ಯಕ್ಷಿಣಿ: ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ

ಯಕ್ಷಿಣೆ
ಯಕ್ಷಿಣೆ
	ದಿದರ್ಗಂಜ್ ಯಕ್ಷಿ 3ನೇ ಶತಮಾನ BCE-2ನೇ ಶತಮಾನ CE ಪಾಟ್ನಾ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಪಾಟ್ನಾ;
ದೇವನಾಗರಿ	ಸಾಮರ್ಥ್ಯ
ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ	ದೇವಿ.

ನಂತರದ ಸಂಪಾದನೆ →

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

೦೪:೦೯, ೨೨ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೪ ನಂತೆ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ

ಹಿಂದೂ, ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮಗಳಲ್ಲಿರುವ ದೈವ, ಅಸುರ ಮತ್ತು ಗಂಧರ್ವರಲ್ಲದ ಸ್ತ್ರೀ ಶಕ್ತಿಗಳೇ ಈ ಯಕ್ಷಿಯರು. ಸ್ತೀ ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಯಕ್ಶಿಣಿ ಎಂದರೆ ಪುರುಷ ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಯಕ್ಷರೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಯಕ್ಷ ,ಯಕ್ಷಿಣಿಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಪವಿತ್ರವಾದ ಕಾಡುಗಳ ಕೇರಳದಲ್ಲಿವೆ. ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ದಂತಕತೆಗಳು ಕೇರಳ, ಕಾಶ್ಮೀರ, ಪಂಜಾಬಿನಲ್ಲಿವೆ.^[೩]

ಒಳ್ಳೆಯ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಸೌಮ್ಯ ಸ್ವಭಾವದ ಯಕ್ಷರನ್ನು ಟುಟೇಲಾರಿ/ಪೋಷಕರನ್ನಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ದೇವರುಗಳ ಖಜಾಂಚಿಯಾದ ಕುಬೇರನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವವರು ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಅಲ್ಕಾ ಆಳಿದ ಹಿಂದೂ ದೇವರೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.^[೪] ಭಾರತೀಯ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಕಾಡಬಲ್ಲ ಮತ್ತು ಶಪಿಸಬಲ್ಲ, ಪೋಲ್ಟರ್ಜಿಸ್ಟ್ ತರಹದ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತ ಮತ್ತು ಚೇಷ್ಟೆಯ ಯಕ್ಷಿಣಿಗಳೂ ಇವೆ.[1]^[೫]

ಅಶೋಕ ಮರ ಯಕ್ಷಿಣಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಮರದ ಬುಡದಲ್ಲಿರುವ ಚಿಕ್ಕ ಹುಡುಗಿ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ ಫಲವತ್ತತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ.^[೬] ಪ್ರಾಚೀನ ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ದ್ವಾರಪಾಲಕರಾಗಿ ಯಕ್ಷರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಅಶೋಕ ಮರದ ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಕಾಲಿಟ್ಟು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಬಿಡುವ ಅಶೋಕದ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ಯಕ್ಷಿಣಿಯಾಗಿದೆ . ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಹೂವುಗಳು ಅಥವಾ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇತರ ಮರದ ಜೊತೆಗೂ ಯಕ್ಷರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದಲ್ಲಿ

ಹೂಬಿಡುವ ಅಶೋಕ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಯಕ್ಷಿ. ಶುಂಗ, 2ನೇ-1ನೇ ಶತಮಾನ BC, ಭಾರತ

ಭಾರ್ಹುತ್, ಸಾಂಚಿ ಮತ್ತು ಮಥುರಾ ದಲ್ಲಿನ ಸ್ತೂಪಗಳ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಯಕ್ಷಿ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇವುಗಳು ಯಕ್ಷರ ಬಗೆಗಿನ ನಂಬಿಕೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿ ಆಕೃತಿ ಹೀಗೇ ಇರಬೇಕು ಎಂಬ ಕೆಲವು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅವಳ ನಗ್ನತೆ, ನಗುತ್ತಿರುವ ಮುಖ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ (ಆಗಾಗ್ಗೆ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಿತ) ಫಲವತ್ತತೆ ಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಲೈಂಗಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು. ಯಕ್ಷಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ, ತ್ರಿಬಂಗ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಖಕರು ಮರದ ಬುಡದಲ್ಲಿರುವ ಯುವತಿಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಮರದ ದೇವತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.^[೬]

