Преглед на кодот на Хан Феј

{{Infobox person
|name=Хан Феј<br>韓非
|birth_date=281 п.н.е.
|birth_place=[[Хан (држава)|држава Хан]]
|death_date=233 п.н.е. (на 47-48 г.)
|death_place=[[Ќин (држава)|држава Ќин]]
|death_cause=самоубиство со отров
|occupation=филозоф
|influences=[[Сјин-це]], [[Шанг Јанг]], [[Шен Бухај]], [[Шен Дао]]
|notable works=„[[Хан Фејце (книга)|Хан Фејце]]“
|movement=[[легизам]]
}}

'''Хан Феј''' ({{кин|韓非|韩非|Han Fei|}}; ~ 280–233 п.н.е.) или '''Хан Фејце'''<ref>или пак '''Хан Феј-це''' ({{јаз|zh|韓非子}})</ref> — [[Кина|кинески]] [[филозоф]], еден од основачите на влијателното учење [[легизам]], заедно со [[Ли Се]], [[Шанг Јанг]], [[Шен Дао]] и [[Шен Бухај]]. За разлика од другите прочуени филсоофи во неговото време, Хан Фејце бил [[аристократија|аристократ]], член на владејачкo семејство на [[Хан (држава)|државата Ха]] за време на [[Период на завојуваните држави|Периодот на завојуваните држави]]. Во овој контекст, се смета дека делата ги пишувал со намера да го подучи неговиот братучед, кралот на Хан.{{ref|nobility}}

==Легизам==
{{Главна|Легизам}}
Хан Феј припаѓал на учењето наречено [[легизам]], кое поаѓа од тоа дека луѓето по природа се лоши и секогаш изнаоѓаат начини да избегнат последиците, истовремено настојувајќи да извлечат што поголема корист за себе. Затоа, учењето вели дека законот мора да ги казнува непожелните постапки што построго, но и да ги наградува тие што го почитуваат. Во неговата општествена мисла, Хан Феј ги соединува идеите на [[Шанг Јанг]], [[Шен Бухај]] и [[Шен Дао]]. Првиот дава акцент на законите, вториот на методите, а третиот на авторитетот и пророшотвото. Во неговото толкување на легизмот, ХанФеј дава особен нагласок на тоа дека самодржецот може успешно да наметне и одржи силно владеење на правото осознавајќи и применувајќи ги следниве три начела: неговиот авторитет (勢, ''ше'',); извесни методи (術, ''шу'') и законите (法, ''фа''), опишани во неговото дело „[[Хан Фејце (книга)|Хан Фејце]]“.

==Споредба со конфуцијанството и даоизмот==
Покрај неговиот учител, [[конфуцијанство|конфуцијанскиот]] филозоф [[Сјин-це]], политичката мисла на Хан Феј се развила под влијание на  [[даоизам|даоистичкото]] дело „[[Даодеѓинг]]“ од [[Лао-це]], кој Хан го толкува како политичко дело во неговиот осврт (гл. 20 и 21 од „[[Хан Фејце (книга)|Хан Фејце]]“). Според него, „[[тао|дао]]“ (патот, начинот) е природна законитост која се наметнува насекаде и сè што постои мора да ја следи. По аналогија, Хан сметал дека законите што ги носи владетелот се израз на истата природна сила, на која народот не може да ѝ се спротивставува.

Учењето на Хан Феј оставиле голем белег во владеењето на првиот крал на [[Ќин (држава)|Ќин]] и прв [[цар на Кина]], [[Ќин Ше Хуанг]], за кого Феевиот легизам било главно начело. По падот на династијата [[Ќин (династија)|Ќин]], властите на династијата [[Хан (династија)|Хан]] ја прогласила Феевата филозофија за злобна и тиранска. И покрај озлогласеноста на неговото учење, политичките теории на Хан Фејце останале големо влијание врз сите понатамошни династии, а со тоа [[конфуцијаство|конфуцијанскиот]] идеал за власт без закони никогаш не се остварил.

Сите поединечни дела и мисли на Хан Фејце се собрани во книгата „[[Хан Фејце (книга)|Хан Фејце]]“ со 55 глави.

==Наводи==
{{наводи}}
<div class="references-small">
#{{note|nobility}} Watson, Burton, Han Fei Tzu: Basic Writings. 1964, стр.&nbsp;2. Се смета дека се работи за кралот Ан или неговиот претходник, кралот Хуанхуј (272–239 п.н.е.)
</div>

== Надворешни врски ==
* {{gutenberg author|id=Fei_Han|name=Феј Хан}} {{zh}}
* [http://ctext.org/hanfeizi Целосен текст на „Хан Фејце“] {{en}}
* {{PhilPapers|category|Hanfeizi}}
* [http://free-books.dontexist.com/book/index.php?md5=508ea39f03c656cdc0c25909cdb1d02f Иванов А. И. Материалы по китайской филозофии. Школа Фа. Хань Фэй-цзы.]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} СПб., 1912.

{{Нормативна контрола}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Хан, Фејце}}
[[Категорија:Кинески филозофи]]
[[Категорија:Филозофи на правото]]
[[Категорија:Политички филозофи]]
[[Категорија:Луѓе од времето на династијата Џоу]]
[[Категорија:Луѓе од времето на династијата Ќин]]
[[Категорија:Родени во 280 година п.н.е.]]
[[Категорија:Починати во 233 година п.н.е.]]