Преглед на кодот на Жак Мизес

{{Инфокутија за шахист
|име= Жак Мизес
|слика = [[Податотека:Jacques_Mieses_(c._1900).jpg|175п]]
|опис= Мизес околу 1900 година
|цело име = Жак Јакоб Мизес
|земја = {{ГЕРЦ}}<br />{{ВГЕР}}<br />{{НГЕР}}<br />{{ОК}}
|роден(а)-датум = [[27 февруари]] [[1865]] 
|роден(а)-место = [[Лајпциг]], [[Германско Царство]]
|починал(а)-датум = [[23 февруари]] [[1954]]
|починал(а)-место = [[Лондон]], [[Обединето Кралство]]
|титула = [[велемајстор]]
|светски првак = 
|ранг = 
|врв-ранг = 
}}

'''Жак Јакоб Мизес''' ({{lang-de|Jacques Jakob Mieses}}; [[27 февруари]] [[1865]] во [[Лајпциг]] - [[23 февруари]] [[1954]] во [[Лондон]]) бил германско-британски шаховски [[велемајстор]], шаховски композитор и автор.

Се родил во семејство на [[евреи|еврејски]] трговци, а некои од неговите блиски роднини се занимавале со шах. Станал член на Берлинскиот шаховски клуб за време на неговите студии во градот. Во својата 60-годишна шаховска кариера, учествувал на бројни турнири како играч, но и како турнирски организатор и шаховски судија. Работел и како шаховски новинар и објавувал статии за шахот и извештаи од турниви во бројни весници низ [[Европа]]. Во 1950 година, бил одликуван со титулата „велемајстор“, како еден од првите 27 шахисти кои се стекнале со оваа титула од страна на [[ФИДЕ]].

Мизес бил и познат шаховски теоретичар, па во негова чест се именувани неколку варијанти во [[Шаховско отворање|отворањата]].

== Потекло и семејство ==
Жак Мизес бил потомок од семејство на еврејски трговци, коешто потекнувало од [[Броди]], тогашна [[Австроунгарија]] (денешна [[Украина]]). Неговиот братучед, Виктор Мизес (адвокат во Лајпциг; 1861-1939), се истакнувал како шаховски композитор. Исто така, неговиот чичко, Самуел Мизес (балнеолог во Ландек и [[Бад Емс]]; 1841-1884) бил силен шахист. Неговиот чичко, Фабиус Мизес (1824-1898), бил поет, филозоф и биограф во [[Вроцлав|Бреслау]] и [[Лајпциг]]. Неговата ќерка и братучетка на Жак, Селма (1884-1930) работела како инспектор во Израеилитското здружение за добро дело во Лајпциг.<ref name="Familie">Alfred Diel: Jacques Mieses und seine Verwandten. ''Kaissiber'' 6, April–Juni 1998, стр. 52–53</ref>

== Животопис ==
Мизес се школувал во [[Училиште Свети Тома (Лајпциг)|училиштето Свети Тома]] во Лајпциг.<ref>[http://www.mieses.info/vater.html Jacques Mieses: Vater Julius über seinen Sohn Jacques]</ref> По завршувањето на средното образование студирал природни науки на [[Лајпцишки универзитет|Лајпципшкиот универзитет]] и [[Универзитет Фирдрих Вилхелмс|универзитетот Фирдрих Вилхелмс]] во [[Берлин]], каде што станал член на [[Берлински шаховски клуб|Берлинскиот шаховски клуб]]. Во 1888 година, Жак го постигнал својот прв голем шаховски успех, освојувајќи го третото место на турнирот во Лајпциг. На почетокот од својата шаховска кариера се занимавал со компонирање на шаховски проблеми, слично како и неговиот братучед, коишто ги задавал за време на одржувањето на турнирот.<ref>F. C. Görschen: Verwandte beim Schach. ''Schach-Echo'' 1978, Nr. 1, стр. 14-15.</ref>

Во првата декада од 20. век, одиграл неколку одлични партии против силни противници, меѓу кои и победата против [[Френк Маршал]] во [[Монте Карло]] во 1903 и онаа со мат во 16 потези против [[Михаил Чигорин]] во [[Остенде]] во 1906 година. Првата турнирска победа ја остварил на [[Меморијален турнир во чест на Леополд Требич|меморијалниот турнир]] во чест на [[Леополд Требич]] во 1907 година,<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://xoomer.alice.it/cserica/scacchi/storiascacchi/tornei/1900-49/1907wien.htm |title=tournament crosstable |accessdate=2012-08-19 |archive-date=2020-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200622155433/https://xoom.virgilio.it/jump.html |url-status=dead }}</ref> а следната година завршил на третото место на турниот во Остенде. Мизес бил организатор на [[Шаховски турнир во Сан Себастијан|шаховскиот турнир во Сан Себастијан]] во 1911 година, на кој за првпат успеал да овозможи патните и трошоците за сместување да им бидат покриени на сите учесници. Турнирот е познат и по првата меѓународна победа на идниот светски првак [[Хосе Раул Капабланка]].<ref>{{Наведена книга | title=Chess Lists | author=Andy Soltis | date=2002 (2nd edition) | publisher=McFarland | url=http://www.chesscafe.com/text/review348.pdf |format=PDF}}</ref> Во 1923, тој победил на шаховскиот турнир во [[Ливерпул]], а во 1927 учествувал на првата [[Шаховска олимпијада 1927|Шаховска олимпијада]] организирана од страна на [[ФИДЕ]] во [[Лондон]].

