Xanedana Eyûbiyan

Xanedana Eyûbiyan الأيوبيون al-Ayyūbīyūn Erebî
← ← ← 1171 — 1260/1517 → →
Ala Eyûbiyan Nîşan
Nexşeya mezinbûna Împaratoriya Eyûbiyan di bîn Selahedîn Eyûbi di sala 1193an
Agahiyên gelemperî
Rêveberî
Paytext		Qahîre (1171-1254) Şam (1254-1341)
Ziman		Kurdî, erebî
Dîn		Îslam-Sunîtî
TBH
TBH/sal
Dirav		Dînar
Dem
Nîşana înternetê
Kd. telefonê
Gelhe
12emîn sedsal		7.200.000 (têne Misîr û Suriyê)
		{{{gelhe4}}}
		{{{gelhe5}}}
Rûerd
1190		2.250.000
1220		3.750.000
		{{{rûerd3}}}
		{{{rûerd4}}}
		{{{rûerd5}}}
Dîrok û bûyer
		{{{bûyer6}}}
		{{{bûyer7}}}
		{{{bûyer8}}}
		{{{bûyer9}}}
		{{{bûyer10}}}
		{{{bûyer11}}}
		{{{bûyer12}}}
Serwerî
		{{{serokA3}}}
		{{{serokA4}}}
		{{{serokA5}}}
		{{{serokA6}}}
{{{sernav serokB}}}
		{{{serokB1}}}
		{{{serokB2}}}
		{{{serokB3}}}
		{{{serokB4}}}
		{{{serokB5}}}
{{{sernav serokC}}}
		{{{serokC1}}}
		{{{serokC2}}}
		{{{serokC3}}}
		{{{serokC4}}}
		{{{serokC5}}}
{{{sernav serokD}}}
		{{{serokD1}}}
		{{{serokD2}}}
		{{{serokD3}}}
		{{{serokD4}}}
		{{{serokD5}}}
Siltan (keyakser)
1174–1193		Selahedînê Eyûbî
1193–1198		Ezîz Osman
1198–1200		Mansur
1200–1218		Adil I.
1218–1238		Kamîl
1238–1240		Adil II.
1240–1249		Salehê Eyûbî
1250–1254		Eşref Musa
		{{{serokE9}}}
Karîna qanûndanînê
	{{{perleman}}}
		{{{perleman4}}}
		{{{perleman5}}}
Ya berê Ya paşê Dûgela Fatîmiyan Zengiyan Keyanîya Orşelîm Dewleta Memlûkan Xanedana Rasuliyan

Xanedana Eyûbiyan, xanedanekî ya dîrokî bû. Malbata Selahaddîn Eyûbî, malbateke kurd e ji êla Rewadiyan e. Ji vê êlê Şadî bi herdû kurên xwe re Esededîn Şêrko û Necmedîn Eyûb ji gundê Ecdankanê çûne Bexdayê û ji wir jî piştre çûn li Tikrîtê bicihbûn. Şadî li Tikrîtê mir û herdû kurên wî çûn ketine xizmeta Mucehededînê Gîtanî de. Gîtanî dît, ku Eyûb jîr û zane ye, rabû wî xist destkarê Tekrîtê. Selaheddîn Eyûbî di 1136 an de li Tekrîtê hate dinyayê. Bav û apê Selahedîn çûne cem Îmadedîn Zengî xwediyê Mûsilê. Wî gelekî guh da wan û Eyûb kire waliyê Belbekê.

Dîrok

Qesrekî Eyûbiyan li Helebê

Piştî mirina Îmadedîn Eyûb bi maltaba xwe ve çû Şamê û xwe gehande Nûredîn kurê Îmadedînê Zengî xwediyê Helebê. Nûredînê Zengî Hims û Rehba dane Eyûb û ew kire mîrekî mazin, Şêrko jî rêkire Misrê, da şerê melek Mensûr bike, yê destdirêjî şawîrê kiribû. Şêrko biraziyê xwe Selahedîn jî bixwe re bir. Şêrko ji ber mêranî û rastiya xwe bûbû destê siltan Nûredîn, yê rastê. Şêrko piştî demekê vegera welatê Şamê, ji hingî ve êdî rola Selahedinî siyasî destpê kir û berz bû.

Ji ber ko Frengan çavên xwe berdane Misre, Şêrko dîse vegerayê û Selahedîn jî rêkire bajarê Skenderiyê. Şêrko wezîrê Misrê bû û dest li ser danî. Ta mirina wî sala 1168 her Şêrko karûbarê Misrê gerand. Piştre li wir Selahedîn bû wezîrê pêşî, lê ji ber rastî û dadeweriya xwe êdî ew bûbû şahê dilê misriyan. Selahedîn Freng di şerê li Dimyatê de şkand. Bavê wî jî hate Misrê, gehayê. Piştî mirina xelîfê fatimî Adid (al-'Adid) êdî Selahedîn bû serdestê Misrê yê bêhempa. Û piştî ko Nûredînê Zengî mir êdî Selahedîn xwe kire siltanê Misrê. Bi vê hikmê malbata Eyûbiyan sazkir.

