Stefnuskjal h�manista


Stefnuskjal h�manista

H�manistar eru konur og karla �essarar aldar, �essa t�maskei�s. H�manistar �ekkja s�gulegar forsendur h�manisma fyrri alda og taka mi� af framlagi mismunandi menningarheima, en ekki einv�r�ungu �eirrar menningar sem n� l�tur mest a� s�r kve�a. �etta er f�lk sem gerir s�r grein fyrir �v� a� senn kve�ur �a� �essa �ld og gengur � vit n�rrar heimsmyndar.
H�manistar telja sig eiga langa s�gu a� baki og enn lengri framt�� fyrir h�ndum. �eir horfa fram � veginn, til bar�ttu og sigurs � hinni almennu kreppu sem n� r�kir. �eir eru bjarts�nir og tr�a � frelsi og f�lagslegar framfarir.
H�manistar eru al�j��asinnar og keppa a� �v� a� koma � al�j��legu mennsku samf�lagi. �eir l�ta � heiminn sem eina heild og starfa � n�nasta umhverfi s�nu. �eir hafna einsleitum heimi, en vilja fj�lbreytni: fj�lbreytt �j��erni, tungum�l, si�i og venjur; fj�lbreytni � b�setu, sv��askipan og sj�lfsforr��i; fj�lbreyttar hugmyndir og markmi�; fj�lbreytileika tr�ar, jafnt gu�leysingja sem gu�r�kinna; fj�lbreytni � starfi og sk�pun.
H�manistar hafna yfirbo�urum; �eir vilja ekki stj�rnendur e�a yfirmenn af neinu tagi; �eir telja sig hvorki fulltr�a n� yfirmenn neinna annarra. H�manistar vilja hvorki mi�st�rt r�ki n� allsherjarr�ki e�a r�kjaheild er leysi �a� af h�lmi. H�manistar vilja ekki l�gregluheri e�a vopna�a flokka manna sem komi � �eirra sta�.
Milli bar�ttum�la h�manista og n�verandi �stands � heiminum hefur veri� reistur m�r. N� er m�l til komi� a� brj�ta �ennan m�r ni�ur. Til �ess a� svo geti or�i� ver�a h�manistar um allan heim a� sameinast.

I. AL�J��AFJ�RMAGNI�
�etta er St�risannleikur okkar t�ma: Peningar eru allt. Peningar eru r�kisstj�rn, peningar eru l�g og peningar eru v�ld. �eir eru � raun forsenda �ess a� vi� h�fum � okkur og �. �eir eru list, heimspeki og tr�arbr�g�. Menn gera ekkert �n peninga, �n �eirra er ekkert h�gt. Peningar hafa �hrif � pers�nuleg samskipti, n�in tengsl og fj�lskyldul�f. Jafnvel h�gl�t einvera krefst fj�r.
Vi�horf okkar til �essa allsherjarsannleika eru �� m�tsagnakennd. �orri manna er �s�ttur vi� a� �etta s� svona. Vi� erum seld undir peningahar�stj�rn, sem ekki er hugl�gt fyrirb�ri heldur efnislegt, �v� h�n � s�r heiti, talsmenn, framkv�mdara�ila og sk�rar reglur.
N� � d�gum eru �a� ekki l�nshagkerfi n� landsi�na�ur, hva� �� hagsmunir sv��isbundinna h�pa sem m�li skipta. N� sn�st allt um �a�, hvernig �essar s�gulega tilkomnu heildir laga sig a� forskriftum hins al�j��lega fj�rmagnskerfis �€“ al�j��legs sp�kaupmennskufj�rmagns sem s�fellt safnast � f�rri manna hendur. �annig byggist jafnvel tilvera �j��r�kja � l�nstrausti og l�navi�skiptum. Allir m�na � fj�rfestana og trygging er bo�in fram gagnvart b�nkunum, sem hafa s��asta or�i�. Senn l��ur a� �v� a� fyrirt�kin ver�i, r�tt eins og landsbygg�in og borgirnar, �v�fengjanleg eign hins al�j��lega bankakerfis. T�mi allsherjarr�kisins er � n�nd, og �ar me� krafan um ni�urrif alls �ess sem ��ur var.
Jafnframt �essu er fyrri samsta�a a� ey�ast. Vi� erum � raun vitni a� upplausn samf�lagsins og tilkomu milj�na firrtra manna, sem l�ta sig l�tt var�a um annarra hag, �r�tt fyrir sameiginlega �rbirg� og �j�ningu. Fj�rmagnsveldi� r��ur ekki a�eins yfir efnislegu l�fi okkar me� stj�rn sinni � framlei�slu��ttunum, heldur einnig yfir hugl�gri tilveru okkar me� stj�rn sinni � fjarskiptum og fj�lmi�lum. Vi� �essar kringumst��ur getur �a� r��skast a� vild me� efnislegar og f�lagslegar au�lindir okkar, unni� �b�tanleg n�tt�ruspj�ll og sm�m saman �tt manneskjunni til hli�ar. Til �ess r��ur fj�rmagnsveldi� �egar yfir n�gilegri t�kni. R�tt eins og stj�rnendur fj�rmagnsins hafa t�mt verksmi�jur og teki� v�ldin af r�kisstj�rnum hafa �eir einnig gersneytt v�sindin merkingu me� �v� a� n�ta s�r h��r�a�a t�kni til a� valda f�t�kt, ey�ileggingu og atvinnuleysi.
H�manistar �urfa ekki a� beita fj�lglegum r�kum til stu�nings �eirri fullyr�ingu sinni, a� t�knilega s�u jar�arb�ar fullf�rir um a� r��a skj�ta b�t � vandam�lum af v�ldum atvinnuleysis, erfi�leika � f��u�flun, �stands heilbrig�ism�la, h�sn��ism�la og menntam�la � st�rum sv��um v��a um heim. S�u m�guleikar til �essa ekki n�ttir er �a� einfaldlega vegna �ess a� tr�llauki� gr��abrask fj�rmagnsveldisins hindrar framkv�mdir.
Fj�rmagnsveldi� er n� �egar komi� �t fyrir ramma marka�shagkerfisins og er fari� a� setja samf�laginu reglur um hvernig �a� skuli breg�ast vi� �eirri ringulrei� sem stj�rnendur fj�rmagnsveldisins hafa skapa�. �essari r�kleysu er hinsvegar ekki m�tt me� skynsamlegum r�kr��um. �vert � m�ti er hi� gagnst��a a� gerast, �v� kyn��ttahatur, b�kstafstr� og �fgastefnur aftan �r forneskju eru a� koma fram � sj�narsvi�i�. N�i �essi n�ja r�kleysustefna undirt�kunum sv��isbundi� og � st�rri samf�l�gum minnkar svigr�m framfarasinna�ra afla dag fr� degi. � hinn b�ginn hafa milj�nir verkamanna n� �egar gert s�r grein fyrir �rauns�i hins mi�st�r�a r�kis annars vegar og fl�r��i hins kap�tal�ska l��r��is hinsvegar. �ess vegna eru verkamenn ��um a� r�sa gegn spilltum stj�rnum st�ttarf�laga, r�tt eins og almenningur er farinn a� tortryggja stj�rnm�laflokka og r�kisstj�rnir. Nau�synlegt er a� marka �essum hr�ringum stefnu, �v� s� �a� ekki gert festast ��r � handah�fskenndum og �markvissum a�ger�um og ver�ur ekkert �gengt. Br�n nau�syn er � almennri umr��u um grundvallarhugmyndir manna um framlei�slu��ttina.
Fr� sj�narmi�i h�manista eru framlei�slu��ttirnir vinna og fj�rmagn; gr��abrask og okurl�nastarfsemi � �ar ekki heima. Eins og m�l standa n� berjast h�manistar fyrir gagngerum breytingum � fr�leitum tengslum �essara tveggja ��tta. Fram til �essa hefur �a� veri� vi�tekin hugmynd, a� hagna�ur s� r�ttilega fj�rmagnseigandans og launin komi � hlut verkamannsins. �j�fnu�urinn er r�ttl�ttur me� �h�ttu fj�rfestandans, r�tt eins og s�rhver verkama�ur stofni ekki � h�ttu tilveru sinni � n�t�� og framt�� � sveiflum kreppu og atvinnuleysis.
H�r skiptir einnig h�fu�m�li stj�rnun og �kvar�anataka innan fyrirt�kis. H�tt er vi� a� hagna�ur sem ekki er n�ttur til a� efla fyrirt�ki e�a auka fj�lbreytni � framlei�slu og fara inn � n�jar brautir ver�i nota�ur � sp�kaupmennsku. Af �essum s�kum ver�ur bar�tta verkaf�lks a� beinast a� �v� a� �vinga fj�rmagni� til a� skila sem mestum afrakstri framlei�slunnar.
�essu ver�ur ekki komi� til lei�ar nema me� sameiginlegri stj�rnun og stefnum�tun. Hvernig ver�ur ��ruv�si komist hj� st�rfelldum upps�gnum og lokun og r�mingu verksmi�janna? Rangl�ti� felst � fj�rfestingum utan rekstrar, sviksamlegum gjald�rotum, skuldas�fnun af �setningi og fj�rmagnsfl�tta - en ekki � �g��a sem h�gt er a� mynda me� �v� a� �r�a framlei�ni. V�ri krafist uppt�ku framlei�slut�kjanna � ��gu verkaf�lks, � anda kenninga 19. aldarinnar, �ttum vi� a� minnast n�or�ins hruns s�s�alismans � framkv�md.
S� �au andm�li h�f� uppi, a� me� �v� a� setja fj�rmagninu skor�ur � sama h�tt og vinnunni myndi �a� lei�a til fl�tta �ess til hagkv�mari svi�a og sv��a, er r�tt a� hafa hugfast a� sl�kt gerist a� �llum l�kindum ekki � n�inni framt��, �ar sem r�kleysa r�kjandi kerfis lei�ir til mettunar og heimskreppu. �essi andm�li, sem eru � e�li s�nu si�laus, taka ekki tillit til s�gulegrar yfirf�rslu fj�rmagnsins til hins al�j��lega fj�rm�lakerfis. Me� �essari tilf�rslu fj�r hefur sj�lfst��um atvinnurekendum sm�m saman veri� breytt � starfsmenn sem hafa � raun ekkert �kv�r�unarvald, hlekki � ke�ju sem veitir �eim einungis sj�lfsforr��i � or�i kve�nu. Hins vegar gefa atvinnurekendur �essum atri�um n�nari gaum eftir �v� sem kreppan �gerist.
H�manistar finna hj� s�r ��rf til a� hefjast handa, ekki a�eins � svi�i verkal��sm�la, heldur einnig � stj�rnm�lasvi�inu, til a� koma � veg fyrir a� r�ki� ver�i verkf�ri � h�ndum hins al�j��lega fj�rmagnsveldis; �eir vilja n� fram sanngj�rnum skiptum milli framlei�slu��ttanna; �eir vilja a� samf�lagi� endurheimti sj�lfs�kv�r�unarr�ttinn sem af �v� var tekinn.

