Преглед на кодот на Херман Минковски

{{Infobox scientist 
|name = Херман Минковски
|image = De Raum zeit Minkowski Bild.jpg|300px
|caption = 
|birth_date = {{birth date|1864|6|22|df=y}}
|birth_place = [[Алексота]],  [[Русија]]
|death_date = {{death date and age|1909|1|12|1864|6|22|df=y}}
|death_place = [[Гетинген]], [[Германија]]
|residence = 
|nationality = Германска
|field = [[Математичар]]
|work_institution = [[Гетингенски универзитет]] и [[ЕТХ Цирих]]
|alma_mater = [[Конигзбершки универзитет]]
|doctoral_advisor = [[Фердинанд фон Линдман]]
|doctoral_students = [[Константин Каратеодори]]<br>[[Луис Коларос]]<br>[[Денес Кониг]]
|known_for  = [[Минковскиев простор]]<br /> [[Минковскиев дијаграм]]<br /> [[Минковскиева теорема]]
|spouse = Август Адлер
|children = Лили (1898&ndash;1983), Рут (b.1902)
|prizes = 
|footnotes = 
}}
'''Херман Минковски''' ({{роден на|22|јуни|1864}} - {{починал на|12|јануари|1909}}) — [[Германија|германски]] [[математичар]] со еврејско потекло, професор во [[Конигзберг]], [[Цирих]] и [[Гетинген]]. Тој ја создал и ја развил [[геометрија на броеви|геометријата на броеви]] и користел геометриски методи за решавање на проблемите во [[теорија на броеви|теоријата на броеви]], [[математичка физика|математичката физика]] и [[теорија за релативноста|теоријата за релативноста]].

Минковски е можеби најпознат по неговата работа во релативноста, во која тој покажал во 1907 година дека [[специјална теорија за релативноста|специјалната теорија за релативноста]] на неговиот поранешен ученик [[Алберт Ајнштајн]], може да се разгледува и геометриски како теорија на четири димензионално време-простор, познато како „[[Минковскиев време-простор]]“.

== Личен живот и семејство ==
Херман Минковски е роден во [[Алексота]], село во [[Ковненска губернија|Ковненската губернија]], [[Руско Царство]] (сега е во состав на градот [[Каунас]], [[Литванија]]) како син на Левин Минковски, трговец, кој ја финансирал изградбата на [[Каунашка синагога|Хорската синагога во Ковно]],<ref>[http://www.berkovich-zametki.com/Nomer16/Chaesh1.htm А. И. Хаеш «Коробочное делопроизводство как источник сведений о жизни еврейских обществ и их персональном составе»]: 1873 г. «...купец '''Левин Минковский''' подарил молитвенному обществу при Ковенском казённом еврейском училище начатую им... постройкой молитвенную школу вместе с плацем, с тем, чтобы общество это озаботилась окончанием таковой постройки. Общество, располагая средствами добровольных пожертвований, возвело уже это здание под крышу, но затем средства сии истощились...»</ref><ref>[http://datos.kvb.lt/en/index.php?option=com_laikotarpiai&task=view&id=19&Itemid=65 Kaunas: Dates and Facts (1872)]</ref><ref>[http://www.litvaksig.org/litvaksig-online-journal/box-tax-paperwork-records Box-Tax Paperwork Records] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150108144042/http://www.litvaksig.org/litvaksig-online-journal/box-tax-paperwork-records |date=2015-01-08 }}: ''Kovno. In 1873 the merchant kupez, Levin Minkovsky, gave (as a gift) to the prayer association of the Kovno state Jewish school a lot with an ongoing construction of a prayer school that (the construction) he had started so that the association would take care of completing the construction. The association, having some funds from voluntary contributions, had built the structure up to the roof, but then, ran out of money''.</ref> и Рејчел Таубмен, двајцата со [[Евреи|еврејско потекло]].<ref>[http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Minkowski.html]</ref> Херман бил помладиот брат на медицинскиот истражувач, [[Оскар Минковски|Оскар]] (роден 1858).<ref>[http://www.diabetologia-journal.org/webpages/covers/2005/august.html Oskar Minkowski (1858–1931)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131229142542/http://www.diabetologia-journal.org/webpages/covers/2005/august.html |date=2013-12-29 }}. The Jewish genealogy site JewishGen.org (''Lithuania'' database, registration required) contains the birth record in the Kovno rabbinical books of Hermann's younger brother Tuvia in 1868 to Boruch Yakovlevich Minkovsky and his wife Rakhil Isaakovna Taubman.</ref> Во различни извори националноста на Минковски е различно претставена, германска,<ref>{{Наведена книга|last=Gregersen|first=edited by Erik|title=The Britannica guide to relativity and quantum mechanics|year=2010|publisher=Britannica Educational Pub. Association with Rosen Educational Services|location=New york, N.Y.|isbn=978-1615303830|page=201|edition=1}};
{{Наведена книга|last=(editors)|first=Katherine Bracher|display-authors=et al.|title=The biographical encyclopedia of astronomers|year=2007|publisher=Springer|location=New York, NY|isbn=9780387304007|page=787|edition=[Online-Ausg.]}}</ref>  полска,<ref>
N. Katherine Hayles, ''The Cosmic Web: Scientific Field Models and Literary Strategies in the Twentieth Century'', Cornell University Press, 1986, p. 46.
K. J. Falconer, ''Fractals: A Very Short Introduction'', Oxford University Press, 2013, p. 119.
Adrian Bardon, ''A Brief History of the Philosophy of Time'', Oxford University Press, 2013, p. 68.
</ref> литванска,<ref>{{Наведена книга|last=James|first=Ioan|title=Driven to innovate : a century of Jewish mathematicians and physicists|year=2009|publisher=Peter Lang|location=Witney|isbn=9781906165222|page=122}}</ref> литванско-германска<ref>{{Наведена книга|last=Yeshua|first=Jacob E. Safra,... Ilan|title=Encyclopaedia Britannica.|year=2003|publisher=Encyclopaedia Britannica|location=Chicago, Ill.|isbn=9780852299616|page=665|edition=[New ed.].}}</ref> или руска.<ref>{{Наведена книга|title=Encyclopedia of earth and physical sciences.|year=1998|publisher=Marshall Cavendish|location=New York|isbn=9780761405511|page=1203}}</ref>

