Преглед на кодот на Витлеемска ѕвезда

{{Другизначења}}
[[Податотека:Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg|десно|мини| ''Поклонение на мудреците'' од [[Фиренца|фирентинскиот]] [[сликар]] [[Џото ди Бондоне]] (1267–1337). Витлеемската ѕвезда е прикажана како [[комета]] над детето. Џото бил сведок на појавата на [[Халеева Комета|Халеевата Комета]] во 1301 година.]]
'''Витлеемска Ѕвезда''', или '''Божиќна ѕвезда''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://science.nasa.gov/headlines/y2000/ast16May_1.htm|title=A Christmas Star for SOHO|publisher=[[НАСА]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20041224171230/https://science.nasa.gov/headlines/y2000/ast16May_1.htm|archive-date=24 декември 2004|accessdate=16 септември 2024}}.</ref> [[ѕвезда]] која се појавува во [[Христово Рождество|Христовото рожденство]] на [[Евангелие според Матеј|Евангелието според Матеј,]] [[Поглавје 2 од Евангелието според Матеј|поглавје 2]], каде што „[[Мудреци од исток|мудреците од истокот]]“ биле вдахнати од ѕвездата за да патуваат во [[Ерусалим]]. Таму го среќаваат [[Јудеја|јудејскиот]] [[крал]] [[Ирод Велики|Ирод]] и го прашуваат:
{{Цитат|Каде е [[Исус|Оној што е роден Цар на Евреите]]? Зашто ја видовме Неговата ѕвезда на Исток и дојдовме да Му се поклониме.<ref>{{bibleverse|Matthew|2:1–2|NKJV}}</ref>}}
Ирод ги свикува своите книжници и свештеници кои, цитирајќи [[Книга на пророкот Михеј|стих]] од [[Книга на пророкот Михеј|Книгата на пророкот Михеј]], го толкуваат како пророштво дека [[Месијата во јудаизмот|еврејскиот месија]] ќе се роди во [[Витлеем]] јужно од [[Ерусалим]]. Имајќи тајно намера да го најде и убие месијата за да го зачува сопственото царство, Ирод ги повикува мудреците да се вратат кај него на пат кон дома.

Ѕвездата ги води во родното место на [[Исус Христос|Исус]] во Витлеем, каде што му се поклонуваат и му даваат подароци. Тогаш мудреците добиваат божествено предупредување да не се враќаат кај Ирод, па тие се враќаат дома по друг пат.<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:11–12|NKJV}}</ref>

Многу [[христијани]] веруваат дека ѕвездата била [[Чудо|чудесен]] знак. Некои [[Теологија|теолози]] тврделе дека ѕвездата исполнила пророштво, познато како [[Ѕвезденото пророштво|Ѕвездено пророштво]].<ref name="Freed 2001 93">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=sF-ZKEssEGwC|title=The Stories of Jesus' Birth: A Critical Introduction|last=Freed|first=Edwin D.|date=2001|publisher=Continuum International|isbn=0-567-08046-3|page=93}}</ref> [[Астроном|Астрономите]] направиле неколку обиди да ја поврзат ѕвездата со необични небесни настани, како што е [[Коњукција (астрономија)|коњукција]] на [[Голема коњукција|Јупитер и Сатурн]] или [[Јупитер]] и [[Венера (планета)|Венера]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.telegraph.co.uk/topics/christmas/3687843/Jesus-was-born-in-June-astronomers-claim.html|title=Jesus was born in June|last=Telegraph|authorlink=Telegraph|date=2008-12-09|work=The Daily Telegraph|location=[[Лондон]]|accessdate=16 септември 2024}}.</ref> [[комета]] или [[супернова]].<ref>"Star of Bethlehem." Cross, F. L., ed. The ''Oxford dictionary of the Christian Church''. New York: Oxford University Press. 2005.</ref> Некои современи изучувачи не сметаат дека приказната опишува историски настан, туку [[побожна фикција]] додадена подоцна во главниот извештај на евангелието.<ref>For example, Paul L. Maier, "Herod and the Infants of Bethlehem", in ''Chronos, Kairos, Christos II'', [[Mercer University Press]] (1998), 171; [[Geza Vermes]], ''The Nativity: History and Legend'', London: Penguin, 2006, стр. 22; [[E. P. Sanders]], ''The Historical Figure of Jesus'', 1993, стр. 85; Aaron Michael Adair, "Science, Scholarship and Bethlehem's Starry Night", ''Sky and Telescope'', декември 2007, стр. 26–29 (reviewing astronomical theories).</ref>

Темата е омилена на [[Планетариум|планетариумските]] изложби за време на [[Божиќ|божиќната]] сезона.<ref name="Mosley1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ips-planetarium.org/planetarian/articles/common_errors_xmas.html|title=Common Errors in 'Star of Bethlehem' Planetarium Shows|last=John|first=Mosley|archive-url=https://web.archive.org/web/20080516043233/http://www.ips-planetarium.org/planetarian/articles/common_errors_xmas.html|archive-date=2008-05-16|accessdate=16 септември 2024}}.</ref> Меѓутоа, повеќето [[Антика|антички]] извори и црковната традиција воглавно укажуваат дека мудреците го посетиле Витлеем некаде по раѓањето на Исус.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.christianity.com/jesus/birth-of-jesus/star-and-magi/when-did-the-magi-visit.html|title=When did the Magi visit?|last=Andrews|first=Samuel James|date=2020|work=Salem Web Network|accessdate=16 септември 2024}}</ref> Посетата традиционално е славена на [[Водици]] (6 јануари) во [[Западно христијанство|западното христијанство]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.episcopalchurch.org/sermons_that_work_6772_ENG_HTM.htm|title=First Sunday after the Epiphany|last=Ratti|first=John|archive-url=https://web.archive.org/web/20080613012449/http://www.episcopalchurch.org/sermons_that_work_6772_ENG_HTM.htm|archive-date=2008-06-13|accessdate=2008-06-05}}.</ref> и на 19 јануари во [[Православие|православниот]] свет.

Извештајот во Евангелието според Матеј го опишува Исус со поширокиот [[Старогрчки јазик|грчки]] збор {{Lang-grc|παιδίον|paidíon}} (педион), што може да значи или „доенче“ или „дете“, наместо поспецифичниот збор за доенче, {{Lang-grc|βρέφος|bréphos}} (брефос). Ова веројатно имплицира дека поминало некое време од раѓањето. Меѓутоа, зборот {{Lang-grc|παιδίον|paidíon}} (педион) е користен и во [[Евангелие според Лука|Евангелието по Лука]] конкретно во врска со раѓањето на Исус и неговото подоцнежно претставување во храмот.<ref name="Luke 2 bh">{{Bibleverse|Luke|2:17, 27}}</ref> Ирод I ги убил сите машки хебрејски бебиња во областа до две години, во т.н. [[Колеж на витлеемските младенци|Колеж на невините]].

== Наративот на Матеј ==
[[Податотека:Chartres2006_039.jpg|мини| ''Поклонение на мудреците'', [[Шартрска соборна црква]], од [[Јехан де Бос]], Франција, 16 век.]]
[[Евангелие според Матеј|Евангелието според Матеј]] раскажува како [[Мудреци од исток|мудреците]] (поточно [[Астрологија|астролози]]){{Sfn|Brown|1988}} пристигнуваат на дворот на [[Ирод Велики|Ирод]] во [[Ерусалим]] и му кажуваат на кралот, на ѕвезда што го означува раѓањето на кралот на [[Евреи|Евреите]]:
{{Цитат|А кога се роди Исус во Витлеем јудејски во деновите на царот Ирод, ете, мудреци од исток дојдоа во Ерусалим, велејќи: „Каде е тој што се роди за цар на Евреите? Зашто, ја видовме неговата ѕвезда на исток и дојдовме да му се поклониме“. {{sup|3}}Кога го слушна тоа царот Ирод, се вознемири и целиот Ерусалим со него; {{sup|4}}и ги собра сите првосвештеници и книжници на народот, ги праша каде треба да се роди Христос. {{sup|5}}Тие му рекоа: „Во Витлеем јудејски, зашто така е напишано од пророкот:
<poem>
{{sup|6}}„А ти, Витлеем, во земјата Јудеја,
во никој случај не се најмалку меѓу владетелите на Јудеја;
зашто од тебе ќе дојде владетел
кој ќе управува со мојот народ израелски.“"</poem>

{{sup|7}}Тогаш Ирод тајно ги повика мудреците и од нив дозна во колку часот се појавила ѕвездата; {{sup|8}}и ги испрати во Витлеем, велејќи: „Одете и внимателно побарајте го детето, и кога ќе го најдете, известете ми за да дојдам и јас да му се поклонам“. {{sup|9}}Кога го слушнаа царот, тргнаа по својот пат; и ете, ѕвездата што ја видоа на исток одеше пред нив, додека не застана над местото каде што беше детето. {{sup|10}}Кога ја видоа ѕвездата, се израдуваа многу со голема радост; {{sup|11}}и кога влегоа во куќата, го видоа детето со неговата мајка Марија, па паднаа и му се поклонија. Потоа, отворајќи ги своите богатства, му принесоа подароци, злато, темјан и смирна.|Матеј 2:1–11, [[Ревизирана стандардна верзија]]<ref>{{bibleverse|Matthew|2:1–11|RSV}}</ref>}}
Ирод е „вознемирен“, не поради изгледот на ѕвездата, туку затоа што мудреците му рекле дека е роден „кралот на Евреите“,<ref>{{Наведена книга|title=Matthew|last=Long|first=Thomas|date=1997|publisher=John Knox Press|location=Westminster|page=18}}</ref> за кој тој разбира дека се однесува на месијата, водач на еврејски народ за чие доаѓање било верувано дека е претскажано во [[Библија|Светото писмо]]. Тој ги прашува своите советници каде би се родил месијата.<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:4|NKJV}}</ref> Тие одговараат Витлеем, родното место на кралот [[Давид]], и го цитираат [[Пророк|пророкот]] [[Книга на пророкот Михеј|Михеј]].<ref group="nb">{{Bibleverse|Matthew|2:5–6|NKJV}}. Матејовата верзија е споено дело на {{Bibleverse|Micah|5:2|NKJV}} и {{Bibleverse|2|Samuel|5:2|NKJV}}.</ref> Кралот им ја пренесува оваа информација на мудреците.<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:8|NKJV}}</ref>

