Преглед на кодот на Панко Брашнаров

{{Инфокутија за личност 
| име=Панко Брашнаров
| портрет=Panko brasnarov.jpg
| px = 
| опис= 
| наставка= 
| роден-дата= 9 август 1883 
| роден-место={{роден во|Велес|Македонија}} 
| починал-дата= {{починал на и возраст|df=yes|1951|07|13|1883|08|09}} 
| починал-место=[[Голи Оток]], [[Хрватска]], [[ФНРЈ]]
}}
'''Панко Брашнаров''' (познат и како '''Панко Брашнар'''; [[9 август]] [[1883]] (нов стил)<ref>Перо Коробар „Панко Брашнар“, 1992, 10 стр.</ref> - [[13 јули]] [[1951]]) — македонски комунист, член на првиот Централен комитет на [[ВМРО (Обединета)]] и потпретседател на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]]. Поради поддршка на [[Информбиро|Резолуцијата на Информбирото]] е уапсен и испратен на [[Голи Оток]], каде набрзо умира како најстариот затвореник по основа на Информбирото кој починал во затвор.<ref>[http://www.goli-otok.hr/index.php?task=informbureau&act=ik Pregled broja "informbirovaca" koji su u zatvorima izgubili život po godinama rođenja]</ref>

== Рани години ==
Панко Брашнаров е роден во [[Велес]]. Образованието го започнува во родниот град во месната Егзархиска прогимназиja.<ref>Во свидетелство за завршено трикласно бугарско училиште бр. 291 од 16 мај 1901 година стои: Панко Брашнаров, родом од гр. Велес, на возраст од 19 години.</ref> По завршувањето на прогимназијата, во [[1900]] година школувањето го продолжува во Машкото педагошко училиште во [[Скопје]].<ref>Во свидетелството на Панко Брашнаров за завршено трикласно педагошко училиште од 23 јуни 1902 година.</ref> Учителствувањето го започнува во кумановските села каде почнува да ги шири првите револуционерни идеи. По [[Младотурската револуција]] зачленува во [[Народната федеративна партија]]. Учителствува до почетокот на [[Балканските војни]] како егзархиски учител. Уште пред Балканските војни учествува во работата на Социјалистичката организација во Велес која е дел од Македонско-одринската социјалдемократска група на членовите на Бугарската работничка социјалдемократска партија. Соработува во органот на [[Васил Главинов]], „Класно сознание“. По војните во [[1914]] година пребегал во Бугарија. Завршил Виши педагошки курс на Егзархијата во Пловдив во [[1915]] година.<ref>Во свидетелство за завршен Виши педагошки курс во Пловдив издадено 24 јуни 1915 година стои: Панко Брашнаров роден 27 јули 1883 во Велес, околија Велешка (Македонија), а во свидетелство издадено од Светиот Синод на бугарската црква Nо. 5827 од 27 август 1915 година стои Панко Брашнаров од гр. Велес-Македонија.</ref> За време на [[Првата светска војна]] станал воjник во [[Единаесетта пешадиска македонска дивизија]] на бугарската војска и бил испратен на фронтот кај [[Дојран]].<ref>[http://www.utrinski.mk/?ItemID=7F2CF4EC78A55941A56E5F53A1885D0D Виктор Цветаноски, „Во војните ВМРО целосно се стави во служба на Софија“, Утрински весник, 27.07.2007.]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

== Меѓу двете светски војни ==
[[Податотека:Panko brasnarov 3.jpg|thumb|лево|170px|Панко Брашнаров]]
По Првата светска војна, во [[1919]] година Брашнаров се враќа во Вардарска Македонија. Србите му нудат да работи како учител, но тој одбива. Работел како воденичар, градинар и крчмар. Станува член на [[Сојуз на комунистите на Југославија|Комунистичката партија на Југославија]]. Во текот на 1920-тите учествува на повеќе конференции и конгреси на [[КПЈ]]. Така, во [[1920]] г. е избран за делегат од велешката партиска организација на Вуковарскиот конгрес; во [[1922]] г. учествува на Првата земска конференција на КПЈ во [[Виена]]; во [[1924]] г. е делегат на Третата земска конференција на КПЈ во [[Белград]]; во [[1926]] г. учествува на Третиот конгрес на КПЈ во Виена.

