიტორიული მოწყობის საკითხთა || ირაკლი შენგელაია
|}

პარლამენტის ერთ-ერთი დადგენილებით, სამუშაო ჯგუფების მიერ შემუშავებული პროექტები უნდა გაეერთიანებინა სარედაქციო ჯგუფს; კონსტიტუციის საბოლოო ვარიანტი უნდა მიეღო ჯერ სახელმწიფო საკონსტიტუციო საბჭოს, შემდეგ კი საქართველოს პარლამენტს. ამ წესით მიღებული პროქტი უნდა გასულიყო საყოველთაო-სახალხო კენჭისყრაზე — კონსტიტუცია ხალხს უნდა მიეღო, თუმცა ამ გეგმაში არსებითი ცვლილებები შევიდა. ნაცვლად 1921 წლის კონსტიტუციის მიღებისა, გადაწყდა სრულიად ახალი კონსტიტუციის მიღება. პრობლემათა ღრმად შესწავლისა და სახელმწიფოთა გამოცდილების გათვალისწინების მიზნით, კომისიის სამდივნოს მიერ [[1993]]-[[1995]] წლებში ორგანიზებული იყო სხვადასხვა კონფერენცია და სემინარი. სამდივნოს აქტიურ დახმარებას უწევდა [[ვენეციის კომისია]]<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=61}}</ref>.

1995 წლის დასაწყისში საკონსტიტუციო კომისიაში, გარდა ედუარდ შევარდნაძის პროექტისა, უკვე 12 პროექტი იყო, რომლებიც წარმოადგინეს: პოლიტიკურმა ორგანიზაციამ „ხმა ერისა“, [[საქართველოს ეროვნული დამოუკიდებლობის პარტია]]მ, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საერთაშორისო სამართლისა და საერთაშორისო ურთიერთობათა ფაკულტეტის ახალგაზრდა კონსტიტუციონალისტთა ჯგუფმა, საქართველოს რესპუბლიკურმა პარტიამ, მშრომელთა ინტერესების დაცვის საზგადოებამ, საქართველოს სახალხო პარტიამ, [[საქართელოს სახალხო ფრონტი]]ს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ, საქართველოს კომერციულმა ბანკმა „აისი“, [[საქართველოს კომუნისტური პარტია|საქართველოს კომუნისტურმა პარტიამ]], [[ღვთისშვილთა კავშირი|ღვთისშვილთა კავშირმა]], [[ალექსანდრე შუშანაშვილი|ალექსანდრე შუშანაშვილმა]] (საინიციატივო პროექტი) და [[საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი|საქართველოს მოქალაქეთა კავშირმა]].

ყველა პროექტი მეტ-ნაკლებად დეტალურად იქნა შესწავლილი კომისიის სხვადასხვა დონეზე, იყო შეჯერებული ვარიანტის შემუშავების მცდელობაც.

=== კონსტიტუციის მიღება ===
[[1995|1995 წლის]] მაისში საკონსტიტუციო კომისიის პლენარულ სხდომებზე საბოლოო განხილვები დაიწყო. განხილვას საფუძლად დაედო ედუარდ შევარდნაძის მიერ წარმოდგენილი პროექტი. 2 ივლისს 64 ხმით 4-ის წინააღმდეგ სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიამ მიიღო პროექტი და იგი დასამტკიცებლად საქართველოს პარლამენტს გადასცა<ref name="სამოცდაორი">{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=62}}</ref>.

საკონსტიტუციო კომისიის მიერ სახელმწიფო მოწყობის დადგენილი ფორმები მიუღებელი აღმოჩნდა პარლამენტისთვის — კონსტიტუციის პროექტიდან ჯერ მოწყობის ფედერალური საწყისები ამოიღეს, ხოლო შემდეგ [[ნახევრადსაპრეზიდენტო რესპუბლიკა|ნახევრადსაპრეზიდენტო მმართველობის ფორმა]] შეცვალეს [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა|საპრეზიდენტო რესპუბლიკის]] მიმსგავსებული ვარიანტით<ref name="სამოცდაორი" />.

[[1995|1995 წლის]] [[24 აგვისტო]]ს, 17 საათსა და 50 წუთზე, საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტმა ე.წ. „იმელის“ შენობაში 159 ხმით 8-ის წინააღმდეგ მიიღო საქართველოს კონსტიტუცია. [[1995|1995 წლის]] [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიისა და საქართველოს პარლამენტის წევრებმა ხელი მოაწერეს კონსტიტუციის ოფიციალურ ტექსტს მთავრობის იმ სასახლეში, სადაც საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესმა საბჭომ გამოაცხადა საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტი<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=62-63}}</ref>.

== ცვლილებები და დამატებები ==
=== 2004 წლამდე ===
კონსტიტუციის პირველი რევიზია განხორციელდა [[1999|1999 წლის]] [[20 ივლისი|20 ივლისს]] მიღებული ორი კონსტიტუციური კანონით. ცვლილებები შეეხო კონსტიტუციის 50-ე და 70-ე მუხლების ზოგიერთ დებულებას. მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი 7%-იანი საარჩევნო ბარიერის დადგენა იყო<ref name="სამოცდაექვსი">{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=66}}</ref>.

[[2000|2000 წლის]] [[20 აპრილი|20 აპრილსა]] და [[2002|2002 წლის]] [[10 ოქტომბერი|10 ოქტომბერს]] კონსტიტუციური კანონით კონსტიტუციის შესაბამის ნაწილებში [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარისა]] და [[აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა|აფხაზეთის]] სტატუსი განისაზღვრა „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკისა“ და „აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის“ სახით<ref name="სამოცდარვა" />.

[[2001|2001 წლის]] [[30 მარტი]]ს კონსტიტუციური კანონით გადაისინჯა კონსტიტუციის მე-9, 66-ე, 73-ე და 89-ე მუხლები. ამ კონსტიტუციური კანონის საფუძველზე დაიშვა [[საქართველოს კონსტიტუციური შეთანხმება|კონსტიტუციური შეთანხმების]] დადების შესაძლებლობა [[საქართველო|საქართველოს სახელმწიფოსა]] და [[საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია|საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ მართლმადიდებლურ ეკლესიას]] შორის<ref name="სამოცდაექვსი" />.

[[2003|2003 წლის]] [[23 ივლისი]]ს კონსტიტუციური კანონით გადაისინჯა კონსტიტუციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტი და დაწყებით განათლებასთან ერთად სავალდებულოდ გამოცხადდა აგრეთვე საბაზისო განათლება<ref name="სამოცდაშვიდი">{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=67}}</ref>.

=== 2004 წლის რეფორმა ===
მასშტაბური კონსტიტუციური რეფორმა განხორციელდა [[2004|2004 წელს]]. ცვლილება შეეხო 30-მდე მუხლს, კონსტიტუციის ტექსტს ჩაემატა ახალი, მეოთხე<sup>1</sup> თავი, რომელიც ეხება [[საქართველოს მთავრობა]]ს, ამოღებულ იქნა 91-ე მუხლი, რომლის მიხედვითაც [[საქართველოს მთავარი პროკურატურა|პროკურატურა]] სასამართლო ხელისუფლების დაწესებულება იყო. [[2004|2004 წლის]] [[6 თებერვალი|6 თებერვლის]] კონსტიტუციური კანონი არსებითად შეეხო კონსტიტუციის იმ ნაწილს, რომელიც სახელმწიფო მმართველობის ფორმას ადგენდა — [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა|საპრეზიდენტო რესპუბლიკის]] ნაცვლად შემოღებულ იქნა მმართველობის ფორმა, რომლის კონცეფციურ საფუძვლად სახელდება ე.წ. ფრანგული მოდელი<ref name="სამოცდაშვიდი" />.

[[2004|2004 წლის]] [[23 აპრილი]]ს კონსტიტუციური კანონით შეიცვალა [[საქართველოს პარლამენტის წევრი]]ს იმუნიტეტის შინაარსი<ref name="სამოცდაშვიდი" />.

[[2004|2004 წლის]] [[1 ივლისი|1 ივლისს]] კონსტიტუციური კანონით, რომელიც კონსტიტუციის ტექსტში არ შედის, განისაზღვრა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განსაკუთრებულ გამგებლობას მიკუთვნებული საკითხები, ორგანოთა სისტემა, მათი კომპეტენცია. ამავე კანონით გარკვეული ცვლილებები იქნა შეტანილი [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო]]ს კომპეტენციაში<ref name="სამოცდაშვიდი" />.

=== 2005-2009 წწ ===

[[2005|2005 წლის]] [[23 თებერვალი|23 თებერვლის]] კონსტიტუციური კანონის საფუძველზე, 235-დან 150-მდე შემცირდა საქართველოს პარლამენტის წევრთა საერთო რაოდენობა, 10-ის ნაცვლად დადგინდა 7 წევრის მოთხოვნა საპარლამენტო ფრაქციის შექმნისთვის<ref name="სამოცდაშვიდი" />.

[[2005|2005 წლის]] [[23 დეკემბერი|23 დეკემბრის]] კონსტიტუციური კანონი შეეხო კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ და 26-ე მუხლის მე-5 პუნქტებს — ამოღებულ იქნა სიტყვები „უშიშროების სამსახური“, ცვლილება შეეხო 73-ე მუხლს, რომლითაც [[საქართველოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტს]] მიეცა უფლება, გადააყენოს მთავრობა, თანამდებობიდან დაითხოვოს [[საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრი|შინაგან საქმეთა]] და [[საქართველოს თავდაცვის მინისტრი|თავდაცვის მინისტრები]]<ref name="სამოცდარვა">{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=68}}</ref>.

[[2005|2005 წლის]] [[27 დეკემბერი|27 დეკემბრის]] კონსტიტუციური კანონი შეეხო სასამართლო ხელისუფლების რეგულაციას — დადგინდა საერთო და საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეების ასაკობრივი ცენზები; შეეხო მოსამართლის სტატუსს, საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მიმართვის ერთ-ერთ სუბიექტს, [[საქართველოს უზენაესი სასამართლო|საქართველოს უზენაეს სასამართლოს]], როგორც უმაღლეს საკასაციო სასამართლოს სტატუსს<ref name="სამოცდარვა" />.

