Преглед на кодот на Будва

{{Инфокутија Населено место <!--more fields are available for this Infobox--See Template:Infobox Settlement-->
| name                   = Будва
| official_name          =
| native_name            = Budva
| settlement_type        =
| image_skyline          = Budva_(1).jpg
| imagesize              = 300px
| image_caption          = Панорама на Будва
| image_flag             = Flag of Budva.svg
| image_shield           = Budva-grb.gif
| map_caption            = Локација во Црна Гора
| pushpin_map            = Montenegro
| pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->
| pushpin_map_caption    = Местоположба на Будва
| latd = 42 | latm =17| lats =17| latNS =N
| longd = 18 | longm =50| longs =33| longEW =E
| coordinates_display    = inline,title
| coordinates_region     = ME
| subdivision_type       = Држава
| subdivision_name       = [[Црна Гора]]
| established_date       = 5 век п.н.е
| parts_type             = Населени места
| parts                  = 33
| leader_party           = 
| leader_title           = Градоначалник
| leader_name            = Лазар Раѓеновиќ
| area_total_km2         = 4.2
| area_metro_km2         = 122
| population_footnotes   = 
| population_total       = 13338
| population_as_of       = 2011
| population_density_km2 = auto
| population_metro       = 19218
| timezone               = Средно Европско Време
| utc_offset             = +1
| timezone_DST           = Средно Европско Летно Време
| utc_offset_DST         = +2
| postal_code_type       = Поштенски број
| postal_code            = 85310
| area_code_type         = Повикувачки број
| area_code              = +382&nbsp;33
| blank_name_sec1        = ISO 3166-2:ME
| blank_info_sec1        = ME-05
| blank1_name_sec1       = Регистарски таблици
| blank1_info_sec1       = BD
| website                = {{URL|http://www.budva.me/}}
}}

'''Будва''' е приморски [[град]] во [[Црна Гора]]. Центар е на општината Будва и има 13,338 жители. Брегот околу Будва, наречен Будванска ривиера [[црногорски]]: Будванска ривијера), е центарот на [[Туризам|туризмот]] во Црна Гора и е добро познат по неговите песочни плажи, богат ноќен живот и прекрасни градби во стилот на средоземната [[архитектура]].

Будва е град стар околу 2 500 години, што го прави еден од најстарите населени места на брегот на [[Јадранско Море|Јадранското Море]].

[[Податотека:Budva nocu.jpg|250п|лево|мини|Стариот дел на Будва, ноќе.]]

== Историја ==
[[Податотека:Beauvau 1615 budva city.jpg|лево|мини|220п|Стариот дел од градот во 1615.]]
Има огромен број [[Археологија|археолошки]] докази за тоа дека Будва е една од најстарите урбани населби на јадранското приморје, додека бројни пишани сведоштва кажуваат дека постои од V век п.н.е. Една легенда кажува дека Будва била создадена од [[Феникија|Феникиецот]] [[Кадм (грчка митологија)|Кадм]], херој протеран од [[Теба]], кој нашол засолниште на ова место за него и неговата жена [[Хармонија (грчка митологија)|Хармонија]].

И други цивилизации исто така оставиле безброј траги: [[Стара Грција|Старите Грци]] и [[Стар Рим|Римјаните]]. По падот на [[Римско Царство|Римското Царство]] и нејзината поделба на [[Византија|источна]] и [[Западно Римско Царство|западна]], морето било линијата што ги двоела двете сили. Тоа довело до траен удар на [[историја]]та и [[култура]]та на градот. Во [[Среден век|средниот век]], Будва била владеена од низа [[Зета|зетски]] [[крал]]еви.

[[Венецијанска Република|Венецијанците]] го владееле градот речиси 400 години, од [[1420]] до [[1797]] година. Будва, (тогаш наречена на [[италијански]] ''Budua''), била дел од Венецијанска Албанија и била утврдена со силни венецијански ѕидини против [[Отоманско Царство|османлиските]] освојувачи. Мнозинството од населението го зборувало венецијанскиот јазик сѐ до почетокот на XIX век.

Во наредните бурни години, Будва преживеала промена на нејзините владетели: [[Австрија]], [[Франција]] и [[Русија]]. Се склучил краткотраен сојуз  помеѓу [[Бока Которска]] (и Будва) и [[Црна Гора]] ([[1813]] - [[1814]]), но од 1814 до [[1918]] Будва останала под [[Австриско Царство|Австриското Царство]]. По [[Прва светска војна|Првата светска војна]], во [[1918]] Будва станала дел од [[Кралство СХС|Кралството СХС]] (подоцна [[Кралство Југославија]]), а подоцна била припоена кон [[Кралство Италија|Кралството Италија]] во [[1941]] година.

