Jump to content

Амман: Засвар хоорондын ялгаа

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлт
Content deleted Content added
VisualWikitext
б r2.7.3) (робот Арилгаж байна: diq:Amman
No edit summary
 
(23 дундын хувилбарууд 12 хэрэглэгчид харагдахгүй)
Мөр 1: Мөр 1:
{{Short description|Йорданы нийслэл хот}}
{{Инфобокс Хот
{{Инфобокс суурин
|албан ёсны нэр = Амман
|гадаад нэр =
| name = Амман
| native_name = {{nobold|عَمَّان}}
|хотын зураг =
| native_name_lang = ar
|хотын далбаа =
| settlement_type = Нийслэл хот
|хотын сүлд =
| image_skyline = {{multiple image
|хоч =
|уриа =
| border = infobox
|газрын зураг = Jo-map.png
| perrow = 1/2/2/1
| total_width = 270
|газрын зураг тайлбар =
|газрын зураг хэмжээ =150px
| align = center
| caption_align = center
|latd= |latm= |lats= |latNS=
| image1 = New Abdali 2024.png
|longd= |longm= |longs= |longEW=
|захиргаа төрөл = [[Улс]]
| caption1 = [[Шинэ Абдали]]
|захиргаа нэр = [[Йордан]]
| image2 = King Abdullah I Mosque with Our Lady Church (cropped).jpg
| caption2 = [[I Абдалла хааны сүм]] болон Копт урсгалын сүм
|захиргаа төрөл1 =
|захиргаа нэр1 =
| image3 = Amman Roman Theater 1.jpg
| caption3 = [[Ромын театр (Амман)|Ромын театр]]
|захиргаа төрөл2 =
|захиргаа нэр2 =
| image4 = من آثار جبل القلعة 2.jpg
| caption4 = [[Амманы цайз]] дахь [[Умайядын ордон]]
|захиргаа төрөл3 =
|захиргаа нэр3 =
| image5 = Temple of Hercules - Amman citadel.jpg
| caption5 = [[Херкулесын сүм (Амман)|Херкулесын сүм]]
|байгуулагдсан нэр =
|байгуулагдсан огноо =
| image6 = Abdoun Bridge (7).jpg
|байгуулагдсан нэр1 =
| caption6 = [[Абдоун гүүр]]
}}
|байгуулагдсан огноо1 =
|байгуулагдсан нэр2 =
| image_seal =
|байгуулагдсан огноо2 =
| seal_alt = Лого
| nicknames = {{unbulleted list|Цагаан тагтаа|Шатны хот}}<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36|title=Хотуудын ном: Дэлхийн шилдэг хотуудаар хийсэн аялал|isbn=978-1-74179-887-6|page=36|author=Трент Холден, Анна Меткалф|publisher=Lonely Planet Publications|year=2009|access-date=2017-08-24|archive-date=2020-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20200518195053/https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36|url-status=live}}</ref><ref name=StFood>{{cite web|title=Амманы гудамжны хоол|url=http://beamman.com/food-/175-amman-street-food|access-date=2015-09-26|work=BeAmman.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150926043908/http://beamman.com/food-/175-amman-street-food|archive-date=2015-09-26}}</ref>
|байгуулагдсан нэр3 =
| image_map = خريطة مدينة عمان.png
|байгуулагдсан огноо3 =
| pushpin_map = Йордан#Дорнод Газар дундын тэнгис#Ази
|удирдагч =
| pushpin_relief = 1
|удирдагч нэр =
| coordinates = {{Coord|31|56|59|N|35|55|58|E|region:JO-AM_type:city(4300000)|display=inline,title}}
|удирдагч1 =
| subdivision_type = Улс
|удирдагч нэр1 =
| subdivision_name = {{flag|Йордан}}
|удирдагч2 =
| subdivision_type1 = [[Йордан мужууд|Муж]]
|удирдагч нэр2 =
| subdivision_name1 = [[Амман муж]]
|удирдагч3 =
| established_title = Байгуулагдсан
|удирдагч нэр3 =
| established_date =
|газар нутаг нийт =
| established_title2 = [[Их Амман хотын захиргаа|Хотын захиргаа]]
|газар нутаг газар =
| established_date2 = 1909
|газар нутаг ус =
| leader_title = [[Амман хотын даргын жагсаалт|Хотын дарга]]
|газар нутаг ус хувь =
| leader_name = [[Юсуф Шаварбех]]<ref>{{cite web|url=http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance|title=Амман хотын шинэ дарга "шударга, хариуцлагатай" засаглалыг амлаж байна|date=2017-08-21|website=jodantimes.com|access-date=2018-10-23|archive-date=2018-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180811055857/http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/|title=Шинэ гишүүн: Юсуф Аль-Шаварбех – Амман, Йордан|date=2018|website=globalparliamentofmayors.org|access-date=2018-12-29|archive-date=2018-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224023821/https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/|url-status=live}}</ref>
|өндөр =
|хүн ам нийт =
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 1680
|хүн ам жил =
| elevation_min_m = 700
|хүн ам нягтшил =
| population_total = 4,061,150
|хүн ам тэмдэглэл =
| population_as_of = 2021
|цагийн бүс =
| population_footnotes =
|цагийн бүс зун =
| population_density_km2 = 2380
|шуудангийн хаяг төрөл =
| weighted_population_density_km2 = 23200
|шуудангийн хаяг =
| population_demonym = Амманчууд
|утасны код =
| population_note =
|бусад нэр =
| postal_code_type = Шуудангийн код
|бусад тухай =
|бусад нэр1 =
| postal_code = 11110-17198
|бусад тухай1 =
| area_code = +962(6)
| area_code_type =
|бусад нэр2 =
|бусад тухай2 =
| iso_code =
| website = {{URL|http://www.ammancity.gov.jo/en/gam/index.asp|ammancity.gov.jo}}
|бусад нэр3 =
|бусад тухай3 =
| footnotes =
| elevation_max_m = 1100
|бусад нэр4 =
|бусад тухай4 =
| timezone =
|бусад нэр5 =
| utc_offset = +3
|бусад тухай5 =
| timezone_DST =
| utc_offset_DST =
|бусад нэр6 =
|бусад тухай6 =
| image_flag = Flag of Amman.svg
|тэмдэглэл =
|вэб хуудас =
}}
}}