II. L��R��I � OR�I OG � BOR�I
Sj�lft skipulag l��r��isins hefur or�i� fyrir g�furlegum �f�llum �ar sem svo mj�g hefur molna� �r hornsteinum �ess - skiptingu valdsins, fulltr�akerfinu og vir�ingu fyrir minnihlutah�pum.
Formleg skipting valdsins er m�ts�gn � sj�lfu s�r. N�gir �ar a� l�ta � uppruna og uppbyggingu hvers valdaa�ila � raun til a� sanna hve n�in tengsl �eirra eru. ��ruv�si getur �etta ekki veri�; �eir eru hlutar sama kerfis. T��ar kreppur �ar sem valdhafar taka hver fram fyrir hendurnar � ��rum, spilling og �r��s�a, haldast � hendur vi� almennt �stand � tilteknu landi, efnahag �ess og stj�rnm�laa�st��ur.
Allt fr� �v� a� kosningar�ttur var� almennur var tali� a� me� �v� a� f�lki� fengi a� kj�sa s�r fulltr�a og veita �eim umbo� sitt, v�ri l��r��i� tryggt me� kosningunum. � t�mans r�s h�fum vi� hins vegar komist a� raun um a� h�r er a�eins um a� r��a fyrsta skrefi�, �ar sem fj�ldinn velur s�r �rf�a fulltr�a en s��an kemur anna� skref, �ar sem �essir f�u fulltr�ar sv�kja fj�ldann og gerast handbendi hagsmuna sem eru andst��ir umbo�inu sem �eim var veitt. �etta mein hefur grafi� um sig innan stj�rnm�laflokkanna, �ar sem forysta �eirra hefur fjarl�gst hagsmuni f�lksins. Jafnvel innan flokksveldisins, sj�lfrar flokksmask�nunnar, fj�rmagna voldugir hagsmunaa�ilar frambj��endur og segja �eim fyrir um hva�a m�lefni �eir skuli sty�ja. Allt ber �etta vott um dj�pst��a kreppu hva� var�ar inntak og framkv�md fulltr�al��r��isins.
H�manistar berjast fyrir �v� a� breyta framkv�md fulltr�afyrirkomulagsins og leggja meiri �herslu � samr�� vi� f�lki�, � �j��aratkv��agrei�slur og beina kosningu fulltr�a. �etta skiptir m�li vegna �ess a� � �msum l�ndum gilda l�g sem setja sj�lfst��a frambj��endur sk�r l�gra en frambj��endur stj�rnm�laflokka, e�a gera m�nnum erfitt fyrir me� fyrirsl�ttarreglum og fj�rhagsskilyr�um, vilji �eir koma s�r � framf�ri vi� samf�lagi�. Allar stj�rnarskr�r e�a l�g sem hefta m�guleika manna � a� kj�sa e�a vera kj�rnir eru l�tilsvir�ing vi� undirst��ur raunverulegs l��r��is, sem er ofar �llum r�ttarfarslegum tilskipunum. Eigi a� gera m�nnum jafnt undir h�f�i �ttu fj�lmi�lar a� �j�na hagsmunum almennings fyrir kosningar me� �v� t.d. a� veita frambj��endum sem eru a� koma till�gum s�num � framf�ri s�mu a�st��u, �llum jafnt. � hinn b�ginn �tti a� setja l�g um p�lit�ska �byrg� er kv��u � um a� s�rhver s� sem kj�rinn er til opinbers emb�ttis en stendur ekki vi� kosningalofor� s�n, eigi � h�ttu a� missa emb�tti sitt e�a ver�a kalla�ur fyrir r�tt.
�etta er nau�synlegt, �v� eins og m�lum er n� h�tta� s�ta �eir sem ekki standa vi� fyrirheit s�n einungis �eirri refsingu a� hlj�ta ekki endurkosningu. �etta er allsendis �fulln�gjandi �v� �a� hindrar �� ekki � a� sv�kja umbo�sgjafa s�na. T�knilegir m�guleikar til beins samr��s um br�nustu m�lefni aukast dag fr� degi. H�r er ekki �tt vi� aukna �herslu � sko�anakannanir og a�rar athuganir, sem i�ulega eru rangt�lka�ar, heldur um a� gera ��ttt�ku alls almennings og beina atkv��agrei�slu a�gengilega me� �r�a�ri t�lvut�kni og rafeindami�lun uppl�singa.� raunverulegu l��r��i �tti a� veita minnihlutah�pum tryggingu � fullu samr�mi vi� fj�lda �eirra, sem til �essara h�pa teljast, og au�velda �tti �eim ��ttt�ku � samf�laginu me� �llum r��um. Eins og er ver�a minnihlutah�par einatt fyrir bar�inu � �tlendingahatri og mismunun af �msu tagi, enda ��tt �eir s�rbi�ji um vi�urkenningu samf�lagsins. Vi� �essar a�st��ur ber h�manistum a� hefja m�lefni minnihlutah�pa til jafngildis vi� �a�, sem efst er � baugi hverju sinni, og lei�a � hv�vetna bar�ttuna gegn fasisma, duldum e�a yfirl�stum. Bar�tta fyrir r�tti minnihlutah�pa jafngildir bar�ttu fyrir r�tti allra manna.
Einnig t��kast �a� n�, a� innan �j��arheildar �urfi heil h�ru�, landshlutar e�a sj�lfstj�rnarsv��i a� �ola sl�ka mismunun gagnvart minnihlutah�pum, vegna yfirgangs hins mi�st�r�a r�kisvalds, sem or�i� er a� tilfinningasnau�u verkf�ri � h�ndum fj�rmagnsveldisins. �essu �tti a� linna ef komi� v�ri � f�t sambandsstj�rnarskipulagi, �ar sem raunverulegu p�lit�sku valdi yr�i skila� aftur til �eirra s�gulegu menningarsamf�laga sem � hlut eiga.
Umr��a um vinnu og fj�rmagn, raunverulegt l��r��i og markmi� valddreifingar � stj�rnkerfi r�kja jafngildir �v� � raun a� beina hinni p�lit�sku bar�ttu inn � �� lei� a� skapa n�ja samf�lagsger� - sveigjanlegt samf�lag � st��ugri a�l�gun a� breytilegum ��rfum f�lksins, al���u manna, sem n� liggur vi� k�fnun vegna �ess hve sj�lfst��i hennar er skert.