Во сон ги предупредуваат да не се враќаат во Ерусалим, па по друг пат заминуваат во својата земја.<ref name="Matt212">{{Bibleverse|Matthew|2:12|NKJV}}</ref> Кога Ирод сфаќа дека е измамен, тој [[Колеж на витлеемските младенци|наредува да бидат погубени сите машки деца во Витлеем]] „две години и помлади“, врз основа на возраста на детето во однос на информациите што му ги дале мудреците за времето кога ѕвездата за прв пат се појавила.<ref group="nb">{{Bibleverse|Matthew|2:16|NKJV}} Ова е претставено како исполнување на едно пророштво и го повторува убиството на првороденото од фараонот во {{Bibleverse|Exodus|11:1–12:36|NKJV}}.</ref>

[[Свети Јосиф|Јосиф]], предупреден во [[сон]], го носи своето семејство во [[Стар Египет|Египет]] за нивна безбедност.<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:13–14|NKJV}}</ref> Евангелието го поврзува бегството со стих од Светото писмо, што го толкува како пророштво: „Од Египет го повикав синот“.<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:15|NKJV}} The original is from {{Bibleverse|Hosea|11:1|NKJV}}.</ref> Ова било упатување на заминувањето на Евреите од Египет под [[Мојсеј]], така што цитатот наведува дека Матеј го гледал животот на Исус како рекапитулација на приказната за еврејскиот народ, при што Јудеја го претставува Египет, а Ирод како фараон.<ref>"An Exodus motif prevails in the entire chapter." ({{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=byeQn2T93LAC&q=Matthew+recapitulates+story+of+Jewish&pg=PA156|title=Recapitulation of Israel|last=Kennedy|first=Joel|date=2008|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-149825-1|page=132|access-date=16 септември 2024}})</ref>

По смртта на Ирод, Јосиф и неговото семејство се враќаат од Египет<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:10–21|NKJV}}</ref> и се населуваат во [[Назарет]] во [[Галилеја]].<ref name="Matt223">{{Bibleverse|Matthew|2:23|NKJV}}</ref> Кажано е дека ова е исполнување на пророштвото („Тој ќе биде наречен Назаретанец“ што може да се припише во Судиите 13:5<ref>{{Bibleverse|Judges|13:5|NKJV}}</ref> во врска со раѓањето на [[Самсон]] и заветот на Назир. Зборот Назарет е поврзан со зборот {{Трансл|he|нецер}} што значи „да никне“,<ref name="Hebrew meaning netzer">[http://biblehub.com/hebrew/5342.htm Concordances on the meaning of the word "netzer" on Bible Hub.] Retrieved December 29, 2015.</ref> и за кој некои библиски коментатори<ref name="Matthew 2:23 commentaries">[http://biblehub.com/commentaries/matthew/2-23.htm Commentaries for Matthew 2:23 on Bible Hub.] Посетено на 16 септември 2024.</ref> мислат дека се однесува на [[Исаија]] 11:1:<ref>{{Bibleverse|Isaiah|11:1|NKJV}}</ref> „Ќе излезе прачка од стеблото на Јесеј, i ќе израсне гранка од неговите корени“.<ref name="Isaiah 11:1 bh">[http://biblehub.com/isaiah/11-1.htm Isaiah chapter 11, verse 1 on Bible Hub with commentaries.] Посетено на 16 септември 2024.</ref><ref group="nb">{{Bibleverse|Judges|13:5–7|NKJV}} понекогаш е идентификувано како извор за {{Bibleverse|Matthew|2:23|NKJV}} бидејќи назир ({{Јаз|grc|ναζιραιον}}) во [[Септуагинта]] личи на Матејовото Назаретанец ({{Јаз|grc|Ναζωραῖος}}). Сепак, малкумина изучувачи го прифаќаат мислењето дека Исус бил назир.</ref>

== Објаснувања ==

=== Побожна фикција ===
Изучувачите кои ги гледаат приказните за раѓањето на евангелието како подоцнежни апостолски извештаи создадени за да биде утврде месијанскиот статус на [[Исус]], ја сметаат Витлеемската ѕвезда како [[побожна фикција]].<ref>{{Наведување|last=Brown|first=Raymond E.|title=The Birth of the Messiah|publisher=Anchor Bible Reference Library|date=1993|page=188}}.</ref><ref>Markus Bockmuehl, This Jesus (Continuum International, 2004), стр. 28; {{Наведување|last=Vermes|first=Géza|author-link=Геза Вермеш|title=The Nativity: History and Legend|date=2006-11-02|publisher=Penguin Books Ltd|isbn=0-14-102446-1|page=22}}; {{Наведување|last=Sanders|first=Ed Parish|author-link=Ед Сандерс|title=The Historical Figure of Jesus|date=1993|publisher=Allen Lane|place=[[Лондон]]|isbn=0-7139-9059-7|page=85}}; [http://www.johnhick.org.uk/article16.html Believable Christianity]: A lecture in the annual October series on Radical Christian Faith at Carrs Lane URC Church, Birmingham, 5 октомври 2006.</ref> Аспектите на извештајот на [[Апостол Матеј (Евангелист)|Матеј]] кои покренаа прашања за историскиот настан вклучуваат: Матејовото евангелие е единственото од четирите евангелија во кое е споменувано или Витлеемската ѕвезда или [[Мудреци од исток|мудреците]]. Некои изучувачи предложуваат дека [[Исус]] е роден во [[Назарет]] и дека витлеемските наративи за раѓањето биле подоцнежни дополнувања на евангелијата наменети да го претстават неговото раѓање како исполнување на пророштвото.<ref>Nikkos Kokkinos, "The Relative Chronology of the Nativity in Tertullian", in Ray Summers, Jerry Vardaman and others, eds., ''Chronos, Kairos, Christos II'', Mercer University Press (1998), pp. 125–26.<br /><br />Funk, Robert W. and the Jesus Seminar, ''The Acts of Jesus: The Search for the Authentic Deeds of Jesus'', HarperSanFrancisco, 1999, {{ISBN|0-06-062979-7}}. pp. 499, 521, 533.<br /><br />Paul L. Maier, "Herod and the Infants of Bethlehem", in ''Chronos, Kairos, Christos II'', Mercer University Press (1998), 171.<br /><br />For Micah's prophecy, see {{Bibleverse|Micah|5:2|NKJV}}.</ref>

Според Барт Ерман, извештајот на Матеј се коси со она што е дадено во [[Евангелие според Лука|Евангелието според Лука]], во кое семејството на Исус веќе живее во Назарет, патува во [[Витлеем]] на пописот и речиси веднаш се враќа дома.<ref>[[Bart D. Ehrman]], ''[[Jesus: Apocalyptic Prophet of the New Millennium|Jesus: apocalyptic prophet of the new millennium]]'', Oxford University Press 1999, стр. 38.</ref>
[[Податотека:L_Adoration_des_Mages.jpg|мини| ''Поклонение на мудреците'', од Жан Фуке (15 век). Витлеемската ѕвезда може да биде видена во горниот десен агол. Војниците и замокот во позадина може да ја претставуваат [[Биткат кај Кастијон|Битката кај Кастијон]] (1453).]]

=== Исполнување на пророштвото ===
Старите верувале дека [[Како горе, така и долу|астрономските појави се поврзани со земјините настани]]. Чудата рутински се поврзувале со раѓањето на важни [[луѓе]], вклучувајќи ги и [[Хебрејски јазик|хебрејските]] [[Патријарх|патријарси]], како и [[Грција|грчките]] и [[Стар Рим|римските]] јунаци.<ref name="Vermes">{{Наведени вести|url=http://www.historytoday.com/MainArticle.aspx?m=31928&amid=30235606|title=The First Christmas|last=Vermes|first=Geza|date=декември 2006|work=History Today|access-date=16 септември 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20071214213149/http://www.historytoday.com/MainArticle.aspx?m=31928&amid=30235606|archive-date=2007-12-14|issue=12|volume=56|pages=23–29|author-link=Геза Вермеш}}</ref>

