Naar inhoud springen

Jicht: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Gelijk beginnen met woorden die ook door de leek in één oogopslag begrepen worden. Dus geen uraat, maar urinezuur.
Externe links verwijderd. Beiden waren commerciële links voor het middel Alkalife. - Zie Wikipedia:Wanneer extern linken
(8 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 15: Regel 15:
| MeshID = D006073
| MeshID = D006073
}}
}}
'''Jicht''' is een [[pijn]]lijke [[ontsteking (geneeskunde)|ontsteking]] als gevolg van gekristalliseerd urinezuur in een [[gewricht]]. Urinezuur lost goed op in warm water (of bloed), maar slecht in koud water. Het kristalliseert wel eens uit in de vorm van kleine naaldvormige kristallen in perifere gewrichten, bij voorkeur (60%) het basisgewricht (metatarso-falangeale gewricht) van de grote teen.
'''Jicht''' is een [[pijn]]lijke [[ontsteking (geneeskunde)|ontsteking]] als gevolg van gekristalliseerd urinezuur in een [[gewricht]]. In het bloed hoopt zich urinezuur op, in het warme bloed lost urinezuur gemakkelijk op en bij een te hoge concentratie hiervan kan dit zuur neerslaan, in de vorm van kleine naaldvormige kristallen. In een relatief koude omgeving, zoals in de perifere gewrichten, gebeurt dit het gemakkelijkst, bij voorkeur (60%) het basisgewricht (metatarso-falangeale gewricht) van de grote teen.


==Verschijnselen==
==Verschijnselen==
Het kristalliseren van urinezuur in een gewricht leidt tot een vaak snel opkomende hevige [[ontsteking (geneeskunde)|ontstekingsreactie]] met roodheid, zwelling, veel pijn, warmte en functiebeperking. Patiënten worden 's nachts opeens wakker van de pijn en kunnen vaak nauwelijks lopen. Behalve in de tenen kan jicht ook op andere plaatsen ontstaan, bijvoorbeeld in de enkel, knie, vingers of in de oorschelp. Het komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen.
Het kristalliseren van urinezuur in een gewricht leidt tot een vaak snel opkomende hevige [[ontsteking (geneeskunde)|ontstekingsreactie]] met roodheid, zwelling, veel pijn, warmte en functiebeperking. Patiënten worden 's nachts opeens wakker van de pijn en kunnen vaak nauwelijks lopen. Behalve in de tenen kan jicht ook op andere plaatsen ontstaan, bijvoorbeeld in de enkel, knie, vingers of in de oorschelp.


==Epidemiologie==
==Epidemiologie==
In Nederland lijden enkelen per duizend inwoners aan jicht. Bij mannen komt de ziekte meer voor dan bij vrouwen. Terwijl bij mannen deze ziekte zich al na de puberteit kan manifesteren, met een piek tussen het twintigste en veertigste levensjaar, wordt deze bij vrouwen pas na de overgang gezien.
In Nederland lijden enkelen per duizend inwoners aan jicht.

Soms ontstaan door een verhoogde concentratie van urinezuur in de urine ook uraatnierstenen. Behalve deze direct met jicht samenhangende aandoeningen, wordt jicht vaak samen gezien met diverse andere ziekten, waaronder vooral overgewicht, hoge bloeddruk, verstoringen in het vet- en koolhydraatmetabolisme en nieraandoeningen.


==Oorzaken, diagnostiek en risicofactoren==
==Oorzaken, diagnostiek en risicofactoren==
Voor het ontstaan van kristallen is het niet strikt nodig een abnormaal hoge hoeveelheid urinezuur in het bloed te hebben, en omgekeerd geeft veel urinezuur in het bloed ook niet altijd aanleiding tot jicht. Een diagnose kan bevestigd worden door afname van vocht uit een ontstoken gewricht. Dit is zeker noodzakelijk als het gewenst is vast te stellen of er sprake is van jicht of [[pseudojicht]]. Veel - zo niet de meeste - artsen zullen dit echter bij een typische presentatie niet nodig vinden.
Voor het ontstaan van kristallen is het niet strikt nodig een abnormaal hoge hoeveelheid urinezuur in het bloed te hebben, en omgekeerd geeft veel urinezuur in het bloed ook niet altijd aanleiding tot jicht. Een diagnose kan bevestigd worden door afname van vocht uit een ontstoken gewricht. Dit is zeker noodzakelijk als het gewenst is vast te stellen of er sprake is van jicht of [[pseudojicht]]. Veel - zo niet de meeste - artsen zullen dit echter bij een typische presentatie niet nodig vinden.