За време на шаховскиот турнир во [[Јурмала|Кемери]] (денешна [[Латвија]]), Жак ги скршел двете нозе во автобуска несреќа, по којашто 9 месеци останал во кревет.<ref>„[[Wiener Schachzeitung]]“ Nr. 11-12/1937, стр. 186.</ref> Поради прогонувањето на [[Евреи]]те во [[Нацистичка Германија]], во 1938 година, Мизес ја напуштил земјата и се преселил во [[Англија]], каде што кон крајот на 1940-тите години се стекнал со британско државјанство.

Во 1950 година, Мизес бил меѓу првите 27 шахисти кои според [[ФИДЕ]] биле одликувани со титулата „[[велемајстор]]“. Со тоа, тој станал првиот британски шахист којшто се стекнал со оваа титула, иако се тврди и дека всушност не бил.{{ref label|А|а|а}}

Тој останал необично здрав во своите доцни години. Секој ден правел телесни вежби, а до својата 86. година редовно пливал и одел во [[Хајд Парк]] да прави склекови. На возраст од 88 години учествувал на [[Брзопотезен шах|брзопотезен турнир]] и со тоа успеал сите живо да ги заинтересира. Починал на 23 февруари 1954 година, кратко пред својот 89. роденден.

== Шаховско творештво ==
{{Chess diagram
|=
| tright
|
|= 
 8 |rd|nd|bd|  |kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |qd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |pl|  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|  |pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|Мизесовиот гамбит во Скандинавска одбрана}}
Највисокиот [[Шахометрија|историски рејтинг]] на Мизес изнесувал 2660 и бил остварен во август 1907 година, со што во тоа време би се наоѓал на 9. место на светската шаховска ранг-листа.

Раководел со редица меѓународни турнири како главен судија, а се занимавал и со шаховско новинарство. Пишувал шаховски извадоци и извештаи од турнири за весниците низ цела [[Европа]]. Како и поголемиот број на велемајстори, играл [[симлутанка|симултанки]] и [[шах на слепо]]. Освен тоа, Мизес бил и значаен автор и теоретиар. Меѓудругото, тој го проширил делото „Мал учебник за шахот“ по смртта на неговиот автор, [[Жан Дуфрен]]. Во својот препознатлив стил на игра, често се отворал со [[Скандинавска одбрана]] и значително придонел за теоретскиот развој на ова отворање во раните 1900-ти.

Во негова чест, [[Шаховско отворање|шаховското отворање]] по потегот 1. d3 е наречено [[Мизесово отворање]]. Во шаховската теорија се среќаваат и неколку Мизесови варијанти во различни отворања, меѓу кои најпознати се онаа во [[Шкотска одбрана]], која настанува по потезите: 1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. d4 exd4 4. Sxd4 Sf6 6. Sxf6,<ref>[http://www.chessarch.com/library/0000_eco/c45.shtml Шаховска археологија: Отворања кодифицирани со ЕШО кодот C45]</ref> и е отворање коешто го применил четирипати на [[Шаховски турнир во Хејстингс 1895|турнирот во Хејстингс]] во 1895 година;<ref>Hooper, David and Kenneth Whyld. 1987. ''The Oxford Companion to Chess''. 1st ed, Oxford University Press. ISBN 0-19-281986-0. стр. 213.</ref> како и варијантата во [[Виенска партија]], која се појавува по: 1. e4 e5 февруари  Sc3 Sf6 (или 2...Sc6) 3. g3,<ref>[http://www.chessarch.com/library/0000_eco/c25_c28.shtml Шаховска археологија: Отворања кодифицирани со ЕШО кодовите од C25 до C28]</ref> каде што неговата идеја за фјанкетирање на ловецот може да се смета за пример на [[Хипермодернизам|хипермодернизмот]]. Во теоријата постои и Мизесов гамбит во [[Одбрана Каро-Кан|одбраната Каро-Кан]], чијашто позиција се појавува по: 1. е4 c6 2. d4 d5 3. Le3 dxe4.<ref>[http://www.chessarch.com/library/0000_eco/b10_b19.shtml Шаховска археологија: Отворања кодифицирани со ЕШО кодовите од B10 до B19]</ref>; како и Мизесов гамбит во [[Скандинавска одбрана]], кој настанува по потезите: 1. e4 d5 2. exd5 Dхd5 3. Sc3 Da5 4. b4.<ref>[http://www.chessvideos.tv/chess-opening-database/search/Scandinavian,-Mieses-Kotrvc-gambit Chess Opening Database: Scandinavian, Mieses-Kotrvc gambit (B01)]</ref>

