Asti

Asti (en lombàrt ucidentàl e 'n piemontés: Ast; en italià: Asti; en latì: Hasta Pompea; en fransés: Aste) l'è 'na cità italiàna, de la regiù del Piemónt, en Pruvìncia de Asti.

El sò cümü 'l g'ha 76 135 abitàncc (dàto del des 2013 ^[1]), 'na superfìce de 151 km² e 'na densità de 504 ab./km². El cunfìna coi cümü de Azzano d'Asti, Baldichieri d'Asti, Calliano, Castagnole Monferrato, Castell'Alfero, Castello di Annone, Celle Enomondo, Chiusano d'Asti, Cinaglio, Cossombrato, Isola d'Asti, Monale, Mongardino, Portacomaro, Refrancore, Revigliasco d'Asti, Rocca d'Arazzo, San Damiano d'Asti, Settime, Tigliole, Vigliano d'Asti.

Storia

"Municipium" romano cunusìt col nòm de Hasta Pompeia o apò apéna Hasta, l'è stat séde del Dücàt de Asti, de la Neustria Longobàrda. Cümü lìber endèl medioévo col dirìt de "bàter monéda", l'è stat giü dei cèntri comerciài piö 'mportancc 'ntrà i sècoi XII e XIII, i sò mercàncc i g'ha svelöpàt el comèrcio e 'l crèdet en töta l'Europa.

Endèl 1312 el cümü de Asti el s'è sotamitìt de sò volontà a la protesiù del Re de Napoli Roberto d'Angiò. Endèl 1349 la cità la g'ha aclamàt Gioàn II el Paleologo marchés del Monferàt e 'ndèl 1379 la pasarà sóta Giangaleazzo Visconti, che 'l la farà deentà 'na contèa e 'ndèl 1387 sóta i dùchi de Orleans, come dòte per la sò fiöla Valentina Visconti, ensèma a 'n sentenér de tère, castèi e paizì che custitüìa la sò antìca Repüblica, che de alùra la vegnarà definìda con orgòi "Patria Astese"

Endèl 1531 la Contèa de Asti la vegnarà cidìda de l'Imperadùr Carlo V ai Savoia come dòte de spùze per la sò chignàda, Beatrice del Portogàl che la g'ha spuzàt el duca Carlo III de Savoia. De alùra 'n aànti la cità la g'ha seguìt le sórcc dei Savoia.

Manifestasiù

L'è cunusìda 'n töt el mónt me i sò vì, en particolàr l'Asti spumante e töcc i agn, endèl més de setèmber, se organìza a Asti giü dei concórs enologich piö 'mportàncc de töta Itàlia, ciamàt la Douja d'Or.

Rinomàt l'è apò 'l sò Palio stòrich, manifestasiù 'ntra le piö antìche d'Italia, che la se té 'ndèl més de setèmber e che la g'ha 'l sò momènt piö significatìf co la gàra dei caài montàcc "a pél" (sènsa la sèla).