De oorzaak kan liggen in een grotere aanmaak van [[urinezuur]] (een afvalproduct van de [[purine]]basen bij DNA-afbraak) of in een onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen, of in een combinatie van beide. Het eerste kan een gevolg zijn van voeding (veel vlees, vooral [[orgaanvlees]]; het eten van een dergelijk gerecht kan ook wel eens een aanval uitlokken) of ook wel van afbraak van eigen weefsel (vaker een jichtaanval na tumorbehandeling met [[chemotherapie]]). Het tweede is erfelijk en/of kan met [[Nier (biologie)|nierfunctiestoornissen]] te maken hebben; jicht komt ook vaker voor bij mensen met hartfalen. [[Ethanol|Alcoholgebruik]] leidt tot dehydratie (extra vochtverlies) en kan daarom ook een aanval uitlokken. Ook kan een vergiftiging met [[zwaar metaal|zware metalen]], zoals [[Lood (element)|lood]] of [[cadmium]] jicht veroorzaken, doordat de door het metaal aangetaste nieren het [[urinezuur]] niet meer uit het bloed kunnen verwijderen.
De oorzaak kan liggen in een grotere aanmaak van [[urinezuur]] (een afvalproduct van de [[purine]]basen [[adenine]] en [[guanine]] bij DNA-afbraak) of in een onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen, of in een combinatie van beide.

Een verhoogde urinezuurconcentratie in het serum kan een gevolg zijn van voeding<ref name="PMID15838248">{{en}}Choi HK, Curhan G. Gout: epidemiology and lifestyle choices. (2005) Curr Opin Rheumatol 17:341-345. PMID 15838248.</ref><ref name="PMID18349748">{{en}}Hak AE, Choi HK. [http://dx.doi.org/10.1097/BOR.0b013e3282f524a2 Lifestyle and gout.] (2008) Curr Opin Rheumatol 20:179-186. PMID 18349748.</ref> of van het onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen:
*Vlees, met name [[Vlees#Indeling|rood vlees]] en [[Vlees#Indeling|orgaanvlees]]. Mensen die rood vlees eten hebben 40% meer kans op jicht vergeleken met mensen die weinig rood vlees eten.<ref name="PMID15838248"/>
*[[Alcoholische drank|Alcoholhoudende dranken]], met name [[bier]] en [[Gedistilleerde drank|sterke drank]].<ref name="PMID15838248"/> Twee tot vier glaen [[wijn]] per week heeft géén ongunstige invloed op het risico op jicht.<ref name="PMID15838248"/> [[Ethanol|Alcoholgebruik]] leidt tot dehydratie (extra vochtverlies) en kan daarom ook een aanval uitlokken.
*Een hoge inname van zeevoedsel verhoogt de kans op jicht met 50% vergeleken met een lage inname.<ref name="PMID15838248"/>
*[[Fructose|Fructosehoudend]] voedsel. Consumptie van fructoserijke dranken, zoals [[vruchtensap]]pen maar met name [[frisdrank]]en, hangt in sterke mate samen met jicht, vooral bij mannen. Bij mensen die twee of meer glazen frisdrank per dag drinken verdubbelt het risico op jicht. De grote hoeveelheid fructose kan leiden tot een verhoogd urinezuurniveau in het bloed.<ref name="PMID18349748"/><ref name="PMID18244959">{{en}}Choi HK, Curhan G. [http://dx.doi.org/10.1136/bmj.39449.819271.BE Soft drinks, fructose consumption, and the risk of gout in men: prospective cohort study.] (2008) BMJ 336:309-312. PMID 18244959 [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2234536/?tool=pubmed gratis volledige artikel].</ref><ref name="PMID18163396">{{en}}Choi JW, Ford ES, Gao X, et al. [http://dx.doi.org/10.1002/art.23245 Sugar-sweetened soft drinks, diet soft drinks, and serum uric acid level: the Third National Health and Nutrition Examination Survey.] (2008) Arthritis Rheum 59:109-116. PMID 18163396 [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/art.23245/full gratis volledige artikel].</ref> Fructose verhoogt de urinezuurproductie door een toegenomen afbraak van [[nucleotide]]s. Erfelijke [[fructose-intolerantie]] is waarschijnlijk ook een tamelijk algemene oorzaak van jicht.<ref name="PMID2236043">{{en}}Seegmiller JE, Dixon RM, Kemp GJ, et al. Fructose-induced aberration of metabolism in familial gout identified by 31P magnetic resonance spectroscopy. (1990) Proc Natl Acad Sci USA; 87(21): 8326–8330. PMID 18244959 [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC54948/?tool=pubmed gratis volledige artikel].</ref>
*Ook afbraak van eigen weefsel (bijvoorbeeld na tumorbehandeling met [[chemotherapie]]) kan ook een ooraak zijn van verhoogde urinezuurproductie.
*Een onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen is erfelijk en/of kan met [[Nier (biologie)|nierfunctiestoornissen]] te maken hebben; jicht komt ook vaker voor bij mensen met hartfalen.
*Ook een vergiftiging met [[zwaar metaal|zware metalen]], zoals [[Lood (element)|lood]] of [[cadmium]] kan jicht veroorzaken, doordat de door het metaal aangetaste nieren het [[urinezuur]] niet meer uit het bloed kunnen verwijderen.