[[2006|2006 წლის]] [[27 დეკემბერი|27 დეკემბერს]] მიიღეს ოთხი კონსტიტუციური კანონი. ერთ-ერთი მათგანით აიკრძალა სიკვდილით დასჯა, ხოლო მე-17 მულხს დაემატა მე-3 პუნქტი, რომელიც მიხედვითაც, იკრძალება დაკავებული პირის ფიზიკური და ფსიქიკური იძულება. შემდეგი კონსტიტუციური კანონები ეხება პრეზიდენტის, როგორც საქართველოს სამხედრო ძალების მთავარსარდლის უფლებამოსილებებს; საქართველოს პარლამენტისა და პრეზიდენტის არჩევნების რეგულაციას, პრეზიდენტის უფლებამოსილებას საგარეო ურთიერთობაში; მართლმსაჯულებისა და იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს საკითხებს<ref name="სამოცდარვა" />.

[[2008|2008 წლის]] [[11 მარტი]]ს კონსტიტუციური კანონი შეეხო პრეზიდენტის უფლებამონაცვლეობას, [[საქართველოს მთავრობა|მთავრობის]] შემადგენლობას, სახელმწიფო რწმუნებულის — გუბერნატორის ინსტიტუტს<ref name="სამოცდარვა" />.

[[2008|2008 წლის]] [[12 მარტი]]ს კონსტიტუციური კანონის მიხედვით, პარლამენტში უნდა იყოს პროპორციული საარჩევნო სისტემით არჩეული 75 და მაჟორიტარული სისტემით არჩეული 75 წევრი; საარჩევნო ბარიერი 5%-ით განისაზღვრა<ref name="სამოცდაცხრა">{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=69}}</ref>.

[[2008|2008 წლის]] [[10 ოქტომბერი|10 ოქტომბრის]] კონსტიტუციური კანონი შეეხო იმპიჩმენტის საფუძველს, პრეზიდენტის უფლებას, თანამდებობიდან გადააყენოს თავდაცვის, შინაგან საქმეთა და [[საქართველოს იუსტიციის მინისტრი|იუსტიციის მინისტრები]]; [[საქართველოს მთავარი პროკურატურა|პროკურატურის]] ორგანოები შევიდა [[საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო|იუსტიციის სამინისტროს]] სისტემაში<ref name="სამოცდაცხრა" />.

[[2009|2009 წლის]] [[24 სექტემბერი|24 სექტემბრის]] კონსტიტუციური კანონით განისაზღვრა საქართველოს პარლამენტის ადგილსამყოფელი — [[თბილისი|თბილისში]] (ქუთაისში უნდა გაიმართოს პლენარული სხდომები), თუმცა მის ამოქმედებამდე მასში ცვლილებები იქნა შეტანილი და დაზუსტდა, რომ ადგილსამყოფელი იქნებოდა თბილისსა და [[ქუთაისი|ქუთაისში]].<ref name="სამოცდაცხრა" /><ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1405338?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში დამატების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციურ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე|work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი 5630-რს|author=|publisher=[[საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე]]|date=01.07.2011|accessdate=27.09.2019}}</ref>

=== 2010 წლის რეფორმა ===
არსებითი ცვლილებები შევიდა კონსტიტუციაში [[2010|2010 წლის]] [[15 ოქტომბერი|15 ოქტომბრის]] საკონსტიტუციო რეფორმის შემდეგ.

==== კომისია ====
[[2009|2009 წლის]] [[8 ივნისი]]ს [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პრეზიდენტმა]] გამოსცა განკარგულება [[საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია|საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის]] შექმნის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებების შესახებ, რომელიც ითვალიწინებდა საქართველოს სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისის შექნას. ამ განკარგულების საფუძველზე, კომისიის თავმჯდომარედ დაინიშნა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] სრული პროფესორი [[ავთანდილ დემეტრაშვილი]].

{| class="wikitable collapsible collapsed sortable"
|-
! colspan="6" | საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობა
|-
!  პიროვნება !! თანამდებობა
|-
| ლევან ალექსიძე || აკადემიკოსი, იურიდიულ მეცნიერებათა დოქტორი, თსუ-ის სრული პროფესორი
|-
| გიორგი კახიანი || თსუ-ის ასისტენტ-პროფესორი
|-
| გიორგი კვერენჩხილაძე || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, თსუ-ის ასოცირებული პროფესორი
|-
| მალხაზ მაცაბერიძე || პოლიტიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, თსუ-ის სრული პროფესორი
|-
| კახი ყურაშვილი || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, თსუ-ის ასოცირებული პროფესორი
|-
| ნანა ჭიღლაძე || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, თსუ-ის სრული პროფესორი 
|-
| ზურაბ ჯიბღაშვილი || თსუ-ის დოქტორანტი
|-
|მზია ლეკვეიშვილი || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, თსუ-ის სრული პროფესორი
|-
| ზურაბ დავითაშვილი || პოლიტიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, თსუ-ის სრული პროფესორი
|-
| მარინა გარიშვილი || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, თსუ-ის ასოცირებული პროფესორი
|-
| ვასილ გონაშვილი || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი
|-
| დავით აფრასიძე || ფილოსოფიის დოქტორი, ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სრული პროფესორი
|-
| [[გია ნოდია]] || ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სრული პროფესორი
|-
| გია გეწაძე || იურისტი
|-
| ზაზა ბიბილაშვილი || იურისტი
|-
| ზაზა რუხაძე || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, ქართულ-ამერიკული უნივერსიტეტის პროფესორი
|-
| [[იაკობ ფუტკარაძე]] || იურიდიულ მეცნიერებათა დოქტორი, სრული პროფესორი
|-
| ქეთევან ქოქრაშვილი || იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი
|-
| სოსო ცინცაძე || ისტორიულ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს დიპლომატიური აკადემიის რექტორი
|-
| თორნიკე გორდაძე || პოლიტიკურ მეცნიერებათა დოქტორი
|}

საკითხთა უკეთ მოსამზადებლად შეიქმნა სპეციალიზებული სამუშაო ჯგუფები:

{| class="wikitable collapsible collapsed sortable"
|-
! colspan="6" | საკონსტიტუციო კომისიის სამუშაო ჯგუფები
|-
! ჯგუფი !! ხელმძღვანელი
|-
| საზღვარგარეთის ქვეყნების კონსტიტუციური კანონმდებლობის ანალიზის || ვასილ გონაშვილი
|-
| საკანონმდებლო ხელისუფლების საკითხთა || ნანა ჭიღლაძე
|-
| აღმასრულებელი ხელისუფლების საკითხთა || გიორგი კვერენჩხილაძე
|-
| ტერიტორიული მოწყობისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის საკითხთა || კახი ყურაშვილი
|-
| პოლიტიკის ანალიზისა და პროგნოზირების საკითხთა || სოსო ცინცაძე
|-
| პრეზიდენტის ინსტიტუტის საკითხთა || ზაზა რუხაძე
|-
| სასამართლო ხელისუფლებისა და ძირითადი უფლებების || იაკობ ფუტკარაძე
|-
| საქართველოს კონსტიტუციის გადასინჯვისა და საქართველოს კონსტიტუციური მემკვიდრეობის საკითხთა || მალხაზ მაცაბერიძე
|-
| კონსტიტუციის საერთაშორისო-სამართლებრივ საკითხთა || ლევან ალექსიძე
|}

==== ცვლილებები ====
ცვლილებები შეეხო კონსტიტუციის თითქმის ყველა ნაწილს, მათ შორის, პრეამბულასაც. პრეამბულის თხრობის სტილი შეიცვალა მესამე პირში, კონსტიტუცია ემყარება არა 1921 წლის კონსტიტუციის ძირითად პრინციპებს, არამედ მის ისტორიულ-სამართლებრივ მემკვიდრეობას<ref name="საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულა"/>.

ცვლილებები შევიდა ადამიანის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების, ხელისუფლების ორგანოთა ნორმებში. კონსტიტუციას ჩაემატა მეშვიდე<sup>1</sup> თავი, რომელიც ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ საკითხებს არეგულირებს<ref>საქართველოს კონსტიტუცია, თავი მეშვიდე<sup>1</sup></ref>.

[[2010|2010 წლის]] [[15 ოქტომბერი|15 ოქტომბრის]] რეფორმით გათვალისწინებულ იქნა ისეთი ცვლილებები, რომლებიც ძალაში შევიდა [[2013|2013 წლის]] [[27 ოქტომბერი|27 ოქტომბრის]]  საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგად არჩეული პრეზიდენტის მიერ ფიცის დადების მომენტიდან. ამ ცვლილებებით შეიცვალა სახელმწიფო მმართველობის ფორმა — საქართველო გახდება [[ნახევრადსაპრეზიდენტო რესპუბლიკა]]. შეიზღუდა პრეზიდენტის უფლებამოსილებები. იგი აღარ არის მთავრობის მეთაური და მთავრობის ფორმირებაში ფორმალურად იღებს მონაწილეობას. გაეზარდა უფლებამოსილებები [[საქართველოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრს]]. იგი გახდა მთავრობის მეთაური. შემოღებულ იქნა კონტრასიგნაციის ინსტიტუტი — პრემიერ-მინისტრის კონტრასიგნაციას საჭიროებს კონსტიტუციის 73<sup>1</sup> მუხლში გათვალისწინებული პრეზიდენტის სამართლებრივი აქტები. სრულიად შეიცვალა მთავრობის ფორმირების წესი — მას აყალიბებს არა პრეზიდენტი, არამედ პარლამენტი. მთავრობის უფლებამოსილება მოხსნილად ითვლება ახალარჩეული პარლამენტის უფლებამოსილების ცნობისთანავე. პრეზიდენტი მხოლოდ პარლამენტში საუკეთესო შედეგის მქონე მქონე საარჩევნო სუბიექტის მიერ მისთვის წარდგენილ პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატს წამოაყენებს, ხოლო მთავრობის შემადგენლობისთვის ნდობის გამოცხადებიდან ორი დღის ვადაში ნიშნავს პრემიერ-მინისტრს. თუ ორი დღის ვადაში იგი არ გამოსცემს სამართლებრივ აქტს პრემიერ-მინისტრის დანიშვნის თაობაზე, პრემიერ-მინისტრი მაინც დანიშნულად ითვლება<ref>საქართველოს კონსტიტუციის ახალი რედაქცია</ref>.