На основачкиот конгрес на [[ВМРО (Обединета)]] во октомври [[1925]] година е избран за член на нејзиниот прв централен комитет. Во август [[1926]] година е уапсен и во април [[1927]] година е осуден на две-годишна робија. Од затвор излегува во февруари [[1928]] година. Кон крајот на мај [[1929]] година, на пат за конгресот на ВМРО (Обединета) во [[Берлин]], е уапсен на југословенско-австриската граница. По настанатата голема провала на ВМРО (Обединета) во Вардарска Македонија на [[5 јули]] [[1929]] година, Брашнаров е спроведен назад во [[Велес]]. На судењето во јуни [[1930]] година тој е осуден на пет години робија и доживотно губење на граѓанските права. Затворен е во затворот во [[Сремска Митровица]]. По излегувањето од робија, политички се повлекува.

== Втора светска војна ==
[[Податотека:Panko brasnarov 2.jpg|thumb|десно|200px|Панко Брашнаров како македонски партизан]]

По окупацијата на Македонија од страна на Бугарија во текот на [[Втората светска војна]], Брашнаров бил член на [[Бугарски централен акционен комитет|Бугарскиот централен акционен комитет]], а потоа повторно станува бугарски учител (бидејќи администрацијата била бугарска). Од [[1943]] година се поврзува со [[партизан]]ите. Во мај [[1944]] година преминува на слободна територија и станува член на [[Иницијативен одбор за свикување на АСНОМ|Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ]]. Како најстар делегат го отвора [[АСНОМ#Прво заседание на АСНОМ|Првото заседание на АСНОМ]]. На него е избран за потпретседател на [[Президиумот на АСНОМ]]. На [[6 август]] е избран за повереник за информации во Президиумот на АСНОМ.

{{Главна|Говор на Панко Брашнаров на АСНОМ}}

{{quotation|Другарки и другари народни претставители,
Во овој момент, во ова историско место [[Прохор Пчински (манастир)|„Св. Отец Прохор Пчињски“]] и на овој историски ден - ИЛИНДЕН -, кога објавуваме да е отворено [[АСНОМ|Првото антифашистичко собрание на народното ослободуење на Македонија]], душата ми е преполнета со радост и пред премрежните очи гледам како се раздвижиле сите реки од [[Пчиња (река)|Пчиња]] и [[Вардар]] до [[Места]] и [[Бистрица (Егејска Македонија)|Бистрица]], заплускујат е целата македонска земја, сакајќи да измијат од македонскиот народ десетвековниот ропски срам од пропаста на [[Самоилово царство|Самуиловата држава]], за да се роди денеска нова, светла и слободна македонска држава.

Во овој момент, земјата на нашите покојници - многубројни народни герои, паднали и посејали коските си по цела Македонија, им станује по лека и они во мир веќе го гледат изгревот на нашата слобода, гледат идеалната дружба на старите Илинденци - на [[Гоце Делчев]] и денешните Илинденци - младата македонска војска, и поставените темели за остварението на идеалот на две поколенија, на две епохи - слободна, обединета Македонија... |Од говорот на Панко Брашнаров на отворањето на Првото заседание на [[АСНОМ]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=2521&stID=37401|title = Говорот на Панко Брашнаров на отворањето на Првото заседание на АСНОМ|publisher = Дневник}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>}}

По ослободувањето на Македонија, на [[26 ноември]], во ослободеното [[Скопје]], на Првата конференција на [[Народен Фронт на Македонија|Народноослободителниот фронт на Македонија]] е избран за негов потпретседател. Реизбран е во Президиумот на АСНОМ на Второто заседание на АСНОМ во декември 1944 и на Третото заседание во април 1945 година.

== Информбирото и Голи Оток ==

По објавувањето на Резолуцијата на [[Информбиро]]то против раководството на КПЈ во јуни [[1948]] година, Брашнаров недвосмислено застанува на страната на [[СССР]] и [[Сталин]] во спорот. На [[1 октомври]] 1948 година, заедно со [[Павел Шатев]], до ЦК на [[КПСС|Советската комунистичка партија]] упатува доверливо писмо во кое се тврди дека:

{{цитат|„Прашањето за обединување на македонскиот народ уште од самиот почеток се поткопа поради неговото неправилно поставување од страна на ЦК на КПЈ во смисла обединета Македонија да се присоедини кон ФНРЈ, без да се води сметка за посебните, специфични услови, ниту за братските соседни земји... Таа парола, тоа становиште за обединување на македонскиот народ во рамките на ФНРЈ имаше смисла во 1943/44 година, кога македонскиот народ беше поставен пред алтернативата или да остане како јужно-србијанец, т.е. да биде оставен на српска асимилација, односно фактички да биде уништен од една страна. Од друга, постоечкиот чисто фашистички режим во Бугарија, фактички веќе окупирана од Германците, наспроти напорите, спротивставувањето и борбите на прогресивните елементи и сили во државата на чело со БРП(к), не дозволи тие да излезат на површината, да се пројават посилно и поотворено, за да можеше да се постави конкретно и поинаку целосното ослободување и обединување на македонскиот народ. Но, сега кога во Бугарија на чело стои БРП(к) која во ништо не заостанува зад КПЈ, нема смисла да се натпреваруваме за заземање или заграбување земји, што припаѓаат на самиот македонски народ, а не на ЦК на ЈКП.“<ref>{{нмс|title=Ју-Комунистите сакаат да ја зграпчат Македонија|url=http://www.dnevnik.mk/default-mk.asp?ItemID=8F48C1E06F38BD419B7871A16E725D5A|work=[[Дневник (дневен весник)|Дневник]]|author=Предраг Димитриевски|publisher=МПМ Македонија|date=30 септември 2011|accessdate=15 јули 2014}}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}]</ref>}}

Брашнаров е уапсен на [[11 декември]] [[1950]] година и на [[29 јуни]] [[1951]] е осуден на „општествено полезна работа во траење од 24 месеци.“ Во првите денови од јули е испратен во логорот на [[Голи Оток]], каде што набрзо, на [[13 јули]], умира.

60 години не се знаеше каде се погребани неговите посмртни останки. Во септември [[2011]] година, новинарска екипа на емисијата КОД, составена од новинарите Владимир Тевчев и Александар Кукулев и снимателот Данчо Стефков успеа да го пронајде гробот на Панко Брашнаров. Закопан е на градските гробишта Мирогој во [[Загреб]]. Неговите посмртни остатоци доживеале две есхумации. Во 1953, две години по неговата смрт на Голи оток, тој е погребан на загребските гробишта. Во 1971 година е есхумиран во заедничка гробница, во близина на првото гробно место, а во почетокот на осумдесеттите, неговите коски, заедно со коските на уште неколкумина негови современици се преместени на необележана гробна парцела, на крајот на гробиштата.

По објавувањето на телевизиската сторија на [[Канал 5 Телевизија]], државата најави враќање на посмртните остатоци на Панко Брашнаров во Македонија.

== Литература за Брашнаров ==
* „Панко Брашнаров - живот и дело“ (зборник на трудови), 1992.
* Перо Коробар „Панко Брашнар“, 1992 и 2004.
* Вера Весковиќ - Вангели „Досие Брашнаров“, 2003.

== Наводи ==
{{наводи|2}}

== Надворешни врски ==
* [http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=2521&stID=37401 Говорот на Панко Брашнаров на отворањето на Првото заседание на АСНОМ]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, „Дневник“
* [http://star.vest.com.mk/default.asp?id=75321&idg=4&idb=1114&rubrika=Revija „Херојот Панко Брашнаров издивна на студентски раце на Голи Оток“, Јован Поповски] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160304112615/http://star.vest.com.mk/default.asp?id=75321&idg=4&idb=1114&rubrika=Revija |date=2016-03-04 }}, „Вест“
* [http://star.utrinski.com.mk/?pBroj=2098&stID=70188&pR=24 „Брашнаров почина на голиот камен, гробот не му се знае“], „Утрински Весник“
* [http://veles.gov.mk/veles3/index.php/velesguide/-mainmenu-56#22 Биографија на Брашнаров]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Општина Велес
{{Дејци на ВМРО (Обединета)}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Брашнаров, Панко}}
[[Категорија:Дејци на КПМ]]
[[Категорија:Партизани]]
[[Категорија:Делегати на Првото заседание на АСНОМ]]
[[Категорија:Луѓе од Велес]]
[[Категорија:Дејци на ВМРО (Обединета)]]
[[Категорија:Затвореници на Голи Оток]]
[[Категорија:Репресирани поради Резолуцијата на Информбирото]]
[[Категорија:Погребани на гробиштата „Мирогој“]]
[[Категорија:Родени во 1883 година]]
[[Категорија:Починати во 1951 година]]