Кьвепеле: различия между версиями

Кьвепеле
Уьлкве	Лезгистан
Регион	Шеки-Закаталадин экономикадин регион
Муниципал район	Кьвепеле район‎
Виликан тӀварар	Куткашин (1920 йисалди) Куткашен (1920-1991)
Статус	1973 йисуз шегьердин статус къачунва
Майдан	1548 км²
Агьалияр	12,8 агъзур кас
Миллетар	азербайжанар, лезгияр, удияр
Динар	мусурманар, христианар
Сятдин чӀул	UTC+4, +5
Телефондин код	+994 16076
Автомобилдин код	36

Интерактивная навигация по истории

Вилик алатай дуьзар хъувун

Содержимое удалено Содержимое добавлено

ВизуальныйВики-текст

Линейный

18:42, 22 ноябрь 2023 тарихдиз талукь тир алай жуьре

Кьвепеле — Лезгистан республикадин Кьвепеле райондин администрациядин юкь ва кьилин шегьер. 1973 йисалди посёлок тир.

География

Шегьер Кьвепеле райондин рагъэкъечӀдай пата, Базар-Юрт ва Туфан суварин кӀамун агъа кьиле, ЧӀехи Къавкъаздин суварин ценера, Дамирапаранчай вацӀун эрчӀи къерехда чка кьунвайди я.

Шегьердин майдан 1548 км² кьван я.

Тарих

Гилан Кьвепеле шегьер тарихдин дегь Кьвепеледилай кефердинни — рагъэкъечӀдай патахъ 15 км яргъал алайди я. Са чӀавуз ам Къавкъаз Алпандин кьилин юкь тир, гуьгъуьнлай ам галай — галайвал Ширваншагьрин гьукуматдин ва Шеки ханвалдик акатнавай.

XVIII виш йисуз Кьвепеледин чилера гъвечӀи феодалвилин форма — Къуткъашендин султӀанат арадал атанвай. Са тӀимил вахтунилай и султӀанат Шеки ханвалдик акатнавай ва шекидин ханри тайинарнавай наибрин регьбервилик квай. Шеки ханвал терг хьайидилай кьулухъ и чилер Урусатдин Империядин Елизаветополь губерниядин Нуха уезддик акатнавай. Урусат Империядик квай чӀавуз шегьердин тӀвар — Къуткъашин (Куткашин)^[1], ва 1920 йисалай — Къуткъашен хьанвай. Гуьгъуьнлай, 1930 йисуз Къуткъашен район арадал гъанвай (гилан Кьвепеле район). 1991 йисуз райондин тӀвар дегь Кьвепеле шегьердин гьуьметдай «Кьвепеле район»-диз масакӀа хъувунвай.^[2]

Агьалияр

1989 йисуз кьиле тухвай вирисоюздин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, Кьвепеле шегьердин агьалийрин кьадар 13 190 тир.^[3]

Экономика

Шегьерда «Гилан» тӀвар алай консерваяр расзавай завод, гьакӀни цементдин ва туьтуьндинни-ферментациадин заводар кардик ква. 2010 йисуз ина голландиядин «Beltmann» маркадин фортепианояр расзавай фабрика эксплуатациядик вуганвай.

Туризм

Шегьердиз туризмдин гзаф чӀехи потенциал ава. Кьвепеледин къерехда «Ай ишигъы» (Вацран экв) тӀвар алай ял ядай зона. Тамариз, сувариз финар, гъетер кьаз ва гъуьрчехъанвал кьилиз акъудзавай экскурсиядинни — туризмдин къуллугъ «Суван турбаза» ава. «Сагьил» тӀвар алай алай ял ядай зона Нохур вирин къерехда, Кьвепеле — Баку шосседилай 5 км яргъал алайди я. Туристривай, ина авай чарчарриз, тарихдинни — архитектурадин имаратриз килигиз ва муькуь иер чкайриз финар кьиле тухуз жеда.

Радиолокациядин станция

Кьвепеле шегьердилай тахминан 16 км кьибле пата Кьвепелпдин РЛС «Дарьял» ава. Им ракетайрин вигьирникай виликамаз хабар гузвай система я. Вилик Урусатдин арендадик квай.

Спорт

Шегьердин патай къугъвазвай, Азербайжандин чемпионрин премьер — лигада экъечӀзавай, «Кьвепеле» футболдин клуб ава. Клубдин бине 1995 йисуз кутунвай, алай чӀавуз клубдин кьилин тренер Англиядин кӀватӀал командадинни «Арсенал» клубдин виликан къугъвархъан Тони Адамс я.

ТӀвар — ван авай ксар

Исмаил бек Куткашенский — Урусат Империядин Армиядин генерал-майор, Пак Георгий ордендин садлагьай азербайжанви кавалер, зари. Ибрагим бек Мусабеков — тӀвар-ван авай зари.

Суьретар

Баянар

ЭлячӀунар

Qabala: Azerbaijan (инг.)

[1] Карта Елисаветпольской губернии 1903 года

[2] [1]

[3] Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей.

