Çavkaniya Partiya Karkerên Kurdistanê bibîne

{{Agahîdank partiya siyasî
| nav                = Partiya Karkerên Kurdistanê
| logo               = Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg
| sernûçe            = 
| kodareng           = #FF
| kurte              = PKK
| rêber              = [[Abdullah Öcalan]]<br/>(''rêveberê fikrî'')<br/>[[Murat Karayılan]]<br/>(''birêvebirê niha'')
| serok              = [[Cemîl Bayik]]
| rêvebir            = [[Murat Karayilan]]
| gelemperî sekreter = 
| sekreterê ewl      = 
| sekreterê giştî    = 
| serokatî           = 
| sekreter           = 
| serokê axaftinê    = [[Bahoz Erdal]]
| avaker             = [[Abdullah Öcalan]]
| sernav rêber1      = 
| navê rêber1        = 
| sernav rêber2      = 
| navê rêber2        = 
| sernav rêber3      = 
| navê rêber3        = 
| sernav rêber4      = 
| navê rêber4        = 
| sernav rêber5      = 
| navê rêber5        = 
| damezrandin        = {{Destpêka dem|1978|11|27}}
| qanûnîkirin        = 
| qedexekirin        = 
| beralîker          = 
| derizandin         = 
| pêşrew             = 
| beralîkirin        = 
| domdar             = 
| sergeh             = [[Çiyayên Qendîlê|Çiyayê Qendîlê]]
| rojname            = 
| sazandina ramanê   = 
| baskê xwendekaran  = 
| baskê ciwanan      = 
| baskê jinan        = [[Yekîneyên Jinên Azad ên Star]] (YJA-STAR)
| sernav bask1       = Baskê Leşkerî
| bask1              = [[Hêzên Parastina Gel]] (HPG)
| endam              = 
| îdeolojî           = [[Kurdayetî]]<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.britannica.com/topic/Kurdistan-Workers-Party |sernav=Kurdistan Workers' Party |xebat=Encyclopaedia Britannica |jêgirtin=Kurdistan Workers' Party (PKK) ... militant Kurdish nationalist organization ... |tarîxa-gihiştinê=7 îlon 2020 }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.bka.de/SharedDocs/Downloads/DE/Publikationen/Publikationsreihen/PolizeiUndForschung/1_54_HandbuchExtremismuspraevention.html |sernav=Handbuch Extremismusprävention |xebat=[[Federal Criminal Office (Germany)|Federal Criminal Office]] |rr=159 |jêgirtin=... der inzwischen stärker durch kurdischen Nationalismus geprägten PKK. [... the PKK, which is now more strongly influenced by Kurdish nationalism.] |tarîx=10 tîrmeh 2020 |tarîxa-gihiştinê=7 îlon 2020 |tarîxa-arşîvê=3 çiriya pêşîn 2020 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20201003024913/https://www.bka.de/SharedDocs/Downloads/DE/Publikationen/Publikationsreihen/PolizeiUndForschung/1_54_HandbuchExtremismuspraevention.html |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-malper |sernav=Kurdistan Workers' Party (PKK) |url=https://www.counterextremism.com/threat/kurdistan-workers-party-pkk |tarîxa-gihiştinê=2021-05-15 |malper=[[Counter Extremism Project]] |ziman=en |jêgirtin=In 2003, Öcalan reformulated the ideological basis of the PKK. Inspired by eco-anarchists Murray Bookchin and Janet Beihl, he advocated for a new anti-nationalist approach he referred to as 'democratic confederalism.' }}</ref><ref>{{Jêder-kovar |paşnav=O'Connor |pêşnav=Francis |tarîx=1 Jan 2017 |sernav=The Kurdish Movement in Turkey: Between Political Differentiation and Violent Confrontation |url=https://www.hsfk.de/en/publications/publication-search/publication/the-kurdish-movement-in-turkey |kovar=Peace Research Institute Frankfurt |rr=16–17 |jêgirtin=The PKK has explicitly renounced its demand for an independent state... [Öcalan] describes [his theory] as 'an anti-Nationalist movement [...]' |roja-gihiştinê=28 îlon 2021 |roja-arşîvê=9 kanûna paşîn 2023 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20230109195540/https://www.hsfk.de/en/publications/publication-search/publication/the-kurdish-movement-in-turkey |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br/>[[Sosyalîzma azadîxwaz]]<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.opendemocracy.net/arab-awakening/yvo-buxton/new-kind-of-freedom-born-in-terror |sernav=A new kind of freedom born in terror |paşnav=Fitzherbert |pêşnav=Yvo |tarîx=26 tebax 2014 |weşanger=OpenDemocracy |tarîxa-gihiştinê=30 îlon 2015 |tarîxa-arşîvê=30 îlon 2015 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20150930054516/https://www.opendemocracy.net/arab-awakening/yvo-buxton/new-kind-of-freedom-born-in-terror |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=http://newpol.org/content/no-state-solution-institutionalizing-libertarian-socialism-kurdistan |sernav=The No State Solutiolin: Institutionalizing Libertarian Socialism in Kurdistan |paşnav=Kolokotronis |pêşnav=Alexander |tarîx=2 çiriya paşîn 2014 |weşanger=New Politics |tarîxa-gihiştinê=30 îlon 2015 }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=http://roarmag.org/2014/08/pkk-kurdish-struggle-autonomy/ |sernav=The new PKK: unleashing a social revolution in Kurdistan |paşnav=Taylor |pêşnav=Rafael |tarîx=17 tebax 2014 |weşanger=ROAR Magazine |tarîxa-gihiştinê=30 îlon 2015 |tarîxa-arşîvê=15 îlon 2015 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20150915144246/http://roarmag.org/2014/08/pkk-kurdish-struggle-autonomy/ |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.dissentmagazine.org/online_articles/the-revolution-in-rojava |sernav=The Revolution in Rojava |paşnav=Tax |pêşnav=Meredith |tarîx=22 nîsan 2015 |xebat=Dissent |tarîxa-gihiştinê=30 îlon 2015 }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2015/mar/10/revolutionary-kurdish-isis-ivana-hoffman |sernav=Why the revolutionary Kurdish fight against Isis deserves our support |paşnav=Jones |pêşnav=Owen |tarîx=10 adar 2015 |xebat=The Guardian |tarîxa-gihiştinê=30 îlon 2015 }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=http://new-compass.net/articles/we-have-lot-learn |sernav=We Have a Lot to Learn |paşnav=Legard |pêşnav=Sveinung |nivîskar2=David Graeber |tarîx=17 îlon 2015 |weşanger=New Compass |tarîxa-gihiştinê=30 îlon 2015 |tarîxa-arşîvê=1 çiriya pêşîn 2015 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20151001074533/http://new-compass.net/articles/we-have-lot-learn |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br>[[Şaredartiya azadîxwaz]]<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.pkkonline.com/en/index.php?sys=article&artID=215 |sernav=Bese Hozat: PKK is a social system today |paşnav=Hozat |pêşnav=Bese |tarîx=25 çiriya paşîn 2013 |weşanger=pkkonline.com |tarîxa-gihiştinê=18 hezîran 2015 |tarîxa-arşîvê=12 gulan 2015 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20150512042215/http://www.pkkonline.com/en/index.php?sys=article&artID=215 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref name="ekurd.net"/><br>[[Konfederalîzma demokratîk]]<ref name="ekurd.net">{{Jêder-malper |url=http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf |format=PDF |sernav=Rethinking Politics and Democracy in the Middle East |paşnav=Jongerden |pêşnav=Joost |tarîxa-gihiştinê=8 îlon 2013 |tarîxa-arşîvê=15 adar 2016 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20160315143043/http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-kitêb |url=http://www.freedom-for-Öcalan.com/english/download/Öcalan-Democratic-Confederalism.pdf |format=PDF |paşnav=Öcalan |pêşnav=Abdullah |sernav=Democratic Confederalism |sal=2011 |isbn=978-0-9567514-2-3 |tarîxa-gihiştinê=8 îlon 2013 }}{{Mirin girêdan|bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes |tarîx=kanûna paşîn 2021 }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174 |sernav=The declaration of Democratic Confederalism |paşnav=Öcalan |pêşnav=Abdullah |tarîx=2 nîsan 2005 |weşanger=[[KurdishMedia.com]] |tarîxa-gihiştinê=8 îlon 2013 |tarîxa-arşîvê=23 kanûna pêşîn 2013 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20131223122439/http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813 |sernav=Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır |ziman=tr |tarîx=26 tebax 2006 |malper=Savaş Karşıtları |tarîxa-gihiştinê=8 îlon 2013 |tarîxa-arşîvê=2 kanûna pêşîn 2013 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20131202230045/http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2007/10/among-the-kurds/306448/ |sernav=Among the Kurds |rojname=[[The Atlantic]] |tarîx=26 çiriya pêşîn 2007 |paşnav=Wood |pêşnav=Graeme |tarîxa-gihiştinê=8 îlon 2013 }}</ref><br>[[Komûnîzm]]<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf |format=PDF |weşanger=E-Kurd |tarîxa-gihiştinê=2016 |sernav=Kopîkirina arşîvê |tarîxa-arşîvê=2016-03-15 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20160315143043/http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br>[[Femînîzm]]<ref>{{Jêder-malper |nivîskar=Sule Toktas |url=http://www.academia.edu/5028615/Waves_of_Feminism_in_Turkey_Kemalist_Islamist_and_Kurdish_Womens_Movements_in_an_Era_of_Globalization |sernav=Waves of Feminism in Turkey: Kemalist, Islamist and Kurdish Women’s Movements in an Era of Globalization &#124; sule toktas |weşanger=Academia.edu |tarîx=1 kanûna paşîn 1970 |tarîxa-gihiştinê=14 tebax 2014 |roja-arşîvê=2021-11-04 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20211104042421/https://www.academia.edu/5028615/Waves_of_Feminism_in_Turkey_Kemalist_Islamist_and_Kurdish_Womens_Movements_in_an_Era_of_Globalization |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-malper |paşnav=Campos |pêşnav=Paul |url=http://www.theatlantic.com/international/archive/2013/01/kurdistans-female-fighters/272677/ |sernav=Kurdistan's Female Fighters |xebat=The Atlantic |tarîx=30 kanûna paşîn 2013 |tarîxa-gihiştinê=14 tebax 2014 }}</ref>
| helwest            = [[Siyaseta dûrçepe|Dûrçepe]]
| neteweyî           = [[Tevgera Yekbûyî yên Şoreşger ên Gel]]<ref name="anfenglish.com">{{Jêder-malper |url=http://www.anfenglish.com/news/peoples-united-revolutionary-movement-established-for-a-joint-struggle |sernav=Peoples' United Revolutionary Movement established for a joint struggle |ajans=Firat News Agency |tarîx=12 adar 2016 |tarîxa-gihiştinê=14 adar 2016 |tarîxa-arşîvê=14 adar 2016 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20160314061916/http://www.anfenglish.com/news/peoples-united-revolutionary-movement-established-for-a-joint-struggle |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| herêmî             = 
| ewropayî           = 
| parzemînî          = 
| navneteweyî        = [[Koma Civakên Kurdistanê]] (KCK)
| civîna ewropayê    = 
| reng               = [[Kesk]], [[sor]], [[zer]]
| dirûşm             = [[Çerxa Şoreşê (marş)|Çerxa Şoreşê]]
| malper             = {{Lîsteya sade|
*{{URL|www.PKKonline.net}} (PKK)
*{{URL|www.yja-star.com/ku/}} (YJA-STAR)}}
| welat              = {{Lîsteyapehn|
* [[Bakurê Kurdistanê]]
* [[Başûrê Kurdistanê]]
* [[Rojavayê Kurdistanê]]
* [[Rojhilatê Kurdistanê]]}}
}}
{{Agahîdank rêxistinên leşkerî
| nav                = Hêzên Parastina Gel
| logo               = HPG Flag.svg
| wêne_firehî        = 
| binwêne            = 
| sal                = {{Destpêka dem|1984}}<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.start.umd.edu/start/data_collections/tops/terrorist_organization_profile.asp?id=83 |sernav=Terrorist Organization Profiles – START – National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism |weşanger=Start.umd.edu |tarîxa-gihiştinê=14 tebax 2014 |tarîxa-arşîvê=30 kanûna pêşîn 2013 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20131230231729/http://www.start.umd.edu/start/data_collections/tops/terrorist_organization_profile.asp?id=83 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| serok              = {{Lîsteya sade|
*[[Abdullah Ocalan]]<ref>{{Jêder-nûçe |url=http://www.al-monitor.com/pulse/politics/2013/07/structural-leadership-changes-pkk-turkey-kurds.html |sernav=PKK Changes Leadership |paşnav=Can |pêşnav=Eyüp |lînka-nivîskar=Eyüp Can (journalist) |kesên-din=(trans. Timur Göksel) |tarîx=14 tîrmeh 2013 |weşanger=Al-Monitor |tarîxa-gihiştinê=5 sibat 2014 }} Originally published as ''[http://www.radikal.com.tr/yazarlar/eyup_can/karayilani_kim_niye_gonderdi-1141297 Karayılan'ı kim niye gönderdi?]'' in ''[[Radikal]]'', 11 July 2013.</ref>
*[[Murat Karayilan]]<ref name="tahiri">Tahiri, Hussein. ''The Structure of Kurdish Society and the Struggle for a Kurdish State.'' Costa Mesa, California: Mazda Publications 2007. pp 232 ff</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=http://www.milliyet.com.tr/2007/11/07/siyaset/siy01.html |sernav=Kenan Evren: 'Kürtçeye ağır yasak koyduk ama hataydı' |ajans=[[Milliyet]] |tarîx=7 çiriya paşîn 2007 |tarîxa-gihiştinê=30 tîrmeh 2008 |pêşnav=Fikret |paşnav=Bila |ziman=tr |jêgirtin=Şimdi İmralı'dan PKK'yı yönetiyor. Cezaevinden avukatları kanalıyla. }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |weşanger=[[BBC News]] |tarîxa-gihiştinê=1 îlon 2007 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/535312.stm |sernav=Ojalan: Which way now? |tarîx=21 çiriya paşîn 2000 }}</ref>}}
| armanc             = Mafên çandî & siyasî ji bo [[Kurdên Tirkiyê|Gelê Kurd ên li Tirkiyê]].<ref>{{Jêder-nûçe |xebat=The Guardian |tarîxa-gihiştinê=1 tebax 2008 |url=https://www.theguardian.com/international/story/0,3604,1482808,00.html |sernav=Radical firebrand who led bloody nationalist war |tarîx=13 gulan 2005 |pêşnav=Michael |paşnav=Howard |cih=London }}</ref>
| herêm              = {{Lîsteyapehn|
* [[Bakurê Kurdistanê]]
* [[Başûrê Kurdistanê]]
* [[Rojavayê Kurdistanê]]
* [[Rojhilatê Kurdistanê]]}}
| îdeolojî           = Sosyalîzm <br> [[Konfederalîzma Demokratîk]] <br> [[Komûnalîzm (felsefeya siyasî)|Komunalîzm]]
| tawan              = 
| êrîş               = [[15ê tebaxa 1984an|Erîşên 15ê tebaxê]]<br />[[Kemîna PKKê ya 24ê gulana 1993]]<br />[[2011 Êrîşa Colemêrgê]]
| rewş               = 1984–didome
| mezinahî           = 32,800 şervanên çalak<ref name="Sabah">{{Jêder-malper |url=http://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/iste-pkkli-hainlerin-il-il-dagilimi/85 |sernav=The PKK in Numbers |tarîx=28 kanûna pêşîn 2015 |xebat=[[Sabah News Agency|Sabah]] |ziman=tr }}</ref>
| hatinî             = 
| terxan             = 
}}
'''Partiya Karkerên Kurdistanê''' bi kurte '''PKK''' partî û rêxistineke siyasî yê [[kurd]] e ku xwedî baskê [[gerîla]]yî ye. Partiya Karkerên Kurdistanê di [[27ê çiriya paşîn]] [[1978]]an de li gundê [[Fîs]], [[Lîce]], [[Amed]]ê bi beşdarbûna 23 kesan bi yekem kongreya xwe damezrandina xwe ragihandiye. Partiya Karkerên Kurdistanê partiyeke sîyasî û tevgereke gerîlayî ye ku wekê bertekek li hemberê êrîş û qedexekirina ziman, çand û hebûna kurdan ku di salên 1970î de ji aliyê dewleta tirk ve pêk hatine, hatiye damezrandin. Partiya Karkerên Kurdistanê hewl dide ku li dijî asîmîlasyona ku ji aliyê dewleta tirk ve pêk hatiye<ref>{{Jêder-malper |url=https://sendika.org/2012/10/cumhuriyetin-asimilasyon-politikasinin-cokusu-ve-kurtler-dr-mustafa-pekoz-73763 |sernav=Hilweşîna siyaseta asîmîlasyonê ya Komarê û Kurdan - Dr.  Mustafa Peköz |malper=sendika.org |roja-gihiştinê=2024-11-21 |ziman=tr }}</ref> û êrîşên li dijî sivîlên kurd ku ji aliyê artêşa tirk ve pêk tên<ref>{{Jêder-malper |url=https://bianet.org/haber/ugur-kaymaz-ve-babasini-oldurenlere-beraat-94759 |sernav=Kesên Ugur Kaymaz û Bavê Wî qetil kirin hatin taloq kirin. |malper=bianet.org |roja-gihiştinê=2024-11-21 |ziman=tr }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/kiziltepe-olaylarinda-suclanan-mudure-terfi-319208 |sernav=Midûrê ku ji bo bûyerên Qoserê dihate sûcdarkirin payeya wî hate bilindkirin. |malper=www.hurriyet.com.tr |tarîx=2005-05-14 |roja-gihiştinê=2024-11-21 |ziman=tr |paşnav=ÖZTÜRK/ANKARA |pêşnav=Saygı }}</ref> asteng bike an jî li hemberê êrîşan biparêze.