იმავე წელს, კონსტიტუციის ახალ რედაქციას დაემატა (კონსტიტუციური კანონი 15.12.2010წ, N4033-რს) 3 პუნქტი, რომლითაც დასრულდა მთავრობის 2009 წელს წამოყენებული ინციატივა ეკონომიკური და ფისკალური პოლიტიკის საკონტიტუციო დონეზე დარეგულირების ნაწილში.<ref>{{cite web |url=https://info.parliament.ge/#law-drafting/7436 |title=კანონპროექტი N07-1/136/7 |author=[[საქართველოს პრეზიდენტი]] |date=28.10.2009 |publisher=[[საქართველოს პარლამენტი]] |accessdate=27.09.2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191112204511/https://info.parliament.ge/#law-drafting/7436 |archivedate=12.11.2019 }}</ref> კერძოდ, კონსტიტუციის 94-ე მუხლს დაემატა შემდეგი შინაარსის მე-7 პუნქტი: „ხანგრძლივი, სტაბილური ეკონომიკური ზრდის უზრუნველსაყოფად ეკონომიკური პოლიტიკის ფუძემდებლური პრინციპები დგინდება ორგანული კანონით. მაკროეკონომიკური პარამეტრების დადგენილი ზღვრების დარღვევისა და განსაკუთრებული აუცილებლობის დროს ზღვრებისაგან გადაცდენის შემთხვევები, ასევე პარამეტრების ზღვრებთან დაბრუნების მიზნით განსახორციელებელი ღონისძიებები განისაზღვრება ორგანული კანონით.“, ხოლო 94-ე მუხლს დაემატა მე-4 და მე-5 პუნქტები, რომლითაც შეიზღუდა ხელისუფლების დისკრეცია გადასახადების დაწესებასა და ცვლიელბაში,  რეფერენდუმის სასარგებლოდ.<ref>{{cite web |url=https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/109165 |title=განმარტებითი ბარათი  საქართველოს კონსტიტუციაში დამატებების შეტანის შესახებ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტზე |author=[[საქართველოს პრეზიდენტი]] |date=28.10.2009 |publisher=[[საქართველოს პარლამენტი]] |accessdate=27.09.2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220406225622/https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/109165 |archivedate=06.04.2022 }}</ref>

==== კრიტიკა ====
[[2010|2010 წლის]] [[15 ოქტომბერი|15 ოქტომბრის]] საკონსტიტუციო რეფორმამ საზოგადოებაში აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია. მისი ერთი ნაწილი თვლის, რომ ამ რეფორმას დადებითი შედეგი მოყვა, მეორე ნაწილი კი მიიჩნევს, რომ ამას არანაირი ცვლილება არ მოყოლია, არამედ, პირიქით, გაუარესდა მდგომარეობა. დადებით მხარედ ყველა ასახელებს იმას, რომ შეიზღუდა პრეზიდენტის ძალაუფლება და მისი უფლებამოსილებები გადანაწილდა ხელისუფლების სხვა შტოებზე, განსაკუთრებით კი, პრემიერ-მინისტრზე — მას საგრძნობლად გაეზარდა უფლებამოსილებები. მაგრამ სწორედ ეს გახდა ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი საზოგადოებაში გამოწვეული დავისა. კონსტიტუციური რეფორმის მოწინააღმდეგეთა და ზოგიერთი ოპოზიციური პარტიის აზრით, განხორციელებული კონსტიტუციური რეფორმა ემსახურებოდა არა მდგომარეობის გაუმჯობესებას, არამედ [[მიხეილ სააკაშვილი]]ს ხელისუფლებაში დარჩენას<ref>{{cite web |url=http://www.ghn.ge/print-25428.html |title=SMS-კონსტიტუცია, „გათიშული“ ოპოზიცია |date=25.10.10 |publisher=„ჯი-ეიჩ-ენი“, ზაალ ანჯაფარიძე}}</ref>.

=== 2011-2013 წწ ===
[[2011]] წლიდან [[2013]] წლის ჩათვლით რამდენიმე ცვლილება და დამატება შევიდა საქართველოს კონსტიტუციაში.

2011 წლის [[27 დეკემბერი|27 დეკემბრის]] კონსტიტუციური კანონით (N5630-რს) ხუთ მუხლში. სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მყოფ პირთაგან ნაკლებად მძიმე დანაშაულის ჩამდენთათვის დაშვებულ იქნა არჩევნებსა და რეფერენდუმებში მონაწილეობის უფლება. შეიცვალა პარლამენტის წევრთა მანდატების განაწილების წესი – საპარლამენტო ფრაქციის შექმნისათვის დადგენილზე ნაკლები მანდატის მოგროვების შემთხვევაში, საარჩევნო სუბიექტებს მანდატები შეევსებათ ფრაქციის შექმნისათვის საჭირო მინიმალურ რაოდენობამდე. შეიცვალა [[ვეტო|ვეტოს]] დაძლევის წესი, კერძოდ: კანონის პროექტი პირვანდელი სახით „მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას მხარს დაუჭერს პარლამენტის სიითი შემადგენლობის ნახევარზე მეტი. ორგანული კანონის პროექტი მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას მხარს დაუჭერს პარლამენტის სრული შემადგენლობის ნახევარზე მეტი. კონსტიტუციური კანონის პროექტი მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას მხარს დაუჭერს პარლამენტის სრული შემადგენლობის არანაკლებ სამი მეოთხედი.“ დაზუსტდა კონსტიტუციის გადასინჯვის წესიც: „კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტი მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას საქართველოს პარლამენტის ორ თანამიმდევრულ სესიაზე სულ ცოტა სამი თვის ინტერვალით მხარს დაუჭერს საქართველოს პარლამენტის სრული შემადგენლობის არანაკლებ სამი მეოთხედი.“ <ref>{{cite web |url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1556256?publication=0 |title=საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანის შესახებ |work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი |date=25.10.10 |publisher=საქართველოს პარლამენტი|accessdate=27.09.2019}}</ref>

2012 წლის [[22 მაისი|22 მაისის]] კონსტიტუციური კანონით საქართველოს მოქალაქის პარლამენტის წევრად აარჩევის ასაკი 25-დან 21 წელზე ჩამოვიდა. ასევე, ერთჯერადა 2014 წლის 1 იანვრამდე საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობის და ხმის მიცემის უფლება მიეცათ პირებს, რომლებიც დაბადებული იყვნენ და ბოლო 5 წლის განმავლობაში მუდმივად ცხოვრობენ საქართველოში და ნორმის ამოქმედების მომენტისთვის გააჩნდათ [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] წევრი სახელმწიფოს მოქალაქეობა.<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1661721?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში დამატების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციურ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე|work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი N6238-Iს|author= |publisher=[[საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე]]|date=22.05.2012|accessdate=27.09.2019}}</ref> 2012 წელსვე [[საქართველოს კონტროლის პალატა]] შეიცვალა [[სახელმწიფო აუდიტის სამსახური|სახელმწიფო აუდიტის სამსახურით]],<ref group="შენიშვნა">კონსტიტუციაში შეტანილი ცვლილებით, სამსახურის სახელწოდებაში, მისი წინამორბედისგან განსახვავებით, აღარ ფიგურირებს სიტყვა „საქართველოს“.</ref> რომელსაც ხელმძღვანელობს [[გენერალური აუდიტორი]],<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1661745?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში დამატების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციურ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე|work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი N6239-Iს|author= |publisher=საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე|date=22.05.2012|accessdate=27.09.2019}}</ref> და კონსტიტუციაში აისახა [[ლაზიკა (ქალაქი)|ქალაქ ლაზიკის]] შესახებ ჩანაწერი.<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1696093?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში დამატების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციურ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე|work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი N6602-რს|author= |publisher=[[საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე]]|date=22.05.2012|accessdate=27.09.2019}}</ref>

=== 2017 წლის რეფორმა ===
[[2016]] წლის [[საქართველოს საპარლამენტო არჩევნები (2016)|საპარლამენტო არჩევნების]] შემდეგ,<ref group="შენიშვნა">აღსანიშნავია, რომ მე-9 მოწვევის პარლამენტში „ქართული ოცნება“ წარმოდგენილ იქნა [[საკონსტიტუციო უმრავლესობა|საკონსტიტუციო უმრავლესობით]].</ref> 15 დეკემბრის N65-Iს დადგენილებით [[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს პარლამენტმა]] შექმნა [[სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია]], რომელსაც [[2017]] წლის [[30 აპრილი|30 აპრილამდე]] უნდა ემუშავა კონსტიტუციის მორიგ გადასინჯვაზე. კონსტიტუციის გადასინჯვა კოალიცია „[[ქართული ოცნება|ქართული ოცნების]]“ ერთ-ერთი წინასაარჩევნო დაპირება იყო ჯერ კიდევ [[2012]] წლის [[საქართველოს საპარლამენტო არჩევნები (2012)|საპარლამენტო არჩევნებისთვის]], სადაც საპროგრამო დოკუმენტში გაცხადებულ იქნა მმართველობის საპარლამენტო მოდელის მხარდაჭერა.<ref>{{cite web|url=http://www.ivote.ge/images/doc/pdfs/ocnebis%20saarchevno%20programa.pdf |title=საარჩევნო პროგრამა |work=კოალიციის სადამფუძნებლო დეკლარაცია |author=[[ქართული ოცნება]] |publisher=[http://www.ivote.ge ivote.ge] |date=21.02.2012 |accessdate=02.10.2019 }}</ref><ref name="Zedelashvili, 2017">{{cite web|url=http://constitutionnet.org/news/2017-constitutional-reform-georgia-another-misguided-quest-or-genuine-opportunity|title=2017 Constitutional Reform in Georgia: another misguided quest or genuine opportunity? |work=News article |author=Davit Zedelashvili |publisher=[http://constitutionnet.org constitutionnet.org] |language={{en}} |date=31.01.2017 |accessdate=02.10.2019 }}</ref><ref group="შენიშვნა">თუმცა იქვე აღინიშნა, რომ საბოლოო გადაწყვეტილება კონსტიტუციური მოწყობის თაობაზე მიღებული იქნებოდა ფართო სამოქალაქო შეთანხმების საფუძველზე.</ref> თუმცა მანამდე დაწყებული გადასინჯვის მცდელობები უშედეგოდ დასრულდა.<ref group="შენიშვნა">კერძოდ, 2013 წლის 4 ოქტომბრის საქართველოს პარლამენტის N1479-Iს დადგენილებით ასევე შეიქმნა სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია, რომელსაც კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტი პარლამენტისთვის 2014 წლის 1 სექტემბრამდე უნდა წარედგინა, რაც ვერ მოხერხდა ორგზის გადავადდების მიუხედავად და საბოლოოდ 2016 წლის 29 თებერვალს კომისიას ვადა ამოეწურა.</ref>