Er zijn een aantal voedingsmiddelen die voorheen met jicht in verband werden gebracht, maar die uiteindelijk geen invloed blijken te hebben op het risico op jicht.<ref name="PMID15838248"/>
*Plantaardige eiwitten (bijvoorbeeld [[tofoe]])
*[[Purine]]rijke groenten, zoals [[Peul (vrucht)|peulvruchten]]
*Wijn (twee tot vier glazen per week)

Voedsel dat het risico op jicht zou kunnen doen verminderen:
*Consumptie van magere [[zuivel]] is geassocieerd met verlaging van de urinezuurspiegel en beschermt mogelijk tegen jicht. De melkeiwitten [[caseïne]] en [[lactalbumine]] bevorderen de renale uitscheiding van urinezuur. Bij een groep [[Zuster (religie)|nonnen]] die als experiment vier weken geen zuivel gebruikte, steeg de urinezuurspiegel significant.<ref name="PMID7493659">{{en}}Ghadirian P, Shatenstein B, Verdy M, et al. The influence of dairy products on plasma uric acid in women. (1995) Eur J Epidemiol 11:275-281. PMID 7493659.</ref>
*Koffieconsumptie. Bij mensen die veel [[koffie]] drinken komt minder jicht voor.<ref name="PMID18349748"/> Antioxidanten in koffie, zoals [[chlorogeenzuur]], verbeteren vermoedelijk de [[insuline]]gevoeligheid en verlagen de insulinespiegel, waardoor de [[Nier (biologie)|renale]] uitscheiding van urinezuur toeneemt.
*Een traditionele remedie is het eten van een paar ons [[Kers (fruit)|zoete kersen]] per dag. Bij vrouwen blijken deze kersen de urinezuurconcentraties inderdaad te verlagen.<ref name="PMID12771324">{{en}}Jacob RA, Spinozzi GM, Simon VA, et al. Consumption of cherries lowers plasma urate in healthy women. (2003) J Nutr 133:1826-1829. PMID 12771324 [http://jn.nutrition.org/content/133/6/1826.long gratis volledige artikel].</ref>
*Door veel water te drinken neemt de concentratie urinezuur in het bloed af.


==Behandeling==
==Behandeling==
Regel 33: Regel 55:
Meestal wordt daarom begonnen met een ontstekingsremmende pijnstiller uit de [[NSAID]]-groep, zoals [[diclofenac]] of [[naproxen]]. Is de ontsteking eenmaal bedwongen dan kan ook worden begonnen met een preventief werkend medicijn, als de aanvallen met enige regelmaat terugkomen. Hiervoor bestaan verschillende effectieve middelen zoals [[benzbromaron]] of [[allopurinol]] die echter bij sommige mensen vervelende bijwerkingen hebben. De duurbehandeling kan pas gestart worden als de acute aanval bedwongen is, anders kan deze weer makkelijk opflakkeren.
Meestal wordt daarom begonnen met een ontstekingsremmende pijnstiller uit de [[NSAID]]-groep, zoals [[diclofenac]] of [[naproxen]]. Is de ontsteking eenmaal bedwongen dan kan ook worden begonnen met een preventief werkend medicijn, als de aanvallen met enige regelmaat terugkomen. Hiervoor bestaan verschillende effectieve middelen zoals [[benzbromaron]] of [[allopurinol]] die echter bij sommige mensen vervelende bijwerkingen hebben. De duurbehandeling kan pas gestart worden als de acute aanval bedwongen is, anders kan deze weer makkelijk opflakkeren.


