Преглед на кодот на Кралство Југославија

{{Infobox former country
| conventional_long_name = Кралство на Србите,<br>Хрватите и Словенците <br>{{small|{{Незадебелено|(1918–1929)}}<br>{{lang|sh-Latn|Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca}}<br>{{lang|sh-Cyrl|Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца}}<br>{{lang|sl|Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev}}}}<hr>Кралство Југославија<br>{{small|{{Незадебелено|(1929–1941)}}<br>{{lang|sh-Latn|Kraljevina Jugoslavija}}<br>{{lang|sh-Cyrl|Краљевина Југославија}}}}
| common_name            = Југославија
| image_flag             = Flag_of_the_Kingdom_of_Yugoslavia.svg
| flag                   = Знаме на Југославија
| flag_type              = Знаме
| image_coat             = Coat of arms of the Kingdom of Yugoslavia.svg
| symbol                 = 
| symbol_type            = [[Грб на Југославија|Грб]]
| national_motto         = {{lang|sh-Latn|Jedan narod, jedan kralj, jedna država}}{{nbsp|2}}<br />{{lang|sh-Cyrl|Један народ, један краљ, једна држава}}{{nbsp|2}}<br />„Една нација, еден крал, една земја“
| national_anthem        = [[Химна на Кралство Југославија]]<br />Химна Краљевине Југославије<br />Himna Kraljevine Jugoslavije<br />{{center|[[File:Himna Kraljevine Jugoslavije.ogg]]}}
| image_map              = Kingdom of Yugoslavia 1930.svg
| image_map_caption      = Кралство Југославија во 1930 година
| era                    = [[Меѓувоен период]]{{*}}[[Втора светска војна]]
| demonym                = [[Југословени]]
| government_type        = {{plainlist|
*[[Унитарна држава|Унитарна]] [[Парламентарен систем|парламентарна]] [[уставна монархија]]<br />{{nowrap|(1918–1929, 1931–1939)}}
*[[Унитарна држава|Унитарна]] [[апсолутна монархија]] под [[Шестојануарска диктатура|кралска диктатура]] <br />(1929–1931)
*[[Федерална монархија|Федерална]] [[Парламентарен систем|парламентарна]] [[уставна монархија]]<br />(1939–1941)}}
| life_span              = 1918–1941|
| event_start            = [[Создавање на Југославија|Создавање]]
| date_start             = 1 декември
| year_start             = 1918
| event1                 = {{nowrap|[[Видовденски устав]]}}
| date_event1            = 28 јуни 1921
| event2                 = [[Шестојануарска диктатура]]
| date_event2            = 6 јануари 1929
| event3                 = [[Устав на Југославија (1931)|Устав од 1931]]
| date_event3            = {{nowrap|3 септември1931}}
| event4                 = [[Александар I Караѓорѓевиќ#Атентат|Атентат врз кралот]]
| date_event4            = 9 октомври 1934
| event5                 = {{nowrap|[[Договор Цветковиќ—Мачек|Договор]] за [[Бановина Хрватска]]}}
| date_event5            = 25 август 1939
| event6                 = {{nowrap|[[Пристапување на Југославија во Тројниот пакт|Приклучување]] на [[Сили на оската|Оската]]}}
| date_event6            = 25 март 1941
| event7                 = [[Мартовски државен удар]]
| date_event7            = 27 March 1941
| event8                 = [[Априлска војна]]
| date_event8            = 6 април 1941
| event_end              = [[Југословенска влада во егзил|Влада во егзил]]
| date_end               = април 
| year_end               = 1941
| event_post             = [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|Укинување на монархијата]]
| date_post              = 29 ноември1945
| p1                     = Кралство Србија
| flag_p1                = State Flag of Serbia (1882-1918).svg
| p2                     = Држава на Словенци, Хрвати и Срби
| flag_p2                = Flag of the State of Slovenes, Croats and Serbs.svg
| p3                     = Земји на круната на Свети Стефан{{!}}Кралство Унгарија
| flag_p3                = Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg
| p4                     = Кралство Италија{{!}}Кралство Италија
| flag_p4                = Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg
| p5                     = Царство Бугарија{{!}}Царство Бугарија
| flag_p5                = Flag of Bulgaria.svg
| p6                     = Кралство Романија{{!}}'''1924:'''<br />Кралство Романија
| flag_p6                = Flag of Romania.svg
| s1                     = Територија на воениот командант во Србија{{!}}Србија окупирана од Германија
| flag_s1                = Flag of the German Reich (1935–1945).svg
| s2                     = Италијански гувернаторат на Црна Гора
| flag_s2                = Flag of Montenegro (1905–1918, 1941–1944).svg
| s3                     = Независна Држава Хрватска
| flag_s3                = Flag of Independent State of Croatia.svg
| s4                     = Кралство Италија
| flag_s4                = Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg
| s5                     = Царство Бугарија
| flag_s5                = Flag of Bulgaria.svg
| s6                     = Кралство Унгарија (1920–1946){{!}} Кралство Унгарија 
| flag_s6                = Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg
| s7                     = Италијански протекторат на Албанија (1939–1943){{!}}Италијански протекторат на Албанија
| flag_s7                =
| s8                     = Нацистичка Германија
| flag_s8                = Flag of the German Reich (1935–1945).svg
| s9                     = Југословенска влада во егзил{{!}}Југословенска влада во егзил
| flag_s9                = Flag of the Kingdom of Yugoslavia.svg
| official_languages     = [[Српскохрватски јазик|српскохрватски]] и [[Словенечки јазик|словенечки]] {{ref label|scs|a|}}<ref name="Busch2004">{{cite book |last1=Busch |first1=Birgitta |last2=Kelly-Holmes |first2=Helen |title=Language, Discourse and Borders in the Yugoslav Successor States |url=https://books.google.com/books?id=MlXQ5zKb_VQC&pg=PA26 |year=2004 |publisher=Multilingual Matters |isbn=978-1853597329 |pages=26 |quote=the official language of the Kingdom was 'Serbo-Croato-Slovenian' |access-date=25 October 2015 |archive-date=26 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160426230442/https://books.google.com/books?id=MlXQ5zKb_VQC&pg=PA26 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |last1=Mesić |first1=Milan |title=Perspectives of Multiculturalism: Western and Transitional Countries |date=2004 |publisher=FF Press |location=Zagreb |page=322 |quote=a triple-named language, called officially Serbo-Croato-Slovene}}</ref>
| common_languages       = {{Collapsible list|(без официјален статус: [[германски јазик|германски]], [[унгарски јазик|унгарски]], [[албански јазик|албански]], [[македонски јазик|македонски]], [[ромски јазик|ромски]], [[романски јазик|романски]], [[јудео-шпански|ладино]]}}
| capital                = [[Белград]]
| largest_city           = Главен
| coordinates            = {{Coord|44|48|35|N|20|27|47|E|type:city|display=inline,title}}
| currency               = {{plainlist|
*[[Југословенска круна]]<br />(1918–1920)
*[[Југословенски динар]]<br />(1920–1941)}}|
| title_leader           = [[Крал на Југославија|Крал]]
| leader1                = [[Петар I Караѓорѓевиќ|Петар I]]
| year_leader1           = 1918–1921
| leader2                = [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I]]
| year_leader2           = 1921–1934
| leader3                = [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]]{{ref label|ptr|b|}}
| year_leader3           = 1934–1941
| title_representative   = [[Список на југословенски регенти|Принц-регент]]
| representative1        = [[Александар I Караѓорѓевиќ|принц Александар]]
| year_representative1   = 1918–1921
| representative2        = [[Павле Караѓорѓевиќ|принц Павле]]
| year_representative2   = 1934–1941
| title_deputy           = [[Премиер на Југославија|Премиер]]
| deputy1                = [[Стојан Протиќ]]
| year_deputy1           = 1918–1919 (прв)
| deputy2                = [[Душан Симовиќ]]
| year_deputy2           = 1941 (последен)
| legislature            = [[Привремено народно претставништво на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците|Народно претставништво]]<br>(1919–1920)<br>[[Парламент на Југославија|Национално Собрание]]{{ref label|c|c}}<br>(1920–1941)
| house1                 = Сенат<br>(од 1931)
| house2                 = Комора на пратеници<br>(од 1931)|
| stat_year1             = 1918
| stat_pop1              = 12,017,323
| ref_pop1               = <ref>{{cite book |last=Banac |first=Ivo |author-link=Ivo Banac |title=The National Question in Yugoslavia. Origins, History, Politics |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca, NY |page=58 |year=1992 |edition=2nd printing |isbn=978-0801494932 |url=https://books.google.com/books?id=KfqbujXqQBkC&pg=PA58 |access-date=14 November 2020 |archive-date=25 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211125025814/https://books.google.com/books?id=KfqbujXqQBkC&pg=PA58 |url-status=live}}</ref>
| stat_year2             = 1931
| stat_pop2              = 13,934,000
| ref_pop2               = <ref>{{Cite book |last1=Myers |first1=Paul F. |url=https://books.google.com/books?id=Wvcw5ZhEF64C&pg=PA152 |title=The Population of Yugoslavia |last2=Campbell |first2=Arthur A. |date=1954 |publisher=U.S. Government Printing Office |isbn=978-0598678454 |page=152 |language=en |access-date=30 September 2021 |archive-date=30 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210930000057/https://books.google.com/books?id=Wvcw5ZhEF64C&pg=PA152 |url-status=live}}</ref>
| stat_year3             = 1941
| stat_area3             = 247542
| ref_area3              = <ref>{{cite book |last=Tomasevich |first=Jozo |year=1975 |title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks |publisher=Stanford University Press |isbn=978-0804708579 |url=https://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ |page=93 |access-date=2 October 2021 |archive-date=27 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327033659/https://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ |url-status=live}}</ref>
| footnote_a             = {{note|scs}} [[Српскохрватски јазик|српскохрватскиот]] и [[Словенечки јазик|словенечкиот]] се посебни јазици, но тоа не било официјално прифатено или универзално прифатено во тоа време, а „српско-хрватско-словенечкиот“ бил прогласен за единствен официјален јазик („српско-хрватско-словенски“ или „српско-хрватско-словенски“ преведено и „српскоатословенски“). Во практиката функционирал како српско-хрватски.<ref>{{cite book |title=Entangled Histories of the Balkans: Volume One: National Ideologies and Language Policies |chapter-url=https://books.google.com/books?id=FGmJqMflYgoC&pg=PA371 |year=2013 |publisher=Koninklijke Brill NV |isbn=978-9004250765 |page=371 |editor1-first=Rumen |editor1-last=Daskalov |editor2-first=Tchavdar |editor2-last=Marinov |chapter=Language and Identity: The Fate of Serbo-Croatian |first=Ronelle |last=Alexander |quote=Меѓутоа, веќе официјалниот јазик на новата држава, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, го носело непоколебливото име српско-хрватско-словенечки“.|access-date=25 October 2015 |archive-date=15 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160515051608/https://books.google.com/books?id=FGmJqMflYgoC&pg=PA371 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |last1=Wojciechowski |first1=Sebastian |last2=Burszta |first2=Wojciech J. |last3=Kamusella |first3=Tomasz |title=Nationalisms across the globe: an overview of nationalisms in state-endowed and stateless nations |volume=2 |url=https://books.google.com/books?id=HXYUAQAAIAAJ |year=2006 |publisher=School of Humanities and Journalism |isbn=978-8387653460 |page=79 |quote=Слично на тоа, Уставот од 1921 година го прогласил српскоатословенскиот за официјален и национален јазик на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците. |access-date=25 October 2015 |archive-date=11 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160511084521/https://books.google.com/books?id=HXYUAQAAIAAJ |url-status=live}}</ref>
| footnote_b             = {{note|ptr}} [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]], сè уште малолетен, бил прогласен за возрасен со воен [[Југословенски државен удар|удар]]. Набргу по неговото преземање на кралската власт, Југославија била окупирана од Оската и младиот крал заминал во [[егзил]]. Во 1944 година го прифатил формирањето на [[Демократска Федеративна Југославија]]. Тој бил сменет од југословенскиот парламент во 1945 година.
| footnote_c             = {{note|c}} Еднодомен до 1931 година.
}}

'''Кралство Југославија''' ([[Српскохрватски јазик|српскохрватски]]: ''Kraljevina Jugoslavija / Краљевина Југославија''; [[Словенечки јазик|словенечки]]: ''Kraljevina Jugoslavija'') — држава во [[Југоисточна Европа|Југоисточна]] и [[Средна Европа]] која постоела од [[1918]] до [[1941]] година. Од [[1918]] до [[1929]] година официјално била наречена Кралство на Србите, Хрватите и Словенците ([[српско-хрватски]]: ''Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca''/Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца; {{Lang-sl|Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev}}) или неговата скратена форма Кралство СХС (''Kraljevina SHS''/Краљевина СХС), но терминот „Југославија“ било неговото колоквијално име поради неговото потекло. Официјалното име на државата било сменето во „''Кралство Југославија''“ од страна на кралот [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I]] на [[3 октомври]] [[1929]] година.