დაახლოებით 4 თვის მუშაობის შედეგად, 2017 წლის [[22 აპრილი|22 აპრილს]] საკონსტიტუციო კომისიამ კენჭი უყარა და დაამტკიცა საკონსტიტუციო ცვლილებების პროექტი, რომელიც სხვა ცვლილებებთან და დამატებებთან ერთად, მოქმედ კონსტიტუციის ტექსტს მთლიანად უცვლიდა რედაქციას.<ref group="შენიშვნა">იურიდიული ტექნიკის თვალსაზრისით შეიცვალა ყველა მუხლი, ხოლო უმეტესობა — შინაარსობრივადაც.</ref> ამით კომისიამ მუშაობა დაასრულა<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3660150?publication=0 |title=„სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის შექმნისა და სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის დადგენილების ძალადაკარგულად გამოცხადების თაობაზე |work=საქართველოს პარლამენტის დადგენილება N810-IIს |author=[[საქართველოს პარლამენტი]] |publisher=[https://matsne.gov.ge/ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე] |date=21.02.2012 |accessdate=02.10.2019 }}</ref> და მიღებული კონსტიტუციური კანონის პროექტი 108 წევრის ინიციატივით 1 მაისს წარედგინა პარლამენტს, რის შემდეგაც დაიწყო საყოველთაო სახალხო განხილვები.<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3656689?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტისა და „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტის გამოქვეყნებისა და მათი საყოველთაო-სახალხო განხილვის საორგანიზაციო კომისიის შექმნის თაობაზე |work=საქართველოს პარლამენტის დადგენილება N742-IIს |author=[[საქართველოს პარლამენტი]] |publisher=[https://matsne.gov.ge/ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე] |date=03.05.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref> საკონსტიტუციო ცვლილებების საყოველთაო-სახალხო განხილვის ფორმატში საჯარო შეხვედრები 2 ეტაპად გაიმართა. I ეტაპი მიმდინარეობდა: ქუთაისში, ამბროლაურში, ჩოხატაურში, ბათუმში, ზუგდიდში, ახალციხეში, გორში, თელავში, მცხეთაში, რუსთავში, თბილისში. II ეტაპი გაგრძელდა: ზესტაფონში, სამტრედიაში, სიღნაღში, ხულოში, კასპში, ოზურგეთში, მესტიაში, ყაზბეგში, მარტვილში და თბილისის 9 რაიონში - ჯამში 29 შეხვედრა. ასევე გროვდებოდა წერილობითი ინფორმაციაც. კომისიამ შემაჯამებელი ოქმი მოამზადა 5 ივნისს და გაუგზავნა საქართველოს პარლამენტს.<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3656689?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტისა და „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტის (N07–3/52, 01.05.2017) საყოველთაო–სახალხო განხილვის შემაჯამებელი ოქმი |work=ირაკლის კობახიძის წერილი საქართველოს პარლამენტს |author=საყოველთაო-სახალხო განხილვის საორგანიზაციო კომისი |publisher=[https://info.parliament.ge/ საქართველოს პარლამენტი] |date=05.06.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref>

პროცესის პარალელურად საქართველოს პრეზიდენტი [[გიორგი მარგველაშვილი]], რომელმაც მანამდე უარი განაცახადა კომისიაში თავისი წარმომადგენლის მონაწილეობაზე,<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/161191/ |title=პრეზიდენტის ადმინისტრაცია უარს ამბობს საკონსტიტუციო კომისიაში მუშაობაზე |work=ახალი ამბები |author=ქეთი მაჭავარიანი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=12.12.2016 |accessdate=14.10.2019 }}</ref> ქვეყნის მასშტაბით აქტიურად ეწეოდა საინფორმაციო კამპანიას „კონსტიტუცია ყველასია“, რომლის მიზანიც იყო კონსტიტუციის შექმნის პროცესში საზოგადოების ჩართულობისა და მონაწილეობის უზრუნველყოფა, ასევე  ცნობიერების ამაღლება.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/178991/ |title=პრეზიდენტმა კამპანია “კონსტიტუცია ყველასია” დაიწყო |work=ახალი ამბები |author=გუკი გიუნაშვილი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=10.03.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref>

{{ციტატა|ჩვენ არაერთხელ განვაცხადეთ, რომ პრეზიდენტის ადმინისტრაციის წარმომადგენელთა არმონაწილეობა კომისიის მუშაობაში აბსოლუტურად დაუსაბუთებელი იყო. მიზეზი ის იყო,რომ არ დავეთანხმეთ პრეზიდენტის მიერ შემოთავაზებულ ფორმატს, რომლის მიხედვით, კომისიას სამი თანახელმძღვანელი უნდა ჰყოლოდა. ეს რეალურად საპრეზიდენტო ფორმატის შემოთავაზებას ნიშნავდა. ამის სანაცვლოდ, საზოგადოებას შევთავაზეთ საპარლამენტო ფორმატი და ამას ჰქონდა ძალიან მყარი საფუძველი, რომელიც პირველ რიგში, კონსტიტუციაში მდგომარეობდა. ერთადერთი ორგანო, რომლის წიაღიდანაც შეიძლება მოხდეს საკონსტიტუციო ცვლილებების ინიციირება, არის საქართველოს პარლამენტი. აქედან გამომდინარე, საპარლამენტო ფორმატს ალტერნატივა არ ჰქონდა.|ირაკლი კობახიძე<ref>{{cite web|url=http://www.parliament.ge/ge/parlamentarebi/chairman/chairmannews/irakli-kobaxidze-sakonstitucio-cvlilebebis-mizania-demokratiuli-ganvitarebis-konstituciuri-garantiebis-sheqmna.page |title=ირაკლი კობახიძე: საკონსტიტუციო ცვლილებების მიზანია დემოკრატიული განვითარების კონსტიტუციური გარანტიების შექმნა |work=ახალი ამბები |author= |publisher=[http://www.parliament.ge/ საქართველოს პარლამენტი] |date=19.07.2017 |accessdate=26.10.2019 }}</ref>}}

საქართველოს პარლამენტმა კანონპროექტი საკონსტიტუციო უმრავლესობით ოპოზიციის ხმების გარეშე, ორი მოსმენით 2017 წლის ივნისში მიიღო,<ref>{{cite web|url=http://www.parliament.ge/ge/parlamentarebi/chairman/chairmannews/parlamentma-konstituciuri-kanonproeqtebi-meore-mosmenit-miigo.page |title=პარლამენტმა კონსტიტუციური კანონპროექტები მეორე მოსმენით მიიღო |work=ახალი ამბები |author= |publisher=[http://www.parliament.ge/ საქართველოს პარლამენტი] |date=23.06.2017 |accessdate=26.10.2019 }}</ref> რამაც კიდევ უფრო დაძაბა პოლიტიკური ვითარება რეფორმის გარშემო.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/204331/ |title=ჯანი ბუკიკიო: ახალი კონსტიტუცია მხოლოდ ერთმა პარტიამ არ უნდა მიიღოს |work=ახალი ამბები |author=ქეთი მაჭავარიანი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=29.06.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref> მმართველმა პარტიამ გადაწყვიტა [[ვენეციის კომისია|ვენეციის კომისიის]] საბოლოო დასკვნის მიღებამდე გადაედო მესამე მოსმენა პარლამენტში.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/204546/ |title=პრემიერი: კონსტიტუციის მესამე მოსმენამდე ვენეციის კომისიასთან მუშაობას გავაგრძელებთ |work=ახალი ამბები |author=მარიამ ბოგვერაძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=30.06.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref> განსაკუთრებული აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვიეს კანონპროექეტით შემოთავაზებულმა პრეზიდენტის და პარლამენტის არჩევის წესებმა და მათმა გარდამავალმა დებულებებმა, ასევე პროცედურულმა საკითხებმა, რამაც თავის მხრივ კონსტიტუციის დაბალი ლეგიტიმაციის კითხვები გააჩინა.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/213973/ |title=ორი მოსმენით მოსესაც არ მიუღია ათი მცნება – პრეზიდენტი საკონსტიტუციო ცვლილებების მიღებაზე |work=ახალი ამბები |author=გიორგი დიასამიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=15.08.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/213988/ |title=ხელისუფლება კომპრომისის იმიტაციის შექმნას ცდილობს – კორძაია “ოცნების განახლებულ დიალოგზე” |work=ახალი ამბები |author=გიორგი დიასამიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=15.08.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/215486/ |title=ოპოზიციის წერილობითი პასუხი საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მმართველ გუნდს |work=ახალი ამბები |author=მარიამ ბოგვერაძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=22.08.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref> საბოლოო პარლამენტმა მესამე მოსმენა სექტემბერში ჩანიშნა, რისთვისაც საჭირო გახდა რიგგარეშე სხდომის მოწვევა და რაზეც თავის მხრივ პრეზიდენტმა უარი განაცხადა.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/222097/ |title=პრეზიდენტი კონსტიტუციაზე რიგგარეშე საპარლამენტო სხდომას არ დანიშნავს |work=ახალი ამბები |author=ელენე ხაჭაპურიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=25.09.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref> ამის მიუხედავად, კონსტიტუციის მაშინდელი რედაქციის შესაბამისად, პარლამენტი მაინც შეიკრიბა და [[26 სექტემბერი|26 სექტემბერს]] მესამე მოსმენით კენჭი უყარა ცვლილებების პროექტს. სხდომა პროტესტის ნიშნად დატოვეს საპარლამენტო ოპოზიციის წარმომადგენლებმა. საბოლოოდ, კანონპროექტი 117 მომხრე და 2 წინააღმდეგი შედეგით დამტკიცდა და იმავე დღესვე გაუგზავნა პრეზიდენტს ხელმოსაწერად.<ref>{{cite web|url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/parlamentma-daamtkitsa-sakonstitutsio-tsvlilebata-proekti/28757897.html |title=ფართო კონსენსუსის გარეშე დამტკიცებული კონსტიტუცია |work=ახალი ამბები, პოლიტიკა |author=ლელა კუნჭულია |publisher=[https://www.radiotavisupleba.ge/ რადიო თავისუფლება] |date=26.09.2017 |accessdate=14.10.2019 }}</ref>

