Ұлу тұмандығы
| Ұлу тұмандығы (NGC 7293) | |
 | |
| Түрі | |
|---|---|
| Зерттелу тарихы | |
| Ашылу уақыты | |
| Бақылау мәліметтері (Дәуірі: J2000.0) | |
| Шоқжұлдызы | |
| Тура шарықтауы |
|
| Еңісуі |
|
| Көрінерлік өлшемі |
17.57 |
| Көрінерлік жұлдыздық шамасы mV |
7,3 |
| Фотографиялық жұлдыздық шамасы mB |
7,5 |
| Сипаттамалары | |
| Типі |
планетарлық тұман |
Ұлу тұмандығы — термоядролық отынын жоғалтып, ақ ергежейлі жұлдыздың орнында пайда болған Жерге ең жақын ерекше аспан объектілерінің бірі.
Ашылу тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Геттинген университетінде Гаусстың көмекшісі ретінде жұмыс істей отырып, 1824 жылы неміс астрономы Карл Людвиг Хардинг бұрын белгісіз ғаламшарлық тұманды тапты. Кейінірек ол ашқан нысан NGC 7293 атауымен Жаңа бас каталогтың бірінші басылымының тізіліміне кірді.
Белгілі фактілер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Еуропалық астрономдар түсірген фотосуретте бұл ғаламшарлық тұмандық бізге ашық кеңістікке ұқсайды, бізге кеңістіктің тереңінен қызығушылықпен қарайды дейді. Бұны журналистер Құдайдың көзі деп ойлап тапқан атау қойды. Оның қабығының сыртқы қабаты тартымдылығы төмендегеннен кейін кеңістікте шашыраңқы. VISTA инфрақызыл фотосуреті суық газ жолақтарын, шаңнан және иондалған қоқыстардан пайда болған күрделі түсті өрнектерді анықтайды.
Біздің жүйеден 650 жарық жыл қашықтықта орналасқан тұмандық бізге сөнген жұлдызға айналған спиральды жолақтар ретінде көрсетіледі. Үлкен көздің өлшемі 2,5 жарық жылына жетеді. Жұлдыздан қалған ақ ергежей ультракүлгін сәулелерін қатты шығарып, қоршаған кеңістікте молекулалық газдың жарқырауын тудырады.
Бақылау жері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ұлу тұмандығы үлкен зодиакальды Суқұйғыш шоқжұлдызында орналасқан. Оны төмен қуатты телескоппен көруге болады. Бізге жақын орналасқаннан және оны қалыптастырған жұлдыз бен Күннің эволюциялық жолының ұқсастығына байланысты ғалымдар тұмандылықты мұқият зерттеп жатыр.
Суқұйғыш шоқжұлдызында орналасуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Аризондық "Китт-Пикк" астрономиялық обсерваторияның арқасында объекттің кеңісікте кеңею жылдамдығын есептелді. Нәтижесі 31 км/с болды. Бұл зерттеулер Ұлу тұмандығының жасын - 10,600 жылды өте дәл есептеуге мүмкіндік берді. Көптеген жоғары ажыратымдылықтағы суреттер мен сипаттамаларды ESO Параналдық обсерватория түсірген. VISTA телескопындағы арнайы детекторларды пайдаланып, ғалымдар инфрақызыл диапазонында суреттер түсірді. Бұл әдіс ыстық қабаттардан өтіп, суық молекулалық газдың орналасуы туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді.[1]