Мөр 75: Мөр 73:
[[Файл:Amman BW 5.JPG|thumb|250px|Амман дахь Херкулесын сүм]]
[[Файл:Amman BW 5.JPG|thumb|250px|Амман дахь Херкулесын сүм]]
[[Файл:Landmark_Amman_Hotel_panorama.jpg|thumb|250px|Амман хотын байдал]]
[[Файл:Landmark_Amman_Hotel_panorama.jpg|thumb|250px|Амман хотын байдал]]
Амман хотын нутаг нь [[Шинэ чулуун зэвсгийн үе]] буюу 9000 жилийн өмнөөс байнгын оршин суугчидтай болж, [[Эртний Египт]]ийн захиргаанд байхдаа [[Амун]] буюу Амэн бурхны нэрээр '''Аммон''' хэмээн нэрлэгджээ. [[Шинэ гэрээ]]нд [[Аммон]]чуудын амьдардаг хот ('''Раба''' буюу '''Рабат''') хэмээх нэрээр бичигдсэн байдаг. Улмаар [[Жүүд хэл]]ээр '''Рабат Аммон''' хэмээн дуудагдах болсон тус хот нь [[Ассирын эзэнт улс]], [[Персийн эзэнт улс]], [[Македоны эзэнт улс]]ын захиргаанд орж явсан бөгөөд [[Птолемей]]н [[Египт]]ийн хараанд байхдаа [[Птолемей II]]-ын Филадельфос （Philadelphos）-аас гаралтай [[грек хэл]]ний '''Филадельфи''' хэмээн нэрлэгдэж байв.
Амман хотын нутаг нь [[Шинэ чулуун зэвсгийн үе]] буюу 9000 жилийн өмнөөс байнгын оршин суугчидтай болж, [[Эртний Египет]]ийн захиргаанд байхдаа [[Амун]] буюу Амэн бурхны нэрээр '''Аммон''' хэмээн нэрлэгджээ. [[Шинэ гэрээ]]нд [[Аммон]]чуудын амьдардаг хот ('''Раба''' буюу '''Рабат''') хэмээх нэрээр бичигдсэн байдаг. Улмаар [[Жүүд хэл]]ээр '''Рабат Аммон''' хэмээн дуудагдах болсон тус хот нь [[Ассирын эзэнт улс]], [[Персийн эзэнт улс]], [[Македоны эзэнт улс]]ын захиргаанд орж явсан бөгөөд [[Птолемей]]н [[Египет]]ийн хараанд байхдаа [[Птолемей II]]-ын Филадельфос （Philadelphos）-аас гаралтай [[грек хэл]]ний '''Филадельфи''' хэмээн нэрлэгдэж байв.