ಯಕ್ಷಿಗಳು ಆರಂಭಿಕ ಬೌದ್ಧ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಪ್ರಾಚೀನ ಬೌದ್ಧ ಪುರಾತತ್ವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಅವರು ಶಾಲ ಭಂಜಿಕೆಯರು (ಸಾಲ ವೃಕ್ಷದ ಕನ್ಯೆಯರು) ಎಂಬ ಭಾರತೀಯ ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟರು.

ಸಾಲ/ಶಾಲ ಮರವನ್ನು (ಶೋರಿಯಾ ರೋಬಸ್ಟಾ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಶೋಕ ಮರ ಎಂದು ತಪ್ಪು ತಿಳಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ . ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕ ಮರ(ಸಾರಾಕಾ ಇಂಡಿಕಾ)ದ ಪ್ರಸ್ತಾಪವೂ ಇದೆ. ಶಾಲಭಂಜಿಕಾಳ ಭಂಗಿ ಲುಂಬಿನಿ ಉದ್ಯಾನವನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಶೋಕ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಗೌತಮ ಬುದ್ಧನಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ ಶಾಕ್ಯ ರಾಣಿಯಾದ ಮಾಯಳ ಭಂಗಿಗೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭುದ್ಧನಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುವಾಗ ಆಕೆ ಅಶೋಕ ಮರದ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಳು.

ಬೌದ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಯಕ್ಷಿಣಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ

ಬೌದ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಯಕ್ಷಿಣಿಯರ ಅಪೂರ್ಣವಾದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆಃ ^[೭]

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ

ಉದ್ದಮರೇಶ್ವರ ತಂತ್ರ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿಣಿಯರ ಮಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಮೂವತ್ತಾರು ಯಕ್ಷಿಣಿಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ಯಕ್ಷಿಣಿಯರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ತಂತ್ರರಾಜ ತಂತ್ರ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲೂ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಬಯಸಿದದ್ದನ್ನು ನೀಡುವವರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಅಡಗಿರುವ ನಿಧಿ ರಕ್ಷಕರು.ಅವರು ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಾತ್ವಿಕ್, ರಾಜ ಅಥವಾ ತಮಸ್ ಆಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಜನ ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ^{[ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ]}^{[citation needed]}

36 ಯಕ್ಷಿಣಿಯರು

ಎ ಯಕ್ಷಿಣ್, 10ನೇ ಶತಮಾನ, ಮಥುರಾ, ಭಾರತ. ಗುಯಿಮೆಟ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ.

ಸಾಧಕರು ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು ಯಕ್ಷಿಣಿಯನ್ನು ತಾಯಿ, ಸಹೋದರಿ ಅಥವಾ ಪತ್ನಿಯಂತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಗುರುವಿನಂದ ಪಡೆದ ಸರಿಯಾದ ಮಂತ್ರ ದೀಕ್ಷೆ ಮಂತ್ರ ಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಅವುಗಳನ್ನು "ಓಂ ಹರಿಮ್ ಶ್ರೀಮ್ ನಿತ್ಯದ್ರವೇ ಮಡಾ (ಯಕ್ಷಿನಿ ಹೆಸರು ಶ್ರೀಮ್ ಹರಿಮ್") ಎಂಬ ಮಂತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಬಹುದು. ಉದ್ದಮರೇಶ್ವರ ತಂತ್ರ ನೀಡಲಾದ ಮೂವತ್ತಾರು ಯಕ್ಷಿಣಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ದಂತಕಥೆಗಳಿವೆಃ ^[೫]

ಜೈನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ

An image of Jain goddess Ambika in Cave 34 of the Ellora Caves

An image of Jain goddess Chakreshvari, c. 10th century, Mathura Museum

Padmavati, 10th century, Metropolitan Museum of Art

ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಕಾರ ಪಂಚಾಂಗುಲಿ, ಚಕ್ರೇಶ್ವರಿ, ಅಂಬಿಕಾ ಮತ್ತು ಪದ್ಮಾವತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಯಕ್ಷಿಯರಿದ್ದಾರೆ. ಇವರನ್ನು ಜೈನ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೮] ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಯಕ್ಷಿಯನ್ನೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ತೀರ್ಥಂಕರ ಶ್ರೀ ಸಿಮಂಧಾರ ಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತು ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು ಜೈನ ತೀರ್ಥಂಕರರ ರಕ್ಷಕ ದೇವತೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಿಲೋಯಪಣ್ಣತ್ತಿ (ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನಸರಸಂಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಅಭಿಧಾನಚಿಂತಾಮಣಿ) ಪ್ರಕಾರ ಹೆಸರುಗಳು ಹೀಗಿವೆಃ

ಪಂಚಾಂಗುಲಿ
ಚಕ್ರೇಶ್ವರಿ
ರೋಹಿಣಿ, ಅಜಿತ್ಬಾಲಾ
ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಿ, ದುರಿತಾರಿ
ವಜ್ರಶ್ರಂಖಲಾ, ಕಾಳಿಕಾಳಿ.
ವಜ್ರಕುಶಾ, ಮಹಾಕಾಳಿ
ಮನೋವೇಗಾ, ಶ್ಯಾಮಾ
ಕಾಳಿ, ಶಾಂತಾ
ಜ್ವಾಲಾಮಾಲಿನಿ, ಮಹಾಜ್ವಾಲಾ
ಮಹಾಕಾಳಿ, ಸುತಾರಕ
ಮಾನವಿ, ಅಶೋಕ
ಗೌರಿ, ಮಾನವಿ
ಗಾಂಧಾರಿ, ಚಂದಾ
ವೈರೋಟಿ, ವಿದಿತಾ
ಅನಂತಮತಿ, ಅಂಕುಶಾ
ಮಾನಸಿ, ಕಂದರ್ಪಾ
ಮಹಾಮನ್ಸಿ, ನಿರ್ವಾಣಿ
ಜಯಾ, ಬಾಲಾಬಾಲಾ.
ತಾರಾದೇವಿ, ಧಾರಿಣಿ
ವಿಜಯಾ, ಧರಣಪ್ರಿಯ
ಅಪರಾಜಿತ, ನಾರದತ್ತ
ಬಹುರೂಪಿನಿ, ಗಾಂಧಾರೀ
ಅಂಬಿಕಾ ಅಥವಾ ಕುಷ್ಮಾಂದಿನಿ
ಪದ್ಮಾವತಿ
ಸಿದ್ಧಾಯಿಕಾ

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದಂತಕಥೆಯ ಯಕ್ಷಿಗಳು

ಕೇರಳದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪರೋಪಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅನೇಕ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು ಕೊಲೆಯಾದ ಮಹಿಳೆಯರು ಪ್ರತೀಕಾರದ ಯಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಮರುಜನ್ಮ ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕೆಳಗೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಕೆಳಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವವುಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ಮಲಯತ್ತೂರು ರಾಮಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರ 1967 ರ ಕಾದಂಬರಿ ಯಕ್ಷಿ ಯಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿಯರನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಅವರ ಜಗತ್ತನ್ನು ನೀಲಿ ಸೂರ್ಯ, ಕಡುಗೆಂಪು ಹುಲ್ಲಿನ ರತ್ನಗಂಬಳಿಗಳು, ಕರಗಿದ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಹೊಳೆಗಳು ಮತ್ತು ನೀಲಮಣಿಗಳು, ಪಚ್ಚೆ, ಗಾರ್ನೆಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪಗುಚ್ಛಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ, ಯುವ ಯಕ್ಷಿಗಳು ದೈತ್ಯ ಡ್ರ್ಯಾಗನ್ಫ್ಲೈಗಳ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಹಾರುತ್ತಾರೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ವಯಸ್ಕ ಯಕ್ಷಿಗಳು ಮಾನವ ಪುರುಷರ ರಕ್ತವನ್ನು ತಿನ್ನಲು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಜೀವಂತ ಭೂಮಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.^[೩]