Прелиминарното кралство било формирано во 1918 година со спојување на привремената [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|Држава на Словенците, Хрватите и Србите]] (самата формирана од териториите на поранешна [[Австроунгарија]], опфаќајќи ја денешна [[Босна и Херцеговина]] и поголемиот дел од денешна [[Хрватска]] и [[Словенија]]) и Банат, Бачка и Барања (кои биле дел од Кралството Унгарија во рамките на Австроунгарија) со поранешното независно [[Кралство Србија]]. Истата година, [[Кралство Црна Гора|Кралството Црна Гора]] исто така го прогласило своето обединување со Србија, додека регионите на [[Република Косово|Косово]] и [[Вардарска Македонија]] станале дел од Србија пред обединувањето.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.yuhistorija.com/doc/yugoslavia%20from%20a%20historical%20perspective.pdf|title=Yugoslavia from a Historical Perspective|publisher=YU Historija|archive-url=https://web.archive.org/web/20220331215651/http://yuhistorija.com/doc/yugoslavia%20from%20a%20historical%20perspective.pdf|archive-date=31 March 2022|accessdate=7 December 2020}}</ref>

Со државата управувала српската [[Караѓорѓевиќи|династија Караѓорѓевиќ]], која претходно владеела со [[Кралство Србија|Кралството Србија]] под [[Петар I Караѓорѓевиќ|Петар I]] од 1903 година (по [[Мајски државен удар|Мајскиот државен удар]]) наваму. Петар I станал првиот крал на Југославија до неговата смрт во 1921 година. Него го наследил неговиот син [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I]], кој бил регент на неговиот татко. Тој бил познат како „''Александар Обединител''“, а кралството го преименувал во „Југославија“ во [[1929]] година. Тој бил убиен во [[Марсеј]] од страна на [[Владо Черноземски]], член на [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Автономистичка)|Внатрешната македонска револуционерна организација]] (ВМОРО), за време на неговата посета на [[Трета Француска Република|Франција]] во 1934 година. Круната му била предадена на неговиот 11-годишен син [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар]]. Братучедот на Александар, [[Павле Караѓорѓевиќ|Павле]], владеел како регент на принцот до 1941 година, кога Петар II станал полнолетен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://archive.org/details/yugoslaviaincris012757mbp|title=Yugoslavia in Crisis 1934–1941|last=J. B. Hoptner|year=1963|publisher=Columbia University Press}}</ref> Кралското семејство побегнало за [[Лондон]] истата година, пред земјата да биде [[Априлска војна|нападната]] од [[Сили на Оската|Силите на Оската]].

Во април 1941 година, земјата била окупирана и поделена од силите на Оската. Во [[Лондон]] била формирана кралска влада во егзил, признаена од [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], а подоцна и од сите [[Сојузници во Втората светска војна|сојузници]]. Во 1944 година, по притисок од британскиот премиер [[Винстон Черчил]], кралот ја признал владата на Демократска Федеративна Југославија како легитимна влада. Таа била основана на 2 ноември по потпишувањето на Договорот од Вис од страна на Иван Шубашиќ (во име на Кралството) и [[Јосип Броз-Тито|Јосип Броз Тито]] (во име на [[Југословенски партизани|југословенските партизани]]).<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=fNBmAAAAMAAJ|title=Tito, Mihailović, and the Allies, 1941–1945|last=Walter R. Roberts|publisher=Rutgers University Press|year=1973|isbn=978-0813507408|page=288|access-date=25 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20211211134033/https://books.google.com/books?id=fNBmAAAAMAAJ|archive-date=11 December 2021}}</ref>

== Формирање ==
[[Податотека:SHS_slavlje_1918.jpg|лево|мини| Прослави во [[Загреб]] за време на формирањето на ''Националниот совет'' на [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|државата на Словенците, Хрватите и Србите]], октомври 1918 година]]
[[Податотека:Serbian_Army_enters_Zagreb.jpg|лево|мини| Српската војска на плоштадот Бан Јелачиќ во [[Загреб]] во 1918 година]]
[[Податотека:SHS_1918_adresa_Aleksandru.jpg|лево|мини| Делегација на Националниот совет на ''Државата на Словенците, Хрватите и Србите'' предводена од Анте Павелиќ читајќи го обраќањето пред регентот Александар, 1 декември 1918 година]]
По [[Атентат врз Франц Фердинанд|атентатот]] на [[Франц Фердинанд|австрискиот надвојвода Франц Фердинад]] од страна на босанскиот Србин [[Гаврило Принцип]] и избувнувањето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], [[Кралство Србија|Србија]] била [[Србија во Првата светска војна|нападната и окупирана]] од здружените [[Царство Бугарија|бугарски]], австриски и [[Германско Царство|германски]] сили на 6 октомври 1915 година. По овој настан следела ескалацијата на јужнословенскиот национализам и повиците на словенските националисти за независност и обединување на [[Јужни Словени|јужнословенските националности]] на Австроунгарија заедно со Србија и [[Кралство Црна Гора|Црна Гора]] во единствена [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|Држава на Словенците, Хрватите и Србите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.history.com/this-day-in-history/archduke-ferdinand-assassinated#:~:text=Archduke%20Franz%20Ferdinand%20of%20Austria,War%20I%20by%20early%20August|title=Austria's Archduke Ferdinand assassinated|work=History|publisher=A&E Television Networks|archive-url=https://web.archive.org/web/20220607210816/https://www.history.com/this-day-in-history/archduke-ferdinand-assassinated#:~:text=Archduke%20Franz%20Ferdinand%20of%20Austria,War%20I%20by%20early%20August|archive-date=7 June 2022|accessdate=7 December 2020}}</ref>

[[Далмација|Далматинскиот]] [[Хрвати|хрватски]] политичар Анте Трумбиќ станал истакнат јужнословенски лидер за време на војната и го предводел Југословенскиот комитет кој лобирал кај [[Сојузници во Првата светска војна|сојузниците]] да го поддржат создавањето на независна Југославија.<ref name="Spencer Tucker 2005">Spencer Tucker.</ref> Трумбиќ се соочил со првично непријателство од [[Претседател на Владата на Република Србија|српскиот премиер]] [[Никола Пашиќ]], кој претпочитал [[Големосрпство|проширена Србија]] наместо обединета југословенска држава. Сепак, и Пашиќ и Трумбиќ се согласиле на компромис, кој бил донесен на Декларацијата на Крф на 20 јули 1917 година, која се залагала за создавање обединета држава на [[Срби]]те, [[Хрватите]] и [[Словенци]]те, која ќе ја предводи српската династија [[Караѓорѓевиќи]].<ref name="Spencer Tucker 2005" />

Во 1916 година, југословенскиот комитет започнал преговори со [[Србија во Првата светска војна|српската влада]] во егзил, на кои одлучиле за создавање на Кралството Југославија, прогласувајќи ја заедничката Крфска декларација во 1917 година, а состаноците биле одржани во Општинскиот театар на Крф.<ref name="History of the municipal theatre">[http://www.corfu.gr/en/profil/theatro.htm History of the municipal theatre] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070623224051/http://www.corfu.gr/en/profil/theatro.htm|date=23 June 2007}} from Corfu city hall Quote: "The Municipal Theatre was not only an Art-monument but also a historical one.</ref>

Во ноември 1918 година, Националниот совет на [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|државата на Словенците, Хрватите и Србите]] назначил 28 членови кои требало да започнат преговори со претставниците на владата на Кралството Србија и Црна Гора за создавање на нова југословенска држава, а делегацијата директно преговарала со [[Александар I Караѓорѓевиќ|регентот Александар Караѓорѓевиќ]].<ref>Boban, Ljubo, ''When and how was the State of Slovenes, Croats and Serbs formed'', Institute of Croatian History, {{ISSN|0353-295X}}, volume 26, issue 1, 1993, pp. 187–198</ref> Откако завршиле преговорите, а делегацијата на Националниот совет на државата на Словенците, Хрватите и Србите предводена од Анте Павелиќ го прочитале обраќањето пред регентот Александар, кој го претставувал неговиот татко, кралот [[Петар I Караѓорѓевиќ|Петар I]], по кое тој го прифатил нивното барање и кралството било воспоставено.<ref>Budisavljević Srđan, Stvaranje Države Srba, Hrvata i Slovenaca (Creating the State of Serbs, Croats and Slovenes), Zagreb, 1958, pp. 170–175.</ref>

'''Кралство Југославија''' ([[српскохрватски]]: ''Kraljevina Jugoslavija / Краљевина Југославија'';<ref name="Tomasz Kamusella 2008. pp. 228, 297">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=mzEqAQAAIAAJ|title=The politics of language and nationalism in modern Central Europe|last=Kamusella|first=Tomasz|publisher=Palgrave Macmillan|year=2009|isbn=978-0230550704|pages=228, 297|access-date=25 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160518085413/https://books.google.com/books?id=mzEqAQAAIAAJ|archive-date=18 May 2016}}</ref> {{Lang-sl|Kraljevina Jugoslavija}}) — држава во [[Југоисточна Европа|Југоисточна]] и [[Средна Европа|Централна Европа]] која постоела во периодот од 1918 до 1941 година. Од 1918 до 1929 година, официјално била позната како '''Кралство на Србите, Хрватите и Словенците''' ([[српскохрватски]]: ''Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca'' / Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца; {{Lang-sl|Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev}} ), но терминот „ [[Југославија]] “ (<nowiki>„</nowiki><span>Земја на</span> [[South Slavs|јужните Словени]]“) било нејзиното колоквијално име поради нејзиното потекло.<ref name="Naš rod">"Kraljevina Jugoslavija!</ref> Официјалното име на државата било сменето во „Кралство Југославија“ од страна на кралот [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I]] на [[3 октомври]] [[1929]] година <ref name="Naš rod" />

Новото кралство го сочинувале поранешните независни кралства Србија и Црна Гора (Црна Гора била приклучена кон Србија претходниот месец) и значителен дел од територијата што порано била дел од Австроунгарија, Државата на Словенците, Хрватите и Србите. Главните држави кои го формирале новото Кралство биле Државата на Словенците, Хрватите и Србите; [[Војводина]]; и Кралството Србија со Кралството Црна Гора.

Создавањето на државата било поддржано од [[Панславизам|панслависти]] и југословенски националисти. За сесловенското движење, целиот јужнословенски (југословенски) народ се обединил во една држава. Создавањето било поддржано и од сојузниците, кои се обиделе да ја разбијат Австроунгарската држава.