III. AFSTA�A H�MANISTA
A�ger�ir h�manista byggjast ekki � �raunverulegum kenningum um gu�, n�tt�runa, samf�lagi� e�a mannkynss�guna. ��r spretta af l�fsnau�synjum, a� for�ast s�rsaukann og leitast vi� a� ��last vell��an. Vi� �essar �arfir b�tast svo v�ntingar manna um framt��ina sem r��ast af reynslu fort��arinnar og �eim �setningi a� b�ta r�kjandi �stand. Mannleg reynsla er ekki a�eins aflei�ing n�tt�ruvals e�a samsafna�ra n�tt�rulegra og e�lisfr��ilegra sta�reynda, l�gm�ls er gildir um allar d�rategundir, heldur einnig og jafnframt f�lagsleg og einstaklingsbundin reynsla, sem beinist a� �v� a� yfirst�ga stundars�rsauka og koma � veg fyrir framt��ar�j�ningu. Mannlegt starf, sem eflist � f�lagsvinnu, breytist fr� kynsl�� til kynsl��ar � st��ugri bar�ttu vi� a� b�ta n�tt�ruleg skilyr�i, jafnvel l�kamann sj�lfan. �v� er r�tt a� skilgreina manninn sem s�gulega veru g�dda f�lagslegri h�fni, sem er f�r um a� breyta heiminum og jafnvel eigin e�li. � hvert skipti sem einstaklingur e�a h�pur manna beitir a�ra �vingunum og ofbeldi tefur �a� framgang s�gunnar og gerir f�rnarl�mbin a� �€žn�tt�rulegum�€œ hlutum. N�tt�ran hefur engan �setning. �egar vi� heftum frelsi og �form einhvers er s� hinn sami ger�ur a� �€žn�tt�rulegum�€œ hlut, nytjahlut.
Framvinda mannlegrar �r�unar ver�ur, ��tt h�gt gangi, a� umbreyta n�tt�runni og samf�laginu og gera �tl�gt ofbeldi �a� og �nau� sem sumir menn beita a�ra. �egar �etta gerist munum vi� st�ga skrefi� fr� fors�gu mannkyns til raunverulegrar s�gu �ess. �anga� til getum vi� ekki teki� mi� af neinu ��ru n� ��ra gildi en manninum sj�lfum, fulln�g�um og frj�lsum. �essvegna gera h�manistar a� kj�ror�i s�nu: �€žEkkert ofar manninum og enginn ma�ur ne�ar ��rum�€œ. Ef vi� teljum gu�, e�a r�ki�, peninga e�a hva�eina anna�, vera �a� sem vi� vir�um mest, �� er ma�urinn settur sk�r l�gra og �ar me� skapast skilyr�i fyrir �v� a� honum s� stj�rna� e�a jafnvel f�rna�. H�manistar gera s�r lj�sa grein fyrir �essu. H�manistar gera veri� hvort heldur gu�leysingjar e�a tr�hneig�ir menn. Heimss�n �eirra og gj�r�ir eru �� ekki reistar � tr�ari�kun �eirra e�a tr�leysi. �eir taka mi� af manninum og n�rt�kustu ��rfum hans. ��list �eir tr� � a� � bar�ttu sinni fyrir betri heimi hafi �eir uppg�tva� einhvern �ann tilgang er �oki manninum eitthva� �lei�is � braut framfara og aukins �roska, �� beita �eir tr� �essari e�a uppg�tvun � ��gu alls mannkyns.
H�manistar telja a� grundvallarvi�fangsefni� s� �etta: a� vita hvort ma�ur vill lifa l�finu og a� �kve�a vi� hva�a skilyr�i.
H�manistum b��ur vi� hvers konar ofbeldi, hvort heldur l�kamlegu, efnahagslegu, tr�arlegu e�a hugmyndafr��ilegu ofbeldi, ellegar misr�tti kynja e�a kyn��tta. H�manistar hafna hverskonar mismunun, dulinni e�a yfirl�stri.
H�manistar hneigjast ekki til ofbeldis. �eir eru hins vegar fjarri �v� a� vera hugleysingjar, n� eru �eir hr�ddir vi� a� bj��a ofbeldinu birginn, vegna �ess a� sl�k gj�r� felur � s�r tilgang. H�manistar vilja lifa � n�num tengslum vi� samf�lagi�. �eir setja fram raunh�fa kosti og eru �ess vegna sj�lfum s�r samkv�mir.
�annig eru sk�r m�rk milli h�manisma og andh�manisma. H�manisminn metur vinnuna ofar veldi fj�rmagnsins, raunverulegt l��r��i ofar l��r��i � or�i kve�nu, dreifingu valdsins ofar mi�st�ringu, j�fnu� ofar mismunun, frelsi ofar k�gun, tilgang l�fsins ofar uppgj�f, samsekt og firringu.
H�manisminn s�kir styrk sinn � frelsi mannsins til a� velja og si�fr��in, sem hann er reistur �, er hin eina raunh�fa � okkar t�mum. Hann setur traust sitt � manninn og frj�lsa �kv�r�un hans og greinir � milli mistaka og varmennsku, �ess sem veit ekki betur og svikarans.

IV. FR� N�TT�RULEGUM H�MANISMA TIL ME�VITA�S H�MANISMA
H�manisminn � a� virkja grasr�t samf�lagsins, me� ��ttt�ku � l�fi f�lks og st�rfum, breyta einf�ldum m�tm�laa�ger�um � me�vita� afl, sem beinist a� breytingum � sj�lfu efnahagsskipulaginu.
A� �v� er snertir �� er berjast fyrir m�lsta�num innan st�ttarf�laga og p�lit�skra framfaraflokka �� mun bar�tta �eirra eflast og ver�a heildst��ari eftir �v� sem �eim tekst a� hafa �hrif � lei�toga samtaka sinna og f� f�laga s�na til li�s vi� stefnu sem setur grundvallarmarkmi� h�manismana � fyrsta s�ti, ofar �llum skammt�mamarkmi�um.
Hin fj�lmenna st�tt n�msmanna og kennara ber a� �llu j�fnu n�mt skynbrag� � �r�ttl�ti og �egar kerfiskreppan snertir hana, mun h�n koma � framf�ri vilja s�num til breytinga. Fj�lmi�laf�lk, sem er � tengslum vi� harmleiki hversdagsl�fsins, er einnig � a�st��u til a� starfa � samr�mi vi� stefnu h�manista � saman h�tt og �msir menntamenn sem s�na � verki andst��u s�na vi� kr�fur �manneskjulegs kerfis.
S� horft til sta�reynda mannlegra �j�ninga er fj�lmargt h�gt a� gera og �mis vi�fangsefni tilt�k, sem bj��a f�lki a� takast � hendur �eigingjarnt starf � ��gu hinna �tsk�fu�u og �eirra sem er mismuna�. Samt�k, h�par sj�lfbo�ali�a og st�r hluti almennings er stundum virkja�ur til j�kv��s framlags. �n efa er sl�kt framlag til �ess falli� a� afhj�pa vandam�lin og varpa lj�si � �au. � hinn b�ginn stefna �essir h�par ekki a� �v� me� st�rfum s�num a� breyta �eirri samf�lagsskipan sem orsaka�i vandam�lin. A�ger�ir �eirra sverja sig meira � �tt vi� l�knarstarfsemi en me�vita�an h�manisma. �� felast � �essari vi�leitni til g��ra verka a�ger�ir og and�f, sem h�gt v�ri a� efla og beita af meiri �kve�ni og � v��ara samhengi.