Витлеемската ѕвезда традиционално е поврзана со [[Ѕвезденото пророштво]] во [[Броеви (библиска книга)|Книгата за броевите]]:
{{Цитат на песна|Го гледам, но не сега;
Го гледам, но не блиску;
Ѕвезда ќе излезе од Јаков;
Ќе се издигне жезол од Израел,
И истепајте ги веѓите на Моав,
И уништи ги сите синови на немирот.|Броеви 24:17, NKJV<ref>{{bibleverse|Numbers|24:17|NKJV}}</ref>}}
Иако можеби имал намера да се однесува на едно одамна минато време, бидејќи кралството [[Моав]] одамна престанало да постои до времето на пишувањето на евангелијата, овој пасус нашироко станал упатување на доаѓањето на месијата.<ref name="Freed 2001 93"/> Тоа бил, на пример, цитирано од [[Јосиф Флавиј]], кој верувал дека се однесува на [[Римски цар|императорот]] [[Веспазијан]].<ref>{{Наведена книга|url=https://www.gutenberg.org/ebooks/2850|title=The Wars of the Jews|last=Josephus|first=Flavius|author-link=Јосиф Флавиј|access-date=16 септември 2024}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.livius.org/men-mh/messiah/messianic_claimants13.html|title=Messianic claimants|last=Lendering|first=Jona|authorlink=Јона Лендеринг|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602013609/http://www.livius.org/men-mh/messiah/messianic_claimants13.html|archive-date=2016-06-02|accessdate=16 септември 2024}}</ref> [[Ориген]], еден од највлијателните [[Рано христијанство|ранохристијански]] [[Теологија|богослови]], го поврзал ова пророштво со Витлеемската ѕвезда:
{{Цитат|Ако, тогаш, на почетокот на новите династии, или по повод други важни настани, се појави комета т.н., или некое слично небесно тело, зошто би било чудно што при раѓањето на Оној кој требало да воведе нова доктрина за човечкиот род и за да им го објави Неговото учење не само на Евреите, туку и на Грците и на многу варварски народи, освен тоа, требаше да се појави ѕвезда? Сега би рекол, дека во однос на кометите не постои пророштво во оптек дека таква и таква комета требало да се појави во врска со одредено кралство или одредено време; но во однос на појавата на ѕвезда при раѓањето на Исус, постои пророштво на Валаам запишано од Мојсеј во врска со ова: „Ќе изникне ѕвезда од Јаков и човек ќе изникне од Израел“.<ref name="Origen2">{{cite web | last = Adamantius | first = Origen | title = Contra Celsum |url=http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf04.vi.ix.i.lx.html | access-date = 2008-06-05 }}, Book I, Chapter LIX.</ref>}}
[[Ориген]] предложил дека мудреците можеби решиле да патуваат во Ерусалим кога „претпоставиле дека човекот чиј изглед бил претскажан заедно со оној на ѕвездата, всушност дошол на светот“.<ref name="Orign3">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf04.vi.ix.i.lxi.html|title=Contra Celsum|last=Adamantius|first=Origen}}. Книга I, поглавје LX.</ref>

Мудреците понекогаш се нарекувани „кралеви“ поради верувањето дека ги исполнуваат пророштвата во [[Исаија]] и [[Псалми|Псалмите]] во врска со патувањето до [[Ерусалим]] од страна на нееврејските кралеви.<ref name="Isaiah">France, R.T., ''The Gospel according to Matthew: an introduction and commentary'', стр. 84. Видете {{Bibleverse|Isaiah|60:1–7|NKJV}} и {{Bibleverse|Psalms|72:10|NKJV}}.</ref> Исаија спомнува подароци од [[злато]] и [[темјан]].<ref name="Isaiah606">{{Bibleverse|Isaiah|60:6|NKJV}}</ref> Во делото [[Септуагинта]], [[Старогрчки јазик|грчкиот]] превод на Стариот завет веројатно користен од Матеј, овие дарови се дадени како злато и темјан,<ref>[http://ecmarsh.com/lxx-kjv/isaiah/isa_060.htm Isaiah 60:6] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180929135716/http://ecmarsh.com/lxx-kjv/isaiah/isa_060.htm|date=2018-09-29}} (Septuagint).</ref> слично на Матејовите „злато, темјан и смирна“.<ref name="Matt211">{{Bibleverse|Matthew|2:11|NKJV}}</ref> Дарот на мирото ја симболизира смртноста, според Ориген.<ref name="Orign3"/>

Додека Ориген се расправал за [[Натурализам|натуралистичко]] објаснување, [[Јован Златоуст]] ја гледал [[ѕвездата]] како чисто чудесна: „Како тогаш, кажи ми, ѕвездата истакна место толку ограничено, само простор на јасли и барака, освен ако не ја остави таа висина и не се спушти и не застане над самата глава на малото дете? И на ова, Евангелистот навестуваше кога рече: „Ете, ѕвездата отиде пред нив, сè додека не дојде и застана над местото каде што беше детето.“<ref>{{Наведена книга|url=http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf110.VI_1.html|title=St. Chrysostom: Homilies on the Gospel of Saint Matthew|last=Schaff|first=Philip|date=1886|publisher=Christian Literature Publishing Co.|location=[[Њујорк]]|page=36|author-link=Филип Шаф|access-date=16 септември 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20090207183010/http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf110.VI_1.html|archive-date=2009-02-07}}.</ref>

=== Астрономско тело ===
Иако зборот [[магови]] ([[Коине|грчки]] {{Јаз|grc|μαγοι}}, маги) обично е преведуван како „мудреци“, во овој контекст веројатно значи „[[астроном]]“/„[[Астрологија|астролог]]“.{{Sfn|Brown|1988}} Вклучувањето на астролозите во приказната за раѓањето на Исус било проблематично за раната црква, бидејќи тие ја осудувале [[Астрологија|астрологијата]] како демонска; широко цитирано објаснување било она на [[Тертулијан]], кој предложил дека астрологијата е дозволена „само до времето на Евангелието“.<ref>{{Наведена книга|title=A History of Western Astrology|last=Tester|first=S. J.|date=1987|publisher=Boydell & Brewer|pages=111–112}}</ref>

==== Планетарна коњукција ====
Во 1614 година, германскиот [[астроном]] [[Јоханес Кеплер]] утврдил дека низа од три [[Коњукција (астрономија)|коњукции]] на [[Планета|планетите]] [[Јупитер]] и [[Сатурн (планета)|Сатурн]] се случиле во 7-та година п.н.е.<ref name="Mosley1"/> Тој тврдел (погрешно) дека планетарна врска може да создаде [[нова]], која ја поврзал со Витлеемската ѕвезда.<ref name="Mosley1" /> Современите пресметки покажуваат дека постоел јаз од речиси еден степен (приближно двапати поголем од [[Пречник|пречникот]] на [[Месечината]]) помеѓу планетите, така што овие коњукции не биле видливо впечатливи.<ref name="MarkKidger">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.astrosurf.com/comets/Star_of_Bethlehem/English/Chinese.htm|title=Chinese and Babylonian Observations|last=Mark|first=Kidger|accessdate=17 септември 2024}}</ref> Во [[Вавилон]] е пронајден древен алманах кој ги опфаќа настаните од овој период, но не укажува дека коњукциите биле од некој посебен интерес.<ref name="MarkKidger" /> Во 20 век, професорот [[Карлис Кауфманис]], астроном, тврдел  дека ова е астрономски настан каде Јупитер и Сатурн биле во тројна коњукција во [[соѕвездието]] [[Риби (соѕвездие)|Риби]].<ref>Minnesota Astronomy Review Volume 18 – Fall 2003/2004 {{Наведена мрежна страница|url=http://www.astro.umn.edu/news/vol18.pdf|title=The Star of Bethlehem by Karlis Kaufmanis|date=30 октомври 2023}}</ref><ref>Audio Version of Star of Bethlehem by Karlis Kaufmanis {{Наведена мрежна страница|url=http://sites.google.com/site/astrologicalstarofbethlehem/|title=The Star of Bethlehem by Karlis Kaufmanis|archive-url=https://web.archive.org/web/20180801055112/https://sites.google.com/site/astrologicalstarofbethlehem/|archive-date=2018-08-01|accessdate=17 септември 2024}}</ref> Ова објаснување го предложил и [[Археологија|археологот]] и [[Асириологија|асиролог]] [[Симо Парпола]].<ref name="Parpola">Simo Parpola, "The Magi and the Star," ''Bible Review,'' December 2001, стр. 16–23, 52, 54.</ref>

Во 3–2 п.н.е., имало низа од седум коњукции, вклучувајќи три меѓу Јупитер и [[Регул]] и неверојатно блиска врска помеѓу Јупитер и [[Венера (планета)|Венера]] во близина на Регул на 17 јуни 2 п.н.е. „Соединувањето на две планети би било редок настан што вдахнува стравопочит“, според Рожер Сино.<ref>{{Наведен нестручен часопис}}</ref> Друга врска Венера-Јупитер се случила претходно во август, 3 п.н.е.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.al.com/living/index.ssf/2015/06/is_this_what_the_star_of_bethl.html|title=Is this what the Star of Bethlehem looked like? Venus, Jupiter put on a show|last=Garrison|first=Greg|date=7 март 2019|publisher=Alabama Media Group|accessdate=17 септември 2024}}</ref> Додека овие настани се случиле по општо прифатениот датум од 4 п.н.е. при [[Ирод Велики|смртта на Ирод]], тие навистина се случиле за време на владеењето на [[Цезар (титула)|кесарот]] [[Октавијан Август|Август]] (кој е [[Поглавје 2 од Евангелието според Лука|наведен]] во [[Евангелие според Лука|Евангелието според Лука]]), а [[Рано христијанство|ранохристијански]] [[Историчар|историчари]] [[Евсевиј Кесариски|Евзевиј]] и [[Климент Александриски]] го пресметале раѓањето на Исус до 3-2 п.н.е.<ref>{{Наведена книга|title=[[Црковна историја (Евсевиј|Црковна историја]]|last=Eusebius|chapter=Book I, Chapter 5. The Time of his Appearance among Men|quote=2. It was in the forty-second year of the reign of Augustus and the twenty-eighth after the subjugation of Egypt and the death of Antony and Cleopatra, with whom the dynasty of the Ptolemies in Egypt came to an end, that our Saviour and Lord Jesus Christ was born in Bethlehem of Judea […]|chapter-url=https://www.newadvent.org/fathers/250101.htm}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=[[Стромата]]|last=[[Климент Александриски]]|chapter=Book 1, Chapter XXI: The Jewish Institutions and Laws of Far Higher Antiquity Than the Philosophy of the Greeks|quote=And our Lord was born in the twenty-eighth year [after the [[Битка кај Акциум|Battle of Actium]]], when first the census was ordered to be taken in the reign of Augustus.|chapter-url=http://www.earlychristianwritings.com/text/clement-stromata-book1.html}}</ref> Бидејќи спојката би била видена на запад на зајдисонце, не можела да ги одведе маговите јужно од Ерусалим до Витлеем.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=DKYJaBd-znAC|title=Astronomical Enigmas: Life on Mars, the Star of Bethlehem, and Other Milky Way Mysteries|last=Kidger|first=Mark|date=2005|publisher=[[Johns Hopkins University Press]]|isbn=0-8018-8026-2|location=Baltimore|page=63}}</ref>