Новоформираното Кралство на Србите, Хрватите и Словенците учествувало на [[Париска мировна конференција (1919)|Париската мировна конференција]] со Тумбиќ како претставник на земјата.<ref name="Spencer Tucker 2005">Spencer Tucker.</ref> Бидејќи сојузниците ги намамиле [[Кралство Италија|Италијанците]] во војната со ветување за значителни територијални придобивки во замена, што отсекува четвртина од словенечката етничка територија од преостанатите три четвртини од Словенците кои живееле во Кралството СХС, Трумбиќ успешно се заложил за вклучување повеќето [[Словени]] кои живеат во поранешна Австроунгарија да бидат вклучени во границите на новото Кралство на Србите, Хрватите и Словенците. Сепак, со [[Рапалски договор (1920)|Рапалскиопт договор]] <ref name="Spencer Tucker 2005" /> население од половина милион Јужни Словени,<ref name="HehnP_Low_Dishonest_Decade">Hehn, Paul N. (2005) [https://books.google.com/books?id=nOALhEZkYDkC&pg=PA45&dq=%22the+treaty+left+half+a+million+Slavs+inside+Italy+while+only+a+few+hundred+Italians&lr=&sig=ACfU3U1d_etPPJL-3k8nsYws4mfuun44sQ A Low Dishonest Decade: Italy, the Powers and Eastern Europe, 1918–1939.]</ref> главно Словенци, биле подложени на присилна италијанизација до падот на фашизмот во Италија. Во времето кога [[Бенито Мусолини]] бил подготвен да го измени границите на Рапало со цел да ја припои независната држава [[Риека]] кон Италија, обидите на Пашиќ да ги поправи границите кај [[Постојна]] и [[Идрија]] биле ефективно поткопани од регентот Александар кој претпочитал „добри односи“ со [[Италија]].<ref>Čermelj, L. (1955).</ref>
[[Податотека:Mihajlo_Pupin.jpg|мини|Михајло Пупин влијаел на конечните одлуки на Париската мировна конференција кога биле исцртани границите на кралството.]]
Југословенското кралство граничело со Италија и Австрија на северозапад на границата Рапало, Унгарија и Романија на север, Бугарија на исток, [[Кралство Грција|Грција]] и [[Кнежество Албанија|Албанија]] на југ и [[Јадранско Море|Јадранското Море]] на запад. Речиси веднаш наишло на спорови со повеќето од нејзините соседи. Словенија била тешко да се одреди, бидејќи 400 години била составен дел на Австрија. Војводинскиот регион бил спорен со Унгарија, [[Вардарска Македонија|Македонија]] со Бугарија, Риека со Италија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://library.fes.de/pdf-files/bueros/belgrad/10635.pdf|title=Serbian-Bulgarian Historical Ties|last=Friedrich Ebert Stiftung|year=2013|publisher=ISAC Fund|archive-url=https://web.archive.org/web/20220121055031/http://library.fes.de/pdf-files/bueros/belgrad/10635.pdf|archive-date=21 January 2022|accessdate=7 December 2020}}</ref>

Плебисцит се одржало и во [[Војводство Корушка|провинцијата Корушка]], која одлучила да остане во Австрија. [[Австријци]]те формирале мнозинство во овој регион, иако бројките покажуваат дека некои Словенци навистина гласале за Корушка да стане дел од Австрија. Далматинскиот пристанишен град [[Задар]] и неколку далматински острови и биле дадени на Италија. Градот [[Риека]] бил прогласен за Слободна Држава Риека, но тој набргу бил окупиран, а во 1924 година [[Римски договор (1924)|припоен]] од Италија, на која исто така и било ветено далматинскиот брег за време на [[Првата светска војна]], и Југославија која ја барала [[Истра]], дел од некогашното австриско приморје кое било припоено кон Италија, но кое содржело значително население Хрвати и Словенци.

Формирањето на [[Видовденски устав|Видовданскиот устав]] во 1921 година предизвикало тензии меѓу различните југословенски националности.<ref name="Spencer Tucker 2005">Spencer Tucker.</ref> Трумбиќ се спротивставил на уставот од 1921 година и со текот на времето станувал сè понепријателски настроен кон југословенската влада за која сметал дека е централизирана во корист на српската хегемонија над Југославија.<ref name="Spencer Tucker 2005" />

== Економија ==

=== Земјоделство ===
[[Податотека:Strojna_mlatev_pšenice_v_Šmarci_pri_Vavpetiču_okoli_leta_1930.jpg|мини|Словенечки фармери (1930-ти)]]
Три четвртини од југословенската работна сила била ангажирана во земјоделството. Постоеле неколку комерцијални земјоделци, но повеќето биле селани за егзистенција. Оние на југ биле особено сиромашни, живеејќи во ридско, неплодно подрачје. Не постоеле големи имоти освен на север, а сите биле во сопственост на странци. Една од првите акции што ги презела новата југословенска држава во 1919 година била да ги разбие имотите и да располага со странски, а особено [[Унгарци|унгарски]] земјопоседници. Скоро 40% од руралното население претставувало вишок (т.е. вишокот луѓе не биле потребни за одржување на тогашното ниво на производство), а и покрај топлата клима, Југославија била исто така релативно сува. Внатрешните комуникации биле лоши, штетите од Првата светска војна биле големи, а со неколку исклучоци, земјоделството било лишено од машини или други современи земјоделски технологии.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://scholarworks.umass.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1005&context=halpern_joel|title=Farming as a Way of Life: Yugoslav Peasant Attitudes|archive-url=https://web.archive.org/web/20210625043803/https://scholarworks.umass.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1005&context=halpern_joel|archive-date=25 June 2021|accessdate=7 December 2020}}</ref>

=== Производство ===
Производството било ограничено на [[Белград]] и другите поголеми населени центри и главно се состоело од мали, релативно примитивни капацитети кои произведувале строго за домашниот пазар. Комерцијалниот потенцијал на [[Јадранско Море|јадранските]] пристаништа во Југославија заминувал во отпад бидејќи на нацијата и недостигал капитал или техничко знаење за да управува со бродската индустрија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/maritimeaffairs/sites/maritimeaffairs/files/docs/body/case_study_adriatic_sea_en.pdf|title=The Adriatic Sea|publisher=European Commission|archive-url=https://web.archive.org/web/20201027045805/https://ec.europa.eu/maritimeaffairs/sites/maritimeaffairs/files/docs/body/case_study_adriatic_sea_en.pdf|archive-date=27 October 2020|accessdate=7 December 2020}}</ref> Од друга страна, рударската индустрија била добро развиена поради изобилството на нацијата со минерални суровини, но бидејќи со неа првенствено биле во сопственост и управувани од странци, најголем дел од производството се извезувало. Југославија била третата најмалку индустријализирана нација во [[Источна Европа]] по [[Царство Бугарија|Бугарија]] и [[Албанија]].

=== Долг ===
[[Податотека:Königreich_der_Serben,_Kroaten_und_Slowenen_1921.JPG|мини|Обврзница на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците за ликвидација на агро-долговите од Босна и Херцеговина, издадена на 18 јуни 1921 г.]]
Југославија претставувала типична за источноевропските нации по тоа што позајмувала големи суми пари од Запад во текот на 1920-тите. Кога започнала [[Големата депресија]] во 1929 година, западните кредитори ги повикале своите должници да ги вратат парите назат, но должниците не биле во можност да го сторат тоа. Дел од парите биле изгубени за калемење, иако повеќето биле искористени од земјоделците за подобрување на производството и извозниот потенцијал. Земјоделскиот извоз, сепак, секогаш бил нестабилна перспектива бидејќи нивните приходи од извоз биле во голема мера зависни од нестабилните цени на светскиот пазар. Големата депресија предизвикала пазарот за нив да пропадне бидејќи глобалната побарувачка силно се намалила, а ситуацијата за извозно ориентираните земјоделци дополнително се влошила кога нациите насекаде почнале да поставуваат трговски бариери. Италија била главен трговски партнер на Југославија во првите години по Првата светска војна, но врските паднале откако [[Бенито Мусолини]] дошол на власт во 1922 година. Во мрачната економска ситуација од 1930-тите, Југославија го следела водството на своите соседи дозволувајќи си да стане зависна од [[Трет Рајх|Нацистичка Германија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.britannica.com/place/Balkans/The-Great-Depression|title=The Great Depression|publisher=Britannica|archive-url=https://web.archive.org/web/20201027053332/https://www.britannica.com/place/Balkans/The-Great-Depression|archive-date=27 October 2020|accessdate=7 December 2020}}</ref>

=== Образование ===
Иако Југославија имала донесено задолжителна јавно образовна политика, таа била недостапна за многу селани во селата. Официјалните бројки за писменост за населението изнесувале 50%, но тие варираат во голема мера низ целата земја. Помалку од 10% од Словенците биле неписмени, додека над 80% од Македонците и Босанците не знаеле да читаат и пишуваат. Приближно 10% од учениците од почетните основни училишта продолжиле да посетуваат повисоки форми на образование, на еден од трите универзитети во земјата во [[Белградски универзитет|Белград]], Љубљана и Загреб.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8QRcyAEACAAJ|title=Education in Yugoslavia and the New Reform: The Legal Basis, Organization, Administration, and Program of the Secondary Schools|last=Vera Tomich|publisher=U. S. Department of Health, Education, and Welfare, Office of Education|year=1963|page=102|access-date=7 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228235403/https://books.google.com/books?id=8QRcyAEACAAJ|archive-date=28 February 2022}}</ref>

== Политичка историја ==

=== Рана политика ===
[[Податотека:NikolaPasic--serbiaherpeopleh00petruoft.png|мини| Помеѓу 1918 и 1926 година, [[Никола Пашиќ]] трипати ја извршувал функцијата премиер на Југославија.]]
Веднаш по прогласувањето на 1 декември, преговорите меѓу [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|Националниот совет на Словенците, Хрватите и Србите]] и српската влада резултирале со договор за новата влада, која требало да ја предводи [[Никола Пашиќ]]. Меѓутоа, кога овој договор бил доставен на одобрување на регентот Александар Караѓорѓевиќ, тој бил отфрлен, предизвикувајќи ја првата владина криза на новата држава. Многумина го сметале ова отфрлање како кршење на парламентарните принципи, но прашањето било решено кога регентот предложил да се замени Пашиќ со [[Стојан Протиќ]], водечки член на Радикалната партија на Пашиќ. Националниот совет и српската влада се договориле и новата влада стапила во сила на 20 декември 1918 година. {{Sfn|Lampe|2000}}

Во овој период пред изборот на Уставотворното собрание, привременото претставништво служело како парламент што го формирале делегати од различните избрани тела што постоеле пред создавањето на државата. Престројувањето на партиите што комбинирало неколку членови на српската опозиција со политичките партии од поранешна Австроунгарија довело до создавање на нова партија, Демократска партија, која доминирала во Привременото претставништво и владата.

Поради тоа што Демократската партија предводена од Љубомир Давидовиќ туркала високо кон централизирана агенда, голем број хрватски делегати преминале во опозиција. Сепак, самите радикали не биле задоволни што имале само тројца министри на 11-те на Демократската партија и на 16 август 1919 година, Протиќ поднел оставка. Давидовиќ тогаш направил коалиција со социјалдемократите. Оваа влада имала мнозинство, но кворумот на привременото претставништво бил половина плус еден глас. Опозицијата тогаш почнала да го бојкотира парламентот. Со оглед на тоа што владата никогаш не можела да гарантира дека ќе се појават сите нејзини поддржувачи, станало невозможно да се одржи кворатен состанок на парламентот. Давидовиќ набргу поднел оставка, но бидејќи никој друг не можел да формира влада, тој повторно станал премиер. Додека опозицијата продолжила со бојкотот, владата одлучила дека нема друга алтернатива освен да владее со декрет. Ова го осудиа опозицијата која почнала да се обликува како Пратеничка заедница. Давидовиќ сфатил дека ситуацијата е неодржлива и побарал од кралот веднаш да се одржат избори за Уставотворно собрание. Кога кралот одбил, почувствувал дека нема друга алтернатива освен да поднесе оставка.