ಚೆಂಪಕವಲ್ಲಿ ಅಮ್ಮಲ್ ಮತ್ತು ನೀಲಪಿಲ್ಲಾ ಅಮ್ಮಲ್

ತಮಿಳುನಾಡಿನ ನಾಗರ್ಕೋವಿಲ್ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ತೆಕ್ಕಲೈನಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯಿಂದ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹತ್ಯೆಗೆ ಬಲಿಯಾದ ನಂತರ ಚೆಂಪಕವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನೀಲಪಿಲ್ಲಾ ಎಂಬ ಸುಂದರ ಸಹೋದರಿಯರ ಜೋಡಿಯು ಪ್ರತೀಕಾರದ ಯಕ್ಷಿಯರಾದರು. ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಕಾಮಾಸಕ್ತಿಯ ರಾಜನ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಅವರನ್ನು ದೂರವಿಡಲು ಅವರ ತಂದೆ ಅವರನ್ನು ಕೊಂದಿದ್ದರಿಂದ, ಸಹೋದರಿ ಯಕ್ಷಿಯರು ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯನ್ನೂ ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆಗೊಳಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕೊಂದುಹಾಕಿದರು. ಅನೇಕ ಪೂಜೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಶಾಂತವಾಗುವವರೆಗೂ ಇಬ್ಬರು ಯಕ್ಷಿಯರು ತಾವು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದರು. ಸಹೋದರಿ ಯಕ್ಷಿಯರ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಒಳಗೆ ಇವೆ. ಅಕ್ಕ, ಚೆಂಪಕವಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಪರೋಪಕಾರಿ ದೇವತೆಯಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡು, ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಲು ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತ ಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದಳು. ಆದರೆ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ ನೀಲಪಿಲ್ಲಾ ಉಗ್ರಳಾಗಿ ಉಳಿದಳು. ನೀಲಪಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಶತ್ರುಗಳ ಬೆರಳಿನ ಉಗುರುಗಳು ಅಥವಾ ಕೂದಲಿನ ಬೀಗಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುವಂತೆ ಅವಳನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೩]

ಕಲ್ಲಿಯಂಕಟ್ಟು ನೀಲಿ

ಕೇರಳದ ದಂತಕಥೆಯ ಯಕ್ಷಿಯರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕಲ್ಲಿಯಂಕಟ್ಟು ನೀಲಿ, ಒಬ್ಬ ಪ್ರಬಲ ರಾಕ್ಷಸಿ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದಂತಕಥೆಯ ಪುರೋಹಿತ ಕದಮಟ್ಟತ್ತು ಕಥಾನಾರ್ನಿಂದ ತಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಕ್ಷಿ ಥೀಮ್ ತಿರುವನಂತಪುರಂನ ಯಕ್ಷಿ ದಂತಕಥೆಯಂತಹ ಜನಪ್ರಿಯ ಕೇರಳಿ ಕಥೆಗಳ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಆಧುನಿಕ ಮಲಯಾಳಂ ಚಿತ್ರರಂಗದ ಕೆಲವು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.