[[Втора светска војна|Втората светска војна]] одзела многу животи од оваа област во борбата против [[фашизам|фашистичките]] [[Силите на оската|завојувачи]]. Будва била конечно ослободена од [[Нацизам|нацистите]] на [[22 ноември]] [[1944]] и, по повторното враќање во [[Југославија]], сега е дел од неодамна независната држава [[Црна Гора]].

Катастрофален земјотрес ја потресол Будва на [[15 април]] [[1979]]. Многу од стариот дел на градот бил разрушен, но денес постои малку по што се познава дека таму се случил силен земјотрес; речиси сите градби се обновени со нивниот поранешен изглед.

== Население ==

Будва е управниот центар на општината Будва, којашто ги вклучува околните гратчиња [[Бечиќи]] и [[Петровац (Црна Гора)|Петровац]] и има население од 15 909 жители (од [[попис]]от во [[2003]]). Само градот Будва има 10 918 жители.
[[Податотека:Budvaetn.png|мини|410п|Етничка карта на Будва]]
Население на Будва:
* [[3 март]] [[1981]] - 4 684
* 3 март [[1991]] - 7 178
* 1 ноември 2003 - 10 918

Етнички групи (од 1991):
* [[Црногорци]] (62,52%)
* [[Срби]] (22,47%)
* [[Муслимани по националност]] (1,49%)
* [[Хрвати]] (1,21%)

Етнички групи (од 2003):
* Црногорци (45,33%)
* Срби (40,87%)
* Муслимани по националност (1,28%)
* Хрвати (1,12%)

== Стар дел ==
[[Податотека:Budua (1900).jpg|мини|380п|Венецијанските ѕидини во Будва на поштенска марка од 1900 година.]]

Стариод дел на Будва има многу разни приказни за неговиот настанок. Историчарите веруваат дека порано бил [[остров]] што подоцна се сврзал со копното. Се вели дека стариот дел, заедно со останатиот дел, бил откриен од еден старогрчки морнар. Подоцна [[Римско Царство|Римското Царство]] го освоила целиот црногорски брег, со што извршила големо влијание.

Голем дел од [[архитектура]]та има [[Венецијанска Република|венецијанско]] потекло. Вратите, прозорите, балконите и многу други мали, но забележливи работи, го содржат римскиот стил на Венецијанската Република. Исто така постојат и три главни цркви во стариот дел. Првата е Св. Иван, изградена во VII век, втората е Св. Марија, од 840 година, и третата е Света Троица, изградена во 1804 година. Венецијанските ѕидови во стариот дел се позната туристичка атракција.

Стариот дел е исто така познат по земјотресите од [[1979]], кога целиот град требало да се обновува. Биле потрошени 8 години (до [[1987]]) за обновата да биде завршена.

== Туризам ==
Будва е центарот на [[Црна Гора|црногорскиот]] [[туризам]]. Со повеќе од 250 000 посетители во летната сезона 2005, кои направиле вкупно повеќе од 1,6 милиони ноќи престој, Будва е убедливо најпопуларното одредиште во Црна Гора. Будва е сѐ попривлечна со секоја измината година, или заради вкупната должина на песочни плажи од 11 310m или заради огромното културно наследство и прекрасната [[архитектура]].

Најпопуларната плажа во Будва е Могрен. Се наоѓа помеѓу неколку големи карпи, а до неа се стигнува преку пат од стариот дел на Будва долг 500m. Меѓу другите плажи што се во официјалните граници на градот се Ричардова глава, Пизана, Словенска и Гуванце. Многу други плажи се наоѓаат надвор од Будва, во помали градови и села, како [[Бечиќи]], Јаз, Трстено, Маестрал, [[Милочер]], Свети Стефан, Пржно и Каменово.
[[Податотека:Budva (1).jpg|мини]]

Многумина би рекле дека Будва е разнобојна бидејќи повеќето од градбите имаат многу разни комбинации од бои. Бидејќи Будва е град што се фокусира на нов стил на архитектура, покрај стариот дел, градот нема многу историски места. Во близината на Будва има ексклузивни град-хотели како Свети Стефан и Милочер, коишто се често посетувани од разни познати личности и локални стопанственици и политичари.

Покрај сите убавини, постојат и неколку дупки во туризмот во Будва. Најголемата е несоодветната инфраструктура. Најчесто споменуваниот проблем во Будва, како и во целото црногорско крајбрежје, е недостатокот на спроведување на вода. Од неодамна, бидејќи бројот на туристи во Будва достигнува 100 000, недостатокот на струја исто така станал проблем.