Филадельфи нь [[МЭӨ 1-р зуун]]д [[Ромын Бүгд Найрамдах Улс|Ром]]ын эрхшээлд орж, [[Ромын эзэнт гүрэн|Ромын эзэнт гүрний]] нөлөөгөөр [[Христосын шашин]] нэвтэрчээ.
Филадельфи нь [[МЭӨ 1-р зуун]]д [[Ромын Бүгд Найрамдах Улс|Ром]]ын эрхшээлд орж, [[Ромын эзэнт гүрэн|Ромын эзэнт гүрний]] нөлөөгөөр [[Христосын шашин]] нэвтэрчээ.
Гэвч олон удаагийн [[газар хөдлөлт]]ийн улмаас тус хот нь аажмаар мөхсөн байна.
Гэвч олон удаагийн [[газар хөдлөлт]]ийн улмаас тус хот нь аажмаар мөхсөн байна.


[[1887]] онд [[Хаант Орос Улс]]ын дарлалаас зугтан Умард [[Кавказ]]аас [[Оттоманы эзэнт гүрэн|Оттоманы эзэнт гүрний]] харьяа [[Сири]]д дүрвэж ирсэн [[черкес]]чууд Филадельфи хотын туурин дээр нутаглаж эхэлснээр Амман хотын шинэ түүх бичигдэж эхэлжээ. [[1900]] онд Оттоманы эзэнт улсын [[султан]]、[[Абдулхамид II]] нь [[Дамаск]]аас [[Медина]] хүртэл [[төмөр зам]] барих тушаал гаргасан бөгөөд тус төмөр замын нэг өртөө нь Амманд байрлаж, үүнийг дагаад тус хотын хөгжил түргэсчээ. [[1921]] онд [[Англи]]йн харьяаны шинэ засаг захиргааны нэгж үүсч, Амманыг нийслэлээ болгосон байна.
[[1887]] онд [[Оросын Хаант Улс]]ын дарлалаас зугтан Умард [[Кавказ]]аас [[Османы эзэнт гүрэн|Османы эзэнт гүрний]] харьяа [[Сири]]д дүрвэж ирсэн [[черкес]]чууд Филадельфи хотын туурин дээр нутаглаж эхэлснээр Амман хотын шинэ түүх бичигдэж эхэлжээ. [[1900]] онд Османы эзэнт улсын [[султан]]、[[Абдулхамид II]] нь [[Дамаск]]аас [[Медина]] хүртэл [[төмөр зам]] барих тушаал гаргасан бөгөөд тус төмөр замын нэг өртөө нь Амманд байрлаж, үүнийг дагаад тус хотын хөгжил түргэсчээ. [[1921]] онд [[Англи]]йн харьяаны шинэ засаг захиргааны нэгж үүсч, Амманыг нийслэлээ болгосон байна.