Di destpêkê de Partiya Karkerên Kurdistanê wekê partiyeke [[marksîst-lenînîst]] hatibû damezrandin ku navê Partiya Karkerên (PKK) ji aliyê [[Ferhat Kurtay]] ve hatibû pêşniyarkirin. Sekreterê giştî (piştre seroke giştî) yê PKKê [[Abdullah Öcalan]] e.

PKK ji dema despêka têkoşîna xwe yê çekdarî ve hewl dide ku bandor û zextên dewleta tirk û polîtîkayên asîmîlasyonê ya dewleta tirk ku bi mebesta tune kirina ziman û çanda kurdî ku li [[Bakurê Kurdistanê]] berdewam dike<ref>{{Jêder-malper |url=https://bianet.org/yazi/cumhuriyetin-100-yili-ve-kurt-dili-politikasi-274531 |sernav=100 saliya dewleta tirk û polîtîkayên zimanê kurdî î |malper=bianet.org |roja-gihiştinê=2024-11-27 |ziman=tr }}</ref>, kêm bike an jî bi temamî asteng bike. Gelek ciwanên [[kurd]] ji ber van sedemên zextên dewletê û gelek caran jî ji ber nêrînên xwe yên siyasî ku ji aliyê dewleta tirk ve hatine girtin an jî hatine îşkence kirin beşdarî refê gerîlayên Partiya Karkerên Kurdistanê dibin.

Hêzên gerîlayên girêdayî Partiya Karkerên Kurdistanê ji sala 1979ê ve bi leşkerên tirk re tevlî şerên çekdarî bûye lê serhildana berfireh heta 15ê tebaxa sala 1984an dest pê nekir.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=The Kurds and the Future of Turkey |paşnav=Gunter |pêşnav=Michael M. |weşanger=Palgrave Macmillan |tarîx=1997-05-15 |isbn=978-0-312-17265-7 |ziman=en |url=https://books.google.com/books?id=dWmd8IS06FgC }}</ref> Şerê berfireh li dijî dewleta tirk di 15ê tebaxa sala 1984an hatiye destpêkirin ku şer ji aliyê yekem fermandarê hêzên gerîlayan [[Mahsum Korkmaz|Mahsun Korkmaz]] (Egît) hatiye destpêkirin.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=The Kurds and the Future of Turkey |paşnav=Gunter |pêşnav=Michael M. |weşanger=Palgrave Macmillan |tarîx=1997-05-15 |isbn=978-0-312-17265-7 |ziman=en |url=https://books.google.nl/books?id=dWmd8IS06FgC&pg=PA35&lpg=PA35&dq=Mahsum+Korkmaz+PKK+commander&source=bl&ots=UBXL7izm5a&sig=BwWPl0z0FW1beZSQP5ZjEkzjbLs&hl=nl&ei=iEuTTeCHHoKDOuHq5VA&sa=X&oi=book_result&ct=result }}</ref>

Partiya Karkerên Kurdistanê heta sala 1990an xwedî îdeolojiya [[Marksîzm-Lenînîzm]] bû. Piştê sala 1990an îdeolojiya [[Konfederalîzma demokratîk|Konfederalîzma Demokratik]] ku ji aliyê [[Abdullah Öcalan]] ve hatiye damezrandin ji aliyê Partiya Karkerên Kurdistanê ve hatiye qebûl kirin. Gerîlayê girêdayê Partiya Karkerên Kurdistanê yan jî bi navê nû [[Hêzên Parastina Gel]] (HPG) ji sala 1984an vir ve li hemberê dewleta tirk bi awayeke bê navber şerê xwe yê çekdarî berdewam dike.

