Boaken
n Boaken is n bult holt dij ien de braand stoken wordt. De bekendste doarvan is tegenswoordeg t poaskevuur, dat ien summege Twìntse dialekten ook wel as boake aanduud wordt. Ien t Grunnegs kin "boaken" (mv: boakens) verwiezen noar elke branden stoapel mit n bepoalde (navigerende of seremoniele) funksie (dus nait elke brandende stoapel holt is n boaken).
Ien de vrouge middelaiven wörren boaken veuraal broekt om nkander te woarschaauwen. n Goud veurbeeld was ien Skandinoavie, woar man boakens ien de baargen stoan haar en dij aandee wanneer der gevoar (bv. n vôlk dij oorlog wol) kwam. Luu dij aan aine kaant van de baarg de boaken aanstoken, woarschaauwden hiermit de luu op de baarg en as dij ook heur boaken aandeden, den wazzen luu aan aander kaant van de baarg (en op aander baargen) ook woarschaauwd. Dizze wieze van kommuniseern hait ook wel woaren, woar de woorden woarschaauwen en woartaiken ook vot kommen. Ook de Saksen broekten dit. t Poaskevuur is hier tegenswoordeg nog n overbliefsel van, den nait allend mit gevoar, môr ook mit feestdoagen kommuniseerden de luu op dizze wieze mit nkander. Van oldsheer wörren ook de doden op boakens verbrand.
Ien Engelaand deden de luu dit ook en den veuraal, ironischerwies tegen de Vikingen oet Skandinoavie. Der bestoan nog verschaaidene baargen mit de noam "beacon-hill" (boakensheuvel). Man gaait der ook vanoet dat de Engelse Silbury Hill, n soort wierde bie de ploats Avebury ook n zokse funksie had het. t Ligt noamelk ien t midden van verschaaidene olle stainmonumìnten, woar Stonehenge aine van is. Man gaait der vanoet dat man vanôf dit stee de seremonies ien dij hailegdommen laaidde deur middel van boakens en vakkels. Man is nait wizze van dizze theorie, sunt der ook n holle roemte binnenien vonden is.
n Nijmoodsere vörm van de boaken is de lichttoren, dij van oldsheer ien hoaven stonden. Hiermit wörren schepen ien t duuster woarschaauwt dat zai dicht bie de kost wazzen, zodat zai doar nait tegenaan voarden.
Populère media
Ien de populère media kommen boakens veur ien de fantasyfilm Lord of the Rings. Hier is n schiere veurstèllen môkt van hou dat vrouger gong. Ien dizze filmriege woarschaauwt t keunenkriek Gondor t keunenkriek Rohan en vroagt doarmit om hulp.
Ook ien de film Elizabeth worden boakens broekt om t Engelse leger tou woarschaauwen veur de Spoanse schepen Engelaand dij aanvalen willen.