Преглед на кодот на Свети Кирил и Методиј

{{другизначења|Кирил и Методиј (појаснување)}}
{{Инфокутија за светец
|name=Свети Кирил и Методиј
|birth_date=826 или 827 и 815
|death_date={{death date|0869|2|14|df=y}} и {{death date|0885|4|6|df=y}}
|feast_day=[[14 февруари]] (денешен римокатолички календар); [[5 јули]] (римокатолички календар 1880-1886); [[7 јули]] (римокатолички календар 1887-1969)<br />[[11 мај]]<ref>Во [[XXI век]] оваа датa во [[јулијански календар|јулијанскиот календар]] соодветствува со [[24 мај]] во [[грегоријански календар|грегоријанскиот]]</ref> ([[Православие|Источна православна црква]])<br />[[5 јули]] ([[Чешка]] и [[Словачка]])
|venerated_in=[[Римокатоличка црква]]<br />[[Православие|Источна православна црква]]<br />[[Англиканска заедница]]<br />[[Лутеранска црква]]
|image=Радзивіллівський літопис Кирил і Мефодій (898 рік).jpg
|imagesize=
|caption=Свети Кирил и Методиј (''[[Раѕивилски летопис]]'', 15 в.) 
|birth_place= [[Солун]], [[Византија]]
|death_place=
|titles=Епископи и свештеници; Еднакви на Апостолите; Заштитници на Европа; Апостоли на Словените
|beatified_date=
|beatified_place=
|beatified_by=
|canonized_date=
|canonized_place=
|canonized_by=
|attributes= браќа прикажувани заедно; источни епископи држејќи црква; источни епископи држејќи ја [[икона]]та на [[Страшниот суд]]<ref name="patron">{{Наведена мрежна страница | last = Jones | first = Terry | title = Methodius | work = Patron Saints Index | url = http://www.catholic-forum.com/saints/saintm10.htm | accessdate = 2007-02-18 | archive-date = 2007-02-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070219170931/http://www.catholic-forum.com/saints/saintm10.htm | url-status = dead }}</ref> Често, Кирил е прикажуван како носи [[монашки хабит]] и Методиј облечен со елек и [[омофор]].
|patronage=[[Македонија]], [[Бугарија]], [[Чешка]] (вклучувајќи ги и [[Бохемија]] и [[Моравија]]), [[Екуменизам]], [[Големиот раскол|заедницата]] на [[Источно христијанство|Источната]] и [[Западно христијанство|Западната црква]], [[Европа]], [[Словачка]]<ref name="patron"/>
|major_shrine=
|suppressed_date=
|issues=
|prayer=
|prayer_attrib=
}}

'''Свети Кирил и Методиј''' ([[старословенски јазик|старословенски]]: {{Script|Cyrs|Кѷриллъ и Меѳодїи}}) — [[Македонци|македонски]] браќа од [[Солун]] во {{римски|9}} век, кои станале [[Мисионер|мисионери]] на [[христијанството]] помеѓу [[Словени]]те од [[Велика Моравија]] и [[Словените во Долна Панонија|Панонија]].<ref>''Columbia Encyclopedia'', Sixth Edition. 2001-05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints"; ''Encyclopedia Britannica'', Encyclopedia Britannica Incorporated, Warren E. Preece - 1972, p.846, s.v., "Cyril and Methodius, Saints" and "Eastern Orthodoxy, Missions ancient and modern"; ''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p.239, s.v., "Social Science"; Eric M. Meyers, ''The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East'', p.151, 1997; Lunt, ''Slavic Review'', June, 1964, p. 216; Roman Jakobson, ''Crucial problems of Cyrillo-Methodian Studies''; Leonid Ivan Strakhovsky, ''A Handbook of Slavic Studies'', p.98; V.Bogdanovich , ''History of the ancient Serbian literature'', Belgrade, 1980, p.119</ref><ref>The Columbia Encyclopaedia, Sixth Edition. 2001-05, O.Ed. Saints Cyril and Methodius "Cyril and Methodius, Saints) 869 and 884, respectively, “Greek missionaries, brothers, called Apostles to the Slavs and fathers of Slavonic literature."</ref><ref name="BritGlago">Encyclopedia Britannica, ''Најраспространетите азбуки на светот, кирилицата и глаголицата'', 2008, O.Ed. "Раните словенски азбуки, кирилицата и глаголицата, биле измислени од Св. Кирил, или Константин (околу 827–869), и Свети Методиј (околу 825–884). Овие луѓе биле Грци од Солун кои станале апостоли на јужните Словени, кои ги преобразиле во христијани."</ref><ref name="Egregiae Virtutis">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_letters/documents/hf_jp-ii_apl_31121980_egregiae-virtutis_lt.html|title=Egregiae Virtutis|accessdate=2009-04-26}} [[Апостолско писмо]] од папата [[Јован Павле II]], 31 декември 1980 {{la icon}}</ref> Преку нивната работа тие влијаеле врз културниот развој на сите Словени, поради што ја добиле титулата ''Апостоли на Словените''. Тие се заслужни за изумување на [[глаголица]]та, првата азбука искористена да се препише [[старословенски]]от јазик.<ref>Liturgy of the Hours, Volume III, 14 февруари.</ref> По нивната смрт, нивните ученици ја продолжуваат нивната работа и дејност помеѓу Словените.