== Paşberdeh ==
Bi derbeya leşkerî ya 1971ê gelek aktivîstên çepên şoreşger ji derketina hemberê raya giştî bêpar hatine hiştin ku di nav de tevgerên wek Artêşa Rizgariya Gel a Tirkiyê (THKO) an Partiya Komunîst a Tirkiyê/Marksîst-Lenînîst (TKP-ML) hebûn hatine çewisandin û hatine qedexe kirin.<ref name="Jongerden2017">{{Jêder-kovar |paşnav=Jongerden |pêşnav=Joost |tarîx=2017-10-01 |sernav=Gender equality and radical democracy: Contractions and conflicts in relation to the “new paradigm” within the Kurdistan Workers’ Party (PKK) |url=https://journals.openedition.org/anatoli/618 |kovar=Anatoli. De l’Adriatique à la Caspienne. Territoires, Politique, Sociétés |ziman=en |hejmar=8 |rr=233–256 |doi=10.4000/anatoli.618 |issn=2111-4064 }}</ref> Piştî vê yekê çend aktorên siyasî yên çepên tirk ên ku demekê dirêj e ji siyasetê dûr in li dûrî raya giştî li wargehên zanîngehan an jî di civînên li avahiyên hevpar de xwe birêxistin dikin.<ref name="Jongerden2017" /> Di salên 1972 û 1973an de koma bingehîn a îdeolojîk a Partiya Karkerên Kurdistanê ku bi giranî ji xwendekarên bi pêşengiya Abdullah Öcalan pêk dihatin li [[Enqere]]yê ku xwe wekê Şoreşgerên Kurdistanê bi nav dikirin.<ref name="Jongerden2017" />

Ev koma nû di cîhana kapîtalîst de bal dikişîne ser nifûsa kurdên bindest ên li [[Bakurê Kurdistanê]].<ref name=":0" /> Di sala 1973an de gelek xwendekarên ku piştre dê bibin damezrînerên Partiya Karkerên Kurdistanê rêxistina xwendekaran a [[Komeleya Xwendina Bilind a Demokratîk a Enqereyê]] ava dikin.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=PKK Pre-conflict Mobilisation (1974–1984) |weşanger=Cambridge University Press |tarîx=2021 |rr=66–106 |isbn=978-1-108-83850-4 |cih=Cambridge |paşnavê-edîtor=O'Connor |pêşnavê-edîtor=Francis |url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/understanding-insurgency/pkk-preconflict-mobilisation-19741984/D7965C34E09A1ACAD789790208CA5D1D }}</ref> Komeleya ku ji aliyê vê koma xwendekarên kurd ve hatiye damezrandin piştê çend mehan ji aliyê dewleta tirk ve hatiye qedexekirin. Piştre komekê li derdora Öcalan ji çepên tirk veqetiyan û nîqaşên berfireh li ser kolonîzekirina [[Kurdistan]]ê ku ji aliyê dewleta tirk ve pêk hatiye dikin.<ref>{{Jêder-malper |url=https://www.nytimes.com/2008/02/17/magazine/17turkey-t.html?ex=1361854800&en=df64cf85326e2103&ei=5124&partner=permalink&exprod=permalink |sernav=Minority Rules |malper=NY Times }}</ref> Piştî derbeya leşkerî ya sala 1980an de [[zimanê kurdî]] di jiyana giştî û taybet de bi awayekî fermî ji aliyê dewleta tirk hate qedexekirin.<ref name="Aslan2015">{{Jêder-kitêb |sernav=Nation Building in Turkey and Morocco |paşnav=Aslan |pêşnav=Senem |weşanger=Cambridge University Press |tarîx=2015 |isbn=978-1-107-05460-8 |ziman=en |url=https://books.google.com/books?id=wTAWBQAAQBAJ }}</ref>

Gelek kurdên ku bi zimanê kurdî diaxivîn, kesên ku weşanên bi kurdî dikirin, stranên kurdî digotin hatin girtin û hatine zîndanî kirin.<ref name="Aslan2015"/> Di vê demê de li Tirkiyeyê û li Bakurê Kurdistanê [[çanda kurdî]], bikaranîna zimanê kurdî, cil û berg, [[folklor]] û navên bi zimanê kurdî ji aliyê dewleta tirk hatin qedexe kirin.<ref name="Hannum2011">{{Jêder-kitêb |sernav=Autonomy, Sovereignty, and Self-Determination: The Accommodation of Conflicting Rights |paşnav=Hannum |pêşnav=Hurst |weşanger=University of Pennsylvania Press |tarîx=2011-10-12 |isbn=978-0-8122-0218-2 |ziman=en |url=https://books.google.com/books?id=28PEGfCDiZEC }}</ref> Di pêvajoya înkarkirina hebûna kurdan de, heta sala 1991ê hebûna kurdan ji aliyê dewleta tirk ve hatiye înkarkirin û kurdan wekê “tirkên çiyayî” bi nav kirine.<ref name="Hannum2011"/><ref>{{Jêder-malper |url=https://countrystudies.us/turkey/26.htm |sernav=Turkey - Linguistic and Ethnic Groups |malper=countrystudies.us |roja-gihiştinê=2024-11-22 }}</ref><ref>{{Jêder-kitêb |sernav=Contemporary Turkish Foreign Policy |paşnav=Çelik |pêşnav=Yasemin |weşanger=Bloomsbury Academic |tarîx=1999-09-30 |isbn=978-0-275-96590-7 |ziman=en |url=https://books.google.com/books?id=y9PXcwFOLNcC&pg=PA3 }}</ref> Piştre re ji bo ji nû ve avakirina mafên zimanî, çandî û siyasî ya ji bo kurdan Partiya Karkerên Kurdistanê hatiye damezrandin.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=Turkey and the European Union: Internal Dynamics and External Challenges |paşnav=Joseph |pêşnav=J. |weşanger=Springer |tarîx=2006-11-28 |isbn=978-0-230-59858-4 |ziman=en |url=https://books.google.com/books?id=G06BDAAAQBAJ }}</ref>

Di 26 û 27ê çiriya paşîn a sala 1978an de li gundê Fîsê yê Licê ya Amedê Partiya Karkerên Kurdistanê piştî amadekariyên çend salan di kongreya bingehîn de hatiye damezrandin. Di 27ê mijdara sala 1978an de komîteyek navendî ku ji 7 kesan pêk dihat, bi serokatiya Abdullah Öcalan hatiye hilbijartin. [[Şahin Dönmez]], [[Mazlum Doğan]], [[Baki Karer]], [[Mehmet Hayri Durmuş]], [[Mehmet Karasungur]] û [[Cemîl Bayik]] endamên din ên Partiya Karkerên Kurdistanê bûn.<ref>{{Jêder-malper |url=https://jamestown.org/program/leading-pkk-commander-cemil-bayik-crosses-into-iran/ |sernav=Leading PKK Commander Cemil Bayik Crosses into Iran |malper=jamestown.org |roja-gihiştinê=2024-11-22 |ziman=en-US }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=https://bianet.org/haber/arife-dogan-kardesi-mazlum-dogan-i-anlatiyor-172801 |sernav=Arife Doğan, Kardeşi Mazlum Doğan'ı Anlatıyor |malper=bianet.org |roja-gihiştinê=2024-11-22 |ziman=tr }}</ref>

