De Born vun Gemeen Rodenborg wiesen.

{{Gemeenbox
|NAAM=Rodenborg (Wümm)
|STAAT=Düütschland
|LIGGT_IN=
:[[Bundsland (Düütschland)|Bundsland]]: [[Neddersassen]]
:[[Landkreis]]: [[Landkreis Rodenborg (Wümm)|Rodenborg (Wümm)]]
|WAPEN=DEU Rotenburg (Wümme) COA.svg
|FLAGG=
|KOORT2=
|IMAGEMAP={{Imagemap Landkreis Rodenborg|Rotenburg in ROW.svg}}
|FLACH=99.01
|HÖÖCH=30
|KOOR_NS=53.106944
|KOOR_OW=9.396944
|POSTLEETTALL=27356
|VÖRWAHL=04261
|BÖRGERMEESTER=[[Andreas Weber (Verwaltungsbeamten)|Andreas Weber]] ([[SPD]])
|WEBSTEED=www.rotenburg-wuemme.de
|ÖÖRD=5
|GEMEENSLÖTEL=03 3 57 039
}}
'''Rodenborg (Wümm)''' ({{S|de|''Rotenburg (Wümme)''}}) is en [[Eenheitsgemeen]] un de Kreistadt vun’n [[Landkreis Rodenborg (Wümm)]] in [[Neddersassen]], de bit to’n 15. Mai 1969 noch Rodenborg in Hannober (Afkörten: Rodenborg (Hann.)) heten hett. De Eenheitsgemeen hett {{Inwahners}}.

== Geografie ==
Rodenborg (Wümm) liggt in’n Süüden vun’t [[Elv-Werser-Dreeeck]] twüschen [[Hamborg]] un [[Bremen]]. De Stadt liggt in’t [[Geest]]land an de [[Wümm]] in en Sietland, dat vun de dree Strööm Wümm, [[Rodau (Wümm)|Rodau]] un  [[Wiedau]] formt warrt. De Laag is an’n Westrand vun de [[Lünborger Heid]] mit wiete [[Woold]]rebeden ümto. In’t Ümfeld gifft dat noch natürliche [[Moor]]lannen as ok den Lütten un den Groden [[Bullensee]].

De Eenheitsgemeen Rodenborg is ümgeven vun de Eenheitsgemeen [[Scheeßl]] un de dree Samtgemenen [[Samtgemeen Bootel|Bootel]], [[Samtgemeen Söttmer|Söttmer]] un [[Samtgemeen Zeven|Zeven]].

== Geologie ==
[[Bild:Rotenburg Paddelwümme.jpg|thumb|De Wümm in Rodenborg]]
''En Översicht över de Geologie un Entstahn vun dat Rebeet vun’n helen Landkreis is in den Artikel [[Landkreis Rodenborg (Wümm)]] beschreven un kann dor naleest waarn.''

== Historie ==
=== Middelöller un Dörtigjohrig Krieg ===
De hüütige Oort Rodenborg is na’n Westen vun de schulen „Borg Rodenborg“ tostannen kamen, de üm [[1195]] vun’n Bischop [[Rudolf I. vun Veern|Rudolf vun Veern]] (1189-1205) as Amtssitt un as Bollwark gegen de „Borg Ottersbarg“ vun’n Arzbischop vun Bremen dicht bi grünnt worrn is. Woneem de Naam herkumt, dat is nich klor. De Wetenschoplers glöövt, dat dat vun ''Rodensborg'' in’t Sumprebeet oder vun de ''Roden Borg'' as Henwies op de roden [[Backsteen|Backstenen]] as Bomaterial afleidt is. Rodenborg hett to dat Bisdom un to’t Stift Veern höört un weer faken de Sitt un Residenz vun de Bischöp. Anfang vun’t [[15. Johrhunnert]] kreeg de Oort en Weekbildverfaten, d. h. sünnere Freeheitsrechten gegenöver den Landsherrn. En Börgermeester un een Raatsmann sünd oorkundlich nöömt. De Beteken ''Weekbild'' hett sik later in ''Flecken'' ümwannelt. Üm 1500 is de Oort, de sik in de Twüschentiet to’n Marktflecken wannelt hett, mit Muern un Doren fastmaakt worrn.

Siet dat [[16. Johrhunnert]] lett sik en zentralöörtliche Funkschoon von Rodenborg för de Karkspelen ümto nawiesen un dormit ok de Sitt vun en Amtsverwalten för en Verwaltensbezirk, wat de Vörgänger för den hüütigen Landkreis dorstellt. 1566 is dör den Bischop [[Eberhard vun Holle]] (1566-1586) de Reformatschoon na dat lutherische Bekenntnis inföhrt worrn. [[Philipp Sigismund vun Bronswiek-Wülfenbüttel]], de luthersche [[Förstbischop]] vun Veern un Ossenbrügge, hett de Borg Enn vun’t 16. Johrhunnert to en smuck [[Renaissance]]-Slott ümboen laten. In de Kapell dorvun stünn en Orgelprospekt vun de bedüden Künstler [[Ludwig Münstermann]], wat vundaag in’t [[Focke-Museum]] in Bremen to sehn is. Dat Slott is 1626 dör de Truppen vun [[Johann t’Serclaes vun Tilly|Tilly]] tonichten maakt worrn.

=== Sweedsche Tiet bit Preußen ===
[[Bild:Rotenburg ev Stadtkirche.jpg|thumb|upright=0.8|De evangeelsche Stadtkark vun Rodenborg]]
Na den [[Dörtigjohrig Krieg|Dörtigjohrigen Krieg]] güng de Herrschop vun de Veerner Bischöp to Enn un Rodenborg keem as Deel vun’t säkulariseerte un nu [[Veern (Rebeet)|Hartogdom Veern]] nöömte Stift ünner [[Sweden|sweedsch]] Heerschop. In disse Tiethebbt de ne’en Landsherrn de Borg mit de Resten vun’t Slott to en moderne Fastenanlaag as Vörwark to’n Schuul vun de Hööftfasten [[Stood]] utboet. För den Utbo weer dat nödig, de westlichen Delen vun’n Oort optogeven. De Wahnflach ist dorüm na Oosten schaven worrn. Ok de Gemeenkark müss afreten warrn un is an ehr hüütige Steed verlegt worrn.

In’n [[Sweedsch-Brannenborgsch Krieg|Sweedsch-Brannenborgschen Krieg]] vun 1675 bit 1676 is Rodenborg in en [[Bremen-Veern-Feldtog|Feldtog]] vun mehrere Staaten innahmen worrn un bleev bit to’n Enn vun’n Krieg 1679 in allieerten Besitt. In’n Rahmen vun’n [[Freed vun Saint-Germain (1679)|Freden vun Saint-Germain]] in’t Johr 1679 is Rodenborg wedder an de Sweden fallen.

De Fasten is ruchweg bit 1680 in Funkschoon bleven. Dorna is se nich wieter ünnerhollen worrn, de Hüüs weern afbroken un blots de Fastenanlagen weern to’n Deel moderniseert. De letzten Wäll sünd 1843 even maakt worrn. An jemehr Steed liggt vundaag dat Rebeet vun’t Heimatmuseum. In de Tiet twüschen 1626 un 1835 laat sik söven Stadtfüer nawiesen, de to’n Deel de hele Bosubstanz vun’n Oort tonichten maakt hebbt. De sweedsche Landsherrschop hett anduert bit to de Erovern dör [[Däänmark]] 1712.

1715 is dat hele Hartogdom Veern dör’n Koop an dat [[Kurförstendom Bronswiek-Lünborg|Hartogdom-Kurförstendom Hannober]], dat 1815 Königriek worrn is. Na de [[Annekschoon]] vun Hannober 1866 dör Preußen leeg Rodenborg in de Provinz Hannober. Dordör kreeg de Oort de Beteken Rodenborg in Hannober. In de Tiet is de Bahnansluss an de [[Rullbahn (Iesenbahn)|Rullbahn]] Bremen-Hamborg kamen, de 1874 apenmaakt worrn is. 1880 sünd de „Rodenborger Warken vun de binneren Misschoon“ as Steden för geistig Behinnerte grünnt worrn, de bit vundaag Bestand hebbt. 1905 hett dat vun Elise Averdieck grünnte evangeelsch-lutherische Diakonissenmoderhuus Bethesda sien Sitt vun Hamborg na Rodenborg verleggt. Dormit weer de Bo vun en Krankenhuus (dat hüütige ''Diakoniekrankenhuus'') verbunnen as ok de Övernahm vun de Pleeg för de Inwahners vun de Rodenborger Warken. De Flecken Rodenborg hett 1929 de Stadtrechten kregen.

=== De Tiet na’n Krieg ===
[[Bild:Rotenburg Rathaus.jpg|thumb|Dat moderne Rodenborger Raathuus]]
Na den [[Tweete Weltkrieg|2. Weltkrieg]] is de Stadt Rodenborg nu Deel vun’t Bundsland [[Neddersassen]] worrn un de Inwahnertall vun de över 90 % evangeelschen Stadt is dör’t Ansiedeln vun Heimatverdrevene sünners ut [[Slesien]] un [[Oostpreußen]] düchtig anwassen. Dorünner weer ok en grode Tall vun Katholiken, de 1961 mit de Corpus-Christi-Kark en nee Karkenhuus betogen hebbt. Wietere ne’e Inwahners kemen in Verbinnen mit de öörtlichen Garnison oder mit dat Daikoniekrankenhuus. Den fröheren Indruck vun en [[Ackerbörger]]stadt hett Rodenborg dorbi verloren. In de Folg sünd tallrieke Neeborebeden un Scholen entstahn. De Naam vun de Stadt un den Landkreis is an’n 16. Mai 1969 vun Rodenborg in Hannober op Rodenborg (Wümm) ännert worrn. 1977 geev dat en Kommunalreform. De Landkreis is dormols üm den [[Landkreis Bremervöör|Ooltlandkreis Bremervöör]] vergröttert worrn un de Stadt Rodenborg bleev Sitt vun de Verwalten.

An’n 14. April 1989 is in Rodenborg en Gödertog mit 21 Waggons ut dat Gleis sprungen, nadem an en Waggon de Radkranz aflopen weer. Twee Waggons harrn ok Chemikalien an Boord. Dorüm müssen 1000 Lüüd in Rodenborg jemehr Hüüs verlaten un de Oprüümarbeiden hebbt noch bet annern Dag duurt. De Schaden leeg so bi üm un bi 1 Milljoon [[Düütsche Mark|D-Mark]].<ref>http://www.rotenburger-rundschau.de/redaktion/redaktion/full/data_anzeigen.php?dataid=627&page=62&searchValue=borchel</ref>

== Politik ==
De Stadt is Sitt vun de Kreisverwalten.
Rodenborg (Wümm) ünnerholt vele [[Städerpartnerschop]]pen, to’n een mit [[Aalter]], in [[Belgien]] un to’n annern mit all ''Rodenborg''s: [[Rothenburg ob der Tauber]] ([[Bayern]]), [[Rotenburg an der Fulda]] ([[Hessen]]), [[Rothenburg/Oberlausitz]] ([[Sassen (Bundsland)|Sassen]]), [[Rothenburg (Saale)]] ([[Sassen-Anholt]]), [[Rothenburg LU]] ([[Swiez]]) un [[Czerwieńsk|Czerwieńsk/Rothenburg an der Oder]] ([[Polen]]).


=== Stadtdelen ===
De Eenheitsgemeen besteiht siet 1974 ut fief Oortsdelen. Dormols sünd bi de Verwaltensreform de Gemenen ümto ingemeent worrn. Blangen de Karnstadt Rodenborg leegt in’t Gemeenrebeet de Öörd [[Mulmshoorn]], [[Ünnerst]], [[Waaschen]] un [[Borchel]].

=== Gemeenraat ===
De Gemeenraat vun Rodenborg sett sik blangen den Börgermeester ut 34 wietere Raatsliddmaten tosamen. Siet de letzten Wahl 2016 verdeelt sik de Sitten as folgt:

{| border=1
|Partei
|'''2016'''
| 2011
| 2006
|-
|[[CDU]]
|'''12'''
| 12
| 16
|-
|[[SPD]]
|'''11'''
| 12
| 10
|-
|[[Bündnis 90/De Grönen]]
|'''5'''
| 6
| 4
|-
|[[FDP]]
|'''1'''
| 1
| 3
|-
|[[Alternative för Düütschland|AfD]]
|'''2'''
| –
| –
|-
|[[De Linke]]
|'''–'''
| 1
| –
|-
|[[Fre’e Wählers|WIR]]
|'''2'''
| 1
| –
|-
|[[Free Wählers|WFB]]
|'''–'''
| 1
| 1
|-
|[[Free Wählers|FW Nds]]
|'''1'''
| –
| –
|-
|parteilos
|'''–'''
| –
| 1
|}

=== Börgermeesters ===

Dat Amt von’n [[Börgermeester]] weer bet to’n Övergang to de [[Eengleisigkeit]] 2001 ehrenamtlich. Siet 2001 is de Börgermeester in’t Hauptamt ok för de Verwaltung von de Stadt tostännig.

{| class="Tabell"
|-
! Tied || Naam || Partei
|-
| ~1870 || Heinrich Scheele || 
|-
| –1965 || Heinrich Meyer || [[SPD]]
|-
| 1965–1968 || [[Jürgen Jürgensen (Neddersassen)|Jürgen Jürgensen]] || [[SPD]]
|-
| 1968–1972 ||  || 
|-
| 1972–1974 || [[Jürgen Jürgensen (Neddersassen)|Jürgen Jürgensen]] || [[SPD]]
|-
| 1974–1984 || [[Hinrich Heineke]] || [[CDU]]
|-
| 1984–1986 || [[Heinz-Günter Bargfrede]] || [[CDU]]
|-
| 1986–30. September 2001 || [[Bodo Räke]] || [[SPD]]
|-
| 1. Oktober 2001–31. Oktober 2014 || [[Detlef Eichinger]] || ahn Partei
|-
| 1. November 2014– || [[Andreas Weber (Verwaltungsbeamten)|Andreas Weber]]  || [[SPD]]
|}

=== Stadtdirekters ===

Dat Amt von’n [[Stadtdirekter]] is 2001 mit’n Övergang to de [[Eengleisigkeit]] in dat Amt von’n hauptamtlichen Börgermeester opgahn.

{| class="Tabell"
|-
! Tied || Naam || Partei
|-
| -2001 || Wolfgang Linne
|}

=== Ehrenbörgers ===

[[Ehrenbörger]]s von Rodenborg sünd:

* 1917: [[Rudolf Schäfer]]
* 1980: [[Helmut Janßen]]
* 1997: [[Hinrich Heineke]]

== Religion ==
Rodenborg (Wümm) is traditschonell evangeelsch-lutherisch utprägt. Bito gifft dat en röömsch-kathoolsch Karkengemeen mit Sitt in Rodenborg in de [[Corpus-Christi-Kark (Rodenborg (Wümm))|Corpus-Christi-Kark]]. In de Stadt Rodenborg befinnt sik wieter ok de Gemeenrüüm vun de evangeelsch-[[Freekark|freekarklichen]] Gemeen, vun de Fre’en Christengemeen, vun de [[Tügen vun Jehova]], vun de [[Neeapostoolsche Kark|Neeapostoolschen]] Gemeen, vun de [[Zionsgemeen]] as ok vun de [[Adventsgemeen]].

Butendem gifft dat in Rodenborg (Wümm) en [[islaam]]sche Moscheegemeen mit Sitt in de [[Küçük-Ayasofya-Moschee]]. De Moscheevereen höört to de „Islaamschen Föderatschoon Bremen“<ref>[http://www.islambremen.de Islaamsch Föderatschoon Bremen] (IFB)</ref> un warrt to de [[Millî Görüş|IGMG]] torekent.

== Wat een sik ankieken schüll ==
[[Bild:Drei Generationen Rotenburg.jpg|thumb|De Bronzegrupp ''Dree Generatschonen'' in Oortskarn vun Rodenborg vun’n Bildhauer [[Carsten Eggers]]]]
[[Bild:Rotenburg Kunstturm.jpg|thumb|upright=0.8|De ''Kunsttoorn'' is en Galerie, de in en fröheren Füerwehrtoorn ünnerbröcht is]]
In Rodenborg (Wümm) gifft dat en Reeg vun Bowarken un Steden, de för den Touristen intressant wesen künnt. An’n Stadtstreek liggt dat Spiekerveerdel, wo noch Hüüs ut de Johren 1806/1812 staht. [[Fackwark]]bo un Steenbowarken vun’t 17. bit in’t 19. Johrhunnert sünd ok in de Goethestraat un in de Groden Straat to bekieken. Dat Heimatmuseum is in en 2-Stänner-Buernhuus ut dat 18. Johrhunnert ünnerbröcht un steiht op dat Rebeet vun’t fröhere Slott un de Fasten Rodenborg. Fragmenten vun dat Renaissance-Slott sünd dor opstellt. Wietere intressante Bowarken sünd de Evangeelsch-utherische Kark ''To’n goden Harder'', de 1912 boet worrn is un Altarbiller vun [[Rudolf Schäfer]] bargt, as ok de evangeelsch-lutherische Stadtkark. Dat is en bedüden neegotische Hallenkark ünner den Influss vun Friedrich Schinkels [[Friedrichswerdersche Kark]] in Berlin. Se is 1860-1862 dör den Bremer Architekt Klingenberg opboet worrn un bargt een Dööpsteen ut dat 16. Johrhunnert, Biller vun Rudolf Schäfer ut dat 20. Johrhunnert un Glocken ut dat 14. Johrhunnert.

== Weertschop un Infrastruktur ==

Rodenborg billt en [[Middelzentrum]] för de Öörd in de Ümgegend.

=== Weertschop ===
In Rodenborg hebbt sik en poor bekannte Ünnernehmen ut de Rebeden Fohrtüüchbo (Borco-Höhns, Seico), Toleverindustrie för’n Autobo (en Wark vun [[DURA Automotive Systems]]), vun de Bostoffindustrie (Xella/Ytong) un vun de Logistik (Oetjen) daallaten. De Stadt is butendem Stammsitt vun den gröttsten Goorn- un Landschopsbobedriev in Noorddüütschland, de Firma Grewe mit üm un bi 380 Mitarbeiters.

Rodenborg is ok en bedüden Standoort för [[Deenstleisten]] un bargt de Sitten vun Inrichten mit överregional Bedüden för Minschen mit Behinnern (Rodenborger Warken vun de binneren Misschoon). Dat Diakoniekrankenhuus in Rodenborg hett ruchweg 1.500 Mitarbeiters un tellt dormit to de gröttsten Krankenhüüs in Noorddüütschland.

=== Bundswehr ===
Rodenborg is en Bundswehrstandoort. Bit Anfang vun de 1990er Johren weern dor de Heeresflegers statschoneert. Dorna kemen Instandsettens-, Logistik- un Feernmelleenheiten. Dör de Transformatschoon vun de [[Bundswehr]] is dat Feernmellbatallion 1 to’t [[Feernmellregiment 1]] worrn, dat jümmer noch de [[1. Panzerdivision]] in Hannober ünnerstellt is. De Kaserne hett 1964 den Naam [[Helmut Lent|Lent]]-Kaserne kregen.

De Flaagplatz warrt vundaag zivil nütt.

=== Verkehr ===
==== Iesenbahn ====
In Rodenborg draapt sik de Bahnlienen vun Bremen na Hamborg ([[Bahnlien Bremen-Hamborg]]) un de vun Rodenborg (Wümm) na [[Minden]] („[[Werser-Aller-Bahn]]“). Ok de to Tiet blots in’n Gödertransport nütt Bahnlien över [[Zeven]] na [[Bremervöör]] (ehmolig de [[Bahnlien Bremervöör–Wasra]]) twiegt hier af.

==== Straat ====
De Gemeen Rodenborg (Wümm) warrt vun de [[Bundsstraat 71|B&nbsp;71]], de [[Bundsstraat 440|B&nbsp;440]], de [[Bundsstraat 215|B&nbsp;215]] un de [[Bundsstraat 75|B&nbsp;75]] dörlopen. Rodenborg (Wümm) is so bi teihn Kilometer vun de [[Bundsautobahn 1|A&nbsp;1]] af, de in’n Noordwesten vun de Stadt langslöppt. De [[Opfohrt 49 (A 1)|Opfohrt 49 Bokel]] liggt so bi 14 Kilometer in’n Noorden un de [[Opfohrt 50 (A 1)|Opfohrt 50 Stuckenbossel]] bi 15 Kilometer in’n Westen von Rodenborg.

==== Luftverkehr ====
In’n Stadtdeel [[Luhn (Landkreis Rodenborg)|Luhn]] liggt en [[Flaagplatz]] mit en Flach vun 64 Hektar, de vun de Bundswehr övernahmen worrn is. Vundaag warrt de för de zivilen Luftfohrt bruukt as’n Verkehrslannenplatz in’t Dreeeck Hamborg, Hannober un Bremen. De Flaagplatz hett en asphalteerte Start- un Lannenbahn vun 806&nbsp;m Läng un is tolaten för Flegers mit bit to 5,7&nbsp;t Afflaaggewicht. De [[International Civil Aviation Organization|ICAO]]-Kennteken vun den Flaagplatz is EDXQ.

=== Freetied ===

In Rodenborg liggt dat Swemmbad [[Ronolulu Rodenborg|Ronolulu]].

== Beropen Lüüd ut Rodenborg (Wümm) ==
* [[Gebhard Jürgen Titge]] (1590-1663), Bildhauer un Architekt.
* [[Rudolf Schäfer]] (1878-1961), Karkenmaler
* [[Matthias Scherz]] (*1971), Footballspeler
* [[Benjamin von Stuckrad-Barre]] (*1975), Schriever

== Literatur ==
* Enno Heyken: Rotenburg - Kirche, Burg und Bürger. (Rotenburger Schriften, Sonderheft 7) Rotenburg/Hann. 1966, S. 104-181.
* Bernhard Haake: Rotenburger Datenbank. (Rotenburg) 1979

== Borns ==
<references />

== Weblenken ==
{{Commons|Rotenburg (Wümme)|Rodenborg (Wümm)}}

{{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rodenborg (Wümm)}}

[[Kategorie:Landkreis Rodenborg (Wümm)|Rodenborg]]