За да ги избегне [[анти-еврејски непријателства во Руското царство|прогоните во Русија]] семејството се преселило во Конигзберг во 1872 година,<ref>[http://www.hormones.gr/165/article/article.html Oskar Minkowski (1858–1931), an outstanding master of diabetes research]</ref> каде што таткото се вклучил во извоз на черги, а подоцна и во производството на  механички лимени играчки (тука тој работел во таковата фирма '' Левин Минковски и синот'' со неговиот најстар брат Макс).<ref>[http://books.google.com/books?id=lVjOAAAAMAAJ&pg=RA1-PA183&lpg=RA1-PA183&dq Report of the Federal Security Agency (p. 183)];
[http://www.antique-toys.dk/default.asp?id=9&lang=uk&pg=4 Tyra lithographed tin toy dog];
[http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/minkowski-rudolph.pdf Rudolph Leo Bernhard Minkowski: A Biographical Memoir]</ref>

Минковски студирал во Конигзберг и предавал во [[Бон]] (1887-1894), Конигзберг (1894 & ndash; 1896) и [[Цирих]] (1896-1902), и конечно во Гетинген од 1902 до неговата прерана смрт во 1909 година. Стапил во брак со Августа Адлер во 1897 година со која имал две ќерки, електроинженерот и изумител [[Рајнхолд Руденберг]] бил брат на неговата сестра.

Минковски починал ненадејно од воспаление на [[слепо црево|слепото црево]] во Гетинген, на 12 јануари 1909 година. [[Давид Хилберт]] во некрологот на Минковски го искажува длабокото пријателство меѓу двајацата математичари (превод):

:Уште од мојте студентски години Минковски беше мојот најдобар, најсигурен пријател кој ме поддржуваше со сета длабочина и лојалност, која беше карактеристична за него. Нашата наука, што ние ја сакавме над сè друго, не спои; тоа нам ни изгледаше како градина полна со цвеќиња. Во неа, ние уживавме во потрага по скриените патишта и откривме многу нови перспективи кои апелираа до нашето чувство на убавина, а кога еден од нас ќе му го покажеше тоа на другиот му се восхитувавме заедно, нашата радост беше целосна. Тој за мене беше редок дар од рајот и јас мора да бидам благодарен што го поседував тој подарок толку долго. Сега смртта одеднаш го оддели од нас. Сепак, она што смртта не може да го земе е неговиот благодарен лик во нашите срца знаењето дека неговиот дух продолжува да биде активен во нас.

[[Астероид]]от [[12493 Минковски]] и [[М-матрица|M-матриците]] се именувани во чест на Минковски.

==Образование и кариера==
Минковски се образувал во Германија на [[Кенигзбершки универзитет|Конигзбершкиот универзитет]] ''Албертина'', каде што докторирал во 1885 година под раководство на [[Фердинанд фон Линдеман]]. Во 1883 година, додека уште бил студент во Конигзберг, тој бил награден со математичка награда на [[Француска академија на науките|Француската академија на науките]] за неговиот труд за теоријата на [[квадратнен облик|квадратниот облик]]. Тој, исто така, станал пријател со познатиот математичар, [[Давид Хилберт]]. Неговиот брат, [[Оскар Минковски]] (1858-1931), бил добро познат лекар и истражувач.