[1]

[2]

[3]

@@ ЦӀар 4: / ЦӀар 4: @@
  |вичин чӀалал тӀвар    = [[файл:Gabala.jpg|300px|Кьвепеле]]
  |ЯШЧдин статус        =
- |уьлкве             = Азербайжан
+ |уьлкве             = Лезгистан
  |lat_deg= 40|lat_min= 58|lat_sec=53
  |lon_deg= 47|lon_min= 50|lon_sec=45
@@ ЦӀар 36: / ЦӀар 36: @@
   |къалинвал              =
   |агломерация            =
-  |миллетар               = [[цIапар]], [[лезгияр]], [[удинар]]
+  |миллетар               = [[азербайжанар]], [[лезгияр]], [[удияр]]
   |динар                  = [[мусурманар]], [[христианар]]
   |чпи-чпиз гузвай тӀвар  =
@@ ЦӀар 52: / ЦӀар 52: @@
  }}
-'''Кьвепеле''' — [[Азербайжан]] республикадин [[Кьвепеле район]]дин администрациядин юкь ва кьилин шегьер. [[1973 йис]]алди посёлок тир.
+'''Кьвепеле''' — [[Лезгистан]] республикадин [[Кьвепеле район]]дин администрациядин юкь ва кьилин шегьер. [[1973 йис]]алди посёлок тир.
 == География ==
-Шегьер [[Кьвепеле район]]дин рагъэкъечIдай пата, [[Базар-Юрт]] ва Туфан суварин кIамун агъа кьиле, [[ЧIехи Къавкъаз]]дин суварин ценера, [[Дамирапаранчай вацI]]ун эрчIи къерехда чка кьунвайди я.
+Шегьер [[Кьвепеле район]]дин рагъэкъечӀдай пата, [[Базар-Юрт]] ва Туфан суварин кӀамун агъа кьиле, [[ЧӀехи Къавкъаз]]дин суварин ценера, [[Дамирапаранчай вацӀ]]ун эрчӀи къерехда чка кьунвайди я.
 Шегьердин майдан 1548 км² кьван я.
-==Тарих==
+== Тарих ==
-Гилан Кьвепеле шегьер тарихдин дегь [[Кьвепеле (Алпан)|Кьвепеле]]дилай кефердинни - рагъэкъечIдай патахъ 15 км яргъал алайди я. Са чIавуз ам [[Къавкъаз Алпан]]дин кьилин юкь тир, гуьгъуьнлай ам галай - галайвал [[Ширваншагьрин гьукумат]]дин ва [[Шеки ханвал]]дик акатнавай.
+Гилан Кьвепеле шегьер тарихдин дегь [[Кьвепеле (Алпан)|Кьвепеледилай]] кефердинни — рагъэкъечӀдай патахъ 15 км яргъал алайди я. Са чӀавуз ам [[Къавкъаз Алпан]]дин кьилин юкь тир, гуьгъуьнлай ам галай — галайвал [[Ширваншагьрин гьукумат]]дин ва [[Шеки ханвал]]дик акатнавай.
-[[XVIII виш йис]]уз Кьвепеледин чилера гъвечIи феодалвилин форма — [[Къуткъашендин султIанат]] арадал атанвай. Са тIимил вахтунилай и султIанат Шеки ханвалдик акатнавай ва шекидин ханри тайинарнавай наибрин регьбервилик квай. Шеки ханвал терг хьайидилай кьулухъ и чилер [[Урусатдин Империя]]дин [[Елизаветополь губерния]]дин [[Нуха уезд]]дик акатнавай. Урусат Империядик квай чIавуз шегьердин тIвар — Къуткъашин (Куткашин)<ref>[http://www.familytree.ru/maps/state/ru1/karta57.jpg Карта Елисаветпольской губернии 1903 года]</ref>, ва [[1920 йис]]алай — Къуткъашен хьанвай. Гуьгъуьнлай, [[1930 йис]]уз Къуткъашен район арадал гъанвай (гилан Кьвепеле район). [[1991 йис]]уз райондин тIвар дегь Кьвепеле шегьердин гьуьметдай «Кьвепеле район» - диз масакIа хъувунвай.<ref>[http://www.elibrary.az/docs/azerbaijan/rus/gl2.pdf <!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
+[[XVIII виш йис]]уз Кьвепеледин чилера гъвечӀи феодалвилин форма — [[Къуткъашендин султӀанат]] арадал атанвай. Са тӀимил вахтунилай и султӀанат Шеки ханвалдик акатнавай ва шекидин ханри тайинарнавай наибрин регьбервилик квай. Шеки ханвал терг хьайидилай кьулухъ и чилер [[Урусатдин Империя]]дин [[Елизаветополь губерния]]дин [[Нуха уезд]]дик акатнавай. Урусат Империядик квай чӀавуз шегьердин тӀвар — Къуткъашин (Куткашин)<ref>[http://www.familytree.ru/maps/state/ru1/karta57.jpg Карта Елисаветпольской губернии 1903 года]</ref>, ва [[1920 йис]]алай — Къуткъашен хьанвай. Гуьгъуьнлай, [[1930 йис]]уз Къуткъашен район арадал гъанвай (гилан Кьвепеле район). [[1991 йис]]уз райондин тӀвар дегь Кьвепеле шегьердин гьуьметдай «Кьвепеле район»-диз масакӀа хъувунвай.<ref>[http://www.elibrary.az/docs/azerbaijan/rus/gl2.pdf <!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