==== Двојно прикривање во сабота (сабота) 17 април 6 п.н.е ====
[[Астроном|Астрономот]] Мајкл Р. Молнар тврди дека „ѕвездата на исток“ се однесува на астрономски настан со астролошко значење во контекст на [[Хеленско-римска астрологија|старогрчката астрологија]].<ref name="Weintraub">[https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2014/12/26/amazingly-astronomy-can-explain-the-biblical-star-of-bethlehem/ Weintraub, David A., "Amazingly, astronomy can explain the biblical Star of Bethlehem", ''Washington Post'', December 26, 2014]</ref> Тој предлага врска помеѓу Витлеемската ѕвезда и двојното [[Прикривање (астрономија)|прикривање]] на [[Јупитер]] од страна на [[Месечината]] на 20 март и 17 април од 6 п.н.е. во [[Овен (соѕвездие)|Овен]], особено втората окултација на 17 април.<ref name="Molnar">{{Наведување|last=Molnar|first=Michael R.|url=http://www.eclipse.net/~molnar/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/19991012062556/http://eclipse.net/%7Emolnar/index.html|archivedate=1999-10-12|title=The Star of Bethlehem: The Legacy of the Magi|publisher=Rutgers University Press|date=1999|isbn=0-8135-2701-5|access-date=17 септември 2024|pages=86, 89, 106–07}}.</ref><ref>{{Наведено списание|last=Eiland|first=Murray|date=2019|others=Interview with Michael R. Molnar|title=The Star of Bethlehem, Jupiter, and imperial astrology|url=https://www.academia.edu/80960677|journal=Antiqvvs|issue=Christmas Supplement|pages=3–6}}</ref><ref>For a similar interpretation, see Minnesota Astronomy Review Volume 18 – Fall 2003/2004 {{Наведена мрежна страница|url=http://www.astro.umn.edu/news/vol18.pdf|title=The Star of Bethlehem by Karlis Kaufmanis|date=30 октомври 2023}}</ref> Прикривањето на [[планети]] од страна на Месечината е доста вообичаено, но [[Фирмик Матерн]], астролог на римскиот император [[Константин Велики|Константин]], напишал дека прикривањето на Јупитер во Овен е знак за раѓање на божествен крал.<ref name="Molnar" /><ref name="Stenger">{{Наведена мрежна страница|url=http://edition.cnn.com/2001/TECH/space/12/27/star.coverup/index.html|title=Was Christmas star a double eclipse of Jupiter?|last=Stenger|first=Richard|date=27 декември 2001|work=CNN|accessdate=17 септември 2024|archive-date=2018-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20181005003511/http://edition.cnn.com/2001/TECH/space/12/27/star.coverup/index.html|url-status=dead}}</ref> Тој тврди дека [[Овен (хороскопски знак)|Овен]] наместо [[Риби (хороскопски знак)|Риби]] бил хороскопски симбол за [[Јудеја]], факт што би влијаел на претходните толкувања на астролошкиот материјал. Теоријата на Молнар била дебатирана од [[научници]], [[Теологија|богослови]] и [[Историчар|историчари]] за време на колоквиум за Витлеемската ѕвезда, во [[Холандија|холандскиот]] [[Универзитет во Хронинген]] во октомври 2014 година. Харвардскиот астроном Овен Гингерич го поддржува објаснувањето на Молнар, но забележал технички прашања.<ref name="Govier">[http://www.christianitytoday.com/ct/2014/december/o-subtle-star-of-bethlehem.html Govier, Gordon. "O Subtle Star of Bethlehem", ''Christianity Today'', Vol. 58, No. 10, p. 19, December 22, 2014]</ref> „Евангелската приказна е онаа во која кралот Ирод бил изненаден“, рече Гингерич. „Значи, не беше дека одеднаш седеше брилијантна нова ѕвезда што некој можеше да ја види [туку] нешто посуптилно“.<ref name="Govier" /> Астрономот Дејвид А. Вајнтрауб вели: „Ако мудреците на Матеј навистина тргнале на пат за да бараат новороден крал, светлата ѕвезда не ги водела, туку само им кажувала кога да тргнат“.<ref name="Weintraub" />

Има објаснување дадено дека настаните биле доста блиску до [[Сонцето]] и не би биле видливи со голо [[око]].<ref name="Kidger3">{{Наведување|last=Kidger|first=Mark|url=http://abob.libs.uga.edu/bobk/ccc/cc120501.html|title=The Star of Bethlehem|journal=Cambridge Conference Correspondence|date=5 декември 2001|access-date=17 септември 2024|archivedate=2016-04-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160403212241/http://abob.libs.uga.edu/bobk/ccc/cc120501.html}}.</ref>

==== Регул, Јупитер и Венера ====
[[Адвокат]]от [[Фредерик Ларсон (режисер)|Фредерик Ларсон]] го испитал библискиот споменување во [[Евангелието според Матеј]], поглавје 2<ref name="Matt 2 all bg amp">[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Matthew+2&version=AMP Matthew chapter 2 on Bible Gateway, Amplified Version with footnotes.] Посетено на 17 септември 2024.</ref>  и ги пронашол следните девет квалитети на Витлеемската ѕвезда:<ref name="USA Today Lawton08">[http://usatoday30.usatoday.com/news/religion/2008-01-05-epiphany-star_N.htm Lawton, Kim. "Christmas star debate gets its due on Epiphany". USA Today. January 5, 2008.] Посетено на 17 септември 2024.</ref><ref name="abc13 Herzog07">[http://abc13.com/archive/5848072/ Herzog, Travis. "Did the Star of Bethlehem exist?" abc13 Eyewitness News. December 20, 2007.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Таа означувала раѓање, означувала царство, била поврзана со еврејскиот народ и се издигнала „на исток“;<ref name="Matt 2:2 bh">[http://biblehub.com/matthew/2-2.htm Matthew chapter 2, verse 2. Bible Hub with commentaries.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> кралот Ирод не знаел за тоа;<ref name="Matt2:3 bh">[http://biblehub.com/matthew/2-3.htm Matthew chapter 2, verse 3. Bible Hub with commentaries.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> се појавило во точно време;<ref name="Matt2:7 bh">[http://biblehub.com/matthew/2-7.htm Matthew chapter 2 verse 7. Bible Hub with commentaries.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> издржало со текот на времето;<ref name="Matt 2:1-10allbhswc">[http://biblehub.com/context/matthew/2-1.htm Matthew chapter 2, verses 2–10. Bible Hub with whole chapter and commentaries.] Посетено на 17 септември 2024.</ref>  и, според Матеј,<ref name="Matt2:9">[http://biblehub.com/commentaries/matthew/2-9.htm Gospel of Matthew chapter 2 verse 9. Bible Hub with commentaries.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> тоа било пред мудреците кога патувале на југ од [[Ерусалим]] до [[Витлеем]], а потоа застанале над Витлеем.<ref name="Ch Hd Ireland">[http://www.christianheadlines.com/news/evidence-emerges-for-star-of-bethlehems-reality-11556969.html Ireland, Michael. "Evidence emerges for Star of Bethlehem's reality". Assist News Service. Christian Headlines. October 18, 2007.] Посетено на 17 септември 2024.</ref>

Користејќи ја астрономската [[програмска опрема]] [[Starry Night]] и статија<ref name="Imprimis Chester 1993">[http://imprimis.hillsdale.edu/the-star-of-bethlehem/ Chester, Craig. "The Star of Bethlehem". ''Imprimis''. December 1993, 22(12).] Originally presented at Hillsdale College during fall 1992. Посетено на 17 септември 2024.</ref> напишана од [[Астроном|астрономот]] Крег Честер<ref name="EthicsD Cliff 2009">[http://www.ethicsdaily.com/the-star-of-bethlehem-cms-15249 Vaughn, Cliff. "The Star of Bethlehem". Ethics Daily. November 26, 2009.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> врз основа на работата на [[Археологија|археологот]] и [[историчар]] [[Ернест Л. Мартин]],<ref name="Chicago Tribune Chester">[https://www.chicagotribune.com/1993/12/24/astronomer-analyzes-the-star-of-bethlehem/ Scripps Howard News Service. "Astronomer Analyzes The Star Of Bethlehem". ''The Chicago Tribune''. December 24, 1993.] Посетено на 17 септември 2024.</ref><ref name="Martin book">[http://www.askelm.com/star/index.asp Martin, Ernest. 1991 ''The Star that Astonished the World''. ASK Publications. Can be read for free online, for personal study only. Other uses prohibited.] Посетено на 17 септември 2024. {{ISBN|9780945657880}}</ref> Ларсон смета дека сите девет особини на Витлеемската ѕвезда се среќаваат во настани што се случиле на [[Небо|небото]] 3–2 п.н.е.<ref name="abc13 Herzog07"/> Таа означувала раѓање, означувала царство, била поврзана со еврејскиот народ и се издигнала „на исток“;<ref name="Matt 2:2 bh"/><ref name="R&E Lawton 2007">[https://www.pbs.org/wnet/religionandethics/2007/12/21/december-21-2007-star-of-bethlehem/4677/ Lawton, Kim. "Star of Bethlehem". Interview with Rick Larson. PBS, Religion & Ethics Newsweekly. December 21, 2007.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Најдобрите точки<ref name="NBC Rao 2011">[https://www.nbcnews.com/id/wbna45778305 Rao, Joe. "Was the Star of Bethlehem a star, comet … or miracle?" NBC News. Updated December 12, 2011.] Includes a brief interactive at the bottom, "What's the story behind the Star?" showing retrograde motion and the 3–2 BC planetary conjunctions. Посетено на 17 септември 2024.</ref> вклучуваат [[тројна коњукција]] на [[Јупитер]], наречена планета-крал, со [[Неподвижна ѕвезда|неподвижната ѕвезда]] [[Регул]], наречена ѕвезда-крал, почнувајќи од 3 септември п.н.е.<ref name="SP St dance coronation">[http://www.bethlehemstar.com/starry-dance/coronation/ Larson, Frederick. "A coronation" Description of Jupiter as king planet.] Посетено на 17 септември 2024.</ref><ref name="BP2007">[http://www.bpnews.net/27041 Foust, Michael. Baptist Press. December 14, 2007.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Ларсон верувал дека тоа можеби е времето на [[Исус Христос|Исусовото]] зачнување.<ref name="R&E Lawton 2007" />

