Тугтөмөр хаан хуудасны эх кодыг харах

{{Хаан
|name=Заяат хаан Төгстөмөр
|title=[[Юань гүрэн|Юань гүрний]] эзэн хаан<br>[[Их Монгол Улс]]ын [[хаан]]<br>[[Хятадын эзэн хаан]]
|image= [[Файл:YuanEmperorAlbumTughTemurPortrait.jpg|200px]]
|caption=
|succession=Юань гүрний эзэн хаан
|reign=1328 оны 10 сарын 16 – 1329 оны 4 сарын 3<br />1329 оны 9 сарын 8 – 1332 оны 9 сарын 2<br>(нийт 3 жил 163 өдөр)
|coronation=1328 оны 10 сарын 16
|succession1=Юань гүрний эзэн хаан
|reign1=
|predecessor1=[[Ашидхэв хаан]]
|successor1=[[Хүслэн хаан]]
|full name=Төвтөмөр {{mongolUnicode|ᠲᠥᠪᠲᠡᠮᠦᠷ}}
|othertitles=Заяат хаан {{mongolUnicode|ᠵᠠᠶᠠᠭᠠᠲᠤ ᠬᠠᠭᠠᠨ}}
|predecessor=[[Хүслэн хаан]] 
|successor=[[Ринчинбал хаан]]
|heir= Аратнадара<ref name="Herbert Franke 1368, p.557">Herbert Franke, Denis Twitchett, John King Fairbank-The Cambridge History of China: Alien regimes and border states, 907-1368, p.557</ref>
|spouse=[[Будашири]]
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Юань гүрэн|Юань]]
|royal anthem=
|father=[[Хайсан хүлэг хаан]]
|mother=
|birth_date=1304 оны 2 сарын 16
|death_date=1332 оны 9 сарын 2
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Заяат хаан''' буюу '''Төвтөмөр хаан''' нь 1304 онд мэндэлжээ. Тэрээр [[Юань гүрэн|Юань гүрний]] угсаа залгамжлах хаан болсон бөгөөд Монголын 12 дахь их хаанаар өргөмжлөгдсөн. Тэр 1328 оны 10 сарын 16-наас 1329 оны 4 сарын 3-ны хооронд, мөн 1329 оны 9 сарын 8-наас 1332 оны 9 сарын 2-ны хооронд хаан ширээнд суужээ. Эцгийнхээ үнэнч албат нарын тусламжтайгаар Төвтөмөр [[Хайсан хүлэг хаан]]ы удмынхны хаанчлалыг сэргээж чадсан юм. Гэвч том ах Хүслэнгийнхээ гэр бүлийнхнийг цөллөгт илгээж байсан удаатай. Гэхдээ хожим түүндээ гэмшиж байдгаа илэрхийлж байв.

Төвтөмөр нь зураг зурах, шүлэг бичих, эртний бичвэр унших зэргийг нийгмийн соёлд түгээсэн. Жишээлбэл тэр чадварлаг шүлэг болон уран бичээсийг бидэнд үлдээжээ. Тэрээр дэлхийг удирдах зорилгоор хаант улсын угсаа залгамжлах сүрлэг байгууллага бий болгож удирдсан. Тэр өөрийн шинээр эхэлсэн засгийн эрхийг тунхагласан нь өөрийн удам угсаан дахь захиргааны үйл ажиллагаа болон дүрэм журмыг гарган Монголын шинэ удирдлагыг бий болгохын төлөө явсан. Түүний засгийн эрх богино байсан ч түүний удирдлага дор 1328 оны тэмцэлд ялалт байгуулахад нь их тус хүргэсэн [[Мэргидийн Баян]], Кипчакийн Эл Тэмүр зэрэг хүчтэй чадварлаг сайд нар байв.

==Эшлэл==
{{Reflist}}

[[Ангилал:1304 онд төрөгсөд]]
[[Ангилал:1332 онд нас барагсад]]
[[Ангилал:Монголын хаад]]
[[Ангилал:Их Монгол Улсын хаад]]
[[Ангилал:Боржигин]]

[[cs:Tug Temür]]
[[de:Toqa Timur]]
[[en:Jayaatu Khan, Emperor Wenzong of Yuan]]
[[it:Jayaatu Khan]]
[[ja:トク・テムル]]
[[ko:원 문종]]
[[ru:Туг-Тэмур]]
[[th:จักรพรรดิหยวนเหวินจง]]
[[uk:Туг-Темур]]
[[vi:Nguyên Văn Tông]]
[[zh:元文宗]]