== Îdeolojî ==
Rêxistina despêka Partiya Karkerên Kurdistanê di destpêka salên 1970î de ji çepên radîkal derkedikeve holê û endamên xwe ji komên çep ên heyî, bi taybetî [[Ciwanên Şoreşger]] (bi kurtasî ya bi tirkî Dev-Genç) werdigire. Di salên 1980î de tevgera despêkê ya Partiya Karkerên Kurdistanê bi komên etnîkî yên din ku komên etnîkî yên tirk jî di nav de bûn li pey [[çepên radîkal]] bûn ku bi van koman re xebatên siyasî dimeşandin. Rêxistin di destpêkê de xwe wekî beşek ji şoreşa komunîst a cîhanê nîşan daye. Armanc û mebestên Partiya Karkerên Kurdistanê bi demê re ber bi armancên xweseriya neteweyî federasyoneke mîna federasyona [[Swîsre]], [[Almanya]] an jî [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê]] û piştre jî wekê [[konfederalîzma demokratîk]] hatiye guhertin.<ref>{{Jêder-kovar |paşnav=Arin |pêşnav=Yado |tarîx=2015-03-26 |sernav=Turkey and the Kurds – From War to Reconciliation? |url=https://www.academia.edu/11674094 |kovar=Working Paper at UC Berkeley&#39;s Center for Right-Wing Studies }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=https://www.huffpost.com/entry/turkey-pkk-ocalan_b_2612112 |sernav=What Was It All For? |malper=HuffPost |tarîx=2013-02-03 |roja-gihiştinê=2024-11-23 |ziman=en }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |tarîx=2013-01-10 |sernav=Who are Kurdistan Workers' Party (PKK) rebels? |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-20971100 |roja-gihiştinê=2024-11-23 |xebat=BBC News |ziman=en-GB }}</ref>
== Organîzasyon ==
Tevî ku Partiya Karkerên Kurdistanê li gelek welatên wekê [[Iraq]], [[Îran]], [[Sûrî|Sûriye]], [[Rûsya]] û welatên [[Ewropa]]yê xwedî gelek nûnerên bi navdar e lê damezrênerê partiyê [[Abdullah Öcalan]] wekê rêberê bê nîqaş a rêxistinê maye.<ref>{{Jêder-malper |url=https://2001-2009.state.gov/s/ct/rls/rm/07/83999.htm |sernav=Briefing on Release of 2006 Country Reports on Terrorism |malper=2001-2009.state.gov |tarîx=2007-04-30 |roja-gihiştinê=2024-11-24 |ziman=en |paşnav=Department Of State. The Office of Electronic Information |pêşnav=Bureau of Public Affairs }}</ref> Öcalan her çiqas îro girtî be jî dîsa wek rêberê rûmetê û serokê rêxistinê tê dîtin.<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.unb.ca/bruns/9900/issue19/intnews/kurdish.html |sernav=Arquivo.pt |malper=arquivo.pt |roja-gihiştinê=2024-11-24 |roja-arşîvê=2009-10-14 |urlya-arşîvê=http://arquivo.pt/wayback/20091014125228/http:/www.unb.ca/bruns/9900/issue19/intnews/kurdish.html |rewşa-urlyê=bot: unknown }}</ref>

[[Murat Karayilan]] di navbera salên 1999 û 2013an de rêxistinê bi rê ve biriye. Di sala 2013an de [[Cemîl Bayik]] û [[Besê Hozat]] bûne rêveberê hevpar a yekemîn ku ji jin û ji mêrekî pêk tên.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=The PKK: coming down from the mountains |paşnav=White |pêşnav=Paul J. |weşanger=Zed Books |tarîx=2015 |isbn=978-1-78360-040-3 |cih=London |series=Rebels }}</ref> Partiya Karkerên Kurdistanê "Doktor Bahoz", bi navê [[Fehman Huseyîn]] ku kurdê [[Rojavayê Kurdistanê]] ye wekê berpirsê operasyonên leşkerî yên tevgerê destnîşan kiriye.<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.jamestown.org/terrorism/news/article.php?articleid=2370250 |sernav=The PKK and Syria's Kurds |malper=web.archive.org |tarîx=2007-11-07 |roja-gihiştinê=2024-11-24 |roja-arşîvê=2007-11-07 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20071107082810/http://www.jamestown.org/terrorism/news/article.php?articleid=2370250 |rewşa-urlyê=bot: unknown }}</ref>
=== Baskê siyasî û gel ===
Di sala 1985an de [[Eniya Rizgariya Neteweyî ya Kurdistanê]] (ERNK) ji aliyê Partiya Karkerên Kurdistanê ve wekê baskê partiyê ya gelerî hatiye damezrandin ku ev rêxistin hem ji bo propagandakirina Partiya Karkerên Kurdistanê û hem jî wekê rêxistineke sîwanê ji bo çînên cuda yên gelê [[kurd]] ku di nav de gundî, karker, ciwan û jin hebûn, hatiye damezrandin. Ev rêxistin piştî dîlgirtina rêberê Partiya Karkerên Kurdistanê [[Abdullah Öcalan]] ku di sala 1999an dîl dikeve hatiye girtin.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=The Kurdish movement in Turkey: between political differentiation and violent confrontation |paşnav=O'Connor |pêşnav=Francis |weşanger=Peace Research Institute Frankfurt (PRIF) |tarîx=2017 |isbn=978-3-946459-21-7 |cih=Frankfurt am Main |kesên-din=Hessische Stiftung Friedens- und Konfliktforschung |series=PRIF report }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=http://kurds_history.enacademic.com/336/Kurdistan_National_Liberation_Front |sernav=📌 Kurdistan National Liberation Front |malper=web.archive.org |tarîx=2020-01-03 |roja-gihiştinê=2024-11-25 |roja-arşîvê=2020-01-03 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20200103163458/http://kurds_history.enacademic.com/336/Kurdistan_National_Liberation_Front |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
=== Baskê çandî ===
Di sala 1983an de li Almanyayê bi pêşengiya koma muzîkê ya kurd [[Koma Berxwedan]] de [[Komeleya Hunermendan]] (Hunerkom) hatiye damezrandin. Çalakî xebatên komeleyê li navendên civaka Kurd ên li Fransa, Almanya û Holendayê belav bûye. Di sala 1994an de Hunerkom xebatên xwe di bin navê [[Akademiya Çand û Hunera Kurdî]] berdewam dike. Stranên Koma Berxwedan ku gelek caran li ser berxwedana gerîlayên gêrêdayî Partiya Karkerên Kurdistanê ji aliyê rayedarên dewleta tirk ve li Bakurê Kurdistanê hatiye qedexekirin û albûmên Koma Berxwadan di ser sînor re bi awayeke nepenî derbasê Bakurê Kurdistanê bûye.
=== Hêza gerîlayî ===
[[Wêne:Kurdish PKK Guerilla (30466856522).jpg|thumb|Dîmenek ji gerîlayeke jin ên [[Yekîtiyên Jinên Azad STAR|YJA-STARê]].]]
[[Wêne:Kurdish PKK Guerilla (11547535836).jpg|thumb|Dîmenek ji gerîlayekî [[Hêzên Parastina Gel]].]]
Partiya Karkerên Kurdistanê xwedî hêza gerîlayî yan jî hêza çekdarî ye ku bi koka xwe di sala 1984an de bi navê [[Hêzên Rizgariya Kurdistan]] (HRK) hatiye avakirin.<ref>{{Jêder-malper |url=http://kurds_history.enacademic.com/218/Hazen_Rizgariya_Kurdistan |sernav=Hazen Rizgariya Kurdistan |malper=web.archive.org |tarîx=2016-07-15 |roja-gihiştinê=2024-11-25 |roja-arşîvê=2016-07-15 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20160715013342/http://kurds_history.enacademic.com/218/Hazen_Rizgariya_Kurdistan |rewşa-urlyê=mirî }}</ref> Navê hêza gerîlayî di sala 1986an de wekê [[Artêşa Rizgariya Gelê Kurdistan]] (ARGK) û herî dawî di sala 1999an de navê hêza gerîlayên Partiya Karkerên Kurdistanê wekê [[Hêzên Parastina Gel]] (HPG) hatiye guhertin.<ref>{{Jêder-malper |url=http://kurds_history.enacademic.com/221/Hezen_Parastina_Gel |sernav=📌 Hezen Parastina Gel |malper=web.archive.org |tarîx=2019-10-17 |roja-gihiştinê=2024-11-25 |roja-arşîvê=2019-10-17 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20191017235354/http://kurds_history.enacademic.com/221/Hezen_Parastina_Gel |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>