[[1946]] онд Транс-Йорданы хаант улс бий болж, тусгаар тогтнолоо олмогц нийслэл хот нь болсон хэдий ч тэр үед хүн ам нь дөнгөж 20 мянга орчим байлаа. [[1949]] онд [[Израйль]] улсын тусгаар тогтнолоос үүдсэн бүс нутгийн тогтворгүй байдлын дүнд [[Палестин]]ы дүрвэгсэд [[Йордан голын баруун эрэг|Йордан голын баруун эргээс]] Йордан руу цутгаж, Амманы хүн ам эрс өсчээ. [[1990-ээд он]]д [[Палестин]], [[Ирак]] зэрэг улсуудаас дүрвэгсэд, шилжин суурьшигчид төвлөрч, Амман хот нь баруун тийш хурдацтайгаар тэлж буй. Үүний улмаас хотын усан хангамж хүрэлцээгүй болж эхэлж байгаа.
[[1946]] онд Транс-Йорданы хаант улс бий болж, тусгаар тогтнолоо олмогц нийслэл хот нь болсон хэдий ч тэр үед хүн ам нь дөнгөж 20 мянга орчим байлаа. [[1949]] онд [[Израил]] улсын тусгаар тогтнолоос үүдсэн бүс нутгийн тогтворгүй байдлын дүнд [[Палестин]]ы дүрвэгсэд [[Йордан голын баруун эрэг|Йордан голын баруун эргээс]] Йордан руу цутгаж, Амманы хүн ам эрс өсчээ. [[1990-ээд он]]д [[Палестин]], [[Ирак]] зэрэг улсуудаас дүрвэгсэд, шилжин суурьшигчид төвлөрч, Амман хот нь баруун тийш хурдацтайгаар тэлж буй. Үүний улмаас хотын усан хангамж хүрэлцээгүй болж эхэлж байгаа.


[[Палестины Чөлөөлөх Байгууллага]] （PLO）-ын төв нь [[1970]] онд гарсан [[Йорданы иргэний дайн]]ы улмаас [[Ливан]] руу хөөгдөх хүртлээ Амманд байсан юм.
[[Палестины Чөлөөлөх Байгууллага]] （PLO）-ын төв нь [[1970]] онд гарсан [[Йорданы иргэний дайн]]ы улмаас [[Ливан]] руу хөөгдөх хүртлээ Амманд байсан юм.
Мөр 88: Мөр 86:
== Газарзүй ==
== Газарзүй ==
Амман хот нь Йорданы баруун хойд хэсэгт, дов толгод ихтэй бүс нутагт оршино. Анх тус хот нь долоон толгой дээр байгуулагдсан боловч өдгөө ойр орчмын 19 толгой хүртэл газар нутгаа тэлжээ.
Амман хот нь Йорданы баруун хойд хэсэгт, дов толгод ихтэй бүс нутагт оршино. Анх тус хот нь долоон толгой дээр байгуулагдсан боловч өдгөө ойр орчмын 19 толгой хүртэл газар нутгаа тэлжээ.

== Цаг уур ==
{{Уур амьсгалын хүснэгт
| TABELLE = aktiviert
| DIAGRAMM TEMPERATUR = rechts
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG =
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG HÖHE = 200
| QUELLE = [http://worldweather.wmo.int/069/c00215.htm WMO]
| Überschrift =
| Ort = Амман
<!-- durchschnittliche Höchsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| hmjan = 12.3
| hmfeb = 13.7
| hmmär = 17.2
| hmapr = 22.6
| hmmai = 27.8
| hmjun = 30.8
| hmjul = 32.0
| hmaug = 32.4
| hmsep = 30.7
| hmokt = 27.1
| hmnov = 20.4
| hmdez = 14.4
<!-- durchschnittliche Niedrigsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| lmjan = 3.6
| lmfeb = 4.2
| lmmär = 6.1
| lmapr = 9.5
| lmmai = 13.5
| lmjun = 16.6
| lmjul = 18.5
| lmaug = 18.6
| lmsep = 16.6
| lmokt = 13.8
| lmnov = 9.3
| lmdez = 5.2
<!-- durchschnittliche Niederschlagsmenge für den jeweiligen Monat in mm -->
| nbjan = 63.4
| nbfeb = 61.7
| nbmär = 43.1
| nbapr = 13.7
| nbmai = 3.3
| nbjun = 0.0
| nbjul = 0.0
| nbaug = 0.0
| nbsep = 0.3
| nbokt = 6.6
| nbnov = 28.0
| nbdez = 49.2
<!-- durchschnittliche Regentage für den jeweiligen Monat in d -->
| rdjan = 11.0
| rdfeb = 10.9
| rdmär = 8.0
| rdapr = 4.0
| rdmai = 1.6
| rdjun = 0.1
| rdjul = 0.0
| rdaug = 0.0
| rdsep = 0.1
| rdokt = 2.3
| rdnov = 5.3
| rddez = 8.4
}}