საქართველოს პრეზიდენტმა საკონსტიტუციო პროცესში ჩართული პოლიტიკური პარტიებთან კონსულტაციები გამართა. გიორგი მარგველაშვილმა შეხვედრაზე ასევე მიიწვია საპრალამენტო უმრავლესობის წევრები, თუმცა არც მათ და არც მმართველ პარტიას პროცესში მონაწილეობა არ მიუღიათ. პოლიტიკური პარტიები კონსტიტუციის მიღებულ რედაქციაზე ვეტოს დადებას ითხოვდნენ პრეზიდენტისგან. თავის მხრივ [[საპარლამენტო უმრავლესობა]] პრეზიდენტს, როგორც კონსესუს, სთავაზობდა ვეტო მხოლოდ ორ ნაწილში, ბონუსების ამოღების და ბლოკების გაუქმების ნაწილში გამოიყენებინა.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/222910/ |title=პრეზიდენტი მზადაა შეხვდეს „ქართულ ოცნებას” და გააგრძელოს შეხვედრები ოპოზიციასთან – ჩიხრაძე |work=ახალი ამბები |author=გიორგი დიასამიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=28.09.2017 |accessdate=19.10.2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/223994/ |title=მარგველაშვილი უმრავლესობას კონსტიტუციასთან დაკავშირებით პრეზიდენტის სასახლეში იწვევს |work=ახალი ამბები |author=ელენე ხაჭაპურიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=03.10.2017 |accessdate=19.10.2019}}</ref> საბოლოოდ პრეზიდენტმა, 9 ოქტომბერს, კანონპროექტს [[ვეტო]] დაადო და მოტივირებული შენიშვნებით დაუბრუნა პარლამენტს ხელახლა განსახილვევლად. პრეზიდენტის განცხადებით, მის მიერ პარლამენტში წარდგენილი 6-პუნქტიანი მოტივირებული შენიშვნებიდან პირველი 4 პუნქტი, სრულად იმეორებდა ვენეციის კომისიის წინაშე „ქართული ოცნების“ მიერ აღებულ ვალდებულებას და ესენი იყო: ბონუსის, საარჩევნო ბლოკების, საკონსტიტუციო სასამართლოსა და აღმსარებლობის თავისუფლების საკითხები, ხოლო მე-5 საკითხი — 2020 წელს პროპორციული არჩევნების დანიშვნის საკითხი — მისი თქმით ასევე „ქართულ ოცნებას“ ეკუთვნოდა. ბოლო საკითხი კი ეხებოდა პრეზიდენტის არჩევის წესს და პრეზიდენტი საკითხის მომავალში განხილვას სთავაზობდა პარლამენტს, ხოლო პირდაპირი არჩევის წესის დატოვებას იმ დრომე, სანამ საქართველოს ეყოლებოდა ორპალატიანი პარლამენტი.<ref>{{cite web |url=https://www.president.gov.ge/geo/pressamsakhuri/siakhleebi/saqartvelos-prezidentma-parlaments-6-punqtiani-mot.aspx |title=საქართველოს პრეზიდენტმა პარლამენტს 6 პუნქტიანი მოტივირებული შენიშვნები გაუგზავნა |work=სიახლეები |author=პრესსამსახური |publisher=[https://www.president.gov.ge/geo/ საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაცია] |date=09.10.2017 |accessdate=19.10.2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191019115259/https://www.president.gov.ge/geo/pressamsakhuri/siakhleebi/saqartvelos-prezidentma-parlaments-6-punqtiani-mot.aspx |archivedate=19.10.2019 }}</ref> პრეზიდენტის მოტივირებულ შენიშვნებს მხარი არასამთავრო სექტორის ნაწილმაც დაუჭირა.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/224708/ |title=NGO-ები: პრეზიდენტის შეთავაზება კონსტიტუციაზე ჩიხიდან გამოსვლის შესაძლებლობაა |work=ახალი ამბები |author=ელენე ხაჭაპურიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=07.10.2017 |accessdate=19.10.2019}}</ref> პარლამენტმა არ გაიზიარა პრეზიდენტის მოტივირებული შენიშვნები და 13 ოქტომბრის რიგგარეშე სხდომაზე კენჭი უყარა კანონპროექტის პირვანდელ (წარდგენილ) რედაქციას. სხდომაზე რეგისტრაცია 124-მა წევრმა გაიარა, აქედან პრეზიდენტის შენიშვნებს 110 მოწინააღმდეგე და 8 მომხრე ჰყავდა. კონსტიტუციური კანონის პროექტის პირვანდელ რედაქციას კი მხარი 117-მა წევრმა დაუჭირა. სხდომა განხილვამდე დატოვა ფრაქია „ნაციონალურმა მოძრაობამ“, ხოლო ფრაქია „ევროპულმა საქართველომ“ პროცესი სხდომაზე მიტანილი სპეციალური ბანერით გააპროტესტა.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/225936/ |title=პარლამენტმა პრეზიდენტის ვეტო დაძლია და ახალი კონსტიტუცია დაამტკიცა |work=ახალი ამბები |author=გიორგი დიასამიძე |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=13.10.2017 |accessdate=19.10.2019}}</ref> მიღებული კონსტიტუციური კანონი (N1324-რს, 2017) ხელმოსაწერად გაეგზავნა პრეზიდენტს. არსებობდა მოლოდინი, რომ დაპირისპირების ფონზე პრეზიდენტი ხელს არ მოაწერდა კანონს, თუმცა მან [[19 ოქტომბერი|19 ოქტომბერს]] კანონს ხელი მოაწერა და ის ძალაში შევიდა.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/227053/ |title=პრეზიდენტმა კონსტიტუციას ხელი მოაწერა |work=ახალი ამბები |author=მიშა მეფარიშვილი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=19.10.2017 |accessdate=26.10.2019}}</ref>

ამის შემდგომ, საპარლამენტო უმრავლესობამ კონსტიტუციის ტექსტის მორიგ გადასინჯვაზე დაიწყო მუშაობა უკვე მიღებულ კანონში (N1324-რს<ref>{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3811818?publication=1 |title=საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანის შესახებ |work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი |author=საქართველოს პარლამენტი |publisher=[https://matsne.gov.ge/ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე] |date=13.10.2017 |accessdate=26.10.2019}}</ref>) ცვლილებების განხილვით, რაც მეტწილად განპირობებული იყო ბონუსების ამოღებისა და ბლოკების ერთჯერადად დატოვების დაპირებით.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/229780/ |title=პარლამენტი ახალი საკონსტიტუციო ცვლილებებისთვის ემზადება |work=ახალი ამბები |author=ქეთი მაჭავარიანი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=30.10.2017 |accessdate=26.10.2019}}</ref> ამჯერადაც პროცესი პოლიტიკური დაძაბულობის და დაპირისპირების ფონზე წარიმართა. ოპოზიციურმა ფრაქციებმა უარი განაცხადეს გადასინჯვის პროცესში მონაწილეობაზე.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/229872/ |title=გოცირიძე: საკონსტიტუციო ცვლილებები ინდურ სერიალებს დაემსგავსა |work=ახალი ამბები |author=ქეთი მაჭავარიანი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=30.10.2017 |accessdate=26.10.2019}}</ref><ref name="ქეთი მაჭავარიანი">{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/230145/ |title=“ევროპული საქართველო” საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობაში არ ჩაერთვება |work=ახალი ამბები |author=ქეთი მაჭავარიანი |publisher=[https://netgazeti.ge/ ნეტგაზეთი] |date=31.10.2017 |accessdate=26.10.2019}}</ref> [[2 ნოემბერი|2 ნოემბერს]] საქართველოს პარლამენტს 116 წევრის ინიციატივით წარედგინა ცვლილებების მორიგი პროექტი, რომელიც გარდა ბონუსების და ბლოკების დაპირებული საკითხისა, ცალკეულ ნორმათა სამართლებრივ და რედაქციულ დაზუსტებებს ითვალისწინებდა.<ref name="ქეთი მაჭავარიანი"/> საბოლოოდ, 2017 წლის საკონსტიტუციო რეფორმა დასრულდა 2018 წლის [[23 მარტი|23 მარტს]], საქართველოს კონსტიტუციური კანონის N2071-IIს მიღებით.<ref name="2071-IIს">{{cite web|url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4110673?publication=0 |title=„საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციურ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე |work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი |author=საქართველოს პარლამენტი |publisher=[https://matsne.gov.ge/ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე] |date=23.03.2018 |accessdate=26.10.2019 }}</ref>

2017 წლის რეფორმის შედეგად მიღებული კონსტიტუციის ახალი რედაქცია საბოლოოდ ძალაში შევდა [[2018]] წელს საქართველოს მომდევნო პრეზიდენტის – [[სალომე ზურაბიშვილი|სალომე ზურაბიშვილის]] მიერ ფიცის დადებისთანავე.<ref>{{cite web|url=http://www.tabula.ge/ge/story/141580-saqartvelos-konstituciis-axali-redaqcia-dzalashi-shevida |title=საქართველოს კონსტიტუციის ახალი რედაქცია ძალაში შევიდა |work=საქართველოს კონსტიტუცია |author= |publisher=[http://www.tabula.ge/ge/ ტაბულა] |date=16.12.2018 |accessdate=26.10.2019}}</ref>

==== კომისია ====
2016 წელს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის [[23 დეკემბერი|23 დეკემბრის]] N253/3 ბრძანებით დამტკიცდა საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობა, რომელშიც შევიდნენ: საპარლამენტო უმრავლესობის და უმცირესობის წევრები, წევრები სხვა ფრაქციებიდან და დამოუკიდებელი [[საქართველოს პარლამენტის წევრი|დეპუტატები]], აგრეთვე იმ პარტიის წარმომადგენლები, რომელთაც ვერ გადალახეს [[საარჩევნო ბარიერი]] მაგრამ მიიღეს ამომრჩეველთა ხმების 3% მაინც. კომისიის წევრებად დასახელდნენ ასევე: საქართველოს პრეზიდენტის,<ref group="შენიშვნა">თუმცა პრეზიდენტმა უარი განაცხადა კომისიაში თავისი წარმომადგენლების მონაწილეობაზე, რითაც უნდობლობა გამოუცხადა კომისიას.</ref> მთავრობის და სასამართლოს წარმომადგენლები, აჭარისა და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი საბჭოს და მთავრობის თავმჯდომარეები, [[საქართველოს სახალხო დამცველი]], [[საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი]], [[გენერალური აუდიტორი]], [[ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივანი]], დამოუკიდებელი ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენლები. ჯამში კომისია შედგებოდა 73 წევრისგან.<ref>{{cite web |url=http://constitution.parliament.ge/22 |title=სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობა |work=ვებ გვერდი |author= |publisher=[http://constitution.parliament.ge სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია] |date=23.12.2016 |accessdate=13.10.2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190721175248/http://constitution.parliament.ge/22 |archivedate=21.07.2019 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.parliament.ge/ge/ajax/downloadFile/54381/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90 |title=სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობის დამტკიცების შესახებ |work=ბრძანება N253/3 |author=[[საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე]] |publisher=[http://www.parliament.ge/ საქართველოს პარლამენტი] |date=23.12.2016 |accessdate=12.10.2019 }}</ref>