До јуни 2 п.н.е., девет месеци подоцна, периодот на човечка бременост, Јупитер продолжил да се движи во својата [[орбита]] околу [[Сонцето]] и се појавил во тесна [[Коњукција (астрономија)|врска]] со [[Венера (планета)|Венера]]ref name="BP2007">[http://www.bpnews.net/27041 Foust, Michael. Baptist Press. December 14, 2007.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> во јуни 2 п.н.е.<ref name="SP Westward leading">[http://www.bethlehemstar.com/starry-dance/westward-leading/ Larson, Frederick. "Westward leading" Description of when Jupiter and Venus aligned.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> На [[Хебрејски јазик|хебрејски]], Јупитер е нарекуван {{Трансл|he|Седек}}, што значи „праведност“, поим кој е користен и за [[Месија|месијата]], и наведува дека бидејќи [[Планета|планетата]] Венера претставува [[љубов]] и плодност, така што Честер предложил [[Астрологија|астролозите]] да гледаат на блиската врска на Јупитер и Венера како што укажува на доаѓањето на новиот крал на Израел, и [[Ирод Велики|Ирод]] би ги сфатил сериозно.<ref name="Chicago Tribune Chester"/> Астрономот Дејв Ренеке независно ја пронашол планетарната коњукција од 2 јуни п.н.е. и забележал дека би се појавила како „светол зрак светлина“.<ref name="Telegraph Reneke 08">[https://www.telegraph.co.uk/topics/christmas/3687843/Jesus-was-born-in-June-astronomers-claim.html Telegraph. "'Jesus was born in June", astronomers claim". The ''Telegraph''. December 9, 2008.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Според Честер, дисковите на Јупитер и Венера би изгледале како да се допираат<ref name="Imprimis Chester 1993"/> и оттогаш немало толку блиска врска Венера-Јупитер.<ref name="Chicago Tribune Chester" />

Следно, Јупитер продолжил да се движи, а потоа запрел во своето [[привидно повратно движење]] на 25 декември 2 п.н.е. над градот Витлеем.ref name="BP2007">[http://www.bpnews.net/27041 Foust, Michael. Baptist Press. December 14, 2007.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Бидејќи планетите во нивните орбити имаат „стационарна точка“,<ref name="Imprimis Chester 1993"/><ref name="Chicago Tribune Chester" /> планетата се движи кон исток низ ѕвездите, но, „Како што се приближува до спротивната точка на небото од сонцето, се чини дека забавува, целосно запира и се движи наназад (назапад) низ небото неколку недели. Повторно забавува, застанува и продолжува кон исток“, рекол Честер.<ref name="Imprimis Chester 1993" /> Датумот на 25 декември кога Јупитер се чинел дека застанал додека бил во [[Повратно движење|повратност]], се случил во времето на [[Ханука]]<ref name="Imprimis Chester 1993" /> и е датумот подоцна избран за да биде прославуван [[Божиќ]].<ref name="BP2007" /><ref name="Hist Christmas 12-25">[http://www.history.com/topics/christmas/history-of-christmas "History of Christmas". History.] Посетено на 17 септември 2024.</ref>

==== Хелијално изгревање ====
[[Податотека:Beit_Alpha.jpg|мини| [[Зодијак]] од [[мозаик]] од 6 век во [[синагога]] во [[Беит Алфа]], [[Израел]].]]
[[Мудреци од исток|Мудреците]] му рекле на [[Ирод Велики|Ирод]] дека ја виделе [[ѕвездата]] „на исток“,<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:2|NKJV}}</ref> или според некои преводи „при нејзиното издигнување“,<ref name="rising">[http://bible.oremus.org/?ql=119069890 Matthew 2:2]. [[New Revised Standard Version]].</ref> што може да имплицира рутински изглед на [[соѕвездие]] или [[астеризам]]. Една [[теорија]] ја толкува фразата во [[Апостол Матеј (Евангелист)|Матеј]] 2:2, „на исток“, како [[Астрологија|астролошки]] поим  за „[[хелијално изгревање]]“. Овој [[превод]] бил предложен од Едерсхајм<ref>Edersheim, Alfred. The Life and times of Jesus the Messiah. Peabody, (MA: Hendrickson, 1993), several references, chapter 8.</ref> и Хајнрих Војгт, меѓу другите.<ref>{{Наведена книга|title=The Star of Bethlehem: A Skeptical View (Kindle Edition – location 1304)|last=Adair|first=Aaron|date=2013|publisher=Onus Books|isbn=978-0956694867}}</ref> Ставот бил отфрлен од [[Филологија|филологот]] [[Франц Бол (филолог)|Франц Бол]] (1867–1924). Двајца современи преведувачи на [[Антика|антички]] астролошки текстови наложуваат на тоа дека текстот не ги користи техничките поими ниту за хелијално, ниту за акронично изгревање на ѕвезда. Сепак, е признавано дека Матеј можеби користел лаички поими за изгревање.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=9z_0nQEACAAJ&q=editions:-hQLa5bJEgsC|title=The Star of the Magi|last=Roberts|first=Courtney|date=2007|publisher=Career Press|isbn=978-1564149626|pages=120–21}}</ref>

==== Комета ====
Други [[писатели]] многу предложуваат дека [[ѕвездата]] била [[комета]].<ref name="MarkKidger" /> [[Халеева Комета|Халеевата Комета]] била видлива во 12 п.н.е., а друго [[Астрономско тело|тело]], веројатно комета или [[нова]], било видено од кинески и корејски ѕвездени во околу 5 п.н.е.<ref name="MarkKidger" /><ref>Colin Humphreys, [http://www.asa3.org/ASA/topics/Astronomy-Cosmology/S&CB%2010-93Humphreys.html 'The Star of Bethlehem'], in ''Science and Christian Belief'' 5 (1995), 83–101.</ref> Ова тело било набљудувано повеќе од седумдесет дена, веројатно без запишано движење.<ref name="MarkKidger" /> [[Антика|Античките]] писатели ги опишале кометите како „виси над“ одредени градови, исто како што е кажано дека Витлеемската ѕвезда „стоела над“ „местото“ каде што бил [[Исус]] (градот Витлеем).<ref name="Jenkins">{{Наведени вести|url=http://www.bristolastrosoc.org.uk/www/media/Publications_BAS_Documents/the_star_of_bethlehem.pdf|title=The Star of Bethlehem and the Comet of AD 66|last=Jenkins|first=R.M.|date=јуни 2004|work=Journal of the British Astronomy Association|access-date=17 септември 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20181005222753/http://www.bristolastrosoc.org.uk/www/media/Publications_BAS_Documents/the_star_of_bethlehem.pdf|archive-date=2018-10-05|issue=114|pages=336–43}}</ref> Сепак, ова воглавно е сметано за неверојатно бидејќи во античко време на кометите воглавно биле гледани како на лоши предзнаци.<ref>Mark Kidger, ''Astronomical Enigmas: Life on Mars, the Star of Bethlehem, and Other Milky Way Mysteries'', (Johns Hopkins University Press, 2005), стр. 61.</ref> Објаснувањето за кометата неодамна било промовирано од Колин Никол. Неговата [[теорија]] вклучува хипотетичка комета која можела да се појави во 6 п.н.е.<ref>Colin R. Nicholl. 2015. ''The Great Christ Comet: Revealing the True Star of Bethlehem.'' Crossway.</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.christianitytoday.com/ct/2015/december/what-kind-of-astronomical-marvel-was-star-of-bethlehem.html|title=What Kind of Astronomical Marvel was the Star of ... – Christianity Today|last=Interview Greg Cootsona|date=23 ноември 2015|work=ChristianityToday.com}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thegospelcoalition.org/article/book-reviews-great-christ-comet-revealing-the-true-star-of-bethlehem|title=The Great Christ Comet: Revealing the True Star of Bethlehem|last=Guillermo Gonzalez|date=16 јуни 2017|work=TGC – The Gospel Coalition}}</ref>

==== Супернова ====
Една неодамнешна (2005) [[хипотеза]] изнесена од [[Френк Типлер]] е дека Витлеемската ѕвезда била [[супернова]] или [[хипернова]] која се јавува во блиската [[галаксија]] [[Андромеда (галаксија)|Андромеда]].<ref name="tipler">{{Наведено списание|last=[[Френк Типлер]]|date=2005|title=The Star of Bethlehem: A Type Ia/Ic Supernova in the Andromeda Galaxy?|url=http://math.tulane.edu/~tipler/starofbethlehem.pdf|journal=[[The Observatory (списание)|The Observatory]]|volume=125|pages=168–74|bibcode=2005Obs...125..168T}}</ref> Иако е тешко да биде откриен [[остаток од супернова]] во друга галаксија или да биде добиен точен датум кога се појавила, во Андромеда се откриени остатоци од супернова.<ref>{{Наведено списание|last=Eugene A. Magnier|last2=Francis A. Primini|last3=Saskia Prins|last4=Jan van Paradijs|last5=Walter H. G. Lewin|date=1997|title=ROSAT HRI Observations of M31 Supernova Remnants|url=https://pure.uva.nl/ws/files/1202169/2567_25290y.pdf|journal=The Astrophysical Journal|volume=490|issue=2|pages=649–52|bibcode=1997ApJ...490..649M|doi=10.1086/304917}}</ref>