Минковски предавал на универзитетите во [[Бон]], [[Гетинген]], [[Коннигзберг|Конигзберг]] и [[Цирих]]. Во ''[[Сојузен политехнички институт|Сојузниот политехнички инстиут]]'', денес [[ЕТХ Цирих]], тој бил еден од учителите на [[Алберт Ајнштајн|Ајнштајн]].

Минковски ја истражувал аритметиката на [[квадратен облик|квадратниот облик]], особено засегајќи се со ''n'' променливи, и неговото истражување во таа област го наведе да пресметува одредени геометриски својства во простор од ''n'' [[димензии]]. Во 1896 година, ја презентираше неговата ''[[геометрија на броеви]] '', негов геометриски метод, со кој ги решил проблемите во [[теорија на броеви|теоријата на броеви]]. Тој е, исто така, творецот на Минковскиевиот колбас и Минковскиевата прекривка на крива.<ref>[http://www.wolframalpha.com/input/?i=minkowski+sausage&a=*C.minkowski+sausage-_*MathWorld-&f2=3&f=MinkowskiSausage.n%5Cu005f3 "Minkowski Sausage"], ''WolframAlpha''</ref>

Во 1902 година, тој се приклучил на математичкиот оддел на [[Гетингенски универзитет|Гетинген]] и станал близок колега на [[Давид Хилберт]], кого го запознал на Конигзбершкиот универзитет. [[Константин Каратеодори]] бил еден од неговите ученици.

==Работа на релативноста==
{{Поврзано | Историја на специјалната релативност|Минковскиев простор|Минковскиев дијаграм}}

Од 1907 Минковски согледал дека [[Специјална теорија за релативноста|специјалната теорија за релативноста]], која била воведена од страна на неговиот поранешен ученик [[Алберт Ајнштајн]] во 1905 година и врз основа на претходната работа на [[Хендрик Лоренц|Лоренц]] и [[Анри Поенкаре|Поенкаре]], најдобро може да се согледа во четири-димензионален простор, познат како „[[Минковскиев време-простор]]“, во коe [[време]]то и [[простор]]от не се посебни одлики, туку се испреплетени во четири димензионалнo [[време-простор]], и во коe [[Лоренцови трансформации|Лоренцовата геометрија]] на специјалената релативност може делотворно да биде застапена. На почетниот дел од своето обраќање, претставено на 80-то ''Собрание на германските природнонаучници и лекарите '' (21 септември 1908) сега веќе познато:

<blockquote>'''''„Гледиштата за просторот и времето кои ги претставувам пред Вас потекнуваат на експерименталната физика, во кои лежи нивната сила. Тие се радикални. Отсега просторот по себе, и времето само по себе, се осудени да исчезнат само во сенки, и само еден вид заедништво на двете ќе ја зачува независната реалност.“'''''</blockquote>

Известувањето за смртта на Минковски било соопштено на [[Кватернионско здружение|Кватернионското здружение]] во 1910 година од страна на неговиот претседател, кој ја истражувал [[хиперболични кватерниони|хиперболичните кватерниони]] како „Алгебра на вселената“:
: Тој се посветил на она што го докажувал во последните години од својот живот, на научните изјави на основните равенки на електродинамиката, дело кое се остварува со развојот на алгебрата на вселената, или, како што тој би сакал да го нарече, алгебрата на просторот и времето.<ref>Alexander Macfarlane (1910) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=pst.000052363498;view=1up;seq=335 Bulletin of the Quaternion Society]</ref>
Ајнштајн во почетокот го гледал методот на Минковски само како математички трик, пред конечно да сфати дека геометрискиот поглед на простор-времето ќе биде потребен за да ја заврши својата подоцнежна работа на [[општа релативност|општата релативност]] (1915).<ref>http://www.fisica.net/relatividade/the_non_euclidean_style_of_minkowskian_relativity_by_scott_walter.pdf  (Einstein also had need of a third theory and technique, elaborated by his former mathematics professor, Hermann Minkowski (1864–1909), although he did not recognize this for several years.)</ref>

==Објавени дела==
;Трудови за релативноста
* {{Наведено списание
|doi=10.1002/andp.19153521505
|author=Minkowski, Hermann
|orig-date=1907|year=1915
|title=[[s:de:Das Relativitätsprinzip (Minkowski)|Das Relativitätsprinzip]]
|journal=Annalen der Physik
|volume=352
|issue=15
|pages=927–938|bibcode = 1915AnP...352..927M }}