{| class="wikitable collapsible collapsed sortable"
|-
! colspan="6" | საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობა
|-
! სტატუსი !! პიროვნება !! წარმომადგენლობა
|-
| თავმჯდომარე || ირაკლი კობახიძე || საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე
|-
| მდივანი || თამარ ჩუგოშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || არჩილ თალაკვაძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ზვიად ძიძიგური || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || გიორგი ვოლსკი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ილია ნაკაშიძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || მამუკა მდინარაძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || კახაბერ ოქრიაშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || კობა ნარჩემაშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || სიმონ ნოზაძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ნინო გოგუაძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ეკა ბესელია || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ვანო ზარდიაშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || დავით მათიკაშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || გიორგი კახიანი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ირაკლი სესიაშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || გიორგი ლილუაშვილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || სოფიო კილაძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || გედევან ფოფხაძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || მანანა კობახიძე || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ზაქარია ქუცნაშცილი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ზაზა გაბუნია || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || სავალან მირზოევი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || ენზელ მკოიანი || საპარლამენტო უმრავლესობა
|-
| წევრი || სერგი კაპანაძე || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || ოთარ კახიძე || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || გიორგი ტუღუში || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || ზურაბ ჭიაბერაშვილი || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || ხათუნა გოგორიშვილი || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || სალომე სამადაშვილი || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || მამუკა ჩიქოვანი || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || ირაკლი აბესაძე || საპარლამენტო უმცირესობა
|-
| წევრი || ირმა ინაშვილი || ფრაქცია „საქართველოს პატრიოტები“
|-
| წევრი || ნატო ჩხეიძე || ფრაქცია „საქართველოს პატრიოტები“
|-
| წევრი || სალომე ზურაბიშვილი || პარლამენტის დამოუკიდებელი წევრი
|-
| წევრი || შალვა შავგულიძე || ამომრჩეველთა ხმების 3% მიღებული პარტიები
|-
| წევრი || დიმიტრი ლორთქიფანიძე || ამომრჩეველთა ხმების 3% მიღებული პარტიები
|-
| წევრი || გიორგი გუგავა || ამომრჩეველთა ხმების 3% მიღებული პარტიები
|-
| წევრი || ნიკა მაჭუტაძე || ამომრჩეველთა ხმების 3% მიღებული პარტიები
|-
| წევრი || ანა ნაცვლიშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ეკა გიგაური || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || მიხეილ ბენიძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ვახტანგ ნაცვლიშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ლაშა ტუღუში || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || არნო სტეპანიანი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || დავით ასათიანი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || რატი ბრეგაძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ვასილ გონაშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ავთანდილ დემეტრაშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ვახტანგ მენაბდე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || შალვა პაპუაშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ზაზა რუხაძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || მინდია უგრეხელიძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || თენგიზ შარმანაშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ვახტანგ ძაბირაძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ჯონი ხეცურიანი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ვახტანგ ხმალაძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ანა ფირცხალაშვილი || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|-
| წევრი || ზვიად კორძაძე || ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები
|}

კომისიამ მუშაობა წარმართა თემატურ ჯგუფებად:
* ადამიანის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების, სასამართლო ხელისუფლების, საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულისა და ზოგადი და გარდამავალი დებულებების საკითხთა სამუშაო ჯგუფი;
* საქართველოს პარლამენტის, ფინანსებისა და კონტროლის და საქართველოს კონსტიტუციის გადასინჯვის საკითხთა სამუშაო ჯგუფი;
* საქართველოს პრეზიდენტის, საქართველოს მთავრობისა და თავდაცვის საკითხთა სამუშაო ჯგუფი;
* ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის საკითხთა სამუშაო ჯგუფი.

====ცვლილებები====
რეფორმის შედეგად ცვლილებები განიცადა კონსტიტუციის მთლიანმა ტექსტმა,<ref group="შენიშვნა">მიუხედავად იმისა, რომ ერთი შეხედვით პრეამბულა არ შეცვლილა, ის ჩასწორდა პუნქტუაციის თვალსაზრისით.</ref><ref>{{cite web |url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/30346?impose=diff&p1=35&p2=33&diffPage=1&publication=35 |title=კონსტიტუციის კონსოლიდირებული ვერსიების შედარება |work=საქართველოს კონსტიტუციური კანონი |publisher=[https://matsne.gov.ge/ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე] |date=2013 და 2018 წლის ვერსიები |accessdate=28.10.2019}}</ref> როგორც რედაქციული, ისე სამართლებრივ ნორმათა გადამუშავების თვალსაზრისით. კონსტიტუციის ახალი რედაქცია შედგება: პრეამბულისგან, 11 თავისა და 78 მუხლისგან. ძველი რედაქციისგან განსხვავებით, თითოეული მუხლი დასათაურებულია და მათში ასახულია მუხლის შინაარსი.<ref group="შენიშვნა">ასე მაგალითად, პირველი მუხლი, რომელიც სახელმწიფო დამოუკიდებლობას და ტერიტორიულ მთლიანობას ეხება, ეწოდა „სახელმწიფო სუვერენიტეტი“.</ref>

'''კონსტიტუციურ ნორმად იქცა:'''
* შშმ პირების და მათთვის განსაკუთრებული პირობების შექმნის სახელმწიფო ვალდებულება;
* მოქალაქის სარჩელის „გონივრულ ვადაში” განხილვის უფლება;
* ინტერნეტით თავისუფალი სარგებლობის უფლება; 
* აკადემიური თავისუფლება;
* ქორწინება, როგორც ქალისა და მამაკაცის კავშირი ოჯახის შექმნის მიზნით; 
* სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა, როგორც განსაკუთრებული მნიშვნელობის რესურსი; 
* ადვოკატის უფლებების შეუფერხებელი განხორციელება და ადვოკატთა თვითორგანიზების უფლება;
* სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის უფლება.

'''შეიცვალა:'''
* პრეზიდენტის, დეპუტატის და საკონსტიტუციოს მოსამართლის ასაკი და კერძოდ, გაიზარდა;<ref group="შენიშვნა">პარლამენტის დეპუტატი ვერ იქნება 25 წელზე უფრო ახალგაზრდა, პრეზიდენტი უნდა იყოს სულ მცირე 40 წლის, ხოლო საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლე — არანაკლებ 35 წლის.</ref>
* პრეზიდენტის არჩევის წესი — 2023 წლიდან საქართველოს პრეზიდენტი აირჩევა არაპირდაპირი წესით საარჩევნო კოლეგიის მიერ, 5 წლის ვადით დებატების გარეშე ღია კენჭისყრით. საარჩევნო კოლეგიის შემადგენლობაში იქნება 300 წევრი;<ref group="შენიშვნა">საარჩევნო კოლეგიაში შევლენ: საქართველოს პარლამენტის და აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოების ყველა წევრი. საარჩევნო კოლეგიის სხვა წევრებს საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ ორგანული კანონის საფუძველზე განსაზღვრული კვოტების შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოების შემადგენლობიდან ასახელებენ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები. კვოტები განისაზღვრება პროპორციული გეოგრაფიული წარმომადგენლობის პრინციპის დაცვითა და ადგილობრივი თვითმმართველობის პროპორციული წესით ჩატარებული არჩევნების შედეგების პროპორციის მიხედვით. საარჩევნო კოლეგიის შემადგენლობას ამტკიცებს საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისია.</ref>
* პროკურატურა გამოვიდა იუსტიციის სამინისტროს შემადგენლობიდან და გახდა დამოუკიდებელი და პარლამენტის წინაშე ანგარიშვალდებული ორგანო; 
* ომბუდსმენის თანამდებობაზე ერთი და იგივე პირის არჩევა აიკრძალა;
* უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების რაოდენობა გაიზარდა 28 მოსამართლემდე, რომელთაც [[იუსტიციის უმაღლესი საბჭო|იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს]] წარდგინებით უვადოდ (ხოლო თავმჯდომარეს 10 წლით) სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს პარლამენტი;<ref group="შენიშვნა">დანიშვნამდე 3 წლის გამოსაცდელი ვადით და შემდგომ ორგანული კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე.</ref>
* საკონსტიტუციო სასამართლო მიმდინარე საარჩევნო წელს ვერ განიხილავს საარჩევნო კანონმდებლობის მომწესრიგებელ ნორმებს;
* პარლამენტის წევრები აირჩევიან პროპორციული სისტემით. არჩევნებში მონაწილეობას მხოლოდ პოლიტიკური პარტიები შეძლებენ. ფრაქციის შესაქმნელად არანაკლებ 7 დეპუტატი იქნება საჭირო და ერთი პოლიტიკური პარტიის წარდგენით არჩეული წევრები ვერ შექმნიან ერთზე მეტ ფრაქციას;
* პარლამენტის ადგილსამყოფელი. ამის ამრეგულირებელინორმა ამოღებულია კონსტიტუციის ტექსტიდან და რეგულირდება მხოლოდ პარლამენტის რეგლამენტით;
* გაუქმდა [[უშიშროების საბჭო]] და მის ნაცვლად, საომარი მდგომარეობის დროს, სათათბირო ორგანო – [[ეროვნული თავდაცვის საბჭო|ეროვნული თავდაცვის საბჭოს]] შექმნა განისაზღვრა, რომლის თავმჯდომარეც საქართველოს პრეზიდენტი იქნება.