Пратеничката заедница тогаш формирала влада предводена од [[Стојан Протиќ]], посветена на обновување на парламентарните норми и ублажување на централизацијата на претходната влада. Нивното противење на програмата за радикални земјишни реформи на поранешната влада, исто така, ги обединило страните. Бидејќи неколку мали групи и поединци ја промениле страната, Протиќ во тој момент имал дури и мало мнозинство. Меѓутоа, Демократската партија и Социјалдемократите сега го бојкотирале парламентот и Протиќ не можел да постигне кворум. Оттука, парламентарната заедница, која била во владата, била принудена да владее со декрет.

Пратеничката заедница на тој начин да го прекршила основниот принцип околу кој се формирала, ја ставила во исклучително тешка положба. Во април 1920 година избувнале широки работнички немири и штрајк на железницата. Според Глигоријевиќ, тоа извршило притисок врз двете главни партии да ги решат разликите. По успешните преговори, Протиќ поднел оставка за да направи место за нова влада предводена од неутралната фигура на Миленко Весниќ. Социјалдемократите не ја следеле Демократската партија, нивните поранешни сојузници, во владата бидејќи биле против антикомунистичките мерки на кои била посветена новата влада.

Контроверзите што ги поделиле партиите претходно биле сè уште многу живи прашања. Демократската партија продолжила да ја турка својата агенда за централизација и сè уште инсистирала на потребата од радикални земјишни реформи. Несогласувањето околу изборниот закон конечно довело до тоа Демократската партија да гласа против владата во Парламентот и владата била поразена. Иако оваа средба не била во кворација, Весниќ го искористил ова како изговор да поднесе оставка. Неговата оставка го постигнала предвидениот ефект: Радикалната партија се согласила да ја прифати потребата за централизација, а Демократската партија се согласила да се откаже од своето инсистирање за земјишни реформи. Весниќ повторно  да биде на чело на новата влада. Хрватската заедница и Словенечката народна партија сепак не биле задоволни од прифаќањето на централизацијата од страна на радикалите. Не бил ниту Стојан Протиќ, а по ова прашање се повлекол од владата.

Во септември 1920 година во Хрватска избувнало селанско востание, чија непосредна причина било жигосувањето на стоката на селаните. Хрватската заедница ја обвинила централизирачката политика на владата и особено на министерот Светозар Прибиќевиќ.

=== Основачко собрание до диктатура ===
[[Податотека:Scs_kingdom_provinces_1920_1922_en.png|десно|мини|200x200пкс| Провинции на Кралството во 1920–1922 година]]
[[Податотека:Scs_kingdom_oblasts_1922_1929_en.png|десно|мини|200x200пкс| [[Бановина|Области на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците]]]]
Еден од ретките закони што успешно ги донело Привременото претставништво бил изборниот закон за конститутивната седница. За време на преговорите кои претходеле на основањето на новата држава, било договорено гласањето да биде тајно и да се заснова на општо право на глас. Ним не им паднало на памет дека универзалната може да ги опфати жените сè додека не се појавило движење за женско право на глас со создавањето на новата држава. Социјалдемократите и Словенечката народна партија го поддржале правото на глас на жените, но радикалите се спротивставиле на тоа. Демократската партија била отворена за идејата, но не била доволно посветена да ја постави, така што предлогот пропаднал. Пропорционалното претставување било прифатено во принцип, но избраниот систем ([[Донтов метод]] со многу мали изборни единици) фаворизирал големи партии и партии со силна регионална поддршка.

Изборите се одржале на 28 ноември 1920 година. Кога биле пребројани гласовите, Демократската партија освоила најмногу места, повеќе од радикалите. За партијата која била толку доминантна во Привременото претставништво, тоа претставувало пораз. Понатаму, тоа било прилично лошо во сите поранешни австриско-унгарски области. Тоа го поткопувало верувањето на партијата дека нејзината политика на централизација ја претставува волјата на југословенскиот народ како целина. На радикалите не им било ништо подобро во тој регион, но тоа им претставувало многу помал проблем бидејќи отворено воделе кампања како српска партија. Најдраматичните придобивки биле постигнати од двете антисистемски партии. Раководството на Хрватската републиканска селска партија било ослободено од затвор дури кога започнала да тече изборната кампања. Според Глигоријевиќ, тоа им помогнало повеќе од активна кампања. Хрватската заедница (која на срамежлив начин се обидувала да го изрази незадоволството што Хрватската републиканска селска партија ја мобилизирала) била премногу извалкана од нивното учество во владата и била целосно елиминирана. Другите добитници биле комунистите кои особено добро се снашле во поширокиот регион на [[Македонија (регион)|Македонија]]. Остатокот од местата ги зазеле помалите партии кои во најдобар случај биле скептични кон централизираната платформа на Демократската партија.

Резултатите го оставиле Никола Пашиќ во многу силна позиција бидејќи демократите немале друг избор освен да се здружат со радикалите доколку сакале да го спроведат нивниот концепт за централизирана Југославија. Пашиќ секогаш внимавал да ја остави отворена опцијата за договор со хрватската опозиција. Демократите и радикалите не биле доволно силни да го изведат уставот сами и направија сојуз со Југословенската муслиманска организација (ЈМО). Муслиманската партија арала и добила отстапки околу зачувувањето на Босна во нејзините граници и како земјишната реформа ќе влијае на муслиманските земјопоседници во Босна.

Хрватската републиканска селска партија одбила да му се заколне на верност на кралот со образложение дека тоа претпоставува дека Југославија ќе биде монархија, нешто што според неа може да одлучи само Основачкото собрание. Партијата не можела да ги заземе своите места во парламентот. Поголемиот дел од опозицијата, иако првично заземајќи ги своите места, прогласила бојкот со текот на времето, така што имало малку гласови против. Сепак, уставот одлучил против договорот од 1918 година меѓу [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|Државата на Словенците, Хрватите и Србите]] и [[Кралство Србија|Кралството Србија]], во кој било наведено дека ќе биде потребно мнозинство од 66 отсто за да се усвои 50 отсто плус еден глас, без разлика колку гласале против. Единствено отстапките во последен момент на [[Џемиет]], група муслимани од [[Вардарска Македонија|Македонија]] и Косово, го спасиле.
[[Податотека:Proglašenje Vidovdanskog ustava 1921.jpg|мини| [[Видовденски устав|Видовдански устав]]]]
На 28 јуни 1921 година бил донесен [[Видовденски устав|Видовданскиот устав]] со кој се воспоставила [[Унитарна држава|унитарна]] монархија. Традиционалните региони пред [[Првата светска војна]] биле укинати и биле воспоставени 33 нови административни ''[[Бановина|области]]'' (провинции) управувани од центарот. Во тоа време, кралот Петар I починал (16 август 1921 година), а принцот-регент го наследил престолот како крал [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I.]]

Љубомир Давидовиќ од Демократите започнал да се сомнева во мудроста на посветеноста на неговата партија за централизација и ги отворил преговорите со опозицијата. Ова се заканувало да предизвика раскол во неговата партија бидејќи на неговата постапка се спротивставил Светозар Прибиќевиќ. Тоа му дало и изговор на Пашиќ да ја прекине коалицијата. На почетокот кралот му дал на Пашиќ мандат да формира коалиција со демократите на Прибиќевиќ. Сепак, Пашиќ и понудил на Прибиќевиќ премалку за да има големи шанси Прибиќевиќ да се согласи. Се формирала чисто радикална влада со мандат за одржување на избори. Радикалите оствариле придобивки на сметка на демократите, но на други места имало придобивки од Селската партија на Радиќ.

Српските политичари околу Радиќ ја сметале Србија за знаменосец на југословенското единство, како што била државата [[Пиемонт]] за Италија, или [[Прусија]] за [[Германско Царство|Германското Царство]]; еден вид „[[Големосрпство|Голема Србија]]“. Во текот на следните години, хрватскиот отпор против српскоцентричната политика се зголемил.

Во раните 1920-ти, југословенската влада на премиерот [[Никола Пашиќ]] употребила полициски притисок врз гласачите и етничките малцинства, конфискација на памфлети на опозицијата  и други мерки за [[Изборна измама|фалсификување на избори]]. Ова било неефикасно против Хрватската селанска партија (поранешна Хрватската републиканска селска партија), чии членови продолжиле да победуваат на изборите за југословенскиот парламент во голем број,  но им наштетило на главните српски ривали на радикалите, демократите.

Стјепан Радиќ, шефот на Хрватската селанска партија, бил многупати затворан од политички причини.  Тој бил ослободен во 1925 година и се вратил во парламентот.

Во пролетта 1928 година, Радиќ и Светозар Прибиќевиќ воделе жестока парламентарна битка против ратификацијата на Конвенцијата Нетуно со Италија. Со ова тие ја мобилизирале националистичката опозиција во Србија, но предизвикале и бурни реакции од владејачкото мнозинство, вклучително и смртни закани. На 20 јуни 1928 година, членот на владиното мнозинство, српскиот пратеник Пуниша Рачиќ, застрелал пет членови на Хрватската селанска партија, вклучувајќи го и нивниот водач Стјепан Радиќ, откако Радиќ одбил да се извини за претходниот прекршок во кој го обвинил Рачиќ за кражба.<ref>{{Наведено списание|last=Newman|first=John Paul|date=2017|title=War Veterans, Fascism, and Para-Fascist Departures in the Kingdom of Yugoslavia, 1918–1941|url=https://www.researchgate.net/publication/318166421|journal=Fascism|volume=6|page=63|doi=10.1163/22116257-00601003|doi-access=free}}</ref> Двајца загинале на подот на Собранието додека животот на Радиќ висел на конец.

Опозицијата од тој момент целосно се повлекла од парламентот, изјавувајќи дека нема да се вратат во парламентот во кој биле убиени неколку нивни претставници и инсистирајќи на нови избори. На 1 август, на состанокот во Загреб, тие се откажале од Декларацијата од 1 декември 1920 година. Побарале преговорите за обединување да почнат од почеток. На 8 август починал и самиот Стјепан Радиќ.

=== Диктатура ===
[[Податотека:Banovine_Jugoslavia.png|мини|200x200пкс| Во 1929 година, Кралството Југославија била поделена на [[Бановина|девет бановини]]. Тие станале осум во 1939 година, кога две биле споени, формирајќи ја [[Бановина Хрватска]].]]
[[Податотека:Locator_map_Croatia_Banovina_in_Yugoslavia_1939-1941.svg|мини|200x200пкс| Во 1939 година била основана [[Бановина Хрватска]], чија цел била да се реши „хрватското прашање“. Формирана била од Савската Бановина и [[Приморска бановина|Приморска Бановина]], со мали делови отстапени од [[Дринска бановина|Дрина]], [[Зетска Бановина|Зета]] и [[Дунавска бановина|Дунав]].]]
На 6 јануари 1929 година, користејќи ја како изговор политичката криза предизвикана од пукањето, кралот Александар го укинал Уставот, го одложил Парламентот и вовел лична диктатура (позната како „Шестојануарска диктатура“) со воспоставување на југословенската идеологија и единствената [[Југословени|југословенска нација]]. {{Sfn|Troch|2017}} {{Sfn|Grgić|2018}} {{Sfn|Nielsen|2009}} Тој го променил името на државата во „Кралство Југославија“ и ги променил внатрешните поделби од 33 области на девет нови ''[[Бановина|бановини]]'' на 3 октомври. Оваа одлука била донесена по предлогот на британскиот амбасадор за подобра децентрализација на земјата, по моделот на [[Чехословачка]]. {{Sfn|Pavlović|2012}} Наскоро бил формиран Суд за заштита на државата кој дејствувал како алатка на новиот режим за задушување на какво било несогласување. Опозициските политичари Владко Мачек и Светозар Прибиќевиќ биле уапсени под обвинение од судот. Прибиќевиќ подоцна заминал во егзил, додека во текот на 1930-тите Мачек станал лидер на целиот опозициски блок.