Bi şer Yemen, Sûdan û Felestîn vekirin û sala 1174 dest danî ser Şam, Mûsil û Helebê. Sala 1187 di şerê Hetînê de zora xaçperestan bir û Quds vekir. Şahê Inglîstanê Richard (bixwîne: Rîçard), yê bi dilê şêr navkirî careke din êrîşî Eyûbiyan kir, da Qudesê vegerêne, lê biser neket. Di sala 1192 levhantinek di nav herdû aliyan de çêbû, û şer rewasta. Li gor vê levhatinê ji erda ber lêva deryayê pê ve, ya di nav Sûr û Yafa de titişt di destê xaçperestan de nema.

Yek ji mezintirîn bûyerên di dîroka erebî de vekirina eyûbî, ya welatê Yemenê ye. Ji ber ko mîrekên eyûbî bi vê vekirinê Yemen, Misir, Sûriya û welatê Cezîrê (niha di nav destê Sûrî, Îraq û Tirkiyeyê de ye) kirine yek. Bi vê yêkitiyê biserketina mezin li ser xaçeperestan bû û welatê ereban gehane hev.

Hikûmdar

perêyen Eyûbi sala 1201

Hikûmdaren Misirê

• 1171–1193: an-Nasir Yusuf (Selahedîn)
• 1193–1198: al-Aziz Uthman,
• 1198–1200: al-Mansur Muhammad I., dessen Sohn
• 1200–1218: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
• 1218–1238: al-Kamil Muhammad I.
• 1238–1240: al-Adil Abu Bakr II.
• 1240–1249: as-Salih Ayyub
• 1249–1250: al-Mu'azzam Turan Schah
• 1250–1254: al-Aschraf Musa

Hikûmdaren Sûriyê

• 1174–1193: an-Nasir Yusuf (Selahedîn)
• 1193–1196: al-Afdal Nur
• 1196–1218: al-Adil Abu Bakr I.
• 1218–1227: al-Mu'azzam Isa
• 1227–1229: an-Nasir Dawud
• 1229–1237: al-Aschraf Musa
• 1237–1237: as-Salih Ismail
• 1237–1238: al-Kamil Muhammad I.
• 1238–1238: al-Adil Abu Bakr II.
• 1238–1239: as-Salih Ayyub
• 1239–1245: as-Salih Ismail
• 1245–1249: as-Salih Ayyub
• 1249–1250: al-Mu'azzam Turan Schah
• 1250–1260: an-Nasir Yusuf

Mîren Helebê

• 1183–1186: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
• 1186–1216: as-Zahir Ghazi
• 1216–1236: al-Aziz Muhammad
• 1236–1260: an-Nasir Yusuf

Mîren Hemayê

• 1178–1191: al-Muzaffar Umar I.
• 1191–1221: al-Mansur Muhammad I.
• 1221–1229: an-Nasir Kilidsch Arslan
• 1229–1244: al-Muzaffar Mahmud
• 1244–1284: al-Mansur Muhammad II., dessen Sohn
• 1284–1299: al-Muzaffar Umar II.
• 1310–1331: al-Mu'ayyad Abu l-Fida (Xronîst)
• 1331–1334: al-Afdal Muhammad III.

Mîren Homîse

• 1164–1169: Asad ad-Din Schirkuh I.
• 1178–1186: Nasir ad-Din Muhammad
• 1186–1240: al-Mudschahid Schirkuh II.
• 1240–1246: al-Mansur Ibrahim
• 1246–1248: al-Aschraf Musa
• 1248–1260: an-Nasir Yusuf
• 1248–1263: al-Aschraf Musa

Mîren Kêrak

• 1188–1218: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
• 1218–1227: al-Mu'azzam Isa
• 1227–1248: an-Nasir Dawud
• 1250–1263: al-Mughith Umar

Mîren Yemenê

• 1173–1179: al-Mu'azzam Turan Schah
• 1179–1197: al-Aziz Tughtegin
• 1197–1202: al-Mu'izz Ismail
• 1202–1214: an-Nasir Ayyub
• 1214–1215: al-Muzaffar Sulaiman
• 1215–1229: al-Mas'ud Yusuf

Mîren Cîzîra Botan

• 1185–1193: an-Nasir Yusuf (Saladin)
• 1193–1200: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
• 1200–1210: al-Wahad Ayyub
• 1210–1220: al-Aschraf Musa
• 1220–1247: al-Muzaffar Ghazi
• 1247–1260: al-Kamil Muhammad

Mîren Heskîfê

• 1232–1239: as-Salih Ayyub
• 1239–1249: al-Mu'azzam Turan Schah,

Mijarên têkildar

• Zengiyan
• Fatimî
• Împeratoriya Mongolan