'''გარდამავალი ნორმები:'''

კონსტიტუციურ კანონი (N1324-რს), რომელითაც კონსტიტუციას ეცვალა რედაქცია, ასევე ადგენს გარდამავალ ნორმებს, რომელითაც:
* ორგანული კანონის სტატუსი მიენიჭა საქართველოს კანონებს: „სახელმწიფო ენის შესახებ“, „ნორმატიული აქტების შესახებ“ და „სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის შესახებ“;
* 94-ე მუხლის ის ნაწილი, რომელიც არეგულირებდა ახალი გადასახადების შემოღების საკითხს რეფერენდუმის გზით, ჩამოყალიბდა კონსტიტუციური კანონის (N1324-რს) გარდამავალი ნორმის სახით, სადაც აღნიშნულია, რომ ხსენებული კანონის ამოქმედებიდან 12 წლის განმავლობაში, აქციზის გარდა, საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღება ან გაზრდა შესაძლებელია მხოლოდ რეფერენდუმის გზით, გარდა ორგანული კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა;
* [[საქართველოს საპრეზიდენტო არჩევნები (2018)|საქართველოს პრეზიდენტის მომდევნო არჩევნებში]] საქართველოს პრეზიდენტი აირჩევა 6 წლის ვადით;
* 2024 წლის 31 დეკემბრამდე პირველად განწესების შემთხვევაში უვადოდ განწესებამდე მოსამართლე თანამდებობაზე შეიძლება განწესდეს 3 წლის ვადით. განსაზღვრული ვადით განწესებულ მოსამართლეზე მოსამართლის უვადოდ განწესების დათქმა გავრცელდეს ორგანული კანონით დადგენილი წესით მისი უვადოდ განწესების შემთხვევაში;
<ref>{{cite web |url=https://1tv.ge/news/prezidentis-inauguraciis-shemdeg-saqartveloshi-akhali-konstitucia-amoqmeddeba/ |title=პრეზიდენტის ინაუგურაციის შემდეგ საქართველოში ახალი კონსტიტუცია ამოქმედდება |work=ახალი ამბები |author=თეონა მანაგაძე |publisher=[https://1tv.ge/ პირველი არხი], [[სსმ]] |date=28.10.2018 |accessdate=31.10.2019}}</ref><ref>{{cite web |url=https://imedinews.ge/ge/theme/96/ra-shetsvala-akhalma-konstitutsiam-mtavari |title=რა შეცვალა ახალმა კონსტიტუციამ? მთავარი |work=ახალი ამბები |author= |publisher=[https://imedinews.ge/ იმედი] |date=29.10.2017 |accessdate=31.10.2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191031185256/https://imedinews.ge/ge/theme/96/ra-shetsvala-akhalma-konstitutsiam-mtavari |archivedate=31.10.2019 }}</ref>

====კრიტიკა====
კონსტიტუციის გადასინჯვის პროცესში, საწყის ეტაპზევე წარიმართა კრიტიკის ფონზე, რამდენადაც პოლიტიკურ მხარეებს შორის დაპირისპირების საგანი აღმოჩნდა თავად საკონსტიტუციო კომისიის ფორმირების საკითხი.
{{ესკიზი}}

== შინაარსი ==
პირვანდელი რედაქციით, საქართველოს კონსტიტუცია შედგებოდა პრეამბულისგან, ძირითადი ნაწილისა და გარდამავალი დებულებებისგან, სულ, 9 თავი და 109 მუხლი<ref>{{cite web |url=http://www.parliament.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=69&kan_det=det&kan_id=23 |title=საქართველოს კონსტიტუცია |accessdate=2011-06-25 |publisher=[[საქართველოს პარლამენტი]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140325195035/http://www.parliament.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=69&kan_det=det&kan_id=23 |archivedate=2014-03-25 }}</ref>. ამჟამად, კონსტიტუცია შედგება პრეამბულისგან, ძირითადი ნაწილისა და გარდამავალი დებულებებისგან, სულ, 11 თავი და 124 მუხლი. კონსტიტუციას ჩაემატა მეოთხე<sup>1</sup> და მეშვიდე<sup>1</sup> თავები, 34<sup>1</sup>, 48<sup>1</sup>, 51<sup>1</sup>, 73<sup>1</sup>, 80<sup>1</sup>, 81<sup>1</sup>, 81<sup>2</sup>, 81<sup>3</sup>, 81<sup>4</sup>, 86<sup>1</sup>, 101<sup>1</sup>, 101<sup>2</sup>, 101<sup>3</sup>, 104<sup>1</sup>, 104<sup>2</sup>, 104<sup>3</sup> მუხლები, ამოღებულ იქნა 76<sup>1</sup> და 91-ე მუხლები.

=== პრეამბულა ===
{{ციტატა|საქართველოს მოქალაქენი, რომელთა ურყევი ნებაა დავამკვიდროთ დემოკრატიული საზოგადოებრივი წესწყობილება, ეკონომიკური თავისუფლება, სოციალური და სამართლებრივი სახელმწიფო, უზრუნველვყოთ ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებული უფლებანი და თავისუფლებანი, განვამტკიცოთ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობა და სხვა ხალხებთან მშვიდობიანი ურთიერთობა, ქართველი ერის მრავალსაუკუნოვანი სახელმწიფოებრიობის ტრადიციებსა და საქართველოს 1921 წლის კონსტიტუციის ისტორიულ-სამართლებრივ მემკვიდრეობაზე დაყრდნობით ღვთისა და ერის წინაშე ვაცხადებთ ამ კონსტიტუციას.}}

პრეამბულაში გამოთქმულია საქართველოს მოქალაქეთა ნება, რომ დაამკვიდრონ დემოკრატიული საზოგადოებრივი წესწყობილება, ეკონომიკური თავისუფლება, სოციალური და სამართლებრივი სახელმწიფო, უზრუნველყონ ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებული უფლებანი და თავისუფლებანი, განამტკიცონ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობა და სხვა ხალხებთან მშვიდობიანი ურთიერთობა. პრეამბულას იურიდიული ძალა არ გააჩნია.

=== ძირითადი ნაწილი ===
ძირითადი ნაწილი მოიცავს 10 თავს, რომელთაგან პირველი ეხება ზოგად დებულებებს, მეორე — საქართველოს მოქალაქეობასა და ადამიანთა უფლებებს, მესამე — საქართვეთველოს პარლამენტს, მეოთხე — საქართველოს პრეზიდენტს, მეოთხე<sup>1</sup> — საქართველოს მთავრობას, მეხუთე — სასამართლო ხელისუფლებას, მეექვსე — სახელმწიფო ფინანსებსა და კონტროლს, მეშვიდე — სახელმწიფო თავდაცვას, მეშვიდე<sup>1</sup> — ადგილობრივ თვითმმართველობას, მერვე — კონსტიტუციის გადასინჯვას.

===== ზოგადი დებულებები =====
კონსტიტუციის პირველ თავში ჩამოყალიბებულია კონსტიტუციური წყობილების საფუძვლები. პირველი თავი აცხადებს, რომ საქართველო არის [[დემოკრატია|დემოკრატიული]] [[რესპუბლიკა]]<ref name="კონსტიტუცია_მუხლი1.2"/>; ქვეყნის ტერიტორია განსაზღვრულია [[1992|1992 წლის]] [[21 დეკემბერი|21 დეკემბრის]] მდგომარეობით<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-2 მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; სახელმწიფო ხელისუფლების წყაროა ხალხი<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; სახელმწიფო ცნობს და იცავს [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს]], ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდული არიან ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით<ref name="კონსტიტუცია_7"/>; საქართველოს სახელმწიფო ენა არის [[ქართული ენა|ქართული]], ხოლო [[აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა|აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], აგრეთვე, [[აფხაზური ენა|აფხაზური]]<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-8 მუხლი</ref>. ხაზგასმულია [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია|საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის]] განსაკუთრებული ისტორიული როლი და აქვე აღიარებულია [[რელიგიის თავისუფლება|რწმენის სრული თავისუფლება]].<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლი</ref> საქართველოს [[დედაქალაქი|დედაქალაქად]] გამოცხადებულია [[თბილისი]]<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-10 მუხლი</ref>.

===== საქართველოს მოქალაქეობა. ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი =====
მეორე თავში განმტკიცებულია ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებული ძირითადი უფლებები და მათი განხორციელების გარანტიები. მეორე თავი აცხადებს, რომ ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი</ref>; სიცოცხლე ადამიანის ხელშეუვალი უფლებაა და [[სიკვდილით დასჯა]] აკრძალულია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-15 მუხლი</ref>; ყველას აქვს საკუთარი პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლება<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლი</ref>; ადამიანის პატივი და ღირსება ხელშეუვალია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; ადამიანის თავისუფლება ხელშეუვალია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; ყოველ ადამიანს აქვს სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობისა და რწმენის თავისუფლება.<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; [[საკუთრების უფლება]] აღიარებული და ხელშეუვალია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლი</ref> ადამიანის პირადი ცხოვრება დაცულია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლი</ref>; ინტელექტუალური შემოქმედების თავისუფლება უზრუნველყოფილია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; მასმედია თავისუფალია და [[ცენზურა]] დაუშვებელია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 24-ე მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>; აღიარებულია შეკრებებისა და მანიფესტაციების თავისუფლება <ref>საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლი</ref>; ყველას აქვს საზოგადოებრივი და პოლიტიკური გაერთიანებების შექმნისა და მათში გაერთიანების უფლება<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 26-ე მუხლი</ref>; უზრუნველყოფილია ამომრჩეველთა ნების თავისუფალი გამოვლინება<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 28-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>, სახელმწიფო თანამდებობის დაკავების უფლება<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლი</ref>, [[შრომის თავისუფლება]]<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლი</ref>, [[უდანაშაულობის პრეზუმფცია]] <ref>საქართველოს კონსტიტუციის 40-ე მუხლი</ref>, სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლი</ref>.

მეორე თავი აგრეთვე ადგენს, რომ კონსტიტუცია არ უარყოფს ადამიანის იმ უფლებებს, რომლებიც  ტექსტში პირდაპირ არაა მოხსენიებული, მაგრამ თავისთავად გამომდინარეობენ მისი პრინციპებიდან<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლი</ref>. განსაზღვრულია [[ადამიანის უფლებები|ძირითადი უფლებების]] შეზღუდვის შესაძლებლობები საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის დროს<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 46-ე მუხლი</ref>. მეორე თავის თანახმად, შექმნილია [[საქართველოს სახალხო დამცველი]]ს ინსტიტუტი, რომელიც ზედამხედველობს ქვეყანაში [[ადამიანის უფლებები]]ს დაცვას<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 43-ე მუხლი</ref>.

