Прејди на содржината

Земјини полутопки

Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Полутопка)
Поделба на Земјата со Екваторот и Гриничкиот меридијан
Карта која ги прикажува источната и западната полутопка.

Во географијата и картографијата, полутопките на Земјата се секоја поделба на земјината топка на две еднакви половини (полутопки или хемисфери), обично поделени на северна и јужна половина со екваторот или на западна и источна половина со замислена линија што минува низ половите. Полутопките може да се поделени според: географски, културни, религиозни или врз основа на други географски одлики. Ваквата поделба на Земјата е од суштинско значење за проучувањето на Земјата, културните разлики и други географски одлики.[1]

Географски полутопки

[уреди | уреди извор]

Географските полутопки, првенствено се поделени со: Екваторот (северна и јужна) и Гриничкиот меридијан (источна и западна):

Северна и Јужна полутопка

а. Северна полутопка е полутопката што се наоѓа северно од екваторот. Оваа полутопка содржи приближно 68% од копното на Земјата и е дом на околу 90% од светското население. Ги вклучува: Северна Америка, Европа, Азија, поголемиот дел од Африка и северните делови на Јужна Америка.

б. Јужна полутопка е полутопката што се наоѓа јужно од екваторот. Содржи само 32% од копното на Земјата и е дом на околу 10% од светското население. Ги вклучува: најголем дел од Јужна Америка, Австралија, Антарктикот и јужните делови на Африка.

Источна и Западна полутопка

а. Источната полутопка е полутопката што се наоѓа источно од гриничкиот меридијан и западно од 180. меридијан. Оваа полутопка го вклучува најголемиот дел од: Африка, Европа, Азија и Австралија, како и Индискиот и западниот дел на Тихиот Океан.

б. Западната полутопка е полутопката што се наоѓа западно од гриничкиот меридијан и источно од 180. меридијан. Оваа полутопка ги вклучува Северна и Јужна Америка, источниот дел од Тихиот Океан и поголемиот дел од Атлантскиот Океан.

Други полутопки на Земјата

[уреди | уреди извор]

Земјините полутопки можат да ја поделат Земјата според: културни, религиозни белези или да го максимизираат значењето на географските одлики.[2] Како на пример:

Културолошки и религиозни полутопки

а. Источната полутопка воглавно е поврзана со источните култури и религии, како што се будизмот, хиндуизмот, конфуцијанството и исламот.

б. Западната полутопка воглавно е поврзана со западната култура и религии, пред се христијанството.

Полутопки засновани на географски критериуми

а. Земјата може да биде поделена на полутопки според промената на денот и ноќта, односно граница помеѓу осветлените и темните страни на планетата. Оваа поделба постојано се менува додека Земјата се врти.

б. Полутопка која започнува од 20° З.Г.Д. сé до 160° И.Г.Д.: Оваа алтернативна поделба го спречува расцепувањето на Африка и Европа.

Копнено-водени полутопки

[уреди | уреди извор]

Алтернативните граници помеѓу полутопките можат да ја поделат планетата на начин што го максимизира значењето на една или друга географска одлика, како што е поделбата копно-вода:

Копнената полутопка има средишна точка во близина на градот Нант, Франција (47° С.Г.Ш. и 1°И.Г.Д.). Оваа полутопка содржи најголема можна површина со копно, вклучувајќи ги повеќето континенти во светот..

Водената полутопка има средишна точка јужниот дел на Тихиот Океан (47° Ј.Г.Ш. и 179°З.Г.Д.). Оваа полутопка содржи најголема можна површина на вода, вклучувајќи ги најголемиот дел од Индискиот, Атлантскиот и Тихиот Океан.

Овие поделби помагаат при различни истражувања, со цел да бидат разбрани и претставени разни географски одлики на Земјата.

The Land Hemisphere
Копнена полутопка
The Water Hemisphere
Водена полутопка
The Land Hemisphere is at the top, and the Water Hemisphere is at the bottom.
Копнената полутопка е горе, а Водената полутопка е долу.
The Land Hemisphere is at the top and the Water Hemisphere is at the bottom
Копнената полутопка е горе, а Водената полутопка е долу.

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  1. „hemisphere | Etymology, origin and meaning of hemisphere by etymonline“. www.etymonline.com (англиски). Посетено на 13 ноември 2023.
  2. Boggs, S. W. (1945). „This Hemisphere“. Journal of Geography. 44 (9): 345–355. doi:10.1080/00221344508986498.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]