Двајцата браќа се почитувани во [[Источната православна црква]] како [[светец|светци]] со титулата ''Еднакви со Апостолите''. Во 1880 г., [[Папа Лав XIII|Папата Лав XIII]] ја вовел нивната слава во календарот на [[Римокатоличката црква]]. Во 1980 г., [[Јован Павле II]] ги прогласил за созаштитници на [[Европа]], заедно со [[Бенедикт Нурсијски]].<ref name="Egregiae Virtutis" />

== Животопис ==
'''[[Св. Кирил Солунски|Св. Кирил]] и [[Св. Методиј Солунски]]''' се родени браќа од [[Солун]], од угледно и богато [[Византија|византиско]] семејство, татко Лав и мајка Марија. Постариот брат, [[Св. Методиј Солунски|Методиј]], како офицер поминал десет години меѓу [[Македонски Словени|македонските Словени]]. Потоа се оддалечил на гората [[Олимп]] и се предаде на монашки подвиг. Овде подоцна му се придружил и Кирил ([[Константин Филозоф]]). '''Кирил и Методиј''', познати како [[солун]]ските браќа просветители, имаат голема улога во [[Словени|словенската]] историја. Нивното дело ги описменило словенските народи.
[[Податотека:Kiril and Metodij - Skopje.JPG|thumb|left|175px|Споменик на Св. Кирил и Методиј близу [[Камен мост (Скопје)|Камениот мост]] во [[Скопје]]]]
Во почетокот на [[9 век|IX век]] била веќе подготвена солидна основа за поширока и поорганизирана мисионерска активност во Западна [[Бугарија]]. Во тоа време [[Византија|Византиското Царство]] доживува нов расцут на културен план, па овој бран ги заплиснува и градовите што биле оддалечени од [[Цариград]], посебно Солун. Во првите децении на IX век во Солун живее и семејството на висок службеник на царската власт, помошник на византискиот стратег на Солун и солунската област. Тоа бил Лав со својата сопруга Марија. Нивната народност е нејасна. Семејството имало повеќе деца, но се спомнуваат само имињата на најстариот — Методиј и најмалиот Константин. Дури не се спомнува и световното име на Методиј, кој ова го добил при замонашувањето.