Ji damezrandina Partiya Karkerên Kurdistanê vir ve şervanên Partiya Karkerên Kurdistanê her çiqas bi giranî ji [[Bakurê Kurdistanê]] be jî lê ji her perçeyên Kurdistanê ciwanên kurd beşdarî gerîlayên PKKê bûne. Ji xeynî ciwanên kurd, ciwanên enternasyonalîstên ereb, alman, û tirk jî beşdarî refên gerîlayên Partiya Karkerên Kurdistanê bûne. Bi despêka têkoşîna çekdarî ve hejmareke kêm ji şervanên jin pêk hatiye lê bi demê re hêjmar pir zêde bûye ku tê texmînkirin di destpêka salên 1990î de, ji 17.000 şervanên PKKê, ji sedî 30 ji şervanên jin pêk tên.<ref name=":2">{{Jêder-malper |url=http://jamestown.org/terrorism/news/article.php?articleid=2373638 |sernav=PKK Recruitment of Female Operatives |malper=web.archive.org |tarîx=2007-09-15 |roja-gihiştinê=2024-11-29 |roja-arşîvê=2007-09-15 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20070915044101/http://jamestown.org/terrorism/news/article.php?articleid=2373638 |rewşa-urlyê=bot: unknown }}</ref>

Heya niha gelek ciwanên kurd ji ber sedemên îşkence, kuştina xizmên wan ê ku ji aliyê artêşa tirk ve hatine kuştin û ji ber zextên li ser wan beşdarî refê gerîlayên Partiya Karkerên Kurdistanê bûne.<ref name=":2" />

=== YJA-STAR ===
Bi navê kurt [[Yekîtiyên Jinên Azad STAR|YJA-STAR]] yan jî Yekîneyên Jinên Azad ên Star yek ji hêza gerîlayên girêdayî Partiya Karkerên Kurdistanê ye ku ji gerîlayên jin pêk tên.<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.yjastar.com/ |sernav=Malpera YJA-STAR |malper=yjastar }}</ref> YJA-STAR di sala 2004an de wekê baskê çekdarî yê jinan ya Partiya Karkerên Kurdistanê hatiye avakirin ku bi giranî azadiya jinan ji xwe re esas girtiye.<ref>{{Jêder-malper |url=https://machorka.espivblogs.net/2015/08/17/interview-with-the-worlds-first-army-of-women-yja-star/ |sernav=Interview with the World’s First Army of Women: YJA-STAR {{!}} MACHORKA |tarîx=2015-08-17 |roja-gihiştinê=2024-11-27 |ziman=en-US }}</ref>

== Dîrok ==
=== Beriya damezrandina Partiya Karkerên Kurdistanê ===
[[Wêne:Abdullah Öcalan.png|thumb|çep|Damezrînerê Partiya Karkerên Kurdistanê [[Abdullah Öcalan]].]]
Yekem car fikrê avakirina Partiya Karkerên Kurdistanê bi komcivîneke ku di sala 1973an de li [[Enqere]]yê li qiraxa [[Bendava Çûbûkê]] pêk hatiye derketiye holê. Xwendekarên ku beşdarê vê komcivînê bûne ji [[Civanên Şoreşger]] (Dev-Genç) ku rêxistineke çepa tirk û ji pêşengên ên çepa radîkal a tirk ku piraniya wan di bihara 1972an de winda bûn, îlham wergirtibûn.

Lê di nav beşdarên komcivîna [[Enqere]]yê de xuya ye ku tenê [[Abdullah Öcalan]] berê bi awayekî çalak kampanyaya xwe berdewam kiriye. Di vê komcivînê de koma ku ji çend xwendekarên tirk ên wek [[Kemal Pîr]], [[Hakî Karer]] û [[Duran Kalkan]] tê de bûn sê fikrên sereke derdikevin holê. Fikra yekem û fikra bingehîn ev bû ku Kurdistan ji dewleta tirk ve hatiye kolonî kirin. Fikra duyem jî ev bû ku ji bo [[Kurdistan]]ê şerekî rizgarîxwazî yê netewî pêwîst e. Fikra sêyem jî ev bû ku pêvajoya rizgariya Kurdistanê wek şert û merc pêwîstî bi du veqetenînên radîkal heye: ya yekem bi çepên tirk re ku wekê “sosyal-şovenîst” hatibûn binavkirin; ya duyem bi kom û rêxistinên din ên [[kurd]] re ku wekê "neteweperestên seretayî" hatibûn binavkirin.<ref name="Grojean2017">{{Jêder-kitêb |sernav=La révolution kurde: le PKK et la fabrique d'une utopie |paşnav=Grojean |pêşnav=Olivier |weşanger=la Découverte |tarîx=2017 |isbn=978-2-7071-8847-2 |cih=Paris |series=Cahiers libres }}</ref><ref>{{Jêder-kitêb |sernav=Historical dictionary of the Kurds |paşnav=Gunter |pêşnav=Michael M. |weşanger=Scarecrow Press |tarîx=2011 |isbn=978-0-8108-6751-2 |çap=2 |cih=Lanham, Md |url=https://www.worldcat.org/title/643081902 |series=Historical dictionaries of peoples and cultures |oclc=643081902 }}</ref> Piştî vê civîna yekemê li peravê [[Bendava Çûbûkê]] di [[1ê kanûna paşîn]] sala [[1977]]an de li [[Dîkmen]] û [[Tûzlûçayir]] 2 civînên din hatine lidarxistin û biryara vegera welêt (Bakurê Kurdistanê) hatiye dayin.

Di sala 1974an de Abdullah Öcalan bû serokê Komeleya Xwendina Bilind a Demokratîk a Enqereyê (ADYÖD) ya li [[Zanîngeha Enqereyê]]. Di adara sala 1975an de, [[Peymana Cezayîrê]] ku di navbera [[Iraq]] û [[Îran]]ê de hatibû îmzekirin dibe sedema têkbirina serhildana gelê kurdên li [[Başûrê Kurdistanê]] ku bi serokatiya [[Mistefa Barzanî]] dihate birevebirin. Piştê vê peymanê Abdullah Öcalan diyar kiriye ku rizgariya temamiya Kurdistanê êdî li ser milê ciwanên kurd ên [[Bakurê Kurdistanê]] ye û diyar dike divê bi armanca rizgarkirina tevahî ya Kurdistanê hewceye ku berxwedaneke nû were rêxistin kirin.<ref name="Grojean2017" />

Abdullah Öcalan di destpêkê de hevalên xwe yên ewil ên ku bi tezên wî qanih bibûn li Enqereyê, li navçeya [[Tuzluçayir]]ê li du malên biçûk komcivîneke lidarxistiye. Koma Abdullah Öcalan ku hêj ne fermî ye, di nav civatê de dijî û li ser dîroka Kurdistanê û her weha li ser tevgerên rizgarîxwaz ên neteweyî yên li çaraliyê cîhanê lêkolînan dikin.<ref name=":1">{{Jêder-kovar |tarîx=1992 |sernav=Avant-propos |url=http://dx.doi.org/10.3406/raipr.1992.2985 |kovar=Raison présente |cild=101 |hejmar=1 |rr=3 |doi=10.3406/raipr.1992.2985 |issn=0033-9075 }}</ref>