Друга теорија е поверојатната супернова од 23 февруари 4 п.н.е., која сега е позната како [[Хaлс-Тејлоров Пулсар|PSR 1913+16]] или Халс-Тејлоров Пулсар. Кажано е дека се појавил во соѕвездието [[Орел (соѕвездие)|Орел]], во близина на пресекот на зимската [[Колура (астрономија)|колура]] и екваторот на датумот. Новата била „забележана во Кина, Кореја и Палестина“ (веројатно значи библиско спомнување).<ref>{{Наведено списание|last=Morehouse|first=A. J.|year=1978|title=The Christmas Star as a Supernova in Aquila|url=http://articles.adsabs.harvard.edu//full/1978JRASC..72...65M/0000066.000.html|journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada|volume=72|page=65|bibcode=1978JRASC..72...65M}}</ref>

Нова или комета е снимена во Кина во 4 п.н.е. „Во владеењето на Ај-ти, во третата година од периодот Чиен-пинг. Во третиот месец, денот чи-ју, имал „{{Трансл|zh|по}}“ во Хоку“ („''Историја на Хановците''“; „''Хан Шу''“). Датумот е еднаков на 24 април 4 п.н.е. Ова го идентификува датумот кога првпат бил забележан во Кина. Забележана е и во Кореја: „Во педесет и четвртата година на Хјокосе Ванг, во пролетта, вториот месец, денот чи-ју, се појавила во по-хсинг во Хоку“ („''Историскиот запис за трите кралства''“; „''Самгук Саги“''). Корејскиот текст можеби е изменет затоа што Хо (1962) истакнува дека „денот чи-ју не паднал во вториот месец таа година, туку во првиот месец“ (23 февруари) и во третиот месец (24 април). Изворот морал да гласи „ден чи-ју, прв месец“ (23 февруари) или „ден чи-ју, трет месец“ (24 април). Вториот би се совпаднал со датумот во кинеските записи, иако професорот Хо предложуува дека датумот бил „најверојатно 23 февруари, 4 п.н.е.“<ref>{{Наведено списание|last=McIvor|first=Robert S.|year=2005|title=The Star on Roman Coins|url=http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?bibcode=2005JRASC..99...87M&db_key=AST&page_ind=1&data_type=GIF&type=SCREEN_VIEW&classic=YES|journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada|volume=99|issue=3|page=87|bibcode=2005JRASC..99...87M}}</ref>

== Историска поврзаност на ѕвездата со раѓањето на Исус ==
{{See also|Хронологија на Исус}}
Ако приказната за Витлеемската ѕвезда опишува вистински настан, може да ја идентификува годината кога бил роден [[Исус]]. [[Евангелие според Матеј|Евангелието според Матеј]] го опишува раѓањето на Исус како да се случило кога [[Ирод Велики|Ирод]] бил крал.<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:1|NKJV}}</ref><ref>{{Bibleverse|Luke|2:2|NKJV}}</ref> Според [[Јосиф Флавиј]], Ирод умрел по [[Затемнување|затемнувањето]] на [[Месечината]]<ref>Josephus, ''Antiquities'' XVII:7:4.</ref> и пред [[Празник|празникот]] [[Пасха]].<ref name="Josephus 17.9.3">[http://www.biblestudytools.com/history/flavius-josephus/antiquities-jews/book-17/chapter-9.html Josephus, Flavius. ~AD 93. ''Antiquities of the Jews''. Book 17, chapter 9, paragraph 3 (17.9.3) Bible Study Tools website. First sentence of paragraph 3 reads: "Now, upon the approach of that feast ..."] Посетено на 17 септември 2024.</ref><ref name="Josephus WAR 2.1.3">[http://www.biblestudytools.com/history/flavius-josephus/war-of-the-jews/book-2/chapter-1.html Josephus, Flavius. ~93 AD. ''The War of the Jews''. Book 2, chapter 1, paragraph 3 (2.1.3) Bible Study Tools website. About one-third through paragraph three it reads: "And indeed, at the feast ...".] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Некои изучувачи предложиле датуми во 5 п.н.е., бидејќи дозволува седум месеци за настаните што Јосиф Флавиј ги документирал помеѓу затемнувањето на Месечината и Пасхата, наместо 29-те дена дозволени со [[Затемнување на Месечината|затемнувањето на Месечината]] во 4 п.н.е.<ref name="Herod4BC">Timothy David Barnes, "The Date of Herod’s Death," ''Journal of Theological Studies'' ns 19 (1968), 204–19.

P. M. Bernegger, "Affirmation of Herod’s Death in 4 B.C.," ''Journal of Theological Studies'' ns 34 (1983), 526–31.</ref><ref name="Finegan Handbook 300 1998">Finegan, Jack. ''Handbook of Biblical Chronology: Principles of Time Reckoning in the Ancient World and Problems of Chronology in the Bible''. Peabody, MA: Hendrickson, 1998. стр. 300. {{ISBN|1565631439}}</ref> Други предложуваат дека тоа било затемнување во 1 п.н.е.<ref name="Steinmann Abraham 219-256">Andrew Steinmann, ''From Abraham to Paul: A Biblical Chronology''. (St. Louis, MO: Concordia Pub. House, 2011), Print. pp. 219–56.</ref><ref name="Filmer Chronology 283-298">W.E. Filmer, "The Chronology of the Reign of Herod the Great". ''The Journal of Theological Studies'', 1966. 17(2): pp. 283–98.</ref><ref name="Finegan Handbook 238-278">Finegan, Jack. ''Handbook of Biblical Chronology: Principles of Time Reckoning in the Ancient World and Problems of Chronology in the Bible''. Peabody, MA: Hendrickson, 1998, 2015. pp. 238–79.</ref> Наративот имплицира дека Исус бил роден некаде помеѓу првото појавување на ѕвездата и појавувањето на [[Мудреци од исток|мудреците]] на дворот на Ирод. Велено е дека кралот наредил да бидат погубени момчиња од две години и помлади, значи дека Витлеемската ѕвезда се појавила во претходните две години. Некои изучувачи го датираат раѓањето на Исус како 6-4 п.н.е.,<ref name="BritJesus">{{Наведена книга|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303091/Jesus-Christ|title=Jesus Christ|date=2010|publisher=Encyclopædia Britannica|location=Chicago}}</ref> додека други предложуваат дека раѓањето на Исус било во 3-2 п.н.е.<ref name="Steinmann Abraham 219-256" /><ref name="Filmer Chronology 283-298" />

[[Евангелие според Лука|Евангелието според Лука]] вели дека [[Попис|пописот]] од [[Октавијан Август]] бил одржан кога [[Квириниј]] бил управник на [[Сирија (римска провинција)|Сирија]].<ref name="Luke 2:2 parallel Bible Hub">[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Luke+2&version=ESV Luke 2:2 Luke chapter 2 verse in parallel translations on Bible Hub.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Типлер предложува дека ова се случило во 6 н.е., девет години по смртта на Ирод, и дека семејството на Исус го напуштило Витлеем набргу по раѓањето.<ref name="tipler"/> Некои изучувачи ја објаснуваат очигледната неусогласеност како грешка од страна на авторот на Евангелието според Лука,<ref>Ralph Martin Novak, ''Christianity and the Roman Empire: background texts'' (Continuum International, 2001), p. 293.</ref><ref>Raymond E. Brown, ''Christ in the Gospels of the Liturgical Year'', (Liturgical Press, 2008), p. 114. See, for example, James Douglas Grant Dunn, Jesus Remembered, (Eerdmans, 2003) p. 344. Similarly, Erich S. Gruen, 'The expansion of the empire under Augustus', in ''The Cambridge ancient history'' Volume 10, p. 157, Geza Vermes, ''The Nativity'', Penguin 2006, p. 96, [[В.Д. Дејвис|W. D. Davies]] and E. P. Sanders, 'Jesus from the Jewish point of view', in ''The Cambridge History of Judaism'' ed William Horbury, vol 3: the Early Roman Period, 1984, Anthony Harvey, ''A Companion to the New Testament'' (Cambridge University Press 2004), p. 221, Meier, John P., ''[[Џон П. Мајер|A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus]]''. Doubleday, 1991, v. 1, p. 213, [[Рејмонд Е. Браун|Brown, Raymond E.]] ''The Birth of the Messiah: A Commentary on the Infancy Narratives in Matthew and Luke''. London: G. Chapman, 1977, p. 554, [[Шервин-Вајт|A. N. Sherwin-White]], pp. 166–67, {{Наведен научен собир|location=Sheffield}} repr. in {{Наведено списание|last=Millar|first=Fergus|author-link=Фергус Милар|year=2006|title=The Greek World, the Jews, and the East|journal=Rome, the Greek World and the East|publisher=University of North Carolina Press|volume=3|pages=139–63}}</ref> заклучувајќи дека тој повеќе се занимавал со создавање симболичен наратив отколку историски извештај,<ref>Marcus J. Borg, ''Meeting Jesus Again for the First Time: The Historical Jesus and the Heart of Contemporary Faith'', (HarperCollins, 1993), p. 24.</ref> и или не бил свесен на, или рамнодушен кон, хронолошката тешкотија.<ref>Elias Joseph Bickerman, Studies in Jewish and Christian History, p. 104.</ref>