Побожните родители ги упатиле своите рожби уште од најраното детство во [[христијанство]]то, трудејќи се да им помогнат да ги применуваат возвишените христијански вистини во својот живот. Костантин уште од својата младост се занимавал со списите на свети [[Григориј Назијанзин]] и на [[Дионисиј Ареопагит]]. Татко му го испратил во Цариград да го продолжи своето образование во [[император]]ското [[Магнаурско училиште]], каде, освен [[Богословија|богословските]] науки, се изучувале и [[граматика]], [[аритметика]], [[географија]], [[астрономија]], [[музика]], [[поезија]], [[реторика]]. Покрај овие науки, Константин учел и јазици — [[латински јазик|латински]], [[еврејски јазик|еврејски]] и [[Сириски јазик|сириски]]. Откако го завршил своето високо образование, Константин бил назначен за библиотекар при црквата [[Света Софија (црква)|Света Софија]], а потоа бил поставен за професор по [[филозофија]] во училиштето што го завршил. Тогаш го добил и името Константин Филозоф.

=== Мисионерска дејност ===
[[Податотека:Michael iii.jpg|мини|лево|Византискиот император Михаил III]]
[[Податотека:Menologion of Basil 062.jpg|мини|десно|Пронаоѓањето на моштите на папата [[Папа Климент I|Климент I]] во [[Херсон]]]]
Како високо образовени и талентирани личности на Кирил и Методиј ќе им бидат доделувани многу тешки и одговорни задачи од страна на византискиот двор. Најпрво биле испратени во мисија кај [[Сарацените]] ([[Арапите]]) во [[Багдад]], која како и [[Хазарската]] и [[Моравска мисија|Моравската мисија]] претставувале дел од политичката програма на [[Византија]], чија основна цел е да ги христијанизираат Сарацените, Хазарите, Моравските Словени, [[Бугарите]], [[Русите]] и другите народи на исток и север од Византија и да им ја наметнат византиската црковна власт. Кога хазарскиот цар Каган побара од царот Михаил проповедници на верата во [[Исус Христос]], тогаш на заповед на царот беа пронајдени овие двајца браќа и беа испратени меѓу Хазарите. Откако го уверија Каган во верата Христова, тие го крстија овој цар и голем број негови доглавници и уште помногуброен народ. По извесно време се вратија во [[Цариград]], каде што ја составија словенската азбука од триесет и осум букви и почнаа да ги преведуваат црковните книги од грчки на словенски.

На повик од царот Ростислав отидоа во Моравија и таму ја распространија и ја утврдија православната вера, па ги умножија книгите и им ги дадоа на свештениците за да ја подучуваат младината. А подоцна на повик од папата заминаа за [[Рим]], каде што Кирил се разболе и умре, на [[14 февруари]] [[869]] година. Тогаш Методиј се врати во Моравија и до смртта се потруди на утврдувањето на Христовата вера меѓу [[Словени]]те. По неговата смрт — а тој се упокои во Господа на [[6 април]] [[885]] година — неговите ученици Петочисленици, на чело со [[Свети Климент Охридски]] како епископ, го преминаа [[Дунав]] на сплав "од три липови дрвја" и пристигнаа во [[Белград]], тогаш во Бугарија. Началникот на Белград, ги испрати при царот [[Борис I]]. 
[[Свети Наум]] остана во главниот град на Бугарија и ги постави основите на [[Преславска книжевна школа|Преславската книжевна школа]], а Климент е  испратен во областа [[Кутмичевица]], на југ во [[Македонија]], каде што од [[Охрид]] продолжи да работи меѓу Словените на истото дело што го започнаа Методиј и Кирил на север.

[[Податотека:Фреска на Кирил и Методиј во Јован Бигорски.JPG|мини|лево|Фреска на Светите Браќа во манастирот [[св. Јован Бигорски]], [[дебар]]ско]]
Што се однесува до Методиј, постојат мошне оскудни извори, според кои тој се здобил со световно образование и се посветил на државната и воена служба. Бил надарен со христијански добродетелен живот и државнички и воени способности. Подолго време управувал со [[Брегалница|брегалничката]] област и придонел христијанството длабоко да се всади во македонската душа во тој дел на Македонија. За овој успех бил особено заслужен и неговиот брат Константин.

Мисионерската дејност на светите браќа меѓу Македонците, посебно возобновувањето и применувањето на македонската азбука е забележано во житието на [[Свети Наум Охридски|Свети Наум]]. Ова му претходело на преведувањето на светите книги на јазикот на Македонците од солунско и на мисионерското дело меѓу западните Словени во [[Моравија]].