V.HERB��IR ANDH�MANISTA
�au �fl sem fj�rmagnsveldi� hefur yfir a� r��a her�a enn h�lstaki� � �j��um heims. Sundurleit �fl leysast �r l��ingi og s�kja s�r styrk � r�kjandi �ryggisleysi, sem �au eru lagin vi� a� n�ta s�r, og beina and�� a� �eim er ekkert hafa til saka unni�. Grundv�llur �essarar n�fas�sku stefnu er dj�pst�� afneitun mannlegra gilda. Vistverndarstefna � villig�tum tekur upp hanskann fyrir n�tt�runa � kostna� mannsins. Samkv�mt �essari stefnu eru vistfr��ileg slys ekki sl�m vegna �ess a� �au stofni mannkyni � h�ttu, heldur vegna �ess a� ma�urinn hafi gerst tilr��isma�ur vi� n�tt�runa. Sumar �essara kenninga telja manninn sj�lfan menga�an og �v� s� hann mengunarvaldur � n�tt�runni. �essir a�ilar l�ta svo � a� betra hef�i veri� ef l�knav�sindunum hef�i mistekist a� r��a bug � fj�lda sj�kd�ma og lengja me�al�vi mannsins. �€žJ�r�in n�mer eitt !!�€œ hr�pa �eir sefas�kislega svo a� minnir � v�gor� nasistanna for�um. �� er stutt � mismunun gagnvart mengandi menningu e�a gagnvart �tlendingum, sem taldir eru menga �j��l�fi�. �essar stefnur flokkast undir andh�manisma �v� ��r grundvallast � mannfyrirlitningu. Forv�gismenn �eirra fyrirl�ta sj�lfa sig og endurspegla �annig ��r ni�urrifs- og sj�lfsv�gstilhneigingar, sem n� eru svo mj�g � t�sku.
Verulegur hluti skynugs f�lks sty�ur �� einnig umhverfisvernd, vegna �ess a� �a� gerir s�r lj�st hve alvarleg vandam�l er h�r um a� r��a. Ef vistverndarmenn t�kju upp stefnu h�manismans, yr�i bar�ttunni beint gegn �eim sem valdir eru a� h�rmungunum, �a� er a� segja gegn fj�rmagnsveldinu og v��fe�mri ke�ju ey�ileggjandi i�nrekstrar og atvinnustarfsemi, sem er n�tengd hergagnaframlei�slub�kninu. ��ur en menn fara a� hafa �hyggjur af selunum, �ttu �eir sn�a s�r a� hungrinu � heiminum, offj�lgun mannkyns, barnadau�a, sj�kd�mum, skorti � hreinl�tisa�st��u og h�sn��i � m�rgum heimshlutum. �eir �ttu a� vinna gegn atvinnuleysi, ar�r�ni, kyn��ttahatri, mismunun og skorti � umbur�arlyndi � t�knilega �r�u�um heimi �ar sem menn eru a� setja vistkerfi� �r skor�um � nafni gl�rulauss hagvaxtar.
�a� er ��arfi a� fj�lyr�a um h�gri �flin sem p�lit�skt verkf�ri andh�manismans. �ar hefur varmennskan gengi� svo langt a� h�gri menn kynna sig jafnvel sem fulltr�a �€žh�manisma�€œ. � h�gri v�ngnum m� einnig nefna sl�ttuga klerka, sem �ykjast byggja kenningar s�nar � svok�llu�um �€žgu�fr��ilegum h�manisma�€œ. �essi tegund manna st�� for�um a� tr�arbrag�astyrj�ldum og ranns�knarr�tti og tort�mdi h�fundum vestr�ns h�manisma � fyrri �ldum. N� eigna klerkarnir s�r dygg�ir f�rnarlamba sinna og �ykjast �ess jafnvel umkomnir a� �€žfyrirgefa fr�vik�€œ h�manista fyrri t�ma. Svo �pr�ttnir eru andh�manistar vi� a� eigna s�r or� �eirra a� �eir skirrast ekki vi� a� kalla sj�lfa sig h�manista.
Andh�manistar hafa aragr�a a�fer�a, t�kja og tj�ningarforma � takteinum. �� �tti n�nari �tlistun � �r��ursbr�g�um �eirra a� auka l�kurnar � a� �msir g��vilja�ir og au�tr�a h�manistar endursko�i afst��u s�na og tilgang f�lagslegs starfs s�ns.

VI. BAR�TTUSVI� H�MANISTA
Helstu bar�ttusvi� h�manista eru atvinnum�l, h�sn��ism�l, verkal��sm�l, stj�rnm�l og menningarm�l og markmi�i� er a� skapa f�lagslega hreyfingu. � �ennan h�tt grei�ir h�manisminn fyrir �v� a� �mis framfarasinnu� �fl, h�par og einstaklingar geti teki� ��tt � bar�ttunni �n �ess a� t�na s�rkennum s�num og s�rst�kum eiginleikum. Sl�k hreyfing mi�ar a� �v� a� stu�la a� sameiningu afla, sem � vaxandi m�li ver�i f�r um a� hafa �hrif � fj�lmenna �j��f�lagsh�pa og m�ta umbreytingu samf�lagsins me� a�ger�um s�num.
H�manistar eru engir einfeldningar og vilja ekki sl� um sig me� yfirl�singum sem betur hef�u h�ft r�mant�k fyrri t�ma. �eir l�ta ekki svo � a� till�gur �eirra s�u albesta t�lkun f�lagslegrar vitundar, n� heldur a� samt�k �eirra s�u hafin yfir gagnr�ni. H�manistar l�tast ekki vera fulltr�ar neins meirihluta. �eir starfa einfaldlega eins og �eim vir�ist r�ttl�tt og stefna a� umbreytingum sem �eir telja �skilegar og m�gulegar h�r og n�.

� 1993, H�manistahreyfingin.. Allur r�ttur �skilinn..


AF �LLU HJARTA

Grein �r Morgunbla�inu
S�fnun til kaupa � l�kningat�kjum fyrir Landssp�talann vekur upp spurningar um mannr�ttindi og hva� eigi a� ganga fyrir �egar skattf�nu er r��stafa�.

N�lega l�sti biskupinn yfir �slandi �formum um fj�rs�fnun � vegum �j��kirkjunnar til a� kaupa l�kningat�ki fyrir Landssp�talann. Af �essu tilefni sendi H�manistaflokkurinn fr� s�r yfirl�singu �ar sem l�g� var �hersla � a� heilbrig�is�j�nusta er f��ingarr�ttur hvers manns sem stj�rnv�ldum ber skylda til a� tryggja. �a� er �v� skref aftur � bak ef kirkjan fer a� safna peningum til a� l�tta �essari skyldu af r�kinu. Me� �essu er H�manistaflokkurinn �� ekki a� draga � efa �ann velvilja sem l� a� baki �forma biskupsins.

�slendingar eru hj�lpsamir
�essi atbur�ur vekur mig til hugsunar um hve �slendingar eru �rl�tir og f�sir til a� r�tta hj�lparh�nd �egar f�lk er � nau�um statt. Sveltandi b�rn � fjarl�gum l�ndum og f�rnarl�mb snj�fl��s h�r � landi snerta okkur og �� er sj�lfsagt a� veita �� hj�lp sem hver og einn getur. Fj�lm�rg d�mi eru um a� samstillt �tak hafi lyft Grettistaki �egar ney�in var mikil.

Skattf�� � nau�synjar
�slendingar eru hins vegar ekki eins f�sir a� borga skattana sem � �� eru lag�ir eins og �eir eru rei�ub�nir a� hj�lpa � fj�rs�fnunum. Skyldi �a� hafi me� �a� a� gera a� � vaxandi m�li er skattf�nu vari� til �ess sem er fjarri �vi a� vera nau�synjar og e�a tengist grundvallar r�ttindum f�lks? Skori� er ni�ur � heilbrig�iskerfinu og framl�g til menntunar. Gamlir og lasbur�a eru l�tnir m�ta afgangi � me�an fj�rmagnseigendum er trygg�ur �eirra hlutur. Hver man ekki eftir �egar fors�tisr��herrann l�sti yfir a� innist��ur yr�u trygg�ar upp� topp en ��r voru a� mestu � eigu �rf�rra einstaklinga sem hver um sig �tti g�furlegar fj�rh��ir � bankab�kum. Stj�rnm�lamenn og toppar � kerfinu hafa tryggt s�r l�feyri sem er margfaldur � vi� �a� sem venjulegt f�lk f�r sem aukinheldur r�rnar st��ugt. Hundru�ir milljar�a fara � a� endurreisa ofvaxi� bankakerfi og hundra� milljar�ar fara � hverju �ri � vexti af skuldum sem r�ki� hefur teki� � sig. Va�lahei�arg�ng ganga fyrir sj�krar�mum fyrir aldra�a. Skyldi nokkurn undra a� �a� g�ti nokkurrar �gle�i �egar skattarnir eru greiddir.

Menntun og heilbrig�i mikilv�gast
H�manistaflokkurinn telur a� mikilv�gustu gildi �j��f�lagsins s�u heilbrig�i og menntun og grundvallar l�fsg��i f�lks. �v� beri a� l�ta menntun f�lks og heilsu ganga fyrir um�nnun banka og eignaf�lks. A�hlynning gamals f�lks og �ryrkja � a� ganga fyrir ofurl�feyri �eirra sem hafa skammta� s�r hann sj�lfir. Menntun � a� vera fyrir alla og �keypis og ganga fyrir jar�g�ngum, vaxtagrei�slum og ver�b�tum.

�t �r blindg�tunni
N� til dags eru hagsmunir peninga og valdamanna l�tnir ganga fyrir vi� �tdeilingu skattfj�rins, �etta er l�sandi fyrir gildismati� sem m�tar �j��f�lagi� n�na. �a� gengur �� �vert gegn �eirri afst��u sem birtst hj� f�lki �egar �a� hefur t�kif�ri til a� hj�lpa nau�st�ddum. �essi m�ts�gn �egar vi� stj�rnumst af gildismati peninga- og einstaklingshyggju og framkv�mum gegn betri vitund er aflvaki �rei�u og togstreitu �eirrar sem vi� upplifum n�. Breyting � r�kjandi gildismati - sem birtist � sk�rum �formum um mennska framt�� og forgangsr�� sem er sambo�in mannlegri reisn er lei�in �t �r blindg�tunni.