Сепак, постои одредена дебата меѓу преведувачите на [[Библијата]] за правилното читање на Лука 2:2 ({{Јаз|grc|„Αὕτη ἀπογραφὴ πρώτη ἐγένετο ἡγεμονεύοντος τῆς Συρίας Κυρηνίου“}}).<ref name="Luke 2:2 Bible Hub commentaries">[http://biblehub.com/commentaries/luke/2-2.htm Luke 2:2 commentaries on Bible Hub.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Наместо регистрацијата да биде преведувана како „кога“ Квириниј бил управник на Сирија, некои верзии ја преведуваат како „пред“<ref name="Wright Bible Luke 2:2">Wright, N. T. 2011. ''The Kingdom New Testament: A Contemporary Translation.'' Luke 2:2. New York, HarperOne. {{ISBN|978-0062064912}}</ref><ref name="Luke 2:2 Biblegateway OJB">[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Luke+2&version=OJB Luke 2:2 in the Orthodox Jewish Bible (OJB) on BibleGateway.] Retrieved on March 3, 2016.</ref> или користат „пред“ како алтернатива,<ref name="Luke 2:2 Biblegateway NIV">[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Luke+2&version=NIV Luke 2:2 in the New International Version NIV) Bible on BibleGateway.] Посетено на 17 септември 2024.</ref><ref name="Luke 2:2 Biblegateway ESV">[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Luke+2&version=ESV Luke 2:2 in the English Standard Version (ESV) Bible on BibleGateway.] Посетено на 17 септември 2024.</ref><ref name="Luke 2:2 Biblegateway HSCB">[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Luke+2&version=HCSB Luke 2:2 in Holman Christian Standard Bible (HSCB) on BibleGateway.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> што [[Харолд Хенер]], [[Фредерик Брус]], [[Бен Витерингтон]] и други предложиле дека можеби е точниот превод.<ref>Brindle, Wayne. "The Census And Quirinius: Luke 2:2." JETS 27/1 (March 1984) 43–52. Other scholars cited in Brindle's article include A. Higgins, N. Turner, P. Barnett, I. H. Marshall and C. Evan.</ref> Иако не се согласува, [[Емил Ширер]] исто така признал дека таквиот превод може да биде оправдан [[Граматика|граматички]].<ref>Emil Schürer, Géza Vermès, and Fergus Millar, ''The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ'' (175 B.C.–A.D. 135), (Edinburgh: Clark, 1973 and 1987), 421.</ref> Според [[Јосиф Флавиј]], даночниот попис спроведен од [[Римски сенат|римскиот сенатор]] Квириниј особено ги иритирал [[Евреи|Евреите]] и бил една од причините за [[Зелот|зелотското]] движење на вооружен отпор кон Рим.<ref name="Josephus 18.1.1">[http://www.biblestudytools.com/history/flavius-josephus/antiquities-jews/book-18/chapter-1.html Josephus, Flavius. ~93 AD. ''Antiquities of the Jews''. Book 18, chapter 1, paragraph 1 (hereafter noted as 18.1.1) Entire book free to read online. Bible Study Tools website. Scroll down from 18.1.1 to find Jewish revolt also mentioned in 18.1.6.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Од ова гледиште, [[Апостол Лука (Евангелист)|Лука]] можеби се обидувал да го разликува пописот во времето на раѓањето на Исус од даночниот попис споменат во [[Дела на светите апостоли|Дела]] 5:37<ref name="Acts 5:37 on Bible Hub">[http://biblehub.com/acts/5-37.htm Acts of the Apostles, chapter 5, verse 2 with commentaries. Bible Hub.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> што бил одржан под власта на Квириниј подоцна.<ref name="Vincent's Luke 2">[http://biblehub.com/commentaries/vws/luke/2.htm Vincent, Marvin R. ''Vincent's Word Studies''. Luke chapter 2, verse 2. Bible Hub.] Посетено на 17 септември 2024.</ref> Еден антички писател го идентификувал пописот при раѓањето на Исус, не со даноци, туку со универзален залог за верност кон [[Римски цар|императорот]].<ref>Paulus Orosius, ''Historiae Adversus Paganos'', [http://attalus.org/translate/orosius6B.html#22 VI.22.7] and [http://attalus.org/translate/orosius7A.html#2 VII.2.16].</ref>

Џек Финеган забележал дека некои рани писатели сметаат дека владеењето на Август е еднакво на 3/2 п.н.е., или 2 п.н.е. или подоцна за раѓањето на Исус, вклучувајќи ги [[Иринеј Лионски|Иринеј]] (3/2 п.н.е.), [[Климент Александриски]] (3/2 п.н.е. п.н.е.), [[Тертулијан]] (3/2 п.н.е.), [[Секст Јулиј Африканец|Јулиј Африканец]] (3/2 п.н.е.), [[Иполит Римски]] (3/2 п.н.е.), [[Иполит Тебански]] (3/2 п.н.е.), [[Ориген]] (3/2 п.н.е.), [[Евсевиј Кесариски]] (3/2 п.н.е.), [[Епифаниј Кипарски|Епифаниј Саламиски]] (3/2 п.н.е.), сенаторот [[Касиодор]] (3 п.н.е.), [[Паул Оросиј]] (2 п.н.е.), [[Дионисиј Малиот|Дионисиј Егзиг]] (1 п.н.е.) и [[Хронографија од 354 г|хронограф на годината 354]] (1 н.е.).<ref name="Finegan Handbook 279-292">Finegan, Jack. ''Handbook of Biblical Chronology: Principles of Time Reckoning in the Ancient World and Problems of Chronology in the Bible''. Peabody, MA: Hendrickson, 1998. pp. 279–92.</ref> Финеган ја става смртта на Ирод во 1 п.н.е. и вели дека ако Исус бил роден две или помалку години пред да умре Ирод Велики, раѓањето на Исус би било во 3 или 2 п.н.е.<ref name="Finegan Handbook page 301">Finegan, Jack. ''Handbook of Biblical Chronology: Principles of Time Reckoning in the Ancient World and Problems of Chronology in the Bible''. Peabody, MA: Hendrickson, 1998. p. 301.</ref> Финеган, исто така, забележува дека [[Алоги]] го сметал раѓањето на Исус со еднакво на 4 п.н.е. или 9 п.н.е.<ref name="Finegan Handbook 289-290">Finegan, Jack. ''Handbook of Biblical Chronology: Principles of Time Reckoning in the Ancient World and Problems of Chronology in the Bible''. Peabody, MA: Hendrickson, 1998. pp. 289–90.</ref>

== Религиозни толкувања ==

=== Православие ===
[[Податотека:Nativity_Icon.jpg|мини| [[Руски икони|Руска икона]] на Рождеството Рождество. Ѕвездата од Витлеем е прикажана на централниот врв како темен полукруг, со еден зрак што се спушта.]]
Во [[Православна црква|православната црква]], Витлеемската ѕвезда е толкувана како чудесен настан од симболичко и [[Педагогија|педагошко]] значење, без разлика дали се совпаѓа со природна [[појава]]; знак испратен од [[Бог|Бога]] за да ги води [[Мудреци од исток|мудреците]] до [[детето Исус]].{{Се бара извор|date=септември 2024}} Ова е илустрирано во [[Тропар|тропарот]] на [[Христово Рождество|Рождеството]]:
{{Цитат на песна|Твоето раѓање, Христе Боже наш,
осамна светлината на знаењето на земјата.
Зашто со твоето раѓање [[Мудреци од исток|оние кои се поклонуваа на ѕвездите]]
беа подучувани од ѕвезда
да Ти се поклонувам, Сонце на правдата,
и да Те познаам, Ориентирај од високо.
Господи, слава Ти.<ref>{{cite web | title = Hymns of the Feast| url = http://www.goarch.org/special/listen_learn_share/nativity | work = Feast of the Nativity of our Lord and Savior Jesus Christ | publisher = [[Greek Orthodox Archdiocese of America]] | date = 2009}}</ref>}}
Во православната [[Христијанство|христијанска]] [[Христијанска иконографија|иконографија]], Витлеемската ѕвезда честопати е прикажана не како [[Злато|златна]], туку како темна [[Ауреола|ореола]], полукруг на врвот на [[Икона|иконата]], што укажува на [[Несоздадена Светлина|несоздадената светлина]] на [[Божествената благодат]], со зрак што покажува на „местото каде што младите дете лежеше“ (Матеј 2:9).<ref>{{Bibleverse|Matthew|2:9|KJV}}</ref> Понекогаш бледата слика на [[ангел]] е нацртана внатре во ореолот.