* {{Наведено списание
|author=Minkowski, Hermann
|year=1908
|title=[[s:de:Die Grundgleichungen für die elektromagnetischen Vorgänge in bewegten Körpern|Die Grundgleichungen für die elektromagnetischen Vorgänge in bewegten Körpern]]
|journal=Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Mathematisch-Physikalische Klasse
|pages=53–111}}
**English translation: [[s:Translation:The Fundamental Equations for Electromagnetic Processes in Moving Bodies|The Fundamental Equations for Electromagnetic Processes in Moving Bodies]]. In: The Principle of Relativity (1920), Calcutta: University Press, 1–69
* {{Наведено списание
|author=Minkowski, Hermann
|year=1909
|title=[[s:de:Raum und Zeit (Minkowski)|Raum und Zeit]]
|journal=Jahresbericht der Deutschen Mathematiker-Vereinigung
|pages=75–88}}
**Various English translations on Wikisource: [[s:Space and Time|Space and Time]]
* Hendrik Lorentz, Albert Einstein, Hermann Minkowski, and Hermann Weyl, 1952. ''The Principle of Relativity: A Collection of Original Memoirs''. Dover.

;Диофантини апроксимации
* {{Наведена книга | author=Minkowski, Hermann| title=Diophantische Approximationen: Eine Einführung in die Zahlentheorie | series=Mathematische vorlesungen an der Universität Göttingen.II | location=Leipzig-Berlin | publisher=R. G. Teubner | year=1907 | url=http://catalog.hathitrust.org/Record/000424095}}<ref>{{Наведено списание|author=Dickson, L. E.|title=Review: ''Diophantische Approximationen. Eine Einführung in die Zahlentheorie'' von Hermann Minkowski|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1909|volume=15|issue=5|pages=251–252|url=http://www.ams.org/journals/bull/1909-15-05/S0002-9904-1909-01753-7/S0002-9904-1909-01753-7.pdf|doi=10.1090/s0002-9904-1909-01753-7}}</ref>

;Математички трудови (посмртно)
*{{Наведено списание | last1=Minkowski | first1=Hermann| title=Geometrie der Zahlen | url=http://www.archive.org/details/geometriederzahl00minkrich | publisher=R. G. Teubner | location=Leipzig-Berlin | mr=0249269 | year=1910 }}<ref>{{Наведено списание|author=Dickson, L. E.|title=Review: ''Geometrie der Zahlen'' von Hermann Minkowski|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1914|volume=21|issue=3|pages=131–132|url=http://www.ams.org/journals/bull/1914-21-03/S0002-9904-1914-02597-2/|doi=10.1090/s0002-9904-1914-02597-2}}</ref>
* {{Наведена книга | author=Minkowski, Hermann| title = Gesammelte Abhandlungen 2 vols| location = Leipzig-Berlin | publisher = R. G. Teubner | year = 1911 | url=http://catalog.hathitrust.org/Record/000169187}}<ref>{{Наведено списание|author=Wilson, E. B.|title=Review: ''Gesammelte Abhandlungen von Hermann Minkowski''|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1915|volume=21|issue=8|pages=409–412|url=http://www.ams.org/journals/bull/1915-21-08/S0002-9904-1915-02658-3/|doi=10.1090/s0002-9904-1915-02658-3}}</ref> Reprinted in one volume New York, Chelsea 1967

== Поврзано ==
{{div col|colwidth=25em}}
* [[Абрахам–Минковскиев спор]]
* [[Брун–Минковскиева теорема]]
* [[Хасе–Минковскиева теорема]]
* [[Минковскиево собирање]]
* [[Минковски–Булигандова димензија]]
* [[Минковски (кратер)]]
* [[Минковскиев дијаграм]]
* [[Минковскиев функционал]]
* [[Минковски–Хлавкова теорема]]
* [[Минковскиева нееднаквост]]
* [[Минковскиев проблем]]
* [[Минковскиева прашалник функција]]
* [[Минковскиев простор]]
* [[Минковски–Штејнерова равенка]]
* [[Минковскиева теорема]] во [[геометрија на броевите]]
* [[Минковскиева граница]]
* [[Теорема за хиперрамнинско раздвојувањеm]]
* [[Смит–Минквоски–Дигелова равенка за масата]]
{{div col end}}

== Наводи ==
{{рв|Hermann Minkowski}}
{{наводи}}

== Надворешни врски ==

* {{MathGenealogy |id=29675}}

{{Нормативна контрола}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Минковски, Херман}}
[[Категорија:Литвански Евреи]]
[[Категорија:Математичари од 19 век]]
[[Категорија:Математичари од 20 век]]
[[Категорија:Геометри]]
[[Категорија:Германски математичари]]
[[Категорија:Теоретичари на броевите]]
[[Категорија:Релативисти]]
[[Категорија:Луѓе од Каунас]]
[[Категорија:Членови на Гетингенската академија на науките]]