7. Hin mennska breyting - �r Br�f til vina minna eftir Silo

7. Hin mennska breyting.
Heimurinn er a� breytast mj�g hratt og margt �a�, sem fyrir sk�mmu var tr�a� blint �, getur ekki sta�ist n�. Aukinn hra�i atbur�a hefur � f�r me� s�r �st��ugleika og upplausn � �llum �j��f�l�gum, hvort sem �au eru r�k e�a snau�. �egar sl�kar breytingar � kringumst��um eiga s�r sta�, �� h�tta jafnt hin hef�bundnu stj�rnv�ld og �j�nar �eirra "m�tarar almennings�litsins", sem og hinir g�mlu bar�ttumenn a� vera vi�mi�un fyrir f�lk.
Engu a� s��ur er a� vakna til l�fsins n�r n�mleiki sem � vi� hinn n�ja t�ma. �etta er n�mleiki sem me�tekur heiminn sem eina heild og er me�vita�ur um a� vandam�l f�lks � s�rhverjum sta� munu � endanum gera vart vi� sig � ��rum, jafnvel �� mikil fjarl�g� s� � milli �eirra. Samskiptin, tilf�rsla au�s og hinir hr��u flutningar st�rra h�pa manna fr� einum punkti til annars, allt �etta s�nir hvernig ferli heimsins � eina heild fer vaxandi.
Einnig eru a� birtast n� vi�horf til a�ger�a �egar lj�st er hve m�rg vandam�l eru heildr�n. �a� er greinilegt a� starf �eirra sem vilja betri heim ber �rangur ef �a� er l�ti� vaxa fr� �v� umhverfi �ar sem hver og einn hefur einhver �hrif. �etta er fr�brug�i� ��rum t�mum �ar sem huli� var me� innant�mum fr�sum hvernig leita� var eftir ytri vi�urkenningu. � dag er byrja� a� meta au�mj�ka og einl�ga vinnu, �ar sem ekki er reynt a� bl�sa �t eigin pers�nu heldur breyta sj�lfum s�r og hj�lpa til �ess a� �a� gerist � n�nasta umhverfi fj�lskyldu, vinnu og tengsla.
�eim sem raunverulega �ykir v�nt um f�lk vanvir�a ekki sl�ka vinnu, �� h�n s� ekki unnin me� miklum fyrirgangi. � hinn b�ginn er �etta �skiljanlegt fyrir s�rhvern t�kf�rissinna, sem m�ta�ist � hinu gamla landslagi lei�toga og fj�lda, � landslagi �ar sem hann l�r�i a� nota a�ra til a� skj�ta s�r � tind �j��f�lagsins.
�egar einhver sannreynir a� kleyfhugah�ttur einstaklingshyggjunnar hefur enga �tg�ngulei� og segir �llum �eim sem hann �ekkir opinsk�tt fr� �v� a� �a� er �etta sem honum finnst og hann gerir �etta �n hinnar f�r�nlegu hr��slu vi� a� vera misskilinn, �egar hann n�lgast a�ra, �egar hann s�nir �huga � hverjum og einum en ekki � nafnlausum fj�lda, �egar hann byrjar a� skiptast � sko�unum og fer a� vinna me� ��rum, �egar hann s�r lj�slega ��rfina � a� margfalda �etta starf endurtengingar � �j��f�lagsvef sem a�rir hafa ey�ilagt, �egar hann finnur a� jafnvel "sm�v�gilegasta" manneskjan hefur meiri mennsk g��i en einhver s�larleysingi sem hefur veri� settur � tind augnabliksins... �egar allt �etta gerist hj� honum er �a� vegna �ess a� innra me� honum byrjar a� tala a� n�ju Tilgangurinn sem hefur hreyft �j��irnar �egar ��r voru � mestri �r�un. �essi Tilgangur sem svo oft hefur veri� rangf�r�ur og svo oft gleymdur en hefur �vallt fundist aftur �egar sagan hefur breytt gangi s�num.
Ekki er einungis a� s�na sig n�r n�mleiki, n� stefna og framkv�md a�ger�a heldur jafnframt n�tt si�fer�isvi�horf og n� takt�sk sta�a gagnvart l�finu. Ef einhver �tti m�r til a� sk�ra n�kv�mar �a� sem minnst hefur veri� � fyrr, myndi �g segja, jafnvel �� �etta hafi veri� endurteki� � �rj�r ��sundir �ra, a� f�lk finni n� � n�jan h�tt fyrir nau�syn �ess og hinum si�fer�ilega sannleik a� koma fram vi� a�ra eins og ma�ur vill a� komi� s� fram vi� sig. �g myndi b�ta vi� a� � dag s� leitast vi� a� framkv�ma nokkurskonar heg�unarl�gm�l:
1. �kve�i� samr�mi, reyna a� skipuleggja hina mikilv�gu ��tti � l�finu, sinna �eim �llum og for�ast a� sumir �eirra fari fram �r og a�rir aftur �r um of.
2. �kve�in vaxandi a�l�gun, sem vinnur � ��gu fram�r�unar (ekki bara hins l��andi augnabliks) og skeyta l�ti� um hin mismunandi form neikv��rar �r�unar.
3. �kve�i� t�kif�ri, h�rfa frammi fyrir miklum krafti (ekki frammi fyrir �llum ���gindum) og s�kja fram �egar �r honum dregur.
4. �kve�in samheldni, safna saman gj�r�um sem gefa tilfinningu um einingu, vera s�ttur vi� sj�lfan sig og hafna �eim sem valda m�ts�gnum og sem eru skr��ar sem �samr�mi milli �ess sem ma�ur hugsar, finnur og gerir.

�g held a� ekki s� nau�synlegt a� �tsk�ra hvers vegna �g segi a� "fundi� s� fyrir nau�syn �ess og hinum si�fer�ilega sannleik a� koma fram vi� a�ra eins og ma�ur vill a� a�rir komi fram vi� sig", frammi fyrir �eim m�tm�lum a� heg�un s� ekki � �ennan h�tt � dag. N� held �g a� vi� �ttum a� vera me� lengri �tsk�ringar � �v� hva� 'fram�r�un' er e�a 'vaxandi a�l�gun' og ekki bara endanleg a�l�gun. Hva� var�ar a� a� h�rfa e�a s�kja fram gagnvart miklum e�a minnkandi krafti, myndum vi� �n efa ver�a a� treysta � n�kv�mar vi�mi�anir sem vi� h�fum ekki minnst �. A� lokum, �etta me� a� safna upp einingargj�r�um frammi fyrir m�tsagnakenndum kringumst��um sem vi� b�um vi� og upplifum dag hvern e�a � gagnst��an h�tt a� hafna m�ts�gninni, vir�ist erfitt hvernig sem � �a� er liti�.
�a� er satt, en ef vi� f�rum yfir �a� sem hefur veri� sagt h�r a� ofan, myndum vi� sj� a� vi� h�fum minnst � alla �essa hluti � �v� samhengi a� vera �kve�in heg�un, sem er a� ver�a sterk �r� � dag, allt ��ruv�si en s� � ��rum t�mum. A� lokum.
�g hef reynt a� setja fram nokkur s�rst�k einkenni sem eru a� birtast, sem � vi� n�jan n�mleik, n�ja ger� samskipta milli manna og n�ja ger� pers�nulegrar heg�unar sem a� m�r vir�ist hefur gert meira en a� vera einf�ld gagnr�ni � �standi�. Vi� vitum a� gagnr�ni er alltaf nau�synleg, en �a� sem er enn nau�synlegra er a� gera sj�lf eitthva� ��ruv�si en �a� sem vi� erum a� gagnr�na.