ಕಾಂಜಿರೋಟ್ಟು ಯಕ್ಷಿ

ಕಾಂಜಿರೋಟ್ಟು ಯಕ್ಷಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮಂಗಳತು ಶ್ರೀದೇವಿ ಅಥವಾ ಚಿರುತೇವಿ ಕೇರಳದ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳ ಯಕ್ಷಿ. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಆಕೆ ದಕ್ಷಿಣ ತಿರುವಾಂಕೂರಿನ ಕಂಜಿರಕೋಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಂಗಳತು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಪದ್ಮಂಗಲಂ ನಾಯರ್ ತಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದಳು . ಆಕೆಯನ್ನು ಚಿರುತೇವಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಕೆ ರಾಜ ರಾಮ ವರ್ಮಾನ ಮಗ ಮತ್ತು ಅನಿಝೋಮ್ ತಿರುನಾಳ್ ಮಾರ್ತಾಂಡ ವರ್ಮನ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ರಾಮನ್ ಥಂಪಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದ ಸುಂದರವಾದ ವೇಶ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದರು.^[೯] ತನ್ನ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಪುರುಷರ ಹೊಗಳಿಕೆಗಳಿಂದ ದುರಹಂಕಾರಕ್ಕೊಳಗಾದ ಆಕೆ ಪುರುಷರ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುತ್ತಾ ಅವರನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ ವಿನಾಶಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಳು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಚಿರುತೇವಿಯು ತನ್ನ ಪಲ್ಲಕ್ಕಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತ ಕುಂಜುರಾಮನನ್ನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು.ಆದರೆ ಆತನಿಗೆ ಆಗಲೇ ಮದುವೆಯಾಗಿ ಅವಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೇಮವಿರಲಿಲ್ಲ. ಹತಾಶೆಯಿಂದ, ಚಿರುತೇವಿ ಕುಂಜುರಾಮನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಕುಂಜುರಾಮನ್ ಚಿರುತೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಲಗಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡನು. ಆದರೆ ನಂತರ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಕೊಲೆಯ ಪ್ರತೀಕಾರ ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಳನ್ನು ಕೊಲೆ ಮಾಡಿದನು.

ಆಕೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಚಿರುತೇವಿಯು ಕಂಜಿರೋಟ್ಟು ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿ ಆಗಿ ಮರುಜನ್ಮ ಪಡೆದಳು. ಅಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಜನಿಸಿದ ಕೆಲವೇ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಸುಂದರ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಳು. ಆಕೆ ಪುರುಷರನ್ನು ಭಯಭೀತಗೊಳಿಸಿ ಅವರ ರಕ್ತವನ್ನು ಕುಡಿದು ಕುಂಜುರಾಮನ್ಗೆ ಕಿರುಕುಳ ನೀಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದಳು. ಆಕೆ ತನ್ನ ಸಹೋದರ, ಕುಂಜುರಾಮನ ನಿಕಟವರ್ತಿ ಮತ್ತು ಭಗವಾನ್ ಬಲರಾಮನ ಮಹಾನ್ ಉಪಾಸಕನಾದ ಮಂಗಳತು ಗೋವಿಂದನೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ನಂತರವೇ ಆಕೆಯ ಉನ್ಮಾದವು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಅವರ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ವರ್ಷ ಮುಗಿದ ನಂತರ ತಾನು ನರಸಿಂಹ ಭಕ್ತಳಾಗಬೇಕೆಂಬ ಷರತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಆಕೆ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಕಾಲ ಕುಂಜುರಾಮನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು.^[೩]^[೧೦] ಈ ದೇವಾಲಯವು ಈಗ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ನಂತರ ಕಾಂಜಿರಕೋಟ್ಟು ವಲಿಯಾವೀಡು ಒಡೆತನದಲ್ಲಿದ್ದ ದೇವಾಲಯವೊಂದರಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.

ಒಬ್ಬ ನಿಪುಣ ನರ್ತಕಿ ಎಚ್. ಎಚ್. ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್ ಅವರು ರಾಮ ವರ್ಮಾನ ಪತ್ನಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾಂಜಿರೋಟ್ಟು ಯಕ್ಷಿ ಅಮ್ಮನ ಕಟ್ಟಾ ಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು.

