Gweles an bennfenten rag TDN

{{Taklow| fetchwikidata=ALL | onlysourced=no| suppressfields= }}

[[Molekulen]] ([[polymer]]) yw '''TDN''' po '''DNA''', hemm yw '''trenken dhioksiribonukleyek''', a gomprehend kedhlow eritys pub tra byw, an kod genynnek. Gwrys yw TDN a'n [[Elven gymyk|elvennow]] [[Karbon|karbon]], [[Hidrojen|hidrojen]], [[Oksyjen|oksyjen]], [[Fosforos|fosforos]] ha [[Nitrojen|nitrojen]]. War-barth ha [[RNA]], onan yw a'n trenkennow nukleyek. 
[[Restren:Trenken_Dhioksiribonukleyek.jpg|skeusennik|dim|340px|Kesweyth TDN (troyll dhewblek)]]

== Kesweyth DNA ==
Diskudhys veu TDN gans Friedrisch Miescher yn 1869 heb ev dhe gonvedhes hy forpos. Kesweyth TDN a veu diskudhys gans James Watson ha Francis Crick, war-barth ha Maurice Wilkins yn 1953. 
Yma diw gadon a nukleyotid gans an TDN. Nukleyotid yw molekulen le gwrys a sugra dioksiribos, sel nitrojenus ha bagas fosfat. An dhiw gadon a nukleyotidow a furv troyll dhewblek, ha synsys yw an dhiw war-barth gans kevrennow hidrojen a jun selyow an dhiw gadon yn koplow. Adenin (A), Thymin (T), Gwanin (G) ha Cytosin (C) yw peder sel an TDN. Adenin a jun pub tro gans Thymin dre dhiw gevren hidrojen, ha Gwanin pub tro gans Cytosin dre deyr kevren hidrojen. Rynnys yw an selyow dhe dhew vagas, pyramidinow (thymin ha cytosin) ha purinow (Adenin ha Gwanin).

Koplow an selyow a dheu yn bagasow a dri (kod tryflek) dhe furvya [[Trenken amino|trenken amino]]. Kemmys ha 20 trenken amino dyffrans a yll furvya, trenkennow yw komprehendys yn [[Protin|protinyow]].  Hemm a styr bos kedhlow drehevel protinyow komprehendys yn TDN. An TDN a yll treusskrifa an kedhlow ma rag gul protinyow yn ribosomow an kell. 

=== Dewblekheans TDN ===
An TDN a yll dewblekhe (''duplicate'') hy honan der usya [[Ensaym|ensaymow]] ha molekulennow treusperthi arbennik. Rag gul henna, an ensaym a wra ranna an TDN dhe'n dhew nukleyotid ha kettermyn pub nukleyotid a dhalleth askorra nukleyotid nowydh. Wosa gorfenna an argerdh ma, yma diw TDN nowydh, pubonan gans unn nukleyotid koth hag unn nukleyotid nowydh. 

Kammgemeryansow dewblekhe a gaws treylyansow. 

[[Restren:Trenken_dhioksiribonukleyek_2.jpg|skeusennik|left|640px|TDN ow tewplekhe po TDN synthesys, hemm yw an argeerdh a dhasskrifa molekulen a TDN. An argerdh yw bewek rag bewnans. ]]

[[Restren:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|skeusennik|right|260px|James D. Watson ha Francis Crick (a dhyghow), gans Maclyn McCarty (a gledh) ]]

{{Posek 1,000}}
[[Klass:Bewonieth| ]]