== Зам тээвэр ==
== Зам тээвэр ==
Мөр 94: Мөр 155:


Газрын тээврийн хувьд, Йорданы бусад хотууд болон хөрш улсуудын хотууд руу [[автобус]] тогтмол явдаг. [[Ирак]] зэрэг хөрш орнууд руу [[такси]]гаар ч явах боломжтой.
Газрын тээврийн хувьд, Йорданы бусад хотууд болон хөрш улсуудын хотууд руу [[автобус]] тогтмол явдаг. [[Ирак]] зэрэг хөрш орнууд руу [[такси]]гаар ч явах боломжтой.
Оттоманы эзэнт улсын үед баригдсан төмөр замаас Дамаск-Амманы хоорондох хэсэг нь одоо ажилладаг ч долоо хоногт хэдхэн цуваа явдаг.
Османы эзэнт улсын үед баригдсан төмөр замаас Дамаск-Амманы хоорондох хэсэг нь одоо ажилладаг ч долоо хоногт хэдхэн цуваа явдаг.


== Зургийн цомог ==
== Зургийн цомог ==
Мөр 104: Мөр 165:
</gallery>
</gallery>


== Гадаад холбоос ==
== Эх сурвалж ==
{{commons|Amman}}
{{Reflist}}

== Цахим холбоос ==
{{commons|Amman|Амман}}
* [http://www.flickr.com/groups/urdon/ Kingdom of Jordan Pictures].
* [http://www.flickr.com/groups/urdon/ Kingdom of Jordan Pictures].
* [http://www.ammancity.gov.jo/english/tmap/img/Amana%20Face%20Eglish2.jpg Map of Amman (large)].
* [https://web.archive.org/web/20060823172730/http://www.ammancity.gov.jo/english/tmap/img/Amana%20Face%20Eglish2.jpg Map of Amman (large)].
* [http://jordanplanet.net/ Jordan Planet - Jordanian Blogger Portal].
* [http://jordanplanet.net/ Jordan Planet - Jordanian Blogger Portal].