ಕಾಂಜಿರೋಟ್ಟು ಯಕ್ಷಿ ಈಗ ಕೇರಳ ತಿರುವನಂತಪುರಂ ಶ್ರೀ ಪದ್ಮನಾಭಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ ಬಿ ವಾಲ್ಟ್ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಗಾಧವಾದ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ.^[೧೨] ಈ ಯಕ್ಷಿ ಯ ಮೋಡಿಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಕ್ರೂರ ರೂಪಗಳನ್ನು ಶ್ರೀ ಪದ್ಮನಾಭನ ದೇವಾಲಯದ ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕಾನೂನು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಯಕ್ಷಿ ದಂತಕಥೆಯಿಂದಾಗಿ ಈ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯು ತೆರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿಲ್ಲ. ಬಿ ಗೋಡೆಯೊಳಗಿನ ನರಸಿಂಹ ದೇವರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾದರೆ ಜಗತ್ತನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.^[೧೩]

ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಮೀರಿ

ಚೀನಾ, ತೈವಾನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್ ಮಹಾಯಾನ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ರಕ್ಷಕರಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ದೇವತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹರಿತಿಯಂತಹ ಯಕ್ಷಿಣಿಯರು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಟೋಕಿಯೊ ಝೌಶಿಗಯಾ ಕಿಷಿಮೋಜಿನ್ (ಹರಿತಿ) ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಆಕೆಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೧೪]^[೧೫]

ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್, ಥಾಯ್ ಜಾನಪದ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಥಾಯ್ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿಣಿಯನ್ನು ದೇವತೆಯ ರಕ್ಷಕರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಥಾಯ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮೇಲೆ ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಯಕ್ಷಿಣಿಯು ಥಾಯ್ ಜಾನಪದ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಟುಟೆಲಾರಿ ದೇವತೆಗಳಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಆತ್ಮ ಗೃಹಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಂಗ್ ಫಿಸುಯೆ ಸಮುದ್ರ (هالالانينة هوينيني) ಫಿಸುಯೆ ಸಾಮುತ್ ಕೋಟೆ, ಫ್ರಾ ಸಾಮುತ್ ಚೆಡಿ ಜಿಲ್ಲೆ, ಸಾಮುತ್ ಪ್ರಾಕನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ಮುಯೆಂಗ್ ರೇಯಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಸಿಯಾಂಗ್ ಚಾನ್ ಬೀಚ್, ಮತ್ತು ರೇಯಾಂಗ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ನಾಂಗ್ ಸುಫಾನಾಪ್ಸ್ರಾನ್ ಚೊಮ್ಟೆವಿ (هو هو) ಇವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.^[೧೬]^[೧೭]^[೧೮]^[೧೯]^[೨೦]^[೨೧]^[೨೨]^[೨೩]^[೨೪]

ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್: ಯಕ್ಷಿಣಿಯನ್ನು ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ ಜಾನಪದ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಬರ್ಮಾದ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಯ ರಕ್ಷಕರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ . ಇದು ಬರ್ಮಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮೇಲೆ ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೋಪಾ ಪರ್ವತ ದೇವತೆಯ ರಕ್ಷಕ ಪೋಪಾ ಮೇಡಾವ್ ಮತ್ತು ಶ್ವೇತಗಣ ಪಗೋಡಾದ ಯಕ್ಷಿಣಿಯ ದೇವತೆಯ ರಕ್ಷಕರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