Ook [[vitamine C]] kan het urinezuurniveau in het serum verlagen. Het gaat in competitie met de urinezuurabsorptie door de [[Nefron|niertubuli]] in de nieren, en verlaagt ook het urinezuurniveau via de verhoging van de totale glomerulaire filtratiesnelheid in de nieren. In een twintig jaar durende studie bij bijna 50.000 mannen bleek het risico op jicht met bijna de helft verminderd door een inname van 1500 mg vitamine C of meer.<ref name="PMID19273781">{{en}}Choi HK, Gao X, Curhan G. [http://dx.doi.org/10.1001/archinternmed.2008.606 Vitamin C intake and the risk of gout in men: a prospective study.] (2009) Arch Intern Med 169:502-507. PMID 19273781 [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2767211/?tool=pubmed gratis volledige artikel].</ref>
==Externe link==

*[http://www.jicht.nl/ www.jicht.nl]
Suppletie met [[polyfenol]]en kan waarschijnlijk ook het risico op jicht verminderen door een verlagend effect op de urinezuurniveaus in het lichaam en een remmend effect op het enzym [[xanthine oxidase]].<ref name="PMID19273781">{{en}}Moriwaki Y, Okuda C, Yamamoto A et al. [http://dx.doi.org/10.1016/j.jff.2010.11.002 Effects of Oligonol®, an oligomerized polyphenol formulated from lychee fruit, on serum concentration and urinary excretion of uric acid.] (2009) Journal of Functional Foods 3(1):13-16. Besproken in: Nathan Gray - [http://www.nutraingredients.com/content/view/print/347161 Polyphenols may reduce risk of gout]. Nutraingredients.com 13 december 2010.</ref>
*[http://www.alkalife.nl/informatiedossiers/jicht.html www.alkalife.nl/informatiedossiers/jicht.html]


{{Appendix}}


[[Categorie:Bot- of gewrichtsaandoening]]
[[Categorie:Bot- of gewrichtsaandoening]]

Versie van 9 sep 2011 10:13

Esculaap
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Jicht
Jicht in de grote teen
Jicht in de grote teen
Coderingen
ICD-10
ICD-9 		M10
274.0 274.1 274.8 274.9
OMIM 138900
300323
DiseasesDB 29031
eMedicine med/924
orthoped/124 emerg/221 med/1112 oph/506 radio/313
MeSH D006073
Portaal  Portaalicoon   Geneeskunde

Jicht is een pijnlijke ontsteking als gevolg van gekristalliseerd urinezuur in een gewricht. In het bloed hoopt zich urinezuur op, in het warme bloed lost urinezuur gemakkelijk op en bij een te hoge concentratie hiervan kan dit zuur neerslaan, in de vorm van kleine naaldvormige kristallen. In een relatief koude omgeving, zoals in de perifere gewrichten, gebeurt dit het gemakkelijkst, bij voorkeur (60%) het basisgewricht (metatarso-falangeale gewricht) van de grote teen.

Verschijnselen

Het kristalliseren van urinezuur in een gewricht leidt tot een vaak snel opkomende hevige ontstekingsreactie met roodheid, zwelling, veel pijn, warmte en functiebeperking. Patiënten worden 's nachts opeens wakker van de pijn en kunnen vaak nauwelijks lopen. Behalve in de tenen kan jicht ook op andere plaatsen ontstaan, bijvoorbeeld in de enkel, knie, vingers of in de oorschelp.

Epidemiologie

In Nederland lijden enkelen per duizend inwoners aan jicht. Bij mannen komt de ziekte meer voor dan bij vrouwen. Terwijl bij mannen deze ziekte zich al na de puberteit kan manifesteren, met een piek tussen het twintigste en veertigste levensjaar, wordt deze bij vrouwen pas na de overgang gezien.

Soms ontstaan door een verhoogde concentratie van urinezuur in de urine ook uraatnierstenen. Behalve deze direct met jicht samenhangende aandoeningen, wordt jicht vaak samen gezien met diverse andere ziekten, waaronder vooral overgewicht, hoge bloeddruk, verstoringen in het vet- en koolhydraatmetabolisme en nieraandoeningen.

Oorzaken, diagnostiek en risicofactoren

Voor het ontstaan van kristallen is het niet strikt nodig een abnormaal hoge hoeveelheid urinezuur in het bloed te hebben, en omgekeerd geeft veel urinezuur in het bloed ook niet altijd aanleiding tot jicht. Een diagnose kan bevestigd worden door afname van vocht uit een ontstoken gewricht. Dit is zeker noodzakelijk als het gewenst is vast te stellen of er sprake is van jicht of pseudojicht. Veel - zo niet de meeste - artsen zullen dit echter bij een typische presentatie niet nodig vinden.