Веднаш по прогласувањето на диктатурата, хрватскиот пратеник [[Анте Павелиќ]] заминал во егзил од земјата. Следните години Павелиќ работел на формирање на револуционерна организација, [[Усташи]], сојузници со [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Автономистичка)|Внатрешната македонска револуционерна организација]] (ВМОРО) против државата.

Во 1931 година, Александар донел декрет за нов Устав со кој извршната власт станала под ингеренција на кралот. Изборите требало да бидат со општо машко избирачко право. Одредбата за тајно гласање била отфрлена, а притисокот врз вработените во јавниот сектор да гласаат за владејачката партија требало да биде карактеристика на сите избори што се одржале според уставот на Александар. Понатаму, половина од горниот дом бил директно назначен од кралот, а легислативата требало да стане закон само со одобрение на еден од домовите, доколку и кралот го одобрил.

Истата година, хрватскиот историчар и антијугословенски интелектуалец <ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=K0VWAgAAQBAJ|title=The Racial Idea in the Independent State of Croatia: Origins and Theory|last=Bartulin|first=Nevenko|publisher=[[Brill Publishers]]|year=2013|isbn=978-9004262829|page=124|access-date=8 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200727052857/https://books.google.com/books?id=K0VWAgAAQBAJ|archive-date=27 July 2020}}</ref> Милан Шуфлај бил убиен во Загреб. Како одговор, [[Алберт Ајнштајн]] и [[Хајнрих Ман]] испратиле апел до Меѓународната лига за човекови права во Париз, осудувајќи го убиството, обвинувајќи ја југословенската влада. Во писмото било наведена „''ужасната бруталност што се практикува врз хрватскиот народ''“. Апелот бил упатен до ''Ligue des droits de l'homme'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://francecroatie.free.fr/Histoire/1934.pdf|title=Realite sur l'attentat de Marseille contre le roi Alexandre|archive-url=https://web.archive.org/web/20090326055101/http://francecroatie.free.fr/Histoire/1934.pdf|archive-date=26 March 2009}}</ref> (Лига за човекови права) со седиште во [[Париз]].  Во своето писмо Ајнштајн и Ман го сметале за експлицитно одговорен за овие околности југословенскиот крал Александар.<ref name="NYT04.06.31" /><ref name="RaditchTimes">{{Наведени вести|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10A17F63C591B728DDDAA0A94D0405B818FF1D3&scp=4&sq=Sufflay&st=cse|title=Raditch left tale of Yugoslav plot|date=23 August 1931|work=New York Times|access-date=6 December 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121019192657/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10A17F63C591B728DDDAA0A94D0405B818FF1D3&scp=4&sq=Sufflay&st=cse|archive-date=19 October 2012|page=N2}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nevadalabor.com/bulletins06a.html|title=Nevada Labor. Yesterday, today and tomorrow|publisher=Nevadalabor.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120216132530/http://www.nevadalabor.com/bulletins06a.html|archive-date=16 February 2012|accessdate=3 September 2012}}</ref>

Хрватското противење на новиот режим било силно и, кон крајот на 1932 година, Хрватската селанска партија го издала ''Загребскиот манифест'' со кој се барало крај на српската хегемонија и диктатура. Владата реагирала со затворање на многу политички противници, вклучително и новиот лидер на Хрватската селанска партија Владко Мачек. И покрај овие мерки, противењето на диктатурата продолжило, при што Хрватите повикале на решение за она што се нарекува „''хрватско прашање''“.

На 9 октомври 1934 година, кралот бил убиен во [[Марсеј]], Франција, од Величко Керин (познат и по неговиот револуционерен [[псевдоним]] [[Владо Черноземски]]), активист на [[ВМРО]], во заговор со југословенските прогонети и радикални членови на забранети политички партии во соработка со хрватската екстремна националистичка усташка организација.

=== Југословенска регенција ===
Бидејќи најстариот син на Александар, [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]], бил малолетен, регентскиот совет од тројца луѓе, наведен во тестаментот на Александар, ги презел кралските овластувања и должности на новиот крал. Во советот доминирал првиот братучед на 11-годишниот крал што еднаш го отстранил [[Павле Караѓорѓевиќ|принцот Павле]].

Во доцните 1930-ти, внатрешните тензии продолжиле да се зголемуваат со Србите и Хрватите кои се обидувале да воспостават етнички федерални поделби. Србите сакале [[Вардарска бановина|Вардарска Бановина]] (подоцна позната во рамките на Југославија како [[Вардарска Македонија]]), [[Војводина]], [[Црна Гора]] да бидат обединети со српските земји, а [[Хрватска]] ја сакала [[Далмација]] и дел од [[Војводина]]. Двете страни претендирале на територија во денешна [[Босна и Херцеговина]], населена исто така со [[Бошњаци|босански муслимани]]. Проширувањето на [[Трет Рајх|нацистичка Германија]] во 1938 година дало нов импулс на напорите за решавање на овие проблеми и, во 1939 година, принцот Павле го назначил [[Драгиша Цветковиќ]] за премиер, со цел да се постигне договор со хрватската опозиција. Според тоа, на 26 август 1939 година, Владко Мачек станал вицепремиер на Југославија и била основана автономна [[Бановина Хрватска]] со свој парламент.

Овие промени не ги задоволиле ниту Србите кои биле загрижени за статусот на српското малцинство во новата Бановина Хрватска и кои сакале поголем дел од Босна и Херцеговина како српска територија, ниту хрватскит националисти Усташи, кој исто така биле лути од кое било решение кое не е целосна независност за Голема Хрватска вклучувајќи ја цела Босна и Херцеговина.

=== Пад ===
<div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:224px;max-width:224px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage">[[File:Axis_occupation_of_Yugoslavia_1941-43.png|алт=|220x220пкс]]</div><div class="thumbcaption"> Окупација и поделба на Југославија, 1941–1943 година</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage">[[File:Axis_occupation_of_Yugoslavia_1943-44.png|алт=|220x220пкс]]</div><div class="thumbcaption">Окупација и поделба на Југославија, 1943–1944 година</div></div></div></div></div>Плашејќи се од инвазија на [[Сили на Оската|Силите на Оската]], Југославија го потпишала Тројниот пакт на 25 март 1941 година, ветувајќи соработка со Оската. Следеле масовни демонстрации против Оската во [[Белград]].

На 27 март, режимот на принцот Павле бил соборен со воен удар со британска поддршка. 17-годишниот [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]] бил прогласен за полнолетен и ставен на власт. Негов премиер станал генералот [[Душан Симовиќ]]. Југославија ''де факто'' ја повлекла својата поддршка за Оската без формално да се откаже од Тројниот пакт. Иако новите владетели се спротивставиле на [[Трет Рајх|Нацистичка Германија]], тие исто така се плашеле дека ако Германија ја нападне Југославија, [[Обединетото Кралство]] нема да биде во вистинска позиција да помогне. Без разлика на ова, на [[6 април]] [[1941]] година силите на Оската започнале [[Априлска војна|инвазија на Југославија]] и брзо ја освоиле. Кралското семејство, вклучително и принцот Палве, побегнале во странство и биле задржани во домашен притвор во Британска Кенија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.27mart.com/images/File/the_times.pdf|title=Prince Paul of Yugoslavia exonerated of war crimes|date=24 January 2012|work=[[The Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160317193254/http://www.27mart.com/images/File/the_times.pdf|archive-date=17 March 2016|accessdate=14 September 2012}}</ref>

Југославија набргу потоа била поделена од Оската на неколку ентитети. [[Трет Рајх|Германија]], [[Кралство Италија|Италија]], Унгарија и [[Царство Бугарија|Бугарија]] целосно анектирале некои погранични области. Голема Германија била проширена за да го вклучи поголемиот дел од [[Словенија]]. Италија ја додала управата на Далмација, дел од Македонија и Косово, Црна Гора, јужниот дел од Хрватска и повеќе од една третина од западна Словенија на [[Италијанската империја]]. Проширената [[Хрватска]] била призната од Оската како [[Независна Држава Хрватска]] (''[[Независна Држава Хрватска|Независна Драва Хрватска]]'', НДХ). На хартија, НДХ претставувала кралство и четвртиот војвода од Аоста бил крунисан како крал Томислав II, но во реалноста кралот бил само фигура, а вистинската власт ја држел [[Анте Павелиќ]]. Грбот на српската територија станал воена администрација на Германија управувана од воени гувернери и српска цивилна влада предводена од [[Милан Недиќ]]. Недиќ се обидел да добие германско признавање на Србија како држава наследничка на Југославија и го сметал [[Петар II Караѓорѓевиќ|кралот Петар II]] за српски монарх. Унгарија окупирала неколку северни региони.

По падот на фашистичкиот режим во Италија во јули 1943 година, Томислав II абдицирал од својот хрватски престол и Павелиќ ја презел директната контрола над НДХ, припојувајќи ја италијанската управа на Далмација. По инвазијата на Италија од страна на силите на Оската во септември 1943 година, италијанските гувернери во Црна Гора, Косово, Македонија и Словенија биле окупирани од Германците и ставени под директна германска контрола.

=== Прогонство на кралот ===
[[Петар II Караѓорѓевиќ|Кралот Петар II]], кој побегнал во егзил, сè уште бил признат за крал на целата држава Југославија од страна на [[Сојузници во Втората светска војна|Сојузниците]]. Од 13 мај 1941 година, главно [[Срби|српската]] „ [[Четници|Југословенска армија на татковината]]“ (''Jugoslovenska vojska u otadžbini'', или [[четници]]) се спротивставила на окупацијата на Југославија од оската. Ова движење на отпорот, кое било и антигерманско и антикомунистичко, било командувано од ројалистичкиот генерал [[Дража Михаиловиќ]]. Долго време, четниците биле поддржувани од Британците, Соединетите Американски Држави и југословенската кралска влада во егзил на кралот Петар II.

Меѓутоа, во текот на војната, ефективната моќ се променила во рацете на [[Сојуз на комунистите на Југославија|комунистичките]] [[Југословенски партизани|партизани]] на [[Јосип Броз-Тито|Јосип Броз Тито]]. Во 1943 година, Тито го прогласил создавањето на Демократска Федеративна Југославија (''Demokratska federativna Jugoslavija''). Сојузниците постепено ги признале силите на Тито како посилни опозициски сили на германската окупација. Тие почнале да испраќаат најголем дел од својата помош за титовите партизани, а не за кралските четници. На 16 јуни 1944 година, бил потпишан договорот Тито-Шубашиќ кој ги споил ''де факто'' и ''де јуре'' владата на Југославија.

На почетокот на 1945 година, откако Германците биле протерани, Кралството Југославија било формално обновено, но вистинската политичка моќ ја држеле титовите комунистички партизани. На 29 ноември, кралот Петар II бил соборен (и монархијата укината) од страна на Комунистичкото конститутивно собрание на Југославија додека тој сè уште бил во егзил. На 2 декември, комунистичките власти ја презеле целата територија како дел од Демократска Федеративна Југославија. Новата Југославија ја покривала приближно истата територија како и кралството, но тогаш била федерална република управувана од Комунистичката партија наместо унитарна монархија.

== Надворешна политика ==

=== Про-сојузничка влада ===
Кралството негувало блиски односи со [[Сојузници во Првата светска војна|Сојузниците од Првата светска војна]]. Ова било особено случај помеѓу 1920 и 1934 година со традиционалните поддржувачи на Југославија на [[Обединето Кралство|Британија]] и [[Трета Француска Република|Франција]].