{{Йорданы хот}}
[[Ангилал:Йордан]]
{{Азийн улсын нийслэл}}

[[Ангилал:Амман| ]]
[[ace:Amman]]
[[Ангилал:Азийн нийслэл]]
[[af:Amman]]
[[Ангилал:Библийн суурин]]
[[am:አማን]]
[[Ангилал:Саятан хот]]
[[ar:عمان (مدينة)]]
[[Ангилал:Йорданы суурин]]
[[arc:ܥܡܐܢ]]
[[az:Amman]]
[[bat-smg:Amans]]
[[be:Горад Аман]]
[[be-x-old:Аман (горад)]]
[[bg:Аман]]
[[bjn:Amman]]
[[bn:আম্মান]]
[[bo:ཨམ་མན།]]
[[br:Amman]]
[[bs:Aman]]
[[ca:Amman]]
[[ckb:عەممان]]
[[cs:Ammán]]
[[cv:Амман]]
[[cy:Amman]]
[[da:Amman]]
[[de:Amman]]
[[el:Αμμάν]]
[[en:Amman]]
[[eo:Amano]]
[[es:Amán]]
[[et:‘Ammān]]
[[eu:Amman]]
[[fa:امان]]
[[fi:Amman]]
[[fiu-vro:Amman]]
[[fr:Amman]]
[[frp:Amman]]
[[fy:Amman]]
[[ga:Amman]]
[[gd:Amman]]
[[gl:Amán - عمان]]
[[haw:Amman]]
[[he:עמאן]]
[[hi:अम्मान]]
[[hif:Amman]]
[[hr:Amman]]
[[hsb:Amman]]
[[ht:Amàn]]
[[hu:Ammán]]
[[hy:Ամման]]
[[id:Amman]]
[[ie:Amman]]
[[io:Amman]]
[[is:Amman]]
[[it:Amman]]
[[ja:アンマン]]
[[jv:Amman]]
[[ka:ამანი]]
[[kk:Амман]]
[[kl:Amman]]
[[ko:암만]]
[[lb:Amman]]
[[lij:Amman]]
[[lmo:Amman]]
[[lt:Amanas]]
[[lv:Ammāna]]
[[mk:Аман]]
[[ml:അമ്മാൻ]]
[[mr:अम्मान]]
[[ms:Amman]]
[[mzn:امان]]
[[nah:Ammān]]
[[nap:Amman]]
[[nds:Amman]]
[[nl:Amman (stad)]]
[[nn:Amman]]
[[no:Amman]]
[[nov:Aman]]
[[oc:Amman]]
[[os:Амман]]
[[pl:Amman]]
[[pms:Amman]]
[[pnb:عمان شہر]]
[[pt:Amã]]
[[qu:Amman]]
[[ro:Amman]]
[[roa-rup:Amman]]
[[ru:Амман]]
[[scn:Amman]]
[[sco:Amman]]
[[sh:Amman]]
[[simple:Amman]]
[[sk:Ammán]]
[[sl:Aman]]
[[sq:Amman]]
[[sr:Аман]]
[[sv:Amman]]
[[sw:Amman]]
[[ta:அம்மான்]]
[[tg:Аммон]]
[[th:อัมมาน]]
[[tl:Amman]]
[[tr:Amman]]
[[tt:Амман]]
[[ug:ئاممان]]
[[uk:Амман]]
[[ur:عمان (شہر)]]
[[vi:Amman]]
[[vo:Amman]]
[[war:Amman]]
[[wo:Amman]]
[[wuu:安曼]]
[[yi:אמאן (יארדן)]]
[[yo:Amman]]
[[zh:安曼]]
[[zh-min-nan:Amman]]

17:21, 27 Есдүгээр сар 2024-ий байдлаарх одоогийн засвар

Амман
عَمَّان
Нийслэл хот
Шинэ Абдали
I Абдалла хааны сүм болон Копт урсгалын сүм
Ромын театр
Амманы цайз дахь Умайядын ордон
Херкулесын сүм
Абдоун гүүр
Амман далбаа
Далбаа
Хоч: 
  • Цагаан тагтаа
  • Шатны хот
[1][2]
Location of Амман
Амман is located in Йордан
Амман
Амман
Амман is located in Дорнод Газар дундын тэнгис
Амман
Амман
Амман is located in Ази
Амман
Амман
Солбицол: 31°56′59″N 35°55′58″E / 31.94972°N 35.93278°E / 31.94972; 35.93278Солбицол: 31°56′59″N 35°55′58″E / 31.94972°N 35.93278°E / 31.94972; 35.93278
Улс Йордан
МужАмман муж
Хотын захиргаа1909
Засаг захиргаа
 • Хотын даргаЮсуф Шаварбех[3][4]
Газар нутаг
 • Нийт1,680 км2 (650 бээр2)
Хамгийн өндөр цэг
1,100 м (3,600 фут)
Хамгийн нам цэг
700 м
Хүн ам
 (2021)
 • Нийт4,061,150
 • Нягтрал2,380/км2 (6,200/бээр2)
Иргэдийн нэршилАмманчууд
Цагийн бүсUTC+3
Шуудангийн код
11110-17198
Бүсийн дугаар+962(6)
Вэб сайтammancity.gov.jo

Амман (Араб: عمان ‘Ammān) нь Йорданы нийслэл хот юм. Хүн ам нь 1 сая 200 мянга гаруй бөгөөд улсынхаа хүн амын 4-ний 1-ийг эзэлнэ. Йордан улсын эдийн засаг, улс төр, аж үйлдвэрийн төв хот болно.

