I Баязит: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
А.С.Кизиров (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
А.С.Кизиров (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 6-жол: | 6-жол: | ||
| Титулы = Османлы Сұлтандығының Сұлтаны |
| Титулы = Османлы Сұлтандығының Сұлтаны |
||
| Ту = Ottoman Flag.svg |
| Ту = Ottoman Flag.svg |
||
| Басқарған кезеңі = [[1389 жыл|1389]] |
| Басқарған кезеңі = [[28 маусым]] [[1389 жыл|1389]] — [[20 шілде]] [[1402 жыл|1402]] |
||
| Ізашары = [[I Мұрат]] |
| Ізашары = [[I Мұрат]] |
||
| Ізбасары = [[I Мехмет]] |
| Ізбасары = [[I Мехмет]] |
||
| Діні = [[Ислам]] |
| Діні = [[Ислам]] |
||
| Туған күні = [[1357 жыл]] |
| Туған күні = [[1357 жыл]] |
||
| Туған жері = [[Бурса (қала)|Бұрса]] немесе [[Эдирне]],<br />[[Османлы |
| Туған жері = [[Бурса (қала)|Бұрса]] немесе [[Эдирне]],<br />[[Ұлы Османлы Мемлекеті|Османлы Бейлігі]] |
||
| Қайтыс болған күні = 8.3.1403 |
| Қайтыс болған күні = 8.3.1403 |
||
| Қайтыс болған жері = Ақшаһар,<br />[[Османлы |
| Қайтыс болған жері = Ақшаһар,<br />[[Ұлы Османлы Мемлекеті|Османлы Сұлтандығы]] |
||
| Жерленді = |
| Жерленді = |
||
| Әкесі = I Мұрат |
| Әкесі = I Мұрат |
||
| Анасы = Гүлшешек қатын |
| Анасы = Гүлшешек қатын |
||
| Жұбайы = Дәулетшаһ қатын<br />Дәулет қатын<br />Оливера Лазаревич<br />Сұлтан қатын<br />Хафса қатын |
| Жұбайы = Дәулетшаһ қатын<br />Дәулет қатын<br />Оливера Лазаревич<br />Сұлтан қатын<br />Хафса қатын |
||
| Балалары = '''Ұлдары''':<br />Ертұғрыл шаһзада<br />Иса шаһзада<br />Мұстафа шаһзада<br />Мұса шаһзада<br />Ибраһим шаһзада<br />Қасым шаһзада<br />Жүсіп шаһзада<br />Хасан шаһзада<br />Сүлеймен шаһзада<br />Омар шаһзада<br />I Мехмет<br />'''Қыздары''':<br />Ирхонду ханым<br />Мелике ханым<br /> |
| Балалары = '''Ұлдары''':<br />Ертұғрыл шаһзада<br />Иса шаһзада<br />Мұстафа шаһзада<br />Мұса шаһзада<br />Ибраһим шаһзада<br />Қасым шаһзада<br />Жүсіп шаһзада<br />Хасан шаһзада<br />Сүлеймен шаһзада<br />Омар шаһзада<br />[[I Мехмет]]<br />'''Қыздары''':<br />Ирхонду ханым<br />Мелике ханым<br />Үлкен Фатима ханым<br />Оруз ханым<br />Хунди ханым<br />Кіші Фатима ханым |
||
| Қолтаңбасы = Tughra of Bayezid I.JPG |
| Қолтаңбасы = Tughra of Bayezid I.JPG |
||
}} |
}} |
||
'''I Баязит''' ({{lang-ota3|بايزيد اول|Bâyezid-i evvel}}, {{lang-tr|Birinci Bayezit, Yıldırım Bayezit}}; [[1357 жыл]] — [[8 наурыз]] [[1403 жыл]]) — [[ |
'''I Баязит''' ({{lang-ota3|بايزيد اول|Bâyezid-i evvel}}, {{lang-tr|Birinci Bayezit, Yıldırım Sultan Bayezit}}; [[1357 жыл]] — [[8 наурыз]] [[1403 жыл]]) — [[Ұлы Османлы Мемлекеті]]нің 4-ші билеушісі, қолбасшы. |
||
==Өмірбаяны== |
==Өмірбаяны== |
||
| 34-жол: | 34-жол: | ||
====Анадолы жаулауы==== |
====Анадолы жаулауы==== |
||
Османлы әскері [[Балқан түбегі]]нде болған кезде, түрік бейліктер османлылардан өздерінің бұрынғы жерлерін қайтаруға кірісті. Алайда мұны сезген I Баязит өз әскерін лезде [[Кіші Азия| |
Османлы әскері [[Балқан түбегі]]нде болған кезде, түрік бейліктер османлылардан өздерінің бұрынғы жерлерін қайтаруға кірісті. Алайда мұны сезген I Баязит өз әскерін лезде [[Кіші Азия|Анадолыға]] асырып, түрік бейліктеріне үлкен жорық жасады. Осы жорықта I Баязит Айдын, Сарухан, Гермиян, Ментеше және Хамит бейліктерін жаулап алды. Бұл жаулаулар османлыларға [[Жерорта теңізі]] мен [[Эгей теңізі]]не жол ашты. Жаңа құрылған Османлы флоты Хиос аралын ойран етті, Аттика жағалауларына шапқыншылықтар жасады, және теңіздегі басқа аралдарға сауда шектемесін қоюға тырысты. |