==== Мала Антанта ====
Од 1920 година, Кралството Југославија ја формирала ''Малата Антанта'' со [[Чехословачка]] и Романија, со поддршка на [[Трета Француска Република|Франција]]. Примарната цел на алијансата била да се спречи Унгарија да ги врати териториите што ги изгубила по [[Првата светска војна]]. Алијансата го изгубила своето значење во 1937 година кога Југославија и Романија одбиле да ја поддржат Чехословачка, тогаш загрозена од Германија, во случај на воена агресија.

==== Балкански сојузи ====
Во 1934 година, Кралството Југославија формирало ''Балкански блок'' со [[Втора грчка република|Грција]], Романија и Турција, кој сојуз имал намера да одржува рамнотежа на [[Балкански Полуостров|Балканскиот Полуостров]]. Сојузот бил формализиран и вкоренет на 9 февруари 1934 година кога станал познат како „Балканска Антанта“. Во 1934 година, со атентатот на кралот Александар I од страна на [[Владо Черноземски]] во [[Марсеј]] и со промената на југословенската надворешна политика, сојузот се распаднал.

==== Италијанската коалиција ====
[[Кралство Италија|Кралството Италија]] имало територијални амбиции против Кралството Југославија. Односите меѓу Италија и претходниците на кралството, [[Кралство Србија|Кралството Србија]] и [[Држава на Словенци, Хрвати и Срби|Државата на Словенците, Хрватите и Србите]] станале заладени и непријателски настроени за време на [[Првата светска војна]], бидејќи италијанските и југословенските политичари биле во спор околу регионот [[Далмација]] што Италија го барала како дел од Италија.  Овие непријателски односи биле демонстрирани на [[1 ноември]] [[1918]] година, кога италијанските сили го потопиле неодамна заробениот австроунгарски воен брод ''СМС Вирибус Унитис'' што го користеле државата на Словенците, Хрватите и Србите. Италија формирала коалиција против неа: [[Албанија]], Унгарија, Романија и [[Царство Бугарија|Бугарија]].

Соработката со Британија и Франција од 1927 година ја натерало Италија да се повлече од својот антијугословенски сојуз. Италијанскиот фашистички диктатор [[Бенито Мусолини]] го прифатил екстремното хрватско националистичко [[Усташи|усташко]] движење на [[Анте Павелиќ]] да престојува во Италија и да користи полигони за обука во Италија за да се подготви за војна со Југославија. Унгарија, исто така, дозволила такви усташки кампови за обука. Мусолини му дозволил на Павелиќ да престојува во Рим.

===== Договор за пријателство =====
Во 1927 година, како одговор на растечкиот италијански експанзионизам, кралската влада на Југославија потпишала договор за пријателство и соработка со [[Обединетото Кралство]] и [[Трета Француска Република|Франција]].

=== 1935–1941 година ===
[[Податотека:Yugoslavia-Stamp-1939-King_Peter_II.jpg|мини| Југословенска поштенска марка од 1939 година со ликот на кралот [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]]]]
Официјално, последните зборови на кралот Александар биле „''Спасете ја Југославија и пријателството со Франција''“. Неговите наследници биле добро свесни за потребата да се обидат да го направат првото, но второто, одржувањето блиски врски со Франција, било сè потешко. Постоеле неколку причини за ова. До средината на 1930-тите, Франција, внатрешно поделена, сè повеќе не била во можност да игра важна улога во [[Источна Европа]] и да ги поддржува своите сојузници, од кои многумина тешко страдале од економската криза во тој период. Спротивно на тоа, [[Германија]] била сè повеќе подготвена да склучи договори за размена со земјите од [[Југоисточна Европа]]. Во тој процес, тие земји сметале дека е спротивно на нивните интереси внимателно да ја следат [[Франција]]. Дополнителен мотив за подобрување на односите со [[Италија]] и [[Германија]] била италијанската поддршка на усташкото движење. Бидејќи Мачек интимирал дека Италија ќе го поддржи хрватското отцепување од Југославија, првиот регент принцот Павле оценил дека поблиските односи со Италија се неизбежни. Во обид да се одземе ХСС од потенцијалната италијанска поддршка, во 1937 година бил потпишан договор за пријателство меѓу двете земји. Ова донекаде ја намалило усташката закана откако Мусолини затворил некои од нивните водачи и привремено ја повлекла финансиската поддршка. Во 1938 година, Германија, припојувајќи ја Австрија, станала сосед на Југославија. Слабата реакција на Франција и Британија, подоцна истата година, за време на Судетската криза го убедило [[Белград]] дека европската војна е неизбежна и дека не би било паметно да се поддржат Франција и Британија. Наместо тоа, Југославија се обидела да остане настрана, и покрај личните симпатии на Павле за Британија и наклонетоста на српскиот естаблишмент кон Франција. Во меѓувреме, Германија и Италија се обиделе да ги искористат домашните проблеми на Југославија, а истото и Мачек. На крајот, регенцијата се согласила за формирање на [[Бановина Хрватска]] во август 1939 година. Но тоа не ставило крај на притисоците од Германија и Италија, а стратешката позиција на Југославија од ден на ден се влошувала. Земјата станувала сè повеќе зависна од германскиот пазар, околу 90% од извозот заминувал во Германија, а во април 1939 година Италија ја нападнала и ја анектира Албанија. Во октомври 1940 година ја нападнала и Грција, кога Франција веќе била елиминирана од сцената, оставајќи ја Британија како единствен потенцијален сојузник на Југославија – со оглед на тоа што Белград не го признавал [[Советскиот Сојуз]]. Лондон сепак сакале да ја вклучи Југославија во војната.

Од крајот на 1940 година, Хитлер сакал Белград недвосмислено да избере страна. Притисокот се засилувал, кулминирајќи со потпишувањето на Тројниот пакт на 25 март 1941 година. Два дена подоцна, принцот Павле бил сменет со државен удар, а неговиот внук Петар II бил прогласен за полнолетен, но новата влада, на чело со генералот Симовиќ, ја уверила Германија дека ќе се придржува до Пактот. Хитлер сепак наредил [[Априлска војна|инвазија на Југославија]]. На 6 април 1941 година, Белград бил бомбардиран; на 10 април била прогласена Независна Држава Хрватска; а на 17 април слабата југословенска армија капитулирала.

=== 1941–1945 година ===
По инвазијата, југословенската кралска влада заминала во егзил, а локалните југословенски сили се кренале во отпор против окупаторските [[сили на Оската]]. Првично, монархијата го претпочитала [[Дража Михаиловиќ]] и неговиот [[Четници|четнички]] отпор во кој доминирале Србите. Меѓутоа, во 1944 година, договорот Тито-Шубашиќ ја признал Демократска Федеративна Југославија како привремена влада, а статусот на монархијата требало да се одлучи подоцна. Тројца регенти{{Цп}}Срѓан Будисављевиќ, Србин; Анте Мандиќ, Хрват; и [[Dušan Sernec|Душан Сернец]], Словенец{{Цп}}положиле заклетва во Белград на 3 март 1945 година. Тие ја назначиле новата влада, на чело со Тито за премиер и министер за војна, а Шубашиќ за министер за надворешни работи, на 7 март.<ref>Josef Korbel, ''Tito's Communism'' (University of Denver Press, 1951), 22.</ref>

На 29 ноември 1945 година, додека сè уште бил во егзил, кралот [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]] бил сменет од основачкото собрание. Федеративна Народна Република Југославија била меѓународно призната како Југославија и Петар II станал претендент за престолот.

== Демографија ==
=== Етнички групи ===
[[Податотека:Passport_of_Kingdom_of_Yugoslavia.jpg|мини|Пасош на Кралството Југославија]]
Малата средна класа ги окупирала главните населени центри и речиси сите останати биле селани кои се занимавале со земјоделство за егзистенција. Најголемата етничка група биле [[Срби]]те, следени од [[Хрвати]]те и [[Словенци]]те, како три конститутивни народи на Кралството, додека [[Црногорци]]те, [[Бошњаци|босанските муслимани]] и [[Македонци]]те не биле признати како посебни етнички групи; понатамошни историски малцински групи вклучувале Германци, Италијанци, [[Унгарци]], [[Словаци]], [[Евреи]] и [[Источни Русини|Русини]]. Религијата ја следела истата шема со половина од населението кое го следи [[Православна црква|православното христијанство]], околу 40% [[Римокатоличка црква|римокатолицизмот]] и повеќето останати сунитски ислам. Покрај „[[Српскохрватски јазик|српско-хрватско-словенечкиот]]“ (кој го вклучува [[Македонски јазик|македонскиот]], тогаш признат како јужен дијалект на српскиот), најраспространети јазици по бројот на говорници биле [[Албански јазик|албанскиот]], [[Италијански јазик|италијанскиот]], [[Унгарски јазик|унгарскиот]], [[Германски јазик|германскиот]], [[Словачки јазик|словачкиот]] и [[Русински јазик|русинскиот]] јазик.

Во едно мултиетничко, мултирелигиско и мултијазично општество, етничките тензии и регионални интереси вообичаено се појавиле и во политиката и во секојдневниот живот, особено меѓу двете најголеми и највлијателни групи кои ја монополизирале целата политичка моќ во земјата, Србите и Хрватите. Други кавги биле оние помеѓу Србите и [[Македонците]], бидејќи југословенската влада имала свој официјален став дека [[Македонците]] се етнички Срби од „Стара Србија“ ({{Lang-sh|Stara Srbija}}). На почетокот на 20 век, меѓународната заедница ги гледала Македонците претежно како регионална разновидност на [[Бугари]] врз основа на лингвистичките и културните сличности, но за време на [[Париска мировна конференција (1919)|Париската мировна конференција во 1919 година]], сојузниците ја санкционирале српската контрола врз Вардарска Македонија и нејзиниот став, дека македонските словени всушност биле јужни Срби.<ref>''Nationalism and Territory: Constructing Group Identity in Southeastern Europe, Geographical perspectives on the human past'', George W. White, Rowman & Littlefield, 2000, {{ISBN|0847698092}}, p. 236.</ref> [[Царство Бугарија|Бугарските]] политичари подоцна ја протолкувале одлуката како казна за тоа што земјата била дел од [[Централни сили|Централните сил]]<nowiki/>и за време на [[Прва светска војна|Првата светска војна]] и како санкциониран [[Големосрпство|српски иредентизам]].

Правата на муслиманското малцинство никогаш не биле вградени со закон, но биле направени отстапки за да се приспособат на религиозниот релативизам. На некои региони во земјата им било дозволено да постојат како енклави на [[Шеријат|исламскиот закон]].<ref name="Schlesinger1988">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=UPi4AAAAIAAJ|title=Comparative law: cases, text, materials|last=Rudolf B. Schlesinger|publisher=Foundation Press|year=1988|isbn=978-0882776156|page=328|quote=Some countries, notably the Kingdom of Yugoslavia, had preserved enclaves of Islamic law (relating to personal...)..|access-date=25 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20200804083119/https://books.google.com/books?id=UPi4AAAAIAAJ|archive-date=4 August 2020}}</ref>

Освен Власите, југословенската влада не доделила посебен третман на несловенските етнички малцинства во однос на почитувањето на нивниот јазик, култура или политичка автономија.

До 1929 година, Србите, Хрватите и Словенците претставувале уставни нации, кога биле споени во единствена „југословенска“ националност. Со институционализирање и задолжителен јазик на земјата, се очекувало етничките малцинства постепено да се асимилираат во југословенскиот панетнички идентитет.