Ya duyem Öcalan ji bo lêkolînkirina rastiya civakî û danîna têkiliyan bi gel re aligirên xwe şandiye herêmên Bakurê Kurdistanê. Aktîvîstên hevalên Abdullah Öcalan hêj rêxistineke birêkûpêk ava nekirine û bi tenê xwe wekê “şoreşgerên Kurdistanê” pênase dikirin. Aktivîstan di dema gera xwe ya li bajar û gundên Bakurê Kurdistanê bi xelkên herêmê re, ji kîjan koka civakî be, dicivin û civînên nefermî lidar dixin. Di vê serdemê de bi lez û bez koma [[Şoreşgerên Kurdistanê]] rastî êrîşên dewleta tirk hatine. Beriya damezrandina Partiya Karkerên Kurdistanê li Bakurê Kurdistanê sê civîn bi serokatiya Öcalan hatiye lidarxistin. Civîna yekem di sala 1976an de li Enqerê, civîna duyem di sala 1977an de li Amedê û civîna sêyem jî li [[Xarpêt]]ê di destpêka sala 1978an de hatiye lidarxistin.<ref name=":1"/>

=== Xebatên rêxistinî û kongreya yekem a damezrandina PKKê ===
==== Xebatên rêxistinî ====
Komê bi navê [[Artêşa Rizgariya Neteweyî]] belavokên xwe yên yekem li herêmên Bakurê Kurdistanê belav dikin. Lê çalakvan bi awayeke bilez bi nasnavê apoyî (Alîgirê Apo) hatine naskirin.<ref>{{Jêder-tez |paşnav=Bozarslan |pêşnav=Hamit |sernav=La question kurde: États et minorités au Moyen-Orient |tarîx=1997 |weşanger=Presses de Sciences po |cih=Paris |isbn=2724607171}}</ref>
==== Kongreya yekem û damezrandina PKKê ====
Di 26 û 27ê çiriya paşîn a sala 1978an de li gundê Fîsê yê biçûk (navçeya Licê, parêzgeha Amedê) yekem kongreya damezrandina Partiya Karkerên Kurdistanê hatiye lidarxistin.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=La révolution kurde: le PKK et la fabrique d'une utopie |paşnav=Grojean |pêşnav=Olivier |weşanger=La Découverte |tarîx=2017 |isbn=978-2-7071-8847-2 |cih=Paris |series=Cahiers libres }}</ref> Di vê kongreyê de yekem bernameya PKKê hatiye qebûlkirin. Di vê kongreya yekem de endamên komîteya navendî ku 7 kesan pêk dihat [[Abdullah Öcalan]], [[Cemîl Bayik]], [[Şahîn Dönmez]], [[Mehmet Karasungur]], [[Bakî Karer]], [[Mazlum Dogan]] û [[Mehmet Xeyrî Durmuş]] wekê endamên komîteya navendî hatin hilbijartin. Mehmet Xeyrî Durmuş, Şahîn Dönmez û Baki Karer ji bo xebatên rêxistinî wekê sekreterên xebatên rêxistinî hatine erkdarkirin. Mazlum Dogan wekê sekreterê propagandayê û sernivîserê kovara fermî ya teorîk a partiyê ya [[Serxwebûn]]ê hatiye hilbijartin. Mehmet Karasungur ji bo sekreterê rêxistina hêzên çekdar, Cemîl Bayik jî ji bo cîgirê sekreterê giştî û Abdullah Öcalan jî wekê sekreterê giştî yê partiyê hatiye hilbijartin.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=PKK nedir, ne deðildir |paşnav=Karer |pêşnav=Baki |tarîx=1999 |isbn=978-91-630-8572-7 |cih=Stockholm }}</ref>

Endamên din ên damezrîner ên Partiya Karkerên Kurdistanê ku hinek ji wan endamên komîteya navendî bûn ev in: [[Mehmet Cahit Şener]], [[Mehmet Resûl Altınok]], Çetin Gungör, [[Ferhat Kurtay]], [[Abdullah Kumral]], [[Yıldırım Merkit]], [[Duran Kalkan]], [[Ali Gündüz]], [[Ali Haydar Kaytan]] [[Hüseyin Topgüder]], [[Ali Çetiner]], [[Kesire Yıldırım]], [[Mehmet Turan]], [[Abbas Goktaş]], [[Enver Ata]], [[Sakine Cansız]], [[Ali Topgüder]] û [[Ferzende Tagaç]] hebûn. Di nav bîst û heşt endamên damezrîner de du jin Kesire Yıldırım û Sakine Cansız hebûn.<ref>{{Jêder-tez |paşnav=Yilmaz |pêşnav=Özcan |sernav=La formation de la nation kurde en Turquie |tarîx=2013 |weşanger=Graduate institute publications Presses universitaires de France |cih=Geneva [i.e. Genève] Paris |isbn=9782940503179}}</ref>

=== Pratîka Curnê Reş û Sêwrekê ===
PKK di navbera salên [[1977]] û [[1979]]an de li [[Curnê Reş]] û [[Sêwrek]]ê li dijî pêkhateyên feodalên hevkarên dewletê (mîna Bûcak û Sulêmaniyan) şerê çekdarî meşandiye. Di tekoşîna Curnê Reş û Sêwrekê de gellek kadroyên Partiya Karkerên Kurdistanê [[Cûma Tak]], [[Salîh Kandal]], [[Halîl Çavgûn]], [[Mehmet Sevgat]] jiyana xwe ji dest didin.

=== Derketina qada Rojhilata Navîn ===
Berî [[Darbeya leşkerî ya 12ê îlonê]] PKKê biryara derketina derveyê welêt dide û li [[Libnan]]ê li [[Newala Beqa|Geliyê Beqayê]] bi cih dibe. Li Geliyê Beqayê kampeke leşkerî û siyasî ava dike û endamên Partiya Karkerên Kurdistanê li vir perwerdeyên siyasî û leşkerî werdigirin.

Piştî ku [[Mahsum Korkmaz]] di 28 adara sala [[1986]]an li çiyayê Gabarê jiyana xwe ji dest daye, navê vê kampa Geliyê Beqayê wekê [[Akademiya Mahsum Korkmaz]] hatiye guhertin.

=== Şerê çekdarî, avakirina enî û arteşê ===
PKK di kongreya xwe ya 2em de (1982) biryara vegera welat û şerê çekdarî da. 
Di [[15ê tebaxê|15ê tebaxa]] sala [[1984]]ê de bi çalakiyên [[Dih]] û [[Şemzînan]]ê PKKê dest bi têkoşîna çekdarî kir. Û bi van çalakiyan îlana rêxistina xwe ya çekdarî, [[Hêzên Rizgariya Kurdistan]] ([[HRK]]) kir. Fermandarê giştî ê HRKê Mahsum Korkmaz bû. Rêxistina PKKê a eniyê û siyasî [[Eniya Rizgariya Netewa Kurdistan]], [[ERNK]] di [[Newroz]]a sala [[1985]]an de hat avakirin.

Di sala [[1986]]an di 3emîn kongreya PKKê de li dewsa HRKê [[ARGK]]-[[Artêşa Rizgariya Gelê Kurdistan]] hat ava kirin. Armanca PKKê avakirina artêşek ji gerîlla bû.

Di sala 2001an de di konferansa 1emîn a HPGê de, dewsa ARGK de HPG hate ava kirin. Vêga fermandarê giştî yê HPGê Dr. [[Bahoz Erdal]] e.

Di navbera salên 1984 û 1994an de bi hezaran ciwanên kurd tevlî refên PKKê Û ARGKê bûn. Di destpêka salên 90î de êdî li her deverê bakurê Kurdistanê serhildanên gel dest pê kirin.

PKKê di kongreya xwe ya pêncem de (1995) ala xwe guhert.