Другиот значаен проблем е [[сообраќај]]от и просторот за паркинг во и околу Будва. Бидејќи повеќето плажи се наоѓаат околу Будва, кога туристите се враќаат од плажите во попладневните часови, се создаваат тешки сообраќајни метежи покрај брегот, така што патувањето од Свети Стефан до Будва, околу 10&nbsp;км, одзема околу еден час.

Проблемот со паркирање е исто така огромен недостаток. Сѐ повеќе туристи доаѓаат во Будва со сопствени коли, поради што се јавува огромна потреба од простор за паркирање околу градскиот центар. Понекогаш, мора да се чека во ред за паркинг место дури и по еден час.

Хотелите најчесто ги немаат овие проблеми, бидејќи се привилегирани во врска со водата и струјата.

{{wide image|BudvaPanorama.jpg|950px|Панорама на стариот град}}

== Сообраќај ==

Будва е поврзана со [[Црна Гора]] со двосмерни патишта. Постојат два начина да се стигне до Будва од [[Подгорица]]: или преку [[Цетиње]] или преку новоизградениот тунел Созина. И на двата начина, Подгорица е оддалечена околу 60&nbsp;км и таа е главото вкрстување на патишта во Црна Гора.

Со останатите крајбрежни градови во Црна Гора, Будва е поврзана преку Јадранскиот автопат, којшто од југ продолжува од [[Улцињ]] до [[Херцег-Нови]] и понатаму до [[Хрватска]].

Аеродромот Тиват е оддалечен 20&nbsp;км. Има редовни летови до [[Белград]] и [[Цирих]], а други десетици чартери слетуваат дневно на аеродромот за време на летната сезона.

Аеродромот Подгорица е оддалечен 65&nbsp;км и има редовни летови до главните [[Европа|европски]] одредишта преку целата година.

== Клима ==

Будва има типична [[средоземна клима]], со топли лета и студени зими, и 97 сончеви денови во годината. Будва спаѓа во најтоплите средоземни градови со просечна температура од 8&nbsp;°C во јануари и 23,9&nbsp;°C во јули. Просечната летна температура е 23,1&nbsp;°C, а зимската 9,3&nbsp;°C. Температурата на морето достигнува 24,7&nbsp;°C во летните месеци, додека во есен е околу 18&nbsp;°C и 19&nbsp;°C.

== Интересни работи ==

* Будва е наречена [[Црна Гора|црногорски]] [[Кувајт]], заради огромниот број на милионери, во споредба со нејзината мала населеност. По големата експлозија со недвижнини во Будва од [[2000]] година наваму, многу од староседелците ги продале нивните имоти во и околу Будва на странски купувачи, најчесто [[Руси]], [[Ирци]] и [[Британци]]. Некогаш неразвиените полиња сега се продаваат за околу 1000 [[Евро|евра]] по квадратен метар. Ова довело до прераснување на сиромашното [[Риболов|рибарско]] [[село]] во [[град]] со најмногу милионери (сразмерно со нејзиното вкупно население) во [[Европа]]. Многу од неодамна збогатените луѓе ивестираат повторно во недвижнини, купувајќи станови во [[Подгорица]] и [[Белград]], што ги кренало цените на просторот за живеење во Подгорица.
* Будва е најмалиот град во којшто се оддржал концерт на [[Ролинг Стоунс]] (The Rolling Stones). Концертот се оддржал на [[9 јули]] [[2007]], на плажата Јаз, како дел од нивната турнеја А Бигер Бенг Тур (A Bigger Bang Tour). На концертот се појавиле околу 35 000 посетители, трипати повеќе од населението на Будва.

== Братски градови ==

* {{знамеикона|Serbia}} [[Нови Сад]], [[Србија]]
* {{знамеикона|Словачка}} [[Бањска Бистрица]], [[Словачка]]
* {{знамеикона|Macedonia}} [[Охрид]], [[Република Македонија|Македонија]]

== Надворешни врски ==
* {{Sr}} [http://www.budva.net/ Budva.net Туристички Водич]
* {{Sr}} [http://www.budva.cc/ Туристички Интернет Водич за Будва] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130325030805/http://budva.cc/ |date=2013-03-25 }}
* {{Sr}} [http://www.budva.com/ Budva Online]
* {{En}} [http://www.rivijera.net/ Туристички водич за Будва]
* {{En}} [http://www.visit-montenegro.com/cities-budva.htm visit-montenegro.com] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070321065358/http://www.visit-montenegro.com/cities-budva.htm |date=2007-03-21 }}
* {{Pl}} [http://www.fotokate.pl/?act=gal&kat=0&podkat=1&str=4&desc=Budva fotokate.pl] - Слики
* {{En}} [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Budva%2C_Montenegro commons.wikimedia.org] - Слики

[[Категорија:Градови во Црна Гора]]
[[Категорија:Будва| ]]