== Турнирски резултати ==
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 |-
 !Година ||align=left|Турнир ||+ || − ||= ||Резултат ||Место
 |-
 |1887 ||align=left|[[Франкфурт]], 5. конгрес на Германскиот шаховски сојуз (спореден турнир)|| || || || ||3
 |-
 |1889 ||align=left|[[Вроцлав|Бреслау]], 6. конгрес на Германскиот шаховски сојуз ||8 ||4 ||5 ||10½ од 17 ||3
 |-
 |1892 ||align=left|[[Дрезден]], 7. конгрес на Германскиот шаховски сојуз ||4 ||8 ||4 ||6 од 16 ||14-15
 |-
 |1893 ||align=left|[[Кил]], 8. конгрес на Германскиот шаховски сојуз ||1 ||4 ||3 ||2½ од 8 ||7
 |-
 |1894 ||align=left|Меч против Валброт ||5 ||5 ||3 ||6½ од 13 ||
 |-
 | ||align=left|[[Лајпциг]], 9. конгрес на Германскиот шаховски сојуз ||7 ||7 ||3 ||8½ од 17 ||10
 |-
 |1895 ||align=left|Меч против Таубенгауз ||2 ||1 ||2 ||3 од 5 ||
 |-
 | ||align=left|Меч против Јановски ||6 ||6 ||2 ||7 од 14 ||
 |-
 |1896 ||align=left|[[Виена]] || || || || ||3-4
 |-
 |1897 ||align=left|Меч против Каро ||4 ||3 ||3 ||5½ од 10 ||
 |-
 |1900 ||align=left|[[Париз]] || || || || ||7-8
 |-
 |1901 ||align=left|[[Монте Карло]] || || || || ||6
 |-
 |1902 ||align=left|[[Хановер]], 13. конгрес на Германскиот шаховски сојуз || || || || ||4
 |-
 |1904 ||align=left|[[Кобург]], 14. конгрес на Германскиот шаховски сојуз ||3 ||2 ||7 ||6½ од 12 ||6
 |-
 |1905 ||align=left|Меч против Леонгарт ||5 ||1 ||1 ||5½ од 7 ||
 |-
 |1906 ||align=left|[[Стокхолм]] || || || || ||3
 |-
 |1907 ||align=left|[[Остенде]], мајсторски турнир || || || || ||3-4
 |-
 | ||align=left|Виена || || || || ||1
 |-
 |1908 ||align=left|[[Диселдорф]], 16. конгрес на Германскиот шаховски сојуз || || || || ||5
 |-
 |1909 ||align=left|Меч против Шлехтер ||2 ||0 ||1 ||2½ од 3 ||
 |-
 |1912 ||align=left|Бреслау, 18. конгрес на Германскиот шаховски сојуз ||5 ||5 ||7 ||8½ од 17 ||8-11
 |-
 |1920 ||align=left|[[Гетеборг]] || || || || ||4-7
 |-
 |1923 ||align=left|[[Ливерпул]] || || || || ||1
 |-
 |1927 ||align=left|[[Лондон]], [[Шаховска олимпијада 1927|I Шаховска олимпијада]] (втора табла)||5 ||4 ||6 ||8 од 15 ||
 |-
 |1948 ||align=left|Стокхолм, меѓународен турнир || || || || ||3-5
|}

== Поврзано ==
* [[Мизесово отворање]].

== Белешки ==
* {{note label|А|а|а}} Титулата „велемајстор“ се користела уште во 19. век, а голем број на британски шахисти се сметали за велемајстори во тоа време (на пр. [[Хауард Стонтон]] и [[Џозеф Блекберн]]).<ref name=H&W>Hooper, David and Kenneth Whyld. 1996. ''The Oxford companion to chess''. 2nd ed, Oxford University Press. ISBN 0-19-280049-3. стр. 156.</ref>

== Наводи ==
{{наводи}}

== Користена литература ==
* Шахматы. Энциклопедический словарь / гл. ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 253—254. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3.
* David Hooper et Kenneth Whyld, ''The Oxford Companion To Chess'', 1996, Oxford University. ISBN 0-19-280049-3.

== Надворешни врски ==
* {{chessgames player|id=21823}}
* [http://www.mieses.info/ Жак Мизес] - портал {{de}}.

{{Нормативна контрола}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Мизес, Жак}}
[[Категорија:Родени во 1865 година]]
[[Категорија:Починати во 1954 година]]
[[Категорија:Германски шахисти]]
[[Категорија:Англиски шахисти]]
[[Категорија:Еврејски шахисти]]