↑ Huntington, John C. and Susan L. The Huntington Archive. Ohio State University, accessed 30 August 2011.
↑ A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century by Upinder Singh, Pearson Education India, 2008
↑ ^೩.೦ ^೩.೧ ^೩.೨ ^೩.೩ Bhairav, J. Furcifer; Khanna, Rakesh (2021). Ghosts, Monsters, and Demons of India (in English). India: Blaft Publications Pvt. Ltd. pp. 418–421. ISBN 9789380636474.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
↑ "Yaksha | Hindu mythology".
↑ ^೫.೦ ^೫.೧ Magee, Mike (2006). "Yakshinis and Chetakas". Shiva Shakti Mandalam. Archived from the original on 18 March 2009. Retrieved March 2, 2016. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
↑ ^೬.೦ ^೬.೧ Zimmer, Heinrich Robert (1972). Campbell, Joseph (ed.). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Delhi: Princeton University Press. ISBN 978-81-208-0751-8. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
↑ Misra, Ram Nath (1981). Yaksha Cult and Iconography (PDF). Munshiram Manoharlal.
↑ Vasanthan, Aruna. "Jina Sasana Devatas". Tamil Jain. Archived from the original on 27 October 2009. Retrieved March 2, 2016.
↑ Kaimal, Kesava. 'Thekkan Thiruvithamkurile Yakshikal'. Srinidhi Publications, 2002.
↑ Nair, Balasankaran. 'Kanjirottu Yakshi'. Sastha Books, 2001.
↑ "Anecdote 3: Of Art, Central Banks, and Philistines". Reserve Bank of India. Retrieved March 2, 2016.
↑ Bayi, Aswathi Thirunal Gouri Lakshmi. 'Sree Padmanabhasamy Temple' (Third Edition). Bharatiya Vidya Bhavan, 2013.
↑ Krishnan, Murali (2020). "Supreme Court upholds royals' rights on Sri Padmanabhaswamy temple". Hindustan Times.
↑ "Zōshigaya Kishimojin – Ikebukuro's Deity of Childcare & Childbirth".
↑ "Kishimojin Temple - Tokyo". 17 September 2019.
↑ "เหนือฟ้าใต้บาดาล : ศาลนางผีเสื้อสมุทร พลังศรัทธาที่มีแต่รัก". 24 November 2019.
↑ "ชม 'ป้อมผีเสื้อสมุทร' หนึ่งในปราการต้านศึก ร.ศ.112".
↑ "ป้อมผีเสื้อสมุทร (เกาะ) สมุทรปราการ สถานที่ทางประวัติศาสตร์ ป้อมปืน".
↑ "[CR] เที่ยวไปกินไป by laser @ สมุทรปราการ : 1 อำเภอพระสมุทรเจดีย์ : 1 พระสมุทรเจดีย์".
↑ "ขนลุก'บ๊วย และ อ.เรนนี่'พามาสัมผัสความศักดิ์สิทธิ์ ณ ป้อมผีเสื้อสมุทร". September 2022.
↑ ""ยักษ์แม่ใหญ่" จมใต้น้ำ 100 ปี ขึ้นมาให้โชคลาภ วัดนางตะเคียน". 29 May 2022.
↑ "กราบขอพร "ยักษ์แม่ใหญ่" พระนางสุวรรณอัปสรจอมเทวี วัดนางตะเคียน จ.สมุทรสงคราม".
↑ "แม่ยักษ์ใหญ่ อายุร้อยปี วัดนางตะเคียน แห่งลุ่มน้ำแม่กลอง". 21 April 2022.
↑ "ตามรอยวรรณคดีสังข์ทองที่ "วนอุทยานเขานางพันธุรัต" UNSEEN New Series ของเมืองไทย". 14 November 2021.

ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

Yakshi ಪರಿಕಲ್ಪನೆ (Archived 21 ಜುಲೈ 2011)
ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾ-"ಯಕ್ಷ"
ಆರ್ಬಿಐ ಹಣಕಾಸು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ-"ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು ಯಕ್ಷಿನಿ"
ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀ ಸೌಂದರ್ಯದ ಆದರ್ಶಗಳು
ಹಂಟಿಂಗ್ಡನ್ ಆರ್ಕೈವ್ Archived 6 April 2015 at the Wayback Machine

[1] Huntington, John C. and Susan L. The Huntington Archive. Ohio State University, accessed 30 August 2011.