Me� �essu sendi �g ykkur m�nar bestu kve�jur
Silo


6. Saga fyrir �� sem vilja ver�a framkv�mdastj�rar - �r Br�f til vina minna eftir Silo

6. Saga fyrir �� sem vilja ver�a framkv�mdastj�rar
"Samf�lagi� sem er a� skapast mun loksins f�ra okkur allsn�gtir. Auk st�rkostlegra efnislegra framfara mun mannkyni� ver�a frj�lst. Ekki mun lengur vera ��rf � einhverri gamaldags 'samst��u', �eirri f�t�ktardellu, �v� �egar h�r er komi� s�gu eru flestir � einu m�li um a� peningar e�a eitthva� � �eim d�r geti leyst n�rri �ll vandam�l. Vi� munum �v� beina �llum kr�ftum okkar, hugsun og draumum � �� �tt. Me� peningum m� kaupa s�r g��an m�lsver�, fallegt heimili, fer�al�g, af�reyingu, t�knileg leikt�ki og f�lk sem gerir �a� sem �ska� er. Loksins ver�ur hagkv�m �st, hagkv�m list og hagkv�m s�lfr��i til a� leysa �au vandam�l sem eftir g�tu veri�. Jafnvel �au vandam�l ver�a flj�tlega leyst me� n�jum uppg�tvunum � taugaefnafr��i og erf�averkfr��i.
� �essu �j��f�lagi allsn�gtanna munum vi� sj� sj�lfsmor�st��ni, �fengiss�ki, v�muefnaneyslu, gl�pi, og a�ra ��tti sem trufla� g�tu svefn borgaranna, deyja sm�m saman �t - eins og vi� erum fullvissu� um muni raunar gerast einhvern daginn mj�g flj�tlega � efnahagslega �r�u�um samf�l�gum. Misr�tti mun l�ka hverfa og samskipti allra munu aukast. Enginn mun lengur ver�a a� velta s�fellt fyrir s�r �arflausum spurningum um tilgang l�fsins, einmanaleika, veikindi, elli e�a dau�a, �v� me� vi�eigandi n�mskei�um og l�tilsh�ttar me�fer� m� setja loku fyrir sl�k vi�br�g� sem �vallt hafa hamla� hagkv�mni og framlei�ni samf�laga. Allir treysta �llum, �v� samkeppni � vinnu, n�mi og samb�� skapar �rosku� tengsl � milli manna.
A� lokum deyr hugmyndafr��in �t og ver�ur ekki lengur notu� til a� heila�vo f�lk. Au�vita� hindrar enginn m�tm�li e�a ��n�gju neins vegna minnih�ttar m�lefna, ef nota�ar eru vi�eigandi tj�ningarlei�ir. Borgararnir mega koma saman (af heilbrig�is�st��um � litlum h�pum) svo fremi sem �eir rugla ekki saman frelsi og taumleysi, og geta jafnvel tj�� sig utandyra (au�vita� me� �eim skilyr�um a� �eir trufli ekki a�ra me� h�va�a, mengun e�a kynningarefni sem g�ti spillt �tliti sveitarf�lagsins, e�a hva� sem �a� ver�ur kalla� � framt��inni).
En best af �llu ver�ur samt �egar l�gregluvakt ver�ur ekki lengur nau�synleg. � sta� hennar tekur hver borgari �byrg� � �v� vernda hina gegn lygum hugmyndafr��ilegra hry�juverkamanna. Borgararnir ver�a svo �j��f�lagslega �byrgir a� ef vart yr�i vi� hugmyndafr��ilegar lygar hry�juverkamanna gengju �eir beint til fj�lmi�la svo h�gt v�ri a� vara a�ra borgara vi� h�ttunni. Borgararnir munu skrifa snjallar ritger�ir sem ver�a samstundis gefnar �t. �eir munu setja � laggirnar r��stefnur �ar sem f�ga� sko�anamyndandi f�lk mun �tsk�ra fyrir skamms�nu f�lki a� enn�� v�ri �a� � greipum hinna dimmu afla efnahagsmi�st�ringar, valdbo�sstefnu, andl��r��is og tr�arofst�kis.
Ekki ver�ur einu sinni nau�synlegt a� eltast vi� �� sem raska r� borgaranna, �v� fj�lmi�lun ver�ur svo hagkv�m, a� enginn mun vilja koma n�l�gt �eim vegna h�ttunnar � a� mengast af hugmyndafr��i �eirra.
� verstu tilfellunum ver�a �eir "endurforrita�ir" � hagkv�man h�tt. �eir munu �akka opinberlega fyrir a� vera komnir � �j��f�lagi� � n� og lofa kosti �ess a� �ekkja � n� takm�rk frelsisins.
Hinir dugmiklu verjendur borgaranna eru venjulegt f�lk sem kann best vi� sig � nafnleysi fj�ldans, �egar �eir eru ekki uppteknir vi� a� sinna skyldum s�num, �eir ver�a �ekktir � �j��f�laginu fyrir si�g��i sitt, gefa eiginhandar�ritanir og eins og e�lilegt er nj�ta �eir r�flegs endurgjalds.
Fyrirt�ki� ver�ur a� st�rri fj�lskyldu sem �tir undir h�fni, mannleg samskipti og t�mstundai�ju. V�lmenni hafa rutt l�kamlegri vinnu �r vegi. A� vinna fyrir Fyrirt�ki� heima hj� s�r ver�ur hin sanna pers�nulega fulln�ging einstaklingsins.
�annig mun samf�lagi� ekki hafa ��rf fyrir �nnur samt�k en �au sem fyrirfinnast i Fyrirt�kinu. Ma�urinn, sem �vallt hefur barist fyrir vell��an sinni, hefur a� lokum skapa� himnar�ki � j�r�u. �ar sem hann fer�ast milli pl�neta hefur hann fundi� hamingjuna. �ar ver�ur hann samkeppnish�ft ungmenni, hann ver�ur t�landi, �gjarn, sigurs�ll og rauns�r, umfram allt rauns�r ...stj�rnandi Fyrirt�kisins.


5. Breytingar og tengsl f�lks - �r Br�f til vina minna eftir Silo

5. Breytingar og tengsl f�lks
Sameining marka�a � st�rri sv��i, sem og kr�fur um sj�lfst��i h�ra�a og �j��arbrota �ta undir upplausn �j��r�kisins. F�lksfj�lgunarsprengingin � f�t�kari heimshlutum er a� r�fa � saumunum allar tilraunir til �ess a� stj�rna f�lksflutningum. St�rfj�lskylda sveitanna er a� brotna ni�ur, og hvetur yngri kynsl��ina til ofsetinna borganna. Borgarfj�lskylda i�na�ar- og s��i�na�art�mans hefur skroppi� saman � algj�rt l�gmark, me�an risaborgirnar ver�a samt�mis a� gleypa �heyrirlegan straum f�lks sem m�ta�ist � �skyldu landslagi menningar. Efnahagskreppur og umbreytingar � framlei�slua�fer�um skapa skilyr�i fyrir kyn��ttahatur og annarskonar mismunun a� blossa upp a� n�ju.
Mitt � �llu �essu lei�ir s�vaxandi hra�i t�knibreytinga og fj�ldaframlei�slu til �ess a� v�rur ver�a �r s�r gegnar n�stum ��ur en ��r n� til neytenda. �essi st��uga endurn�jun hluta � s�r samsv�run � �eim �st��ugleika og �eirri afl�gun sem svo lj�slega m� sj� � mannlegum tengslum � dag. �egar h�r er komi� s�gu hefur hin hef�bundna 'samsta�a', arftaki �ess sem einhvernt�ma var kalla� 'br��ralag', misst alla ���ingu. F�lagar okkar � vinnunni, � sk�lanum, � ��r�ttunum... jafnvel gamlir vinir taka n� � sig einkenni keppinauta. K�rustup�r berjast um yfirr��, b��ir a�ilar reikna �t � upphafi sambandsins, hvort borgi sig frekar a� vera saman e�a b�a a�skilin.
Aldrei fyrr hefur heimurinn veri� jafn samtengdur, engu a� s��ur l��a einstaklingar hvern dag meir af �jakandi tengslaleysi. Aldrei fyrr hafa borgarmi�st��varnar veri� svo fj�lmennar, �r�tt fyrir �a� talar f�lk um "einmanaleika" sinn. Aldrei hefur f�lk �arfnast mannlegrar hl�ju jafn miki� og n�, en a� reyna a� n�lgast annan � anda hj�lpsemi og vinsemdar vekur a�eins grunsemdir.
Svona hefur f�lki� okkar l�nlausa veri� yfirgefi�, � �essari kl�pu og megnri �hamingju er hverjum einangru�um einstaklingi komi� til a� tr�a a� hann e�a h�n hafi einhverju mikilv�gu a� tapa - loftkenndu "einhverju" sem allur afgangur mannkyns l�ti �girndaraugum! Undir �essum kringumst��um er h�gt a� segja f�lki eftirfarandi s�gu, eins og veri� v�ri a� tala um �yggjandi raunveruleika...