===== საქართველოს პარლამენტი =====
მესამე თავი არეგულირებს [[საქართველოს პარლამენტი]]ს ჩამოყალიბების, მის უფლებამოსილებებსა და უფლებამოსილების შეწყვეტის წესს, დეპუტატთა სამართლებრივ სტატუსსა და გარანტიებს, დეპუტატის [[იმუნიტეტი|იმუნიტეტს]], [[ინდემნიტეტი|ინდემნიტეტს]]. საქართველოს პარლამენტი არის ქვეყნის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო, რომელიც ახორციელებს საკანონმდებლო ხელისუფლებას, განსაზღვრავს ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს,  აკონტროლებს [[საქართველოს მთავრობა|მთავრობის]] საქმიანობას და სხვ.<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 48 მუხლი</ref>.

===== საქართველოს პრეზიდენტი =====
მეოთხე თავში მოცემულია [[საქართველოს პრეზიდენტი]]ს სტატუსი, უფლებამოსილებები, მისი არჩევის, უფლებამონაცვლეობისა და [[იმპიჩმენტი]]ს წესი. საქართველოს პრეზიდენტი არის საქართველოს სახელმწიფოს მეთაური, ქვეყნის ერთიანობისა და ეროვნული დამოუკიდებლობის გარანტი. იგი კონსტიტუციით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილებების ფარგლებში უზრუნველყოფს სახელმწიფო ორგანოთა ფუნქციონირებას<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 69-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>.

===== საქართველოს მთავრობა =====
მეოთხე<sup>1</sup> თავი არეგულებს საკითხებს [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] შესახებ. საქართველოს მთავრობა არის აღმასრულებელი ხელისუფლების უმაღლესი ორგანო, რომელიც ახორციელებს ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკას. მთავრობა ანგარიშვალდებულია პარლამენტის წინაშე<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 78-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>. მთავრობა შედგება პრემიერ-მინისტრისა და მინისტრებისაგან. მთავრობის შემადგენლობაში შეიძლება იყოს ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფო მინისტრი<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 78-ე მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>.

===== სასამართლო ხელისუფლება =====
მეხუთე თავში მოცემულია საკითხები საქართველოს სასამართლო ხელისუფლების შესახებ. საკონსტიტუციო კონტროლის ორგანოა [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო]]<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 83-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>. მართლმსაჯულებას ახორციელებენ [[საქართველოს საერთო სასამართლოები]]<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 83-ე მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>. ამ თავში ასევე მოცემულია საკონსტიტუციო და უზენაესი სასამართლოს ფორმირების წესი, მათი უფლებამოსილებები, შემადგენლობა, მოსამართლეთა სამართლებრივი სტატუსი და გარანტიები. დაუშვებელია საგანგებო და სპეციალური სასამართლოების შექმნა<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 83-ე მუხლის მე-4 პუნქტი</ref>.

===== სახელმწიფო ფინანსები და კონტროლი =====
მეექვსე თავში მოცემულია სახელმწიფო ბიუჯეტის მიღების წესი<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 92-ე და 93-ე მუხლები</ref>; დადგენილია მოქალაქეთა ვალდებულება, გადაიხადონ გადასახადები და მოსაკრებლები<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლი</ref>; [[საქართველოს ეროვნული ბანკი]]ს სტატუსი, ეროვნული ბანკის საბჭოს ფორმირების წესი, შემადგენლობა და უფლებამოსილებები<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 96-ე და 96-ე მუხლები</ref>; [[სახელმწიფო აუდიტის სამსახური]]ს საქმიანობა, სტატუსი და უფლებამოსილებები<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 97-ე მუხლი</ref>.

===== სახელმწიფო თავდაცვა =====
მეშვიდე თავი აცხადებს, რომ თავდაცვითი [[ომი]] საქართველოს სუვერენული უფლებაა<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 98-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>; ქვეყნის დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის დასაცავად, აგრეთვე საერთაშორისო ვალდებულებათა შესასრულებლად საქართველოს ჰყავს [[საქართველოს შეიარაღებული ძალები|სამხედრო ძალები]]<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 98-ე მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>; საქართველოს დაცვა საქართველოს ყოველი მოქალაქის მოვალეობაა. სამხედრო ვალდებულების მოხდა საამისო უნარის მქონე ყველა მოქალაქის ვალია<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 101-ე მუხლი</ref>;  ამ თავში მოცემულია ნორმები [[ეროვნული უშიშროების საბჭო]]სა და სამხედრო ძალების გამოყენების შესახებ<ref>საქართველოს კონსტიტუციის მე-100 მუხლი</ref>.

===== ადგილობრივი თვითმმართველობა =====
მეშვიდე<sup>1</sup> თავი აწესრიგებს [[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობა|ადგილობრივი თვითმმართველობის]] საკითხებს, მის უფლებამოსილებებს<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 101<sup>2</sup> მუხლი</ref>, სტატუსს, თვითმმართველი ერთეულის დამოუკიდებლობის გარანტიებს<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 101<sup>2</sup> მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>, ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი ორგანოების შექმნისა და საქმიანობის წესს<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 101<sup>1</sup> მუხლის პირველი პუნქტი</ref>.

===== კონსტიტუციის გადასინჯვა =====
მერვე თავი ითვალისწინებს კონსტიტუციის გადასინჯვის ორ სახეს, ზოგადსა და ნაწილობრივს<ref name="ას მეორე">საქართველოს კონსტიტუციის 102-ე მუხლის პირველი პუნქტი</ref>. ზოგადი გადასინჯვა გულისხმობს ახალი კონსტიტუციის მიღებას, ხოლო ნაწილობრივი — არსებულ ტექსტში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანას<ref>{{Cite|დემეტრაშვილი|კობახიძე|(2010)|გვ=65}}</ref>. კონსტიტუციის კანონპროექტის შეტანის უფლება აქვთ პარლამენტის წევრთა სრული შემადგენლობის ნახევარზე მეტს და არანაკლებ 200 000 ამომრჩეველს<ref name="ას მეორე" />. კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტი წარედგინება საქართველოს პარლამენტს, რომელიც აქვეყნებს მას საყოველთაო-სახალხო განხილვისათვის. პარლამენტში კანონპროექტის განხილვა იწყება მისი გამოქვეყნებიდან ერთი თვის შემდეგ<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 102-ე მუხლის მე-2 პუნქტი</ref>. კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტი მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას საქართველოს პარლამენტის ორ თანამიმდევრულ სესიაზე სულ ცოტა სამი თვის ინტერვალით მხარს დაუჭერს საქართველოს პარლამენტის სრული შემადგენლობის არანაკლებ სამი მეოთხედი<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 102-ე მუხლის მე-3 პუნქტი</ref>. კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონს, კონსტიტუციის 68-ე მუხლით გათვალისწინებული წესით, ხელს აწერს და აქვეყნებს საქართველოს პრეზიდენტი<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 102-ე მუხლის მე-4 პუნქტი</ref>.

=== გარდამავალი დებულებები ===
მეცხრე თავში რეგლამენტირებულია კონსტიტუციის ძალაში შესვლის პირობები<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 104-ე მუხლი</ref> და წესები<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 109-ე მუხლი</ref>, მისი ამოქმედების შედეგები კანონმდებლობისათვის, სახელმწიფო ვალდებულება კონსტიტუციის ძალაში შესვლამდე ნორმატიული აქტების სახელმწიფო რეგისტრაციის, კონსტიტუციასთან და კანონებთან შესაბამისობის მოყვანის შესახებ<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 106-ე მუხლი</ref>; საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ ორგანული კანონის მიღების ვადა<ref>საქართველოს კონსტიტუციის 107-ე მუხლის მე-3 პუნქტი</ref>.

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[კონსტიტუცია]]
* [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია]]
* [[სამხრეთ ოსეთის კონსტიტუცია]]
* [[საქართველოს კონსტიტუციური შეთანხმება]]
* [[საქართველოს კონსტიტუციური კანონი]]

==ლიტერატურა==
* საქართველოს კონსტიტუცია
* {{cite book |ref=CITEREFდემეტრაშვილიკობახიძე(2010) |year=2010 |author=ა. დემეტრაშვილი |coauthors=ი. კობახიძე |title=კონსტიტუციური სამართალი |location=თბილისი |publisher= }}
* {{cite book |ref=CITEREFცნობილაძე(2004) |year=2004 |author=პ. ცნობილაძე |title=კონსტიტუციური სამართალი |edition=ტომი პირველი |location=თბილისი |publisher= }}
* {{cite book |ref= |year=2010 |author=კ. კუბლაშვილი |title=ძირითადი უფლებები |location=თბილისი |publisher= }}
*{{წიგნი|ავტორი=გაული ვ.|სათაური=„კონსტიტუციის შემუშავება და მიღება საქართველოში (1993-1995)“|გამომცემლობა=IRIS Georgia|ორიგინალი=Verfassungsgebung in Georgien|ადგილი=თბილისი|წელი=2002 [2001]|isbn=99928-0-447-5|ბმული=}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:The_Constitucion_Of_Georgia_(1995)_Geo,_Rus,_Eng,_Deu.pdf საქართველოს კონსტიტუცია (1995) ქართულ, რუსულ, ინგლისურ და გერმანულ ენებზე, თბ., 1996]
* [http://parliament.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=180&Itemid=85&lang=ge საქართველოს კონსტიტუცია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131104141718/http://www.parliament.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=180&Itemid=85&lang=ge |date=2013-11-04 }}
* [http://www.parliament.ge/ საქართველოს პარლამენტი]
* [http://www.venice.coe.int/ ვენეციის კომისია]
* [http://www.parliament.ge/publicdebates/konstitucia_proeqti.pdf საქართველოს კონსტიტუციური კანონი საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის თაობაზე]
* [http://www.parliament.ge/publicdebates/dadgenileba.pdf „საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტის გამოქვეყნებისა და მისი საყოველთაო-სახალხო განხილვის საორგანიზაციო კომისიის შექმნის შესახებ პარლამენტის დადგენილება]
* [http://www.parliament.ge/publicdebates/meetings.html საჯარო განხილვის კომისიის შეხვედრები]
* [http://www.parliament.ge/publicdebates/articles.html ექსპერტთა აზრი]
* [http://www.parliament.ge/comentari.php კომენტარები „საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს კონსტიტუციურ კანონზე]

== სქოლიო ==
<div style="height:250px; overflow:auto; padding:3px; border:1px solid #aaa;" class="scrollbox">

=== შენიშვნა ===
{{სქოლიო|group=შენიშვნა}}

=== წყარო ===
{{სქოლიო|colwidth=30em}}
</div>

{{საქართველოს ნორმატიული აქტები}}

[[კატეგორია:საქართველოს კონსტიტუცია|*]]