[2] A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century by Upinder Singh, Pearson Education India, 2008

[:2-3] ೩.೦ ^೩.೧ ^೩.೨ ^೩.೩ Bhairav, J. Furcifer; Khanna, Rakesh (2021). Ghosts, Monsters, and Demons of India (in English). India: Blaft Publications Pvt. Ltd. pp. 418–421. ISBN 9789380636474.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content

[britannica.com-4] "Yaksha | Hindu mythology".

[:0-5] ೫.೦ ^೫.೧ Magee, Mike (2006). "Yakshinis and Chetakas". Shiva Shakti Mandalam. Archived from the original on 18 March 2009. Retrieved March 2, 2016. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content

[:1-6] ೬.೦ ^೬.೧ Zimmer, Heinrich Robert (1972). Campbell, Joseph (ed.). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Delhi: Princeton University Press. ISBN 978-81-208-0751-8. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content

[7] Misra, Ram Nath (1981). Yaksha Cult and Iconography (PDF). Munshiram Manoharlal.

[8] Vasanthan, Aruna. "Jina Sasana Devatas". Tamil Jain. Archived from the original on 27 October 2009. Retrieved March 2, 2016.

[9] Kaimal, Kesava. 'Thekkan Thiruvithamkurile Yakshikal'. Srinidhi Publications, 2002.

[Nair,_Balasankaran_2001-10] Nair, Balasankaran. 'Kanjirottu Yakshi'. Sastha Books, 2001.

[11] "Anecdote 3: Of Art, Central Banks, and Philistines". Reserve Bank of India. Retrieved March 2, 2016.

[12] Bayi, Aswathi Thirunal Gouri Lakshmi. 'Sree Padmanabhasamy Temple' (Third Edition). Bharatiya Vidya Bhavan, 2013.

[13] Krishnan, Murali (2020). "Supreme Court upholds royals' rights on Sri Padmanabhaswamy temple". Hindustan Times.

[14] "Zōshigaya Kishimojin – Ikebukuro's Deity of Childcare & Childbirth".

[15] "Kishimojin Temple - Tokyo". 17 September 2019.

[16] "เหนือฟ้าใต้บาดาล : ศาลนางผีเสื้อสมุทร พลังศรัทธาที่มีแต่รัก". 24 November 2019.

[17] "ชม 'ป้อมผีเสื้อสมุทร' หนึ่งในปราการต้านศึก ร.ศ.112".

[18] "ป้อมผีเสื้อสมุทร (เกาะ) สมุทรปราการ สถานที่ทางประวัติศาสตร์ ป้อมปืน".

[19] "[CR] เที่ยวไปกินไป by laser @ สมุทรปราการ : 1 อำเภอพระสมุทรเจดีย์ : 1 พระสมุทรเจดีย์".

[20] "ขนลุก'บ๊วย และ อ.เรนนี่'พามาสัมผัสความศักดิ์สิทธิ์ ณ ป้อมผีเสื้อสมุทร". September 2022.

[21] ""ยักษ์แม่ใหญ่" จมใต้น้ำ 100 ปี ขึ้นมาให้โชคลาภ วัดนางตะเคียน". 29 May 2022.

[22] "กราบขอพร "ยักษ์แม่ใหญ่" พระนางสุวรรณอัปสรจอมเทวี วัดนางตะเคียน จ.สมุทรสงคราม".

[23] "แม่ยักษ์ใหญ่ อายุร้อยปี วัดนางตะเคียน แห่งลุ่มน้ำแม่กลอง". 21 April 2022.

[24] "ตามรอยวรรณคดีสังข์ทองที่ "วนอุทยานเขานางพันธุรัต" UNSEEN New Series ของเมืองไทย". 14 November 2021.

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]

[೯]

[೧೦]

[೧೧]

[೧೨]

[೧೩]

[೧೪]

[೧೫]

[೧೬]

[೧೭]

[೧೮]

[೧೯]

[೨೦]

[೨೧]

[೨೨]

[೨೩]

[೨೪]