[[Симон Атонец]] го основал манастирот [[Симонопетра]] на [[Света Гора|Света Гора,]] откако видел ѕвезда што ја идентификувал со Витлеемската ѕвезда.<ref>[https://oca.org/saints/lives/2014/12/28/103680-venerable-simon-the-myrrh-gusher-of-mt-athos Venerable Simon the Myrrh-gusher of Mt Athos] at oca.org, Пристапено на 17 септември 2024.</ref>

=== Црквата на Исус Христос на светците од подоцнежните дни ===
Членовите на [[Црквата на Исус Христос на светците од подоцнежните дни|црква]] веруваат дека Витлеемската ѕвезда е вистински [[Астрономија|астрономски]] настан видлив низ целиот [[свет]].<ref>{{Наведено списание|last=Smith|first=Paul Thomas|date=декември 1997|title=Birth of the Messiah|url=https://www.churchofjesuschrist.org/study/ensign/1997/12/birth-of-the-messiah?lang=eng|journal=[[Ensign (LDS magazine)|Ensign]]}}</ref> Во [[Книга на Мормон|Мормонската книга]] од 1830 година, за која веруваат дека содржи списи на древните пророци, [[Самуил Ламанецот|Самуил Ламаниецот]] пророкува дека ќе се појави нова [[ѕвезда]] како знак дека [[Исус]] е роден, а [[Ученикот Нефи|Нефи]] подоцна пишува за исполнувањето на ова пророштво.<ref>{{lds|Helaman|hel|14|5}}; {{lds|3 Nephi|3-ne|1|21}}</ref>

=== Јеховини сведоци ===
Членовите на [[Јеховини сведоци|Јеховините сведоци]] веруваат дека „ѕвездата“ е визија или знак создаден од [[Сатана|сатаната]], а не знак од [[Бог|Бога]]. Тоа е затоа што тоа ги одвело [[Паганство|паганските]] [[Астрологија|астролози]] најпрво во [[Ерусалим]] каде кралот [[Ирод Велики|Ирод]], последователно, дознал за раѓањето на „кралот на [[Евреи|Евреите]]“, со резултат што тој се обидел да го убие Исус.<ref>[https://www.jw.org/en/publications/books/jesus/events-up-to-jesus-ministry/astrologers-visit/ ''Jesus – The Way, the Truth, the Life'', ch. 7: Astrologers Visit Jesus]</ref>

=== Адвентист од седмиот ден ===
Во нејзината книга од 1898 година, „''[[Желбата на вековите]]''“, [[Елен Г. Вајт|Елен Вајт]] вели: „Таа ѕвезда била далечна дружина на светлечки ангели, но мудреците не знаеле за тоа“.<ref>The Desire of Ages, [http://text.egwwritings.org/publication.php?pubtype=Book&bookCode=DA&lang=en&collection=2&section=4&pagenumber=60/ p. 60] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20201126050741/https://text.egwwritings.org/publication.php?pubtype=Book&bookCode=DA&lang=en&collection=2&section=4&pagenumber=60%2F|date=2020-11-26}}.</ref>

== Приказ во уметноста ==
[[Податотека:Schnorr_von_Carolsfeld_Bibel_in_Bildern_1860_169.png|мини| [[Дрворез]] од [[Јулиус Шнор фон Каролсфелд]], 1860 година.]]
[[Сликарство|Сликите]] и другите отсликувања од [[Поклонение на мудреците|Поклонението на мудреците]] може да вклучуваат приказ на [[ѕвездата]] во некој облик. Во [[Фрескопис|фреската]] на [[Џото ди Бондоне]], таа е прикажана како [[комета]]. Во [[Поклонение на мудреците (таписерија)|таписеријата со оваа тема]] дизајнирана од [[Едвард Бурн-Џонс]] (и во [[Витлеемска ѕвезда (слика)|сродниот акварел]]), ѕвездата е држена од [[ангел]].

Шарениот ѕвезден фенер познат како парол е негуван и сеприсутен симбол на [[Божиќ]] за [[Филипинци|Филипинците]], неговиот дизајн и светлина потсетуваат на ѕвездата. Во својата основен облик, паролот има пет точки и две „опашки“ кои предизвикуваат светлосни зраци кои го покажуваат патот кон бебето [[Исус]], а свеќите во фенерите се заменети со електрично осветлување.

Во [[Базилика на Исусовото раѓање|црквата „Рождество Христово“]] во [[Витлеем]], [[Сребро|сребрена]] ѕвезда со 14 брановидни зраци ја означува местоположбата за која традиционално е тврдено дека е раѓањето на Исус.
[[Податотека:Christmas_jumpers111.jpg|мини| Божиќен џемпер со повеќе црни 8-краки дизајни на Витлеемската ѕвезда.]]
Во [[Европа|европскиот]] [[текстил]], вообичаениот дизајн со осум краци е познат како Света витлеемска ѕвезда. Дизајнот е користен во [[камен]], [[метал]], дрво и вез на [[Блискиот Исток]] уште од [[антиката]] и е еден од најстарите модели во шаблони во [[Палестина (регион)|палестинскиот]] [[Татриз|татрез]].<ref>{{Наведена книга|title=Traditional Palestinian Costume - Origins and Evolution|last=Munayyer|first=Hanan Karaman|publisher=Interlink Publishing Group Incorporated|year=2020|isbn=9781623719241|language=English}}</ref> Во 2019 година, [[Конгрес на Соединетите Американски Држави|конгресменката]] на [[Соединетите Држави]], [[Рашида Тлаиб]] положила свечена заклетва дека ќе облече [[тавб]] со дизајнот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2019/01/03/us/politics/rashida-tlaib-palestinian-thobe.html|title=As Rashida Tlaib Is Sworn In, Palestinian-Americans Respond With #TweetYourThobe|last=Zraick|first=Karen|date=3 јануари 2019|work=New York Times}}</ref> На насловната страница на [[Vogue]] Arabia од ноември 2023 година, ѕвездата зазедла средишна положба во прославата на палестинскиот вез.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.vogue.me/culture/palestinian-fabric-tatreez-meaning-november-2023-cover/|title=The Meaning Behind the Palestinian Fabric on Vogue Arabia's November 2023 Cover|last=Editorial|first=Vogue Arabia|date=30 октомври 2023|work=Vogue Arabia}}</ref> Дизајнот се појавува и на [[Божиќен скокач|божиќните џемпери]].

== Порзано ==
{{Портал|Христијанство}}

* [[Кесарова комета]]
* [[Давидова ѕвезда]] - еврејскиот симбол на кралот [[Давид]], за кој Витлеемската Ѕвезда често е поврзувана дека била чудесна појава.
* RCW 103

== Забелешки ==
{{Наводи|group=nb}}

== Наводи ==
{{Наводи|25em}}

== Библиографија ==

* {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=a0Ik5DuD01cC&q=%22family+tradition%22&pg=PA61|title=The Virginal Conception and Bodily Resurrection of Jesus|last=Brown|first=Raymond E.|publisher=Paulist Press|year=1973|isbn=978-0809117680}}
* {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=1_1ZAAAAYAAJ|title=The Birth of the Messiah: A Commentary on the Infancy Narratives in the Gospels of Matthew and Luke|last=Brown|first=Raymond E.|publisher=Yale University Press|year=1999|isbn=978-0300140088}}
* {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=G4qpnvoautgC|title=An Adult Christ at Christmas: Essays on the Three Biblical Christmas Stories|last=Brown|first=Raymond E.|publisher=Liturgical Press|year=1988|isbn=0-8028-3931-2}}

== Надворешни врски ==

* Кејс, Ширли Џексон (2006). ''Jesus: A New Biography'', Gorgias Press LLC: Ново издание. {{ISBN|1-59333-475-3}} .
* Коутс, Ричард (2008) [http://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/hovo/downloads/text1_10a.pdf „Агол на лингвист на ѕвездата од Витлеем“, ''Астрономија и геофизика'', 49, стр. 27–49]
* Consolmagno SJ, Guy (2010) [http://www.thinkingfaith.org/articles/20101231_1.htm Барате ѕвезда или доаѓате да обожавате?]
* Гил, Викторија: [https://www.bbc.co.uk/news/magazine-20730828 Ѕвездата на Витлеем: астрономските објаснувања и Читање на ѕвездите] од Хелен Џејкобус со врска до, Јакобус, Хелен, [http://www.bbc.co.uk/religion/0/20786572 Античка астрологија: како мудреците ги читаат небесата/ Дали небесата предвиделе крал?] , ''БиБиСи''
* Џенкинс, РМ, „[http://www.bristolastrosoc.org.uk/www/media/Publications_BAS_Documents/the_star_of_bethlehem.pdf Витлеемската ѕвезда и кометата од 66 година] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181005222753/http://www.bristolastrosoc.org.uk/www/media/Publications_BAS_Documents/the_star_of_bethlehem.pdf|date=2018-10-05}}, ''Journal of the British Astronomy Association'', јуни 2004 година, '''114''', стр. 336–343. Оваа статија тврди дека Витлеемската ѕвезда е историска фикција под влијание на појавата на [[Халеева Комета|Халеевата Комета]] во 66 година н.е.
* Ларсон, Фредерик А. [http://www.bethlehemstar.net Што била ѕвездата?]
* Никол, Колин Р., [http://greatchristcomet.com/thegreatchristcomet-endorsements.html ''Големата Христова комета: Откривање на вистинската Витлеемска ѕвезда''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161019193309/http://greatchristcomet.com/thegreatchristcomet-endorsements.html|date=2016-10-19}}. Crossway, 2015 година. {{ISBN|978-1-4335-4213-8}}
* [http://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/stellamagorum/stellamagorum.htm Библиографија на Витлеемската ѕвезда] . Обезбедува обемна библиографија со семрежни врски до семрежни извори.

{| border="1" style="border-collapse:collapse; margin:1em auto; text-align:center;"
| colspan="3" |'''Витлеемска ѕвезда<br />[[Евангелска хармонија|Животот на Исус]]: [[Христово Рождество|Рождество]]'''
|- bgcolor="white"
| {{Големина|Претходник<br>'''[[Сретение Господово|Младенецот Исус во Храмот]]'''}}
|'''Настани во [[Нов завет|Новиот Завет]]{{Меѓупростори|3}}<br />'''
| {{Големина|Проследено од<br>'''[[Поклонение на мудреците|Поклонение на]] [[Мудреци од исток|мудреците]]'''}}
|}
{{Евангелие според Матеј}}{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Евангелие според Матеј]]
[[Категорија:Христијански поими]]
[[Категорија:Христијанска митологија]]
[[Категорија:Астрологија]]
[[Категорија:Христијанстово во Витлеем]]
[[Категорија:Христово Рождество]]
[[Категорија:Христово Рожденство во Новиот завет]]
[[Категорија:Мудреците од истокот во Новиот завет]]
[[Категорија:Астрономски митови]]
[[Категорија:Витлеемска ѕвезда]]