Галт уулын өвөл
Галт уулын өвөл гэдэг нь хүхэр ихтэй, ялангуяа тэсрэх аюултай галт уул дэлбэрсний дараа хүхрийн хүчлийн дуслууд нарны гэрлийг халхалж, дэлхийн альбедо (нарны цацрагийн тусгалыг ихэсгэх)-ээс үүдэлтэй дэлхийн агаарын температурын бууралт юм. Уур амьсгалын нөлөөлөл нь үндсэндээ давхрага мандалд SO2 ба H2S шахах хэмжээнээс шалтгаалж, OH ба H2O-тай 7 хоногийн хугацаанд H2SO4 үүсгэх урвалд ордог ба H2S04 аэрозолууд нь зонхилох цацрагийн нөлөөг үүсгэдэг. Галт уулын стратосферийн аэрозол нь нарны цацрагийг тусгаснаар гадаргууг хөргөж, хуурай газрын цацрагийг хэдэн жилийн турш шингээж, давхарга мандлыг дулаацуулдаг. Түүгээр ч зогсохгүй агаар мандал-мөс-далайн хариу урвалын механизмын тусламжтайгаар хөргөлтийг нэмэгдүүлэх боломжтой. Ингэснээр галт уулын аэрозол сарниснаас хойш удаан хугацааны дараа сэрүүн уур амьсгалыг хадгалах боломжтой болдог.
Физик үйл явц
[засварлах | кодоор засварлах]Галт уулын дэлбэрэлт нь галт уулын үнс хэлбэрээр магмын материалыг ялгаруулдаг агаар мандалд ордог хий. Галт уулын ихэнх үнс дэлбэрснээс хойш хэдхэн долоо хоногийн дотор газарт тогтож, тухайн бүс нутагт богино хугацаанд нөлөөлнө, харин ялгарч буй SO2 нь давхрага мандалд H2SO4 аэрозоль үүсэхэд хүргэдэг. Хэдэн долоо хоногийн дотор үүссэн электрон нугалах задрал нь нэг жил орчим үргэлжилнэ. Үүний үр дүнд хэдэн жилийн турш үргэлжлэх цацрагийн нөлөөлөл бий болдог