Ursula Coloniensis

Sancta Ursula Coloniensis saeculo quarto vixisse fertur. Quod autem eiusdem temporis fontes desunt omnesque res vitae eius singulares e legendis hauriri aetatis inferioris necesse est, hodie a pluribus Ursula figura ficticia habetur.

Vita sive legenda

Secundum legendas mediaevales Ursula e Britannia Minore oriunda saeculo quarto vixit (mortua esse dicitur anno 383). Secundum Legendam auream Ursula, filia Britanniae Minoris regis, Aetherio, filio Angliae regis, qui adhuc est paganus, nubere debet. Ursula tres condiciones fert, quas sponsus accipit: Intra tres annos Aetherius baptizetur; turba decem sociarum et aliarum 11 000 virginum cogatur; communiter Romam peregrinationem faciant.

Navibus Romam vehuntur. Ibi papa (ficticius) Cyriacus et (secundum quasdam legendae versiones) plurimi episcopi cardinalesque peregrinationem subsequuntur. Somnio Ursulae martyrium nuntiatur. Coloniae Agrippinae omnes peregrini ab Hunnis occiduntur, qui urbem oppugnant. Regulus Hunnorum quidem Ursulae amore incensus offert, si sibi nuberet, se vitae eius parsurum. Cum Ursula abnuit, eam sagitta interficit.

Traditio

Legenda multis versionibus conservata a saeculo nono ad saeculum decimum tertium usque exornata est. Prima attestatio est inscripito saeculi quinti in ecclesiae Sanctae Ursulae (Coloniae Agrippinae) asservata. Num haec inscriptio, quae nec Ursulae nomen nec numerum virginum commemorat, vera sit, in dubio est.

Numerus 11 000 a lectione falsa repetere videtur. In fontibus antiquis tantum undecim virginum mentio fit. Lectio XI.M.V. pro 'undecim martyres virgines' falso 'undecim milia virginum' lecta est.

Saeculo duodecimo numerosa virginum nomina inventa sunt. Ante Coloniae Agrippinae portas cimiterium Romanum repertum ac Ager Ursulanus appellatum est. Ossa effossa 11 000 virginibus ascripta et reliquiae vendita sunt.

Veneratio

Ars

Martyrium Sanctae Ursulae et sociarum (tabula saeculi decimi sexti, Transsilvaniae)

Ursulae attributa iconographica sunt sagitta et navis. Lumina sive candelae socias significare possunt.

Imagines mediaevales Ursulam virgines sub palla custodientem demonstrant.

Vita Sanctae Ursulae saepe ab artificibus efficta est.

Ordines religiosi

Ursulinae sunt ordo religiosus ab Ecclesia Catholica Romana approbata, ab Angela Merici anno 1535 Brixiae (Italia) conditus.
Confraternitates Sanctae Ursulae Medio Aevo tota Europa exstabant.
Venetiis ab anno 1300 usque ad annum 1806 erat Scuola di Sant' Orsola (schola Sanctae Ursulae), communitas laicorum, quibus erat capella propria, pro qua Victor Carpaccio novem de Sanctae Ursulae vita imagines pinxit.

Geographica et Heraldica

Virgineae insulae Britannicae in Mari Caribico a Christophoro Columbo in honorem virginum nominavit: Sancta Ursula, Undecim milia Virginum, Archipielagus Vírginum. Insigne et vexillum insularum Virginum Britannicarum Sanctam Ursulam demonstrant.
Promunturium ad Freti Magellanici aditum prope latitudinem geographicam quinquagesimam secundam a Ferdinando Magellano „Promunturium virginum“ (Cabo Virgenes) nominatum est, quod die 21 Octobris anno 1520 conspexit.
Insulae Saint-Pierre et Miquelon ante Canadae litus a nauta lusitanico Ioannes Álvares Fagundes anno 1521 ab undecim milia virginum vocatae mox nomine hodierno appellatae sunt.
Urbs Germana Oberursel in Tauno monte nomen ad Ursulam revocat, quam etiam in insigni habet.
Etiam insigne Coloniae Agrippinae Ursulam sociasque commemorat.

Memoria

In Calendario regionali pro terris linguae Theodiscae dies 21 Octobris est memoria ad libitum in honorem Sanctae Ursulae, Coloniae Agrippinae autem memoria. E Calendario Romano generali anno 1970 exempta est, quod legendae attestatio non est.

Bibliographia

Oskar Schade: Die Sage von der Heiligen Ursula und den elftausend Jungfrauen: Ein Beitrag zur Sagenforschung. 3. Ed. Rümpler, Hannoverae 1854 (in interrete)