<div style="float:left;margin-left:10px;margin-bottom:20px;text-align:center">
{| {{table}}
|+ Население по мајчин јазик во 1921 година <ref name="поп1921">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1921/Pdf/G19214001.pdf Резултати Пописа становништва Краљевине СХС 1921]</ref> и 1931 година <ref name="поп1931">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1931/pdf/G19314001.pdf Резултати Пописа становништва Краљевине Југославије 1931]</ref>
! Мајчин јазик
! 1921 година
! %
! Мајчин јазик
! во 1931 година
! %
|-
| [[Српскохрватски јазик]]
| 8.911.509
| 74,36
| rowspan="2" | српски, хрватски, словенечки, македонски
| rowspan="2" | 11.866.237
| rowspan="2" | 85,16
|-
| [[Словенечки јазик]]
| 1.019.997
| 8.51
|-
| [[Германски јазик]]
| 505.790
| 4.22
| [[Германски јазик]]
| 499.969
| 3,59
|-
| [[Унгарски јазик]]
| 467.658
| 3,90
| [[Унгарски јазик]]
| 468.185
| 3.36
|-
| [[Албански јазик]]
| 439.657
| 3,67
| [[Албански јазик]]
| 505.259
| 3.63
|-
| [[Романски јазик]]
| 231.068
| 1.93
| rowspan="8" | други
| rowspan="8" | 594.388
| rowspan="8" | 4.27
|-
| [[Турски јазик]]
| 150.322
| 1.26
|-
| [[Чехословачка|Чехословачки јазик]]
| 115.532
| 0,96
|-
| [[Западнорусински јазик]]
| 25.615
| 0,21
|-
| [[Руски јазик]]
| 20.568
| 0,17
|-
| [[Полски јазик]]
| 14.764
| 0,12
|-
| [[Италијански јазик]]
| 12.553
| 0,11
|-
| други и непознати
| 69.878
| 0,58
|-
| Вкупно
| 11.984.911
| 100
| Вкупно
| 13.934.038
| 100
|}

</div><div style="float:left;margin-left:10px;margin-bottom:20px;text-align:center">
{| {{table}}
|+ Население по религија во 1921 година <ref name="поп1921"/> и 1931 година <ref name="поп1931"/>
! Религија
! 1921 година
! %
! Религија
! во 1931 година
! %
|-
| [[Православие]]
| 5.593.057
| 46,67
| [[Православие]]
| 6.785.501
| 48,70
|-
| [[Католицизам]]
| 4.708.657
| 39,29
| [[Католицизам]]
| 5.217.847
| 37,45
|-
| [[Ислам]]
| 1.345.271
| 11,22
| [[Ислам]]
| 1.561.166
| 11,20
|-
| [[Евангелизам]]
| 229.517
| 1.91
| [[Евангелизам]]
| 231.169
| 1.66
|-
| [[Јудаизам]] 
| 64.746
| 0,54
| rowspan="4" | други, без признание и непознати
| rowspan="4" | 138.355
| rowspan="4" | 0,99
|-
| [[Гркокатолицизам|Грчкокатолици]]
| 40.338
| 0,34
|-
| други
| 1.944
| 0,02
|-
| без деноминација и непозната
| 1.381
| 0,01
|-
| Вукпно
| 11.984.911
| 100
| Вкупно
| 13.934.038
| 100
|}</div>
{{-}}

=== Прогон на Албанците ===
Од крајот на [[Прва светска војна|Првата светска војна]] до почетокот на Втората светска војна во Југославија, етничките [[Албанци]] во Југославија биле предмет на прогон. Дискриминацијата со која се соочувале Албанците постоела во форми на депортации, масовни убиства, [[Смртна казна|егзекуции]], затворања итн.<ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=HRFO-3fkkQQC&dq=Albanians+massacred+1919&pg=PA740|title=Papers Relating to the Foreign Relations of the United States|last=Department of State|first=United States|date=1947|publisher=U.S. Government Printing Office|pages=740–741|language=en|access-date=19 August 2023}}</ref> Југословенските власти се обиделе да го колонизираат Косово за да го променат неговиот етнички карактер.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=JlgHH1dUKj0C|title=Endgame in the Balkans: Regime Change, European Style|last=Pond|first=Elizabeth|date=2007|publisher=Brookings Institution Press|isbn=978-0-8157-7161-6|page=101|language=en|access-date=1 January 2020}}</ref> Имало голем број масакри што се случиле во Косово <ref name=":1">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=kATHAQAACAAJ&q=1330|title=Der Terror der Besatzungsmacht Serbien gegen die Albaner|last=Pllana|first=Nusret|last2=Kabashi|first2=Emin|date=2001|publisher=Arkivi Shtetëror i Kosovës|isbn=978-9951-404-00-6|edition=1918-1921, sont tues beaucoup d'albanais ainsi que leurs maisons brulees. Dans la prefecture de Peja 1563 personnes tuees et 714 maisons brulees; a Mitrovica 1330 personnes et 42 maisons brulees.|page=33|language=sq|access-date=19 August 2023}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.albanianhistory.net/1919_statistics-rugova-massacre/index.htm|title=Statistics of the Rugova Massacre|work=www.albanianhistory.net}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=f8ktAQAAIAAJ&q=massacre+Keqekoll%C3%AB|title=Shadow Behind the Sun|last=Sherifi|first=Remzije|date=2007|publisher=Sandstone|isbn=978-1-905207-13-8|page=35|language=en|access-date=19 August 2023}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=NvwVAQAAMAAJ&q=massacre+Prapashtica|title=Studia Albanica|date=1981|publisher=L'Institut|page=74|language=fr|access-date=19 August 2023}}</ref> и Црна Гора,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=adWLDwAAQBAJ&dq=Albanians+massacred+1919&pg=PT292|title=Kosovo, A Documentary History: From the Balkan Wars to World War II|last=Elsie|first=Robert|last2=Destani|first2=Bejtullah D.|date=30 January 2018|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=978-1-78672-354-3|language=en|access-date=19 August 2023}}</ref> од кои некои биле пријавени од Шерман Мајлс до [[Стејт департмент|Стејт департментот на Соединетите Американски Држави]] во мај 1919 година.<ref name=":0" /> За време на меѓувоениот период, од Југославија биле депортирани помеѓу 90.000 и 300.000 Албанци.<ref name="Rama">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=oJaDDwAAQBAJ&pg=PA107|title=Nation Failure, Ethnic Elites, and Balance of Power: The International Administration of Kosova|last=Rama|first=Shinasi|date=2019|publisher=Springer|isbn=978-3030051921|page=107|ref=Rama|access-date=27 March 2020}}</ref>

== Список на владетели ==

=== Кралеви ===

* [[Петар I Караѓорѓевиќ|Петар I]] (1 декември 1918 - 16 август 1921 година; принц-регент Александар владеел во името на кралот)
* [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I]] (16 август 1921 - 9 октомври 1934 година)
* [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]] (9 октомври 1934 г&nbsp;– 29 ноември 1945 година; во егзил од 13/14 април 1941 г.)
** Регентство на чело со [[Павле Караѓорѓевиќ|принцот Павле]] (9 октомври 1934 г&nbsp;– 27 март 1941 година)

=== Премиери 1918–1941 година ===

* [[Стојан Протиќ]]: 1918–1919
* Љубомир Давидовиќ: 1919–1920 г
* [[Стојан Протиќ]]: 1920 г
* Миленко Весниќ: 1920–1921 г
* [[Никола Пашиќ]]: 1921–1924 година
* Љубомир Давидовиќ: 1924 г
* [[Никола Пашиќ]]: 1924–1926 година
* Никола Узуновиќ: 1926–1927 г
* Велимир Вукиќевиќ: 1927–1928
* Антон Корошец: 1928–1929 година
* [[Петар Живковиќ]]: 1929–1932 година
* Воислав Маринковиќ: 1932 г
* Милан Сршкиќ: 1932–1934
* Никола Узуновиќ: 1934 г
* Богољуб Јевтиќ: 1934–1935
* [[Милан Стојадиновиќ]]: 1935–1939
* [[Драгиша Цветковиќ]]: 1939–1941 г
* [[Душан Симовиќ]]: 1941 г

=== Премиери во егзил 1941–1945 година ===

* [[Душан Симовиќ]]: 1941–1942 година
* Слободан Јовановиќ: 1942–1943 година
* Милош Трифуновиќ  1943 г
* Божидар Пуриќ: 1943–1944
* Иван Шубашиќ: 1944–1945 година
* [[Јосип Броз-Тито|Јосип Броз Тито]]: 1945 г

== Административна поделба ==
[[ISO 3166-2|Поделбите]] на Кралството Југославија постоеле сукцесивно во три различни форми. Од 1918 до 1922 година, кралството ги одржувало поделбите на државите претходници на Југославија од пред Првата светска војна. Во 1922 година, државата била поделена на триесет и три ''области'' (провинции). Во 1929 година, по воспоставувањето на [[Шестојануарска диктатура|диктатурата од 6 јануари]], со кралски декрет бил спроведен нов систем од девет ''бановини'' (региони). Во 1939 година, како сместување на Југословенските [[Хрвати]] во Договорот Цветковиќ-Мачек, од две од овие ''бановини'' (и од делови од други) била формирана единствена [[бановина Хрватска]].
=== Прокраини и области (1918-1922) ===
Покраини:

* [[Србија (покраина)|Србија]]
** Северна Србија
** [[Јужна Србија (1919–1922)|Јужна Србија]]
* Црна Гора
* Босна и Херцеговина
* Далмација
* Хрватска и Славонија (Хрватска, [[Славонија]], [[Меѓимурје]], [[Крк|островот Крк]] со општина Кастав)
* Словенија (Словенија со Прекомурје)
* Банат, Бачка и Барања

=== Региони (1922-1929) ===
[[Податотека:Scs_kingdom_oblasts_1922_1929_sr.png|мини|250x250пкс| 33 Области од 1922 година.]]
Територијата на кралството била поделена на 33 области. Телата на регионалната администрација биле сместени во градовите, административните центри на дадените области. Земјата била поделена на следниве области:
{|
|
# [[Врбаска Област]]
# [[Белградска Област]]
# [[Битолска Област]]
# [[Бихачка Област]]
# [[Ваљевска Област]]
# [[Врањска Област]]
# [[Сремска Пбласт]]
# [[Дубровничка Област]]
# [[Загрепска област]]
# [[Тимочка Област]]
# [[Приморско-краишка Област]]
|
#
# [[Шумадиска Област]]
# [[Крушевачка Област]]
# [[Љубљанска Област]]
# [[Мариборска Област]]
# [[Мостарска Област]]
# [[Нишка Област]]
# [[Бачка Област]]
# [[Осиечка Област (1922-1929)|Осиечка Област]]
# [[Пожаревска Област]]
# [[Косовска Област]]
# [[Сараевска Област]]
|
#
# [[Скопска Област]]
# [[Подунавска Област]]
# [[Сплитска Област]]
# [[Травничка Област]]
# [[Тузланска Област]]
# [[Моравска Област]]
# [[Ужичка Област]]
# [[Зетска Област]]
# [[Рашка Област]]
# [[Подринска Област]]
# [[Брегалничка Област]]
|}

=== Бановини (од 1929 година) ===
[[Податотека:Kingdom_of_Yugoslavia_(1929-1939)-sr.svg|мини|250x250пкс| Бановини на Кралството Југославија, од 1929 г.]]
[[Закон о називу и подели Краљевине на управна подручја|Законот за името и поделбата на Кралството на административни области]] од 3 октомври 1929 година, воспоставил нова административна поделба на бановини.<ref name="autogenerated5">Марковић Ратко. стр. 137.</ref> Оваа административна поделба на земјата, воспоставена за време на диктатурата на кралот Александар, била задржана, влегувајќи во новиот септемвриски Устав од 1931 година. Во 1939 г била основана Бановина Хрватска, која ги опфаќала сите територии на бановините Сава и Приморје, како и делови од териториите на Дунав, Врба, Дрина и Зета бановини.