4. Framt��artilraunir - �r Br�f til vina minna eftir Silo

4. Framt��artilraunir
� dag, eins og raunin hefur veri� � gegnum s�guna, mun r�kjandi fyrirkomulagi einfaldlega ver�a varpa� fyrir r��a hven�r sem �a� reynist nau�synlegt, fyrir anna� sem � a� "b�ta �r" annm�rkum hins fyrrnefnda. En � me�an mun au�urinn st��ugt vaxa � h�ndum � valdameiri minnihluta.
Samt�mis er lj�st a� hvorki fram�r�unin n� hinar l�gm�tu vonir f�lks munu l��a undir lok. �v� er �a� a� vi� munum br�tt sj� s��ustu barnalegu fullyr�ingarnar um a� hugmyndafr��i, �rekstrar, str�� efnahagskreppur og f�lagslegt umr�t heyri senn s�gunni til. Og �ar sem enginn blettur jar�arinnar er �tengdur ��rum hlutum, kemur mj�g flj�tt a� �v� a� sta�bundnar lausnir, jafnt sem sta�bundin �t�k, n� til alls heimsins. Eitt er a� auki lj�st: �a� sem hinga� til hefur r��i� r�kjum mun ekki lengur geta vi�haldist - hvorki n�verandi fyrirkomulag yfirdrottnunar, n� bar�ttua�fer�irnar gegn �v�.


3. �j��f�lags�r�unin - �r Br�f til vina minna eftir Silo

3. �j��f�lags�r�unin
Me� hli�sj�n af n�merandi kringumst��um, er e.t.v. einhvers vir�i a� velta stuttlega fyrir s�r �essum kosti, sem � l��andi stundu er haldi� fram sem lyklinum a� betri heimi. A� s�nnu hafa �� nokkrar efnahagslegar tilraunir veri� ger�ar, me� fremur �sannf�randi ni�urst��um. �r�tt fyrir �etta er okkur sagt a� �essi s��asta tilraun beri � s�r einu lausnina � grundvallarvanda okkar. Engu a� s��ur eru nokkrar hli�ar �essarar n�ju till�gu sem er ofar skilningi einhverra okkar.
� fyrsta lagi er spurningin um l�gm�l efnahagsl�fsins. �a� g�ti virka� sennilega a�, eins og � n�tt�runni s� til �kve�i� v�lgengi sem sj�lfkrafa st�ri fram�r�un �j��f�lagsins, s� �v� leyft a� ganga �hindra�. Hva� sem �v� l��ur, finnst okkur erfitt a� kyngja �eirri r�ksemdaf�rslu a� eitthvert mannlegt ferli, og s�r � lagi efnahagsferli� l�ti s�mu l�gm�lum og n�tt�ruleg fyrirb�ri. �vert � m�ti, tr�um vi� a� mannlegt atferli s� ekki-n�tt�rulegt, a� �a� einkennist �ess � sta� af �tlun, s� f�lags- og s�gulegt. �essi einstaklega mannlegu fyrirb�ri birtast ekki � n�tt�runni almennt, e�a hj� ��rum d�rategundum. �ar af lei�andi, �ar sem efnahagsleg ferli endurspegla mannlega �tlun og �huga, sj�um vi� � lj�si atbur�a ekkert sem sty�ur �� tr� a� �eir sem st�ri vegfarna�i mannkyns l�ti sig var�a a� yfirst�ga erfi�leika annarra sem nj�ta ekki s�mu forr�ttinda og �eir sj�lfir.
� ��ru lagi vir�ist s� fullyr�ing a� �j��f�l�gin hafi �r�ast �r�tt fyrir hi� mikla bil sem hefur alltaf skili� r�kid�mi �eirra sem "�ttu" fr� hinum sem "�ttu ekki", langt fr� �v� a� vera sannf�randi. Sagan s�nir a� �j��f�l�gin �r�u�ust �egar f�lki� kraf�ist r�ttar s�ns fr� r�kjandi valdh�fum og a� f�lagsleg �r�un hefur svo sannarlega ekki stafa� af �v� au�ur sem einn geiri �j��f�lagsins haf�i safna� saman "seytla�i ni�ur" � sj�lfvirkan m�ta.
� �ri�ja lagi vir�ist full langt gengi� a� halda fram sem fyrirmyndum �kve�num �j��f�l�gum, �ar sem �essa svokalla�a frj�lsa marka�kerfis er beitt, og n��st hafa g�� l�fskj�r. �essi �j��f�l�g hafa, �egar �llu er � botninn hvolft, sta�i� fyrir �tbrei�slustr��um gegn ��rum �j��f�l�gum. �au hafa �r�ngva� n�lendustefnu og n�-n�lendustefnu upp� hin s��arnefndu. �au hafa hluta� ni�ur �j��ir og heilu �lfurnar. �au hafa me� fulltingi ofbeldis og misr�ttis heimt skatta. A� lokum hafa �au f�rt s�r � nyt �d�rt vinnuafl veikari efnahagskerfanna, me�an �au samt�mis �r�ngvu�u �hagst��um vi�skiptakj�rum upp� hin s��arnefndu. Einhverjir munu andm�la og segja a� �etta h�ttalag s� einfaldlega �a� sem kalla� er "hagst��ir samningar". Samt sem ��ur geta �eir ekki haldi� �essu fram og sta�h�fa s��an samt�mis a� efnahagsleg �r�un �essara landa sem "standa framar" hafi �tt s�r sta� �h�� s�rst�kum tengslum vi� �nnur l�nd sem st��u h�llum f�ti.
� fj�r�a lagi er oft minnst � afrek � v�sindum og t�kni og �a� "frumkv��i" sem hinn frj�lsi marka�ur" f�stri. En �a� er lj�st a� v�sinda- og t�knileg fram�r�un h�fst �egar mannveran fann upp kylfur, vogarstangir, eldinn o.s.frv., og a� �essi �r�un hefur gengi� sinn veg � ferli s�glulegrar sams�fnunar, sem litlu hefur l�ti� sig skipta s�rst�k efnahagsleg form e�a einhverj marka�sl�gm�l.
Ef � hinn b�ginn �eir vilja meina a� r�kari efnahagskerfin la�i til s�n st�rstan hluta h�fileikaf�lksins, a� �au hafi efni til a� borga fyrir t�ki og ranns�knir og a� s��ustu a� �au geti l�ti� � t� meiri hvatningu � formi meiri umbununar, �� �tti l�ka a� geta �ess a� �etta hefur alltaf veri� svo, allt fr� �v� � forn�ld, og einskor�ast hvorki vi�, n� stafar af �kve�inni tegund efnahagskerfis. H�r hefur �llu frekar safnast saman � �kve�num sta� og � �kve�inni stundu - �h�� �v� hvernig �etta r�kid�mi er til komi� - ofgn�tt au�leg�ar.
� fimmta lagi eimir enn eftir af �eim hugsunarh�tti a� sk�ra velfer� hinna "�r�a�ri" �j��f�laga sem �v�xt �kve�inna ���reifanlegrara "gjafa" n�tt�runnar - s�rstakra h�fileika, borgaralegum dygg�um, dugna�i, skipulagi og �ess h�ttar. �etta er, samt sem ��ur, ekki lengur byggt � neinum r�kum, �llu heldur fyrirsl�ttur, l�kastur skur�go�ad�rkun, til a� varpa hulu � �ann f�lagslega og s�gulega raunveruleika sem sk�ra hvernig �essar �j��ir ur�u til.
Au�vita� er �a� ofar skilningi margra okkar a� sj� hvernig, a� gefnum s�gulegum bakgrunni s�num, n�verandi marka�sfyrirkomulag getur vi�haldist, jafnvel til skemmri t�ma liti�. En �a� er hluti annarrar umr��u - um hvort �etta "frj�lsa marka�skerfi" s� yfirleitt til, e�a hvort vi� s�um � rauninni a� eiga vi� �mis form haftastefnu og �beinnar og falinnar stj�rnunar, �ar sem �eir sem halda um stj�rnv�linn gefi lausan tauminn �ar sem �eir finna sig vera vi� stj�rn, en halda fastar �ar sem �eim finnst �a� ekki vera. Ef �etta er svo, mun hvert n�tt lofor� um framfarir, � raun einskor�ast vi� sprengi�r�un og �tbrei�slu v�sinda og t�kni, sem er me� �llu �h�� einhverju svok�llu�u sj�lfgengi efnahagsl�gm�la.