||
[[1390 жыл]]ы I Баязит Қараман Бейлігінің елордасы [[Конья]]ны жаулап алды. Келесі жылы қараман бейі Алаеддин бей I Баязитке қарсы соғысты жаңартты, алайда шайқас кезінде жеңіліс тауып, I Баязит үкімімен өлім жазасына кесілді. Сонымен қатар I Баязит [[Кайсери]], [[Сивас]] бейліктерін және Кастамону әмірлігін жаулап алды. Кастамону жаулауы османлыларға Қара |
[[1390 жыл]]ы I Баязит Қараман Бейлігінің елордасы [[Конья]]ны жаулап алды. Келесі жылы қараман бейі Алаеддин бей I Баязитке қарсы соғысты жаңартты, алайда шайқас кезінде жеңіліс тауып, I Баязит үкімімен өлім жазасына кесілді. Сонымен қатар I Баязит [[Кайсери]], [[Сивас]] бейліктерін және Кастамону әмірлігін жаулап алды. Кастамону жаулауы османлыларға [[Қара теңіз]]дегі Синоп кемежайына жол ашты. |
||
Жаулап алынған бейліктер басқаруын I Баязит жергілікті намангерлерге тапсырып, өзі көп уақытын [[Еуропа]]да өткізді. I Баязит саясаты әкесі I Мұраттың саясатынан айырмашылығы — [[Ассимиляция (әлеуметтану)|ассимиляция]] саясатын ұстанбады. |
Жаулап алынған бейліктер басқаруын I Баязит жергілікті намангерлерге тапсырып, өзі көп уақытын [[Еуропа]]да өткізді. I Баязит саясаты әкесі I Мұраттың саясатынан айырмашылығы — [[Ассимиляция (әлеуметтану)|ассимиляция]] саясатын ұстанбады. |
||
==Садрағзамы== |
|||
{| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |
|||
|- |
|||
! width="5%" | № |
|||
! width="20%" | Есімі |
|||
! width="20%" | Қызмет атқарған мерзімі |
|||
! width="5%" | Қызмет атқарған уақыты |
|||
|- |
|||
| 6 |
|||
| Шандарлы Әли паша |
|||
| [[28 маусым]] [[1389 жыл]] — [[20 шілде]] [[1402 жыл|1402]] |
|||
| 13 жыл |
|||
|} |
|||
==Сілтемелер== |
==Сілтемелер== |
||
* [[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекеті]] |
* [[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекеті]] |
||
* [[Османлы сұлтандарының тізімі]] |
* [[Османлы сұлтандарының тізімі]] |
||
* [[Османлы әулеті]] |
|||
* [[Османлы әулетінің шежіресі]] |
|||
{{Османлы империясының сұлтандары}} |
{{Османлы империясының сұлтандары}} |
||
15:06, 2016 ж. шілденің 25 кезіндегі нұсқа
| I Баязит بايزيد اول | |||
| |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 28 маусым 1389 — 20 шілде 1402 | |||
| Ізашары | I Мұрат | ||
| Ізбасары | I Мехмет | ||
| Өмірбаяны | |||
| Діні | Ислам | ||
| Дүниеге келуі | 1357 жыл Бұрса немесе Эдирне, Османлы Бейлігі | ||
| Қайтыс болуы | 8 наурыз 1403 Ақшаһар, Османлы Сұлтандығы | ||
| Әкесі | I Мұрат | ||
| Анасы | Гүлшешек қатын | ||
| Жұбайы | Дәулетшаһ қатын Дәулет қатын Оливера Лазаревич Сұлтан қатын Хафса қатын | ||
| Балалары | Ұлдары: Ертұғрыл шаһзада Иса шаһзада Мұстафа шаһзада Мұса шаһзада Ибраһим шаһзада Қасым шаһзада Жүсіп шаһзада Хасан шаһзада Сүлеймен шаһзада Омар шаһзада I Мехмет Қыздары: Ирхонду ханым Мелике ханым Үлкен Фатима ханым Оруз ханым Хунди ханым Кіші Фатима ханым | ||
| Қолтаңбасы | 
| ||
өңдеу  |
|||
.svg)
I Баязит (осман. بايزيد اول — Bâyezid-i evvel, түр. Birinci Bayezit, Yıldırım Sultan Bayezit; 1357 жыл — 8 наурыз 1403 жыл) — Ұлы Османлы Мемлекетінің 4-ші билеушісі, қолбасшы.