Бановини:

* [[Дравска бановина]], седиште во [[Љубљана]] (1929—1941)
* [[Бановина Хрватска]], седиште [[Загреб]] (1939—1941)
** Савска бановина, седиште Загреб (1929—1939)
** [[Приморска бановина]], седиште [[Сплит]] (1929—1939)
* [[Врбаска бановина]], седиште на [[Бања Лука]] (1929—1941)
* [[Дринска бановина|Дринска]], седиште [[Сараево]] (1929—1941)
* [[Зетска Бановина|Зетска бановина]], седиште [[Цетиње|на Цетиње]] (1929—1941)
* [[Дунавска бановина]], седиште на [[Нови Сад]] (1929—1941)
* [[Моравска бановина|Моравска Бановина]], седиште [[Ниш]] (1929—1941)
* [[Вардарска бановина]], седиште [[Скопје|на Скопје]] (1929—1941)
* Градот [[Белград]], заедно со [[Земун]] и [[Панчево]], формираат посебна административна единица.

== Општество и култура ==
[[Податотека:Monument_Zebrnjak_near_Kumanovo.jpg|мини|316x316пкс| Спомен костурница [[Зебрњак]]]]
Културата од овој период произвела бројни еминентни имиња во српската [[уметност]] и [[наука]]. Некои од нив се:

* писатели: [[Аугуст Цесарец|Август Цесарец]], [[Бранислав Нушиќ]], [[Вељко Петровиќ (писател)|Вељко Петровиќ]], [[Густав Крклец]], [[Иво Андриќ]], [[Исидора Секулиќ]], [[Јован Дучиќ]], [[Милош Црњански]], [[Мирослав Крлежа]];
* архитекти: Драгиша Брашован, Момир Коруновиќ, Ѓорѓе Табаковиќ, Дака Поповиќ;<ref>{{Наведена книга|title=Из историје културе и архитектуре: записи једног истраживача|last=Митровић|first=Владимир|publisher=Музеј савремене уметности Војводине|year=2016|location=Нови Сад|pages=98}}</ref>
* научници: [[Јован Цвииќ|Јован Цвијиќ]], Слободан Јовановиќ, [[Александар Белиќ]], [[Владимир Ќоровиќ]], [[Михаило Петровиќ-Алас|Мика Алас]], [[Милутин Миланковиќ]].
На почетокот на декември [[1929]] година било основано Соко на Кралство Југославија, официјалното [[Младост|младинско]] движење на Југославија. Имало голем број членови, а целта на движењето била физичко и морално образование.

== Спорт ==
Најпопуларниот спорт во Кралството бил [[Фудбал|асоцијативниот фудбал]]. Југословенскиот фудбалски сојуз бил основан во Загреб во 1919 година. Билсо седиште во Загреб до диктатурата на 6 јануари, кога здружението било преместено во [[Белград]]. Од 1923 година, секоја година се одржувало национално првенство. Репрезентацијата го одиграл својот прв натпревар на [[Летни олимписки игри 1920|Летните олимписки игри 1920 година]]. Таа, исто така, учествувала на првото [[Светско првенство во фудбал|Светско првенство на ФИФА]], завршувајќи на четвртото место.

Други популарни спортови го вклучувалеватерполото, во кое национално доминирала хрватската екипа ВК Југ.

Кралството учествувало на Олимписките игри од 1920 до 1936 година. За тоа време, земјата освоила осум медали, сите во гимнастика, а шест од нив ги освоил [[Леон Штукељ]], [[Словенци|Словенец]] кој бил најноминиран гимнастичар во тоа време.

== Поврзано ==
* [[Химна на Кралството Југославија]]
* [[Декларација од Крф]]
* [[Југословенски комитет]]
* [[Југославија]]
* [[Априлска војна]]
* [[Избори во Кралството на СХС, 1923]]

== Наводи ==
{{наводи}}

== Извори ==
*{{cite book |last=Banac |first=Ivo |title=The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics |url=https://books.google.com/books?id=KfqbujXqQBkC |year=1988 |publisher=Cornell University Press |isbn=0801494931 |access-date=25 October 2015 |archive-date=8 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200608171523/https://books.google.com/books?id=KfqbujXqQBkC |url-status=live}}
*{{Cite book |editor-last=Bataković |editor-first=Dušan T. |editor-link=Dušan T. Bataković |title=Histoire du peuple serbe |trans-title=History of the Serbian People |language=fr |date=2005 |location=Lausanne |publisher=L’Age d’Homme |isbn=978-2825119587 |url=https://books.google.com/books?id=a0jA_LdH6nsC |access-date=2 March 2018 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226132536/https://books.google.com/books?id=a0jA_LdH6nsC |url-status=live}}
*{{cite book |last=Lampe |first=John R. |title=Yugoslavia as History: Twice There Was a Country |url=https://books.google.com/books?id=AZ1x7gvwx_8C |date=2000 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0521774017 |access-date=25 October 2015 |archive-date=1 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201001205328/https://books.google.com/books?id=AZ1x7gvwx_8C |url-status=live}}
*{{Cite book |last=Pavlowitch |first=Stevan K. |author-link=Stevan K. Pavlowitch |title=Unconventional Perceptions of Yugoslavia 1940–1945 |year=1985 |location=New York |publisher=Columbia University Press |isbn=978-0880330817 |url=https://books.google.com/books?id=uo9pAAAAMAAJ |access-date=8 May 2020 |archive-date=4 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200804012634/https://books.google.com/books?id=uo9pAAAAMAAJ |url-status=live}}
*{{Cite book |last=Pavlowitch |first=Stevan K. |author-link=Stevan K. Pavlowitch |title=The Improbable Survivor: Yugoslavia and its Problems 1918–1988 |year=1988 |location=Columbus |publisher=Ohio State University Press |isbn=978-0814294864 |url=https://books.google.com/books?id=9a4qAAAAYAAJ |access-date=20 April 2019 |archive-date=5 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200805003605/https://books.google.com/books?id=9a4qAAAAYAAJ |url-status=live}}
*{{Cite book |last=Pavlowitch |first=Stevan K. |author-link=Stevan K. Pavlowitch |title=Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia |year=2008 |location=New York |publisher=Columbia University Press |isbn=978-0231700504 |url=https://books.google.com/books?id=dI9pAAAAMAAJ |access-date=8 May 2020 |archive-date=19 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200219194452/https://books.google.com/books?id=dI9pAAAAMAAJ |url-status=live}}
*Hadži-Jovančić, Perica. "Losing the Periphery: The British Foreign Office and Policy Towards Yugoslavia, 1935–1938." ''Diplomacy & Statecraft'' 31.1 (2020): 65–90.
*{{Cite journal |last=Radojević |first=Mira |title=On the problem of democracy and parliamentarianism in Yugoslavia between the two world wars |journal=Историјски записи |year=2012 |volume=85 |issue=3–4 |pages=99–110}}
*{{cite book |author=Sabrina P. Ramet |title=The Three Yugoslavias: State-building and Legitimation, 1918–2005 |url=https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC |year=2006 |publisher=Indiana University Press |isbn=0253346568 |access-date=25 October 2015 |archive-date=19 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519142956/https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC |url-status=live}}
*{{cite book |author=Snežana Trifunovska |title=Yugoslavia Through Documents: From Its Creation to Its Dissolution |url=https://books.google.com/books?id=PvjLRzgyKKkC |year=1994 |publisher=Martinus Nijhoff Publishers |isbn=0792326709 |access-date=25 October 2015 |archive-date=9 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509121746/https://books.google.com/books?id=PvjLRzgyKKkC |url-status=live}}
*{{Cite journal |last=Troch |first=Pieter |year=2017 |title=The Journal of Nationalism and Ethnicity |journal=Fascism |volume=38 |issue=2 |pages=227–244 |doi=10.1080/00905990903517819 |s2cid=153840603 |url=https://biblio.ugent.be/publication/839236 |hdl=1854/LU-839236 |hdl-access=free |access-date=25 May 2020 |archive-date=3 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803094334/https://biblio.ugent.be/publication/839236 |url-status=live}}
*{{Cite journal |last=Grgić |first=Stipica |year=2018 |title=Pantheon on a tablecloth: Yugoslav dictatorship and the confrontation of national symbols in Croatia (1929–1935) |journal=The Journal of Nationalism and Ethnicity |volume=46 |issue=3 |pages=458–470 |doi=10.1080/00905992.2017.1357029 |s2cid=158362422}}
*{{Cite journal |last=Nielsen |first=Christian Axboe |year=2009 |title=Policing Yugoslavism: Surveillance, Denunciations, and Ideology during King Aleksandar's Dictatorship, 1929–1934 |url=https://archive.org/details/sim_east-european-politics-and-societies_winter-2009_23_1/page/34 |journal=East European Politics and Societies |volume=23 |issue=1 |pages=34–62 |doi=10.1177/0888325408326789 |s2cid=145765948}}
*{{Cite book |last=Petranović |first=Branko |author-link=Branko Petranović |title=The Yugoslav Experience of Serbian National Integration |year=2002 |location=Boulder |publisher=East European Monographs |isbn=978-0880334846 |url=https://books.google.com/books?id=SoVpAAAAMAAJ |access-date=20 April 2019 |archive-date=7 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220207082913/https://books.google.com/books?id=SoVpAAAAMAAJ |url-status=live}}
*{{Cite book |last=Petranović |first=Branko |author-link=Branko Petranović |title=Istorija Jugoslavije 1918–1978 |year=1980 |url=https://books.google.com/books?id=nW5pAAAAMAAJ |location=Beograd |publisher=Nolit |access-date=20 April 2019 |archive-date=10 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200610204418/https://books.google.com/books?id=nW5pAAAAMAAJ |url-status=live}}
*{{Cite book |last=Petranović |first=Branko |author-link=Branko Petranović |title=Istorija Jugoslavije 1918–1988 |volume=1 |year=1988 |url=https://znaci.org/00001/93.htm |location=Beograd |publisher=Nolit |access-date=20 April 2019 |archive-date=10 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190410035440/http://www.znaci.net/00001/93.htm |url-status=live}}
*{{cite book |author=Todor Radivojević |title=Kraljevina Jugoslavija s ilustrovanom geografskom čitankom: za četvrti razred srednjih škola |url=https://books.google.com/books?id=jOE7MwEACAAJ |year=1935 |publisher=T. Jovanović i Vujić |access-date=25 October 2015 |archive-date=3 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160503181142/https://books.google.com/books?id=jOE7MwEACAAJ |url-status=live}}
*{{cite book |author=Pavle Vujević |title=Kraljevina Jugoslavija: geografski i etnografski pregled |url=https://books.google.com/books?id=TfgCOgAACAAJ |year=1930 |publisher=Štamparija "Davidović" Pavlovića i druga |access-date=25 October 2015 |archive-date=17 June 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617123816/https://books.google.com/books?id=TfgCOgAACAAJ |url-status=live}}
*{{Cite journal |title=Jugoslovenska kraljevina prva evropska regionalna država |journal=Zbornik Matice srpske za društvene nauke |year=2012 |volume=141 |url=http://www.maticasrpska.org.rs/stariSajt/casopisi/drustvene_nauke_141.pdf |pages=503–521 |access-date=27 April 2020 |author=Marko Pavlović |editor=Časlav Ocić |publisher=Matica srpska |location=Novi Sad |issn=0352-5732 |archive-date=15 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201015224634/http://www.maticasrpska.org.rs/stariSajt/casopisi/drustvene_nauke_141.pdf |url-status=live}}

== Надворешни врски ==
{{Ризница-врска}}
* {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091021145008/http://geocities.com/dagtho/yugconst19310903.html}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Поранешни кралства|Југославија]]
[[Категорија:Кралство Југославија|*]]
[[Категорија:Поранешни монархии во Европа|Кралство Југославија]]
[[Категорија:Поранешни словенски држави]]
[[Категорија:Поранешни држави на Балканот]]
[[Категорија:Држави и територии настанати во 1918 година]]
[[Категорија:Држави и територии распаднати во 1941 година]]