PKKê di sala 1993an de cara yekem agirbesta yekalî îlan kir. Ji vê demê û pê de PKKê xwest pirsgirêka [[kurd]] bi awayekî siyasî û aşitiyê çareser bike. Bi vê armancê gellek caran agirbest îlan kirin. Serokê giştî yê PKKê Abdullah Ocalan di sala 1998an de ji Sûriyê derket. 12 çiriya paşîn [[1998]]an de hate Romayê û 15 sibat [[1999]]an de jî bi komployek navnetewî hate girtin û radestî Tirkiyê hate kirin. PKKê di kongreya xwe ya 8em de xwe fesih kir (4 nîsan 2002). Di vê kongreyê de [[KADEK]] Kongreya Azadî û Demokrasiya Kurdistanê, hat ava kirin. KADEK li çiriya pêşîn a 2003an hate feshkirin û di dewsa wê de [[KONGRA-GEL]] hate damezirandin.

Piştre [[Koma Komalên Kurdistan]] an '''KKK''' di 20ê adara 2005an de wekî sîstemeke konferderalîst hate îlankirin. Li 4 nîsana sala 2004an de ji nû ve damezirandina PKKê hate îlankirin.

=== Berxwedana zindanan ===
Partiya Karkerên Kurdistan bi qasî derve, li zindanan jî tekoşînek mezin meşandiye û li ber xwe daye. Di van berxwedanan de gellek kadroyên grîng û endamên komîteya navendî jiyana xwe ji dest dane.

* [[Mazlum Dogan]] (Endamê Komîteya Navendî ya Partiyê): Li Newroza 1982an bi 3 darikên şixatê Newroz pîroz kir û ji bo protestokirina kirinên dewletê xwe feda kir.
* [[Eşref Anyik]], [[Ferhat Kurtay]], [[Necmî Oner]], [[Mahmut Zengin]] : Li [[18ê gulanê]]sala [[1982]]an de ji bona protestoya zextên li zindanê bedena xwe dan ber êgir.
* [[Kemal Pîr]], [[Hayri Durmuş]], [[Ali Çiçek]], [[Akif Yilmaz]] (Endamên Komîteya Navendî ya Partiyê): Di rojiya mirinê de di sala [[1982]] jiyana xwe ji dest dan. (Rojiya mirinê, [[14ê tîrmehê]] dest pê kiribû)

=== Pêvajoya agirbestan ===
Agirbesta yekem a PKKê a yekalî di sala 1993an de hate îlan kirin. Ji wê rojê û pêve hetanî sala 2007an 5 cara agirbest hate îlankirin.

==== Agirbesta yekem ====
Di 19ê adara sala [[1993]]an de serokê giştî ê PKKê li Bekaa civînek çapemeniyê li dar xist. Bi beşdarbûna Serokê [[YNK]]ê Celal Talabanî, PKKê di dîroka xwe de ji bona cara yekemîn agirbestek yek alî îlan kir. Li ser daxwazên sergirtî ên rayedarên dewleta tirk PKKê biryarek wisa stend. Agirbest wê hetanî 15 nîsana 1993an dewam bikira. Piştre gorî hin daxuyanî û nûçeyên rojnameyan, li ser daxwaza kevneserokkomarê Tirkiyê [[Turgut Özal]], [[Celal Talabanî]] ji bona vê agirbestê navbertiyê kiriye.

Roja 15 nîsana 2003an PKKê agirbestê ji bona meheke din drêj kir. Lê hê agirbest xilas nebûbû, Turgut Özal bi awakî nezelal jiyana xwe ji dest da. Ji aliyê PKKê jî êrîşek çêbû û di encamê de 33 [[leşker]] jiyana xwe ji dest dan. Piştî vê êrîşê agirbesta yekem a yekalî bidawî bû.

==== Agirbesta duyem ====
Di sala 1995an de hate îlankirin. Lê belê ji ber operasyonên leşkerî û sûîkasta ku di dema [[Tansu Çiller]], [[Dogan Gureş]] û [[Mehmet Agar]] li dijî serokê PKKê Abdullah Ocalan hate kirin, ev agirbest bi dawî bû.

==== Agirbesta sêyem ====
Di sala 1998an de hate îlankirin. Ev agirbest jî mîna yên berê bê encam ma. Li gorî daxuyaniyên PKKê daxwaza vê agirbestê ji aliyê serokwezîrê wê demê ê Tirkiyê [[Necmettin Erbekan]] hatiye kirin. Lê belê piştî ku li 1ê îlona 1998an agirbest hat îlankirin Tirkiyê û [[DYA]]'yê gef li Sûriyê xwarin û mecbûr kirin ku serokê giştiyê PKKê ji Sûriyê derkeve. Piştî vê bûyerê jî agirbest demekê dewam kir. Bi radestkirina Serokê PKKê a Tirkiyê ev agirbest bidawî bû.

==== Agirbesta çarem ====
Di sala 1999an de hate îlankirin. li 2 tebax [[1999]]an de PKKê biryara derxistina hêzên xwe yên çekdarî a ji sînorên bakurê Kurdistanê ([[Tirkiye]]) da. Li 1ê meha îlonê jî cara çarem agirbesta yekalî îlan kir. Ev agirbest 5 sala ajot. Lê ji ber ku ji aliyê dewleta irk ve ti gavên erênî nehatin avêtin û operasyon hatin domandin, ev agirbest li 1 hezîran sala [[2004]]an bi dawî bû.

==== Agirbesta pêncem ====
Agirbesta 5em li ser daxwaza rewşenbîrên kurd û tirk ên Tirkiyê, [[DTP]], [[DYE]], [[YE]], ji aliyê [[KKK]]ê hate îlankirin. Agirbest li 1ê çiriya pêşîn a 2006an dest pê kir. Li gorî daxuyaniyên rêvebirên PKKê û KKKê heger ti gavên erênî neyên avêtin ev agirbest li gulana 2007an bidawî bû.

== Navên tevgerê ==
{{Timeline PKK}}

== Alên tevgerê yên berê ==
<gallery>
|Ala PKKê ya 1995–2002
Wêne:Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg|Ala PKKê ya sala 1978–1995
Wêne:Flag of Kurdistan Workers' Party 1995.png|Ala PKKê ya sala 1995-2000
Wêne:Flag of Kurdistan Workers' Party.svg|Ala PKKê ya 2002 û pêde

Wêne:Flag of Kongreya Azadî û Demokrasiya Kurdistanê.svg|Ala [[KADEK]] a 2002–2003
Wêne:Flag of Kongreya Gelê Kurdistanê.svg|Ala [[Kongra-Gel]] a 2002–2003
Wêne:Flag of Koma Civakên Kurdistanê.svg|Ala [[KCK]] 2005 û pêde
</gallery>

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

== Girêdanên derve ==
* [http://www.pkkonline.com/ Malpera PKK]

== Binihêre ==
* [[Programa Partiya Karkerên Kurdistan]]
* [[Hêzên Rizgariya Kurdistan|HRK]] - [[ARGK]] - [[HPG]] - [[Civaka Îslamiya Kurdistanê|CÎK]]
* [[ERNK]] - [[YDK]] - [[CDK]]
* [[YJWK]] - [[YAJK]] - [[PJKK]] - [[PJA]] - [[PAJK]] - [[KJB]]
* [[KADEK]] - [[Kongra-Gel]] - [[KKK]]
* [[PYD]] - [[PÇDK]] - [[PJAK]]
* [[YCK]] -[[TECAK]] - [[Komalên Ciwanan]]
* [[Partiya Pilingê Reş|PPR]] - [[Jiyanên reş girîng in|JRG]]

{{Rêxistinên siyasî yên Kurdistanê}}

{{Kontrola otorîteyê}}

[[Kategorî:Konfederalîzma demokratîk]]
[[Kategorî:PKK| ]]
[[Kategorî:Rêxistinên apoyî li Tirkiyeyê]]
[[Kategorî:Rêxistinên kurdan]]