Извесно време пред својата мисионерска дејност, светите браќа се повлекле во манастирот [[Полихрон]] на планината [[Олимп]], каде всушност конечно се подготвиле за своето епохално мисионерско дело. Манастирското осамување го прекинале двапати кога биле испраќани од византиската власт од цариградскиот патријарх во мисии меѓу [[Сарацени]]те и [[Хазари]]те. Овие мисии ги извршиле со голем успех. Во [[Кратко житие|Краткото житие]] на Константин-Кирил, напишано од неговиот ученик [[Климент Охридски]], се кажува дека Кирил открил пред Хазарскиот каган дека не потекнувал од византиски род, ами дедо му бил од хранените људе на туѓ „[[цар]]„, но побегнал во Византија.

=== Моравска мисија ===
[[Податотека:Kiev Folios, fol. 7r.jpg|мини|десно|''[[Киевски листови|Киевските листови]]'' (10 век) по своите одлики се поврзуваат со книжената дејност на чешко-моравската територија]]
[[Ростислав (кнез)|Ростислав]], [[кнез]]от на [[Велика Моравија]], испратил молба до византискиот цар [[Михаил III]] овој да испрати, [[епископ]] и учител, кој ќе им објаснува на нивни [[јазик]] вистинската христијанска вера. Изборот паднал на светите браќа. Тие биле речиси подготвени и за оваа мисија, зашто голем број од светите книги веќе ги превеле на [[Старословенски јазик|словенски јазик]]. Тие избрале достојни ученици и помошници и тргнале во Моравија. Таму биле пречекани со голема радост и со големи почести. Набргу потоа отвориле училиште, во кое ги подготвувале идните свештенослужители и учители за западните словенски народи. Тука наишле на голем отпор од [[Германија|германски]] свештеници: обвинувани за [[ерес]]. Биле принудени да појдат во [[Рим]] и да го докажат своето правоверие.

=== Заминувањето во Рим ===
Во Рим биле примени со големи почасти од [[папа]]та [[Папа Адријан II|Адријан II]]. Тој ги одобрил словенските богослужбени книги и наредил да бидат поставени во [[олтар]]от на базиликата [[Базилика Голема Богородица (Рим)|Голема Богородица]] и богослужби да се вршат на словенски јазик во три римски цркви. Кирил во Рим тешко се разболел и починал на [[14 февруари]] [[869]] година. Методиј епохалното мисионерско дело меѓу западните Словени го продолжува сам со помош на своите ученици, кои во Рим биле ракоположени во свештенички чин. Непријателството од германските свештеници не престанувало. Истоштен од напори и измачувања, Свети Методиј почина во [[Нитра]], [[885]] година. Неговите ученици биле подложени на измачувања и прогони. Некои од нив распродадени како [[роб]]ови.

== Комеморација ==
[[Податотека:Св. Кирил и Методиј -биста.jpg|мини|Биста на св. Кирил и Методиј во Економскиот факултет во Скопје]]
Делото на светите браќа по смртта на Свети Методиј паднало во голема криза, но благодарение на нивните најдаровити ученици — [[Свети Климент Охридски|Свети Климент]] и Свети Наум, охридските светители и чудотворци, учители и просветители, ползувајќи се со својот мисионерски метод, што имал за цел да им ја објави божјата вистина на новите народи, почнувајќи ја нивната културна самобитност, останал жив образец за Светата Црква и за мисионерите на сите времиња.

Светите браќа Кирил и Методиј успеале да станат апостоли на Словените. Тие сакале да му служат на доброто на сите словенски народи и на единството на Универзалната црква. За овие и вакви свои заслуги, во своето апостолско послание ''[[egrigae virtulis]]'' папата [[Јован Павле II]] на [[31 декември]] [[1980]] година ги прогласил за сопокровители на [[Европа]], чиј покровител е [[Свети Бенедикт]], прогласен од папата [[Павле IV]] на [[26 октомври]] [[1964]] година.