Амман нь орчин үеийн өндөр барилгууд сүндэрлэхийн зэрэгцээ эртний байдлаа хадгалж үлдсэн дүүргүүдтэй. Йордан голд ойрхон орших бөгөөд Есүс Христийг угаасан гэх газар хүртэл машинаар 45-хан минут яваад хүрдэг тул Христосын шашинтнууд олноороо зочилдог.

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]
Амман дахь Херкулесын сүм
Амман хотын байдал

Амман хотын нутаг нь Шинэ чулуун зэвсгийн үе буюу 9000 жилийн өмнөөс байнгын оршин суугчидтай болж, Эртний Египетийн захиргаанд байхдаа Амун буюу Амэн бурхны нэрээр Аммон хэмээн нэрлэгджээ. Шинэ гэрээнд Аммончуудын амьдардаг хот (Раба буюу Рабат) хэмээх нэрээр бичигдсэн байдаг. Улмаар Жүүд хэлээр Рабат Аммон хэмээн дуудагдах болсон тус хот нь Ассирын эзэнт улс, Персийн эзэнт улс, Македоны эзэнт улсын захиргаанд орж явсан бөгөөд Птолемейн Египетийн хараанд байхдаа Птолемей II-ын Филадельфос （Philadelphos）-аас гаралтай грек хэлний Филадельфи хэмээн нэрлэгдэж байв.

Филадельфи нь МЭӨ 1-р зуунд Ромын эрхшээлд орж, Ромын эзэнт гүрний нөлөөгөөр Христосын шашин нэвтэрчээ. Гэвч олон удаагийн газар хөдлөлтийн улмаас тус хот нь аажмаар мөхсөн байна.

1887 онд Оросын Хаант Улсын дарлалаас зугтан Умард Кавказаас Османы эзэнт гүрний харьяа Сирид дүрвэж ирсэн черкесчууд Филадельфи хотын туурин дээр нутаглаж эхэлснээр Амман хотын шинэ түүх бичигдэж эхэлжээ. 1900 онд Османы эзэнт улсын султан、Абдулхамид II нь Дамаскаас Медина хүртэл төмөр зам барих тушаал гаргасан бөгөөд тус төмөр замын нэг өртөө нь Амманд байрлаж, үүнийг дагаад тус хотын хөгжил түргэсчээ. 1921 онд Английн харьяаны шинэ засаг захиргааны нэгж үүсч, Амманыг нийслэлээ болгосон байна.

1946 онд Транс-Йорданы хаант улс бий болж, тусгаар тогтнолоо олмогц нийслэл хот нь болсон хэдий ч тэр үед хүн ам нь дөнгөж 20 мянга орчим байлаа. 1949 онд Израил улсын тусгаар тогтнолоос үүдсэн бүс нутгийн тогтворгүй байдлын дүнд Палестины дүрвэгсэд Йордан голын баруун эргээс Йордан руу цутгаж, Амманы хүн ам эрс өсчээ. 1990-ээд онд Палестин, Ирак зэрэг улсуудаас дүрвэгсэд, шилжин суурьшигчид төвлөрч, Амман хот нь баруун тийш хурдацтайгаар тэлж буй. Үүний улмаас хотын усан хангамж хүрэлцээгүй болж эхэлж байгаа.

Палестины Чөлөөлөх Байгууллага （PLO）-ын төв нь 1970 онд гарсан Йорданы иргэний дайны улмаас Ливан руу хөөгдөх хүртлээ Амманд байсан юм.

Газарзүй

[засварлах | кодоор засварлах]

Амман хот нь Йорданы баруун хойд хэсэгт, дов толгод ихтэй бүс нутагт оршино. Анх тус хот нь долоон толгой дээр байгуулагдсан боловч өдгөө ойр орчмын 19 толгой хүртэл газар нутгаа тэлжээ.

Цаг уур

[засварлах | кодоор засварлах]
Амман
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
63
 
12
4
 
 
62
 
14
4
 
 
43
 
17
6
 
 
14
 
23
10
 
 
3.3
 
28
14
 
 
0
 
31
17
 
 
0
 
32
19
 
 
0
 
32
19
 
 
0.3
 
31
17
 
 
6.6
 
27
14
 
 
28
 
20
9
 
 
49
 
14
5
Температур °C,  Тунадас мм
Эх сурвалж: WMO
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Амман
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) 12.3 13.7 17.2 22.6 27.8 30.8 32.0 32.4 30.7 27.1 20.4 14.4 Ø 23.5
Мин. Температур (°C) 3.6 4.2 6.1 9.5 13.5 16.6 18.5 18.6 16.6 13.8 9.3 5.2 Ø 11.3
Тунадас (мм) 63.4 61.7 43.1 13.7 3.3 0.0 0.0 0.0 0.3 6.6 28.0 49.2 Σ 269.3
Бороотой өдөр (d) 11.0 10.9 8.0 4.0 1.6 0.1 0.0 0.0 0.1 2.3 5.3 8.4 Σ 51.7
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
12.3
3.6
13.7
4.2
17.2
6.1
22.6
9.5
27.8
13.5
30.8
16.6
32.0
18.5
32.4
18.6
30.7
16.6
27.1
13.8
20.4
9.3
14.4
5.2
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с 		63.4
61.7
43.1
13.7
3.3
0.0
0.0
0.0
0.3
6.6
28.0
49.2
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: WMO

Зам тээвэр

[засварлах | кодоор засварлах]
Амманы хуучин хот

Амман хотын тэнгэрт гарах гарц нь хотын төвөөс өмнө зүгт машинаар 30 орчим минутын зайд байх Күйн Ареа олон улсын нисэх онгоцны буудал болно.

Газрын тээврийн хувьд, Йорданы бусад хотууд болон хөрш улсуудын хотууд руу автобус тогтмол явдаг. Ирак зэрэг хөрш орнууд руу таксигаар ч явах боломжтой. Османы эзэнт улсын үед баригдсан төмөр замаас Дамаск-Амманы хоорондох хэсэг нь одоо ажилладаг ч долоо хоногт хэдхэн цуваа явдаг.

Зургийн цомог

[засварлах | кодоор засварлах]
  • Абу Дарвиш Моск
    Абу Дарвиш Моск
  • Абдулла хааны Москын шөнийн байдал
    Абдулла хааны Москын шөнийн байдал
  • Абдулла хааны моск
    Абдулла хааны моск
  • Копт урсгалын сүм
    Копт урсгалын сүм

Эх сурвалж

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Трент Холден, Анна Меткалф (2009). Хотуудын ном: Дэлхийн шилдэг хотуудаар хийсэн аялал. Lonely Planet Publications. p. 36. ISBN 978-1-74179-887-6. Архивласан огноо 2020-05-18. Татаж авсан: 2017-08-24.
  2. ↑ "Амманы гудамжны хоол". BeAmman.com. Archived from the original on 2015-09-26. Татаж авсан: 2015-09-26.
  3. ↑ "Амман хотын шинэ дарга "шударга, хариуцлагатай" засаглалыг амлаж байна". jodantimes.com. 2017-08-21. Архивласан огноо 2018-08-11. Татаж авсан: 2018-10-23.
  4. ↑ "Шинэ гишүүн: Юсуф Аль-Шаварбех – Амман, Йордан". globalparliamentofmayors.org. 2018. Архивласан огноо 2018-12-24. Татаж авсан: 2018-12-29.

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Амман – Викимедиа дуу дүрсний сан
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Амман&oldid=791938"-с авсан