2. M�guleikinn � betri heimi - �r Br�f til vina minna eftir Silo


2. M�guleikinn � betri heimi.
Margskonar hagfr��ileg me��l hafa veri� reynd, me� �msum ni�urst��um, til �ess a� lagf�ra fyrrnefnd vandam�l. � dag hneigjast menn til a� beita kerfi �ar sem hin svok�llu�u "marka�sl�gm�l" st�ra sj�lfvirkt �r�un �j��f�lagsins, og snei�a hj� �eim efnahagslegu h�rmungum sem fyrri tilraunir � st�r�um hagkerfum h�f�u � f�r me� s�r. Samkv�mt �essu fyrirkomulagi munu str��, ofbeldi, k�gun, misr�tti, f�t�kt og heimska sm�m saman heyra s�gunni til �n s�rsaukafullra aukaverkana. L�nd munu renna saman � sv��amarka�i, �ar til a� lokum upp er risi� alheims�j��f�lag, �n m�ra af nokkru tagi. Vi� erum fullvissu� um, a� � �ennan h�tt, r�tt eins og l�fskj�r f�t�kari hluta �r�a�ri sv��a muni fara batnandi muni l�ka hin l�tt �r�a�ri sv��i ��last �vinninga �essarar �r�unar.
Meirihluti f�lks mun a�lagast �essu n�ja fyrirkomulagi, sem h�fir t�kni- og kaups�slumenn munu koma � laggirnar. Ef, engu a� s��ur, eitthva� bregst, mun �a� sannarlega ekki vera vegna �ess a� eitthva� s� athugavert vi� hin �skeikulu "efnahagslegu n�tt�rul�gm�l", heldur einungis vegna l�tilla h�fileika einstakra s�rfr��inga - sem, eins og gerist � fyrirt�kjum, mun ver�a skipt um eftir �v� sem �urfa �ykir. Samt�mis mun almenningur � �essu "frj�lsa" �j��f�lagi kj�sa l��r��islega milli valm�guleika, au�vita� svo fremi sem val �eirra liggur innan �essa sama kerfis.


1. N�verandi a�st��ur - �r Br�f til vina minna eftir Silo

1. N�verandi a�st��ur.
Fr� upphafi s�gu sinnar hefur mannkyni� �r�ast til �ess a� ��last betra l�f. �r�tt fyrir allar framfarirnar er v�ldum, �samt efnahagslegum og t�knilegum yfirbur�um, beitt til a� drepa, mergsj�ga og undiroka f�lk � st�rum sv��um jar�arinnar. A� ekki s� minnst � hvernig framt�� komandi kynsl��a er ey�il�g� og l�fi � pl�netunni almennt er stefnt � vo�a. L�ti� hlutfall mannkyns hefur miki� r�kid�mi � me�an mikinn meirihluta skortir jafnvel br�nustu nau�synjar. �� a� � vissum st��um s�u n�g st�rf sem eru launin vi� h�fi, er �standi� h�rmulegt � m�rgum ��rum. Allssta�ar ganga f�t�kustu hlutar �j��f�lagsins undir h�rmungar � degi hverjum, bara til �ess a� svelta ekki � hel.
� dag og eing�ngu fyrir �� sta�reynd a� h�n f�ddist inn � f�lagslegt umhverfi, �tti hver manneskja a� geta f�tt sig � vi�unandi h�tt, hafa a�gang a� heilbrig�iskerfi, h�sn��i, menntun, kl��i og �j�nustu. Og �egar f�lk kemst � efri �r, �arf �a� a� geta tryggt framt�� s�na til �viloka. F�lk hefur allan r�tt � a� �r� �essa hluti fyrir sj�lft sig, og �a� � allan r�tt � a� vilja betra l�f fyrir b�rn s�n. En � dag hafa jafnvel �essar grundvallar�r�r ekki r�st fyrir ��sundir millj�na manna.

Br�f til vina minna - eftir Silo upphafsmann H�manistahreyfingarinnar

Um langa hr�� hefur �essi bloggs��a m�n ekki veri� virk sem sl�k en n� mun �g virkja hana og n�ta til a� kynna efni sem g�ti komi� a� gagni vi� a� skapa betra samf�lag � �slandi sem og annarssta�ar - mennskt samf�lag. A�allega mun ver�a um a� r��a efni eftir upphafsmann H�manistahreyfingarinnar, Silo - Mario Luis Rodrigues Cobos. http://en.wikipedia.org/wiki/Mario_Luis_Rodr%C3%ADguez_Cobos
http://silo.net/en/home
Fyrsta riti� sem birtisn� � �essari bloggs��u er BR�F TIL VINA MINNA sem kom fyrst �t � sp�nsku �ri� 1994 en var �tgefi� � �slensku af Hverfisf�lagi h�manista � vesturb� Reykjav�kur � ma� 1998.
Umr�dd br�f eru t�u talsins og mun �g birta �au h�r � s��unni kafla fyrir kafla.

Fyrsta br�f til vina minna
21. febr�ar 1991

K�ru vinir,
Um nokkurn t�ma hafa m�r borist br�f v��svegar a� �r heiminum, �ar sem �g er be�inn um a� sk�ra betur e�a �tf�ra n�nar, �mis efni sem koma fyrir � b�kum m�num. Oftast er �g be�inn um a� �tsk�ra ��reifanleg m�l, svo sem ofbeldi, stj�rnm�l, hagfr��i, umhverfism�l og f�lagsleg tengsl sem og tengsl milli einstaklinga. Eins og sj� m� eru hug�arefni f�lks m�rg og af �msum toga og �v� lj�st a� s�rfr��inga � �essum svi�um �yrfti til a� svara, sem �g er au�vita� ekki. Samt get �g vonandi � stuttu m�li, a� svo miklu leyti sem �g get �n �ess a� endurtaka �a� sem �g hef skrifa� annarssta�ar, l�st � meginatri�um �eim almennu a�st��um sem vi� b�um vi� � dag og helstu straumum sem n� eru a� skj�ta upp kollinum.
� ��rum t�mum hefur �kve�in hugmynd um "menningarsj�kd�m" veri� notu� sem hinn rau�i �r��ur l�singar af �essu tagi. H�r mun �g �ess � sta� einbl�na � hinar �ru breytingar sem n� eiga s�r sta�, jafnt � hagkerfum �missa landa sem si�venjum, � hugmyndakerfum jafnt sem gildismati. Me� �essu vil �g reyna a� finna r�tur �essa s�rstaka stefnuleysis sem � dag vir�ist vera a� k�fa b��i einstaklinga og heilar �j��ir.
��ur en �g tek til vi� �etta efni vil �g gera tv�r athugasemdir. Hin fyrri var�ar heiminn sem er horfinn - einhverjum g�ti fundist �a� efni liti� me� nokkrum s�knu�i � �essu br�fi. Var�andi �etta atri�i vil �g segja a� vi� sem tr�um � fram�r�un mannsins erum hreint ekki ni�urdregin vegna �eirra breytinga sem vi� sj�um. �vert � m�ti, myndum vi� vilja hra�a atbur�ar�sinni enn frekar, samt�mis �v� sem vi� reynum betur og betur a� a�laga okkur �essum n�ju t�mum.
Seinna atri�i� var�ar st�l �essa br�fs - einhverjum g�ti fundist vi� einfalda um of m�l �eirra sem vi� gagnr�num, me� �v� a� setja �essi efni fram � svo "frumst��an" h�tt sem raun ber vitni. �eir sem vi� gagnr�num setja hlutina hreint ekki fram � �ennan h�tt. Hva� var�ar tj�ningarform sem �essir form�lendur hins "N�ja Heimsskipulags" g�tu kosi�, vildi �g einungis gefa eftirfarandi sk�ringu. �egar minnst er � �etta f�lk leita s�fellt � huga minn kaflar �r tveimur mj�g �l�kum b�kmenntaverkum, 1984 eftir George Orwell og Ver�ld n� og g�� eftir Aldous Huxley. B��ir �essir �venjulegu rith�fundar s�u fyrir s�r framt��arheim, �ar sem, anna�hvort me� ofbeldisa�fer�um e�a �r��ri, mannveran var a� lokum undiroku� og ger� a� v�lmenni. En �g tr�i a� �eir hafi b��ir, kannski undir �hrifum fr� svarts�ni s�ns t�ma, sem �g �tla ekki a� reyna a� t�lka h�r, �tla� "�eim vondu" of mikla skynsemi � b�kum s�num, og "�eim g��u" of mikla heimsku.
� dag eru "hinir sl�mu" mj�g gr��ugt f�lk, haldi� m�rgum vandam�lum, en � �llum tilvikum algerlega �f�rt um a� beina s�gulegri framvindu � g��an farveg, framvindu sem greinilega l�tur sig engu skipta vilja �eirra n� getu til skipulagningar. �etta f�lk, sem leggur sig l�tt fram, hefur s��an t�knimenn � �j�nustu sinni sem hafa einungis hlutalausnir og sorglega �fulln�gjandi �rr��i. �v� vil �g bi�ja ykkur um a� taka ekki of alvarlega ��r f�u m�lsgreinar, �ar sem �g hef skemmt m�r vi� a� leggja �eim or� � munn er �eir segja ekki � raun, �� �setningur �eirra beinist � �� �tt sem liggur � or�unum. �g held a� vi� �ttum a� sko�a �essa hluti �n �eirrar alv�rugefni sem er svo einkennandi fyrir �etta deyjandi t�mabil og �ess � sta� fjalla um �� me� k�mni sem vir�ir ekki neitt, l�kt og finnst � br�fum sem fara � milli g��ra vina.


Skr�r tengdar �essari bloggf�rslu:

N�sta s��a �

Innskr�ning:

Gleymt lykilor�?
Haf�u samband