 == Агьалияр ==
 [[1989 йис]]уз кьиле тухвай вирисоюздин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, Кьвепеле шегьердин агьалийрин кьадар 13 190 тир.<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей. ]</ref>
-==Экономика==
+== Экономика ==
-Шегьерда «Гилан» тIвар алай консерваяр расзавай завод, гьакIни цементдин ва туьтуьндинни - ферментациадин заводар кардик ква. [[2010 йис]]уз ина голландиядин «Beltmann» маркадин фортепианояр расзавай фабрика эксплуатациядик вуганвай.
+Шегьерда «Гилан» тӀвар алай консерваяр расзавай завод, гьакӀни цементдин ва туьтуьндинни-ферментациадин заводар кардик ква. [[2010 йис]]уз ина [[Нидерландар|голландиядин]] «Beltmann» маркадин фортепианояр расзавай фабрика эксплуатациядик вуганвай.
-===Туризм===
+=== Туризм ===
-Шегьердиз туризмдин гзаф чIехи потенциал ава. Кьвепеледин къерехда «Ай ишигъы» (''Вацран экв'') тIвар алай ял ядай зона. Тамариз, сувариз финар, гъетер кьаз ва гъуьрчехъанвал кьилиз акъудзавай экскурсиядинни - туризмдин къуллугъ  «Суван турбаза» ава. «Сагьил» тIвар алай алай ял ядай зона [[Нохур вир]]ин къерехда, Кьвепеле — Баку шосседилай 5 км яргъал алайди я. Туристривай, ина авай чарчарриз, тарихдинни - архитектурадин имаратриз килигиз ва муькуь иер чкайриз финар кьиле тухуз жеда.
+Шегьердиз туризмдин гзаф чӀехи потенциал ава. Кьвепеледин къерехда «Ай ишигъы» (''Вацран экв'') тӀвар алай ял ядай зона. Тамариз, сувариз финар, гъетер кьаз ва гъуьрчехъанвал кьилиз акъудзавай экскурсиядинни — туризмдин къуллугъ «Суван турбаза» ава. «Сагьил» тӀвар алай алай ял ядай зона [[Нохур вир]]ин къерехда, Кьвепеле — Баку шосседилай 5 км яргъал алайди я. Туристривай, ина авай чарчарриз, тарихдинни — архитектурадин имаратриз килигиз ва муькуь иер чкайриз финар кьиле тухуз жеда.
-===Радиолокациядин станция===
+=== Радиолокациядин станция ===
-Кьвепеле шегьердилай тахминан 16 км кьибле пата Кьвепелпдин РЛС «Дарьял» ава. Им ракетайрин вигьирникай виликамаз хабар гузвай система я. Вилик [[Урусат]]дин арендадик квай.
+Кьвепеле шегьердилай тахминан 16 км кьибле пата Кьвепелпдин РЛС «Дарьял» ава. Им ракетайрин вигьирникай виликамаз хабар гузвай система я. Вилик [[Урусат]]дин арендадик квай.
-==Спорт==
+== Спорт ==
-Шегьердин патай къугъвазвай, Азербайжандин чемпионрин премьер - лигада экъечIзавай, «Кьвепеле» футболдин клуб ава. Клубдин бине [[1995 йис]]уз кутунвай, алай чIавуз клубдин кьилин тренер Англиядин кIватIал командадинни «[[Арсенал]]» клубдин виликан къугъвархъан [[Тони Адамс]] я.
+Шегьердин патай къугъвазвай, Азербайжандин чемпионрин премьер — лигада экъечӀзавай, «Кьвепеле» футболдин клуб ава. Клубдин бине [[1995 йис]]уз кутунвай, алай чӀавуз клубдин кьилин тренер Англиядин кӀватӀал командадинни «[[Арсенал]]» клубдин виликан къугъвархъан [[Тони Адамс]] я.
-==ТIвар - ван авай ксар==
+== ТӀвар — ван авай ксар ==
-Исмаил бек Куткашенский — Урусат Империядин Армиядин генерал-майор, Пак Георгий ордендин садлагьай азербайжанви кавалер, зари.
+Исмаил бек Куткашенский — Урусат Империядин Армиядин генерал-майор, [[Пак Георгий орден]]дин садлагьай азербайжанви кавалер, зари.
-Ибрагим бек Мусабеков — тIвар - ван авай зари.
+Ибрагим бек Мусабеков — тӀвар-ван авай зари.
-==Суьретар==
+== Суьретар ==
 <gallery perrow="6">
 Image:MosinQab.JPG|