De oorzaak kan liggen in een grotere aanmaak van urinezuur (een afvalproduct van de purinebasen adenine en guanine bij DNA-afbraak) of in een onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen, of in een combinatie van beide.

Een verhoogde urinezuurconcentratie in het serum kan een gevolg zijn van voeding[1][2] of van het onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen:

  • Vlees, met name rood vlees en orgaanvlees. Mensen die rood vlees eten hebben 40% meer kans op jicht vergeleken met mensen die weinig rood vlees eten.[1]
  • Alcoholhoudende dranken, met name bier en sterke drank.[1] Twee tot vier glaen wijn per week heeft géén ongunstige invloed op het risico op jicht.[1] Alcoholgebruik leidt tot dehydratie (extra vochtverlies) en kan daarom ook een aanval uitlokken.
  • Een hoge inname van zeevoedsel verhoogt de kans op jicht met 50% vergeleken met een lage inname.[1]
  • Fructosehoudend voedsel. Consumptie van fructoserijke dranken, zoals vruchtensappen maar met name frisdranken, hangt in sterke mate samen met jicht, vooral bij mannen. Bij mensen die twee of meer glazen frisdrank per dag drinken verdubbelt het risico op jicht. De grote hoeveelheid fructose kan leiden tot een verhoogd urinezuurniveau in het bloed.[2][3][4] Fructose verhoogt de urinezuurproductie door een toegenomen afbraak van nucleotides. Erfelijke fructose-intolerantie is waarschijnlijk ook een tamelijk algemene oorzaak van jicht.[5]
  • Ook afbraak van eigen weefsel (bijvoorbeeld na tumorbehandeling met chemotherapie) kan ook een ooraak zijn van verhoogde urinezuurproductie.
  • Een onvermogen urinezuur adequaat te verwijderen is erfelijk en/of kan met nierfunctiestoornissen te maken hebben; jicht komt ook vaker voor bij mensen met hartfalen.
  • Ook een vergiftiging met zware metalen, zoals lood of cadmium kan jicht veroorzaken, doordat de door het metaal aangetaste nieren het urinezuur niet meer uit het bloed kunnen verwijderen.

Er zijn een aantal voedingsmiddelen die voorheen met jicht in verband werden gebracht, maar die uiteindelijk geen invloed blijken te hebben op het risico op jicht.[1]

Voedsel dat het risico op jicht zou kunnen doen verminderen:

  • Consumptie van magere zuivel is geassocieerd met verlaging van de urinezuurspiegel en beschermt mogelijk tegen jicht. De melkeiwitten caseïne en lactalbumine bevorderen de renale uitscheiding van urinezuur. Bij een groep nonnen die als experiment vier weken geen zuivel gebruikte, steeg de urinezuurspiegel significant.[6]
  • Koffieconsumptie. Bij mensen die veel koffie drinken komt minder jicht voor.[2] Antioxidanten in koffie, zoals chlorogeenzuur, verbeteren vermoedelijk de insulinegevoeligheid en verlagen de insulinespiegel, waardoor de renale uitscheiding van urinezuur toeneemt.
  • Een traditionele remedie is het eten van een paar ons zoete kersen per dag. Bij vrouwen blijken deze kersen de urinezuurconcentraties inderdaad te verlagen.[7]
  • Door veel water te drinken neemt de concentratie urinezuur in het bloed af.

Behandeling

Er is een al heel oud middel dat goed werkt: colchicine, een alkaloïde uit herfsttijloos, Colchicum autumnale. De therapeutische breedte hiervan is echter maar klein.

Meestal wordt daarom begonnen met een ontstekingsremmende pijnstiller uit de NSAID-groep, zoals diclofenac of naproxen. Is de ontsteking eenmaal bedwongen dan kan ook worden begonnen met een preventief werkend medicijn, als de aanvallen met enige regelmaat terugkomen. Hiervoor bestaan verschillende effectieve middelen zoals benzbromaron of allopurinol die echter bij sommige mensen vervelende bijwerkingen hebben. De duurbehandeling kan pas gestart worden als de acute aanval bedwongen is, anders kan deze weer makkelijk opflakkeren.

Ook vitamine C kan het urinezuurniveau in het serum verlagen. Het gaat in competitie met de urinezