Berlinsch: Ünnerscheed twischen de Verschonen
L r2.7.1) (IW-Bot: dorto: es:Dialecto berlinés |
|||
| Reeg 46: | Reeg 46: | ||
[[de:Berliner Dialekt]] |
[[de:Berliner Dialekt]] |
||
[[en:Berlinerisch dialect]] |
[[en:Berlinerisch dialect]] |
||
[[es:Dialecto berlinés]] |
|||
[[eu:Berlinera]] |
[[eu:Berlinera]] |
||
[[no:Berlinisch]] |
[[no:Berlinisch]] |
||
Version vun 00:51, 7. Apr. 2011
Berlinsch is de Dialekt vun de Stadt Berlin.
In Berlin hebbt se fröher Plattdüütsch snackt. As Residenzstadt vun’n König vun Prüßen weer Berlin aver de eerste Stadt, in de dat Hoochdüütsche Foot faat hett. Bet in dat 18. Johrhunnert hebbt se vör allen Mark-Brannenborger Dialekt in Berlin snackt. Denn hett sik dör dat 18. Johrhunnert en hoochdüütsch-sächsischen Dialekt dörsett, mit en stark plattdüütsch Substrat. Dit Berlinsche weer bet vör hunnert Johr eng op de Stadt Berlin un later noch op en lütten Striepen in’n Landkreis Dahme-Spreewald begrenzt. De Dialekt hett sik denn aver in de letzten hunnert Johr wied in dat Ümland utbreedt un de brannenborgschen Dialekten vun dat Plattdüütsche deelwies verdrängt. Ümto Berlin hebbt sik denn toeerst in lütte Rebeden hoochdüütsche Spraakformen dörsett, to’n Bispeel dat Eberswalder Kanaldüütsch langs’n Finowkanal. Aver in ganz Brannenborg sünd nu al Formen vun de hoochdüütschen Berlin-Brannenborgschen Dialekten to finnen. Toglieks warrt dat Berlinsche un dat Berlin-Branneborgsche aver ok wedder vun dat Standarddüütsche verdrängt.
Luudstand
| Luud | Berlinsch | Plattdüütsch | Hoochdüütsch |
|---|---|---|---|
| d (överall) | t (Tür) | d (Döör) | t (Tür) |
| t (Woortmidd) | ss (Wasser) | t (Water) | ss (Wasser) |
| t (Woortanfang) | z (zu) | t (to) | z (zu) |
| t (Woortenn) | t (wat) | t (wat) | s (was) |
| k (Woortmidd un Woortenn) | ch (machen) | k (maken) | ch (machen) |
| p (Woortanfang) | pf/f (Pfanne/Fanne) | p (Pann) | pf (Pfanne) |
| p (Woortmidd un Woortenn) | p (Appel) | p (Appel) | f (Apfel) |
| Luud | Berlinsch | Plattdüütsch | Hoochdüütsch |
|---|---|---|---|
| i | ee (meen) | i (mien) | ei (mein) |
| u | au (Bauch) | u (Buuk) | au (Bauch) |
| iu | ei (Leite) | üü (Lüüd) | eu (Leute) |
| o | o (ooch) | o (ok) | au (auch) |
Grammatik
Dat Berlinsche maakt twischen Dativ un Akkusativ keen Ünnerscheed, dat hett dat ut dat Plattdüütsche övernahmen. Dat Berlinsche hett aver liekers de beiden Wöör mich un mir (Akkusativ- un Dativ-Pronomen) ut dat Hoochdüütsche övernahmen, de nu aver dat sülve bedüden doot un egal uttuuscht warrn köönt. Ok wedder jüst as in’t Plattdüütsche is de Genitiv wegfullen. Dor warrt denn Dativ oder von un Dativ bruukt.