Өмірбаяны
I Баязит 1357 жылы османлы сұлтаны I Мұрат шаңырағында дүниеге келді. Ол сұлтандық отбасысында кіші бала болды. Шамамен 1381 жылы Баязит гермиян әмірі Сүлейменнің Дәулетшаһ деген қызына үйленді. Жасау мүлкі ретінде гермияндар өздерінің кейбір иеліктерін берді. Содан кейін Баязит әкесінің үкімімен Кютахьяның санжақбейі болып тағайындалды.
Билеген жылдары
Сербия жаулауы
15 маусым 1389 жылы әкесінің өліміне байланысты Баязит османлы сұлтаны болып жарияланды. Анасы Гүлшешек қатын грек болу себебімен Баязитті сұлтан ретінде османлылардың христиан вассалдары көруді қалаған. Ал түріктердің көбісі Баязиттің үлкен ағасы Жақып шаһзаданы жақтаған. Соған байланысты Баязит үлкен ағасы тарапынан ешқандай бүлік көрмес үшін оны өлім жазасына кесті. Осылайша "аға-іні өлтірушілік" дәстүрі пайда болды. Баязиттің ойынша, сұлтан аға-інісіз қалса, елде ешқандай бүлік, көтеріліс болмайды. Баязиттің ұрпақтары, яғни келесі сұлтандар да "аға-іні өлтірушілік" дәстүріне бағынып, тақты осы әдіспен сақтап қалып отырды.
Косово жазығындағы шайқаста османлылар толықтай жеңіс жетті. Ал I Баязит әкесі үшін кегін алды: серб князі Стефан Вулковичпен келісім жасап, Сербияны Османлы Сұлтандығының вассалы етті, ал оның әпкесі Оливера Вулковичті әйелдікке алды.
Анадолы жаулауы
Османлы әскері Балқан түбегінде болған кезде, түрік бейліктер османлылардан өздерінің бұрынғы жерлерін қайтаруға кірісті. Алайда мұны сезген I Баязит өз әскерін лезде Анадолыға асырып, түрік бейліктеріне үлкен жорық жасады. Осы жорықта I Баязит Айдын, Сарухан, Гермиян, Ментеше және Хамит бейліктерін жаулап алды. Бұл жаулаулар османлыларға Жерорта теңізі мен Эгей теңізіне жол ашты. Жаңа құрылған Османлы флоты Хиос аралын ойран етті, Аттика жағалауларына шапқыншылықтар жасады, және теңіздегі басқа аралдарға сауда шектемесін қоюға тырысты.
1390 жылы I Баязит Қараман Бейлігінің елордасы Коньяны жаулап алды. Келесі жылы қараман бейі Алаеддин бей I Баязитке қарсы соғысты жаңартты, алайда шайқас кезінде жеңіліс тауып, I Баязит үкімімен өлім жазасына кесілді. Сонымен қатар I Баязит Кайсери, Сивас бейліктерін және Кастамону әмірлігін жаулап алды. Кастамону жаулауы османлыларға Қара теңіздегі Синоп кемежайына жол ашты.
Жаулап алынған бейліктер басқаруын I Баязит жергілікті намангерлерге тапсырып, өзі көп уақытын Еуропада өткізді. I Баязит саясаты әкесі I Мұраттың саясатынан айырмашылығы — ассимиляция саясатын ұстанбады.
Садрағзамы
| № | Есімі | Қызмет атқарған мерзімі | Қызмет атқарған уақыты |
|---|---|---|---|
| 6 | Шандарлы Әли паша | 28 маусым 1389 жыл — 20 шілде 1402 | 13 жыл |