==Св. Кирил и Методиј како тема во уметноста и во популарната култура==
* „Браќата солунски“ — песна на македонскиот писател [[Славко Јаневски]] од 1966 година.<ref>Славко Јаневски, ''Евангелие по Итар Пејо''. Скопје: Кочо Рацин, 1966, стр. 15.</ref>
* „Солунските браќа“ (српски: ''Solunska braća'') — песна на српскиот поет [[Миодраг Павловиќ]].<ref>Miodrag Pavlović, ''Izabrane pesme''. Beograd: Rad, 1979, стр. 75-76.</ref>
* „Песна за солунските браќа“ — песна на македонскиот писател [[Видое Подгорец]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 73-74.</ref>
* „Величанија Кирилу и Методију“ — вокална композиција на македонскиот [[композитор]] [[Тодор Скаловски]].

== Галерија ==
;Споменици
<gallery align=center>
File:Памятник Кириллу и Мефодию.jpg|Споменикот на Свети Кирил и Методиј во [[Мурманск]], Русија
File:Ciril Metod Ohrid.jpg|Споменикот на Свети Кирил и Методиј во [[Охрид]], Македонија
File:Dřevohostice - socha Cyrila a Metoděje.JPG|Споменикот на Свети Кирил и Методиј во [[Држевохостице]], Чешка
File:Cyril and methodius in Odessa.JPG|Споменикот на Свети Кирил и Методиј во [[Одеса]], Украина
|Споменик во [[Москва]], Русија
File:Ss Cyril and Methodius monument Skopje university campus.jpg|Споменикот на Свети Кирил и Методиј во [[Скопје]], Македонија
File:Mikulčice - svatí Cyril a Metoděj.JPG|Споменикот на Свети Кирил и Методиј во [[Микулчице]], Чешка
File:Cyril and Methodius monument Sofia.jpg|Споменикот на Свети Кирил и Методиј пред Националната библиотека „Св Кирил и Методиј“ во [[Софија]], [[Бугарија]]
</gallery>

;Храмови именувани Св. Кирил и Методиј
<gallery align=center>
File:Pravoslavny katedralni chram sv. Cyrila a Metodeje Resslova Praha.jpg|Православен храм во [[Прага]], Чешка
File:Кирилло-Мефодиевский Собор.jpg|Соборен храм во [[Самара]], Русија
File:Saints Cyril and Methodius Church - Klisura monastery.jpg|Храмот во Клисурскиот манастир, близу Вршец, Бугарија
File:Kostol v Terchovej - panoramio (1).jpg|Католички храм во Терхова, Словачка
File:Kaple sv. Cyrila a Metoděje (Dolní Bečva)9.JPG|Капела на врвот Радогост, Чешка
File:Црква „Св. Кирил и Методиј“ во Велес.JPG|Црква во Велес, Македонија
File:Sarajevo – Cyril and Methodius Church 1.jpg|Црква во Сараево, Босна и Херцеговина
</gallery>

== Извори ==
{{reflist}}

== Поврзано ==
* [[Свети Кирил и Методиј (универзитет)|Универзитет „Св. Кирил и Методиј“]] во [[Скопје]]

{{Македонска книжевност}}
{{Симболи на Македонија}}

__ИНДЕКС__

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Кирил и Методиј}}
[[Категорија:Свети Кирил и Методиј| ]]
[[Категорија:Родени во 826 година]]
[[Категорија:Родени во 827 година]]
[[Категорија:Починати во 869 година]]
[[Категорија:Починати во 885 година]]
[[Категорија:Македонски писатели]]
[[Категорија:Македонски филозофи]]
[[Категорија:Луѓе од Солун]]
[[Категорија:Велика Моравија]]
[[Категорија:Словенска култура]]
[[Категорија:Христијани од 9 век]]
[[Категорија:Македонски светци]]
[[Категорија:Изумители на писма]]
[[Категорија:Византиски теолози]]
[[Категорија:Христијански светци од 9 век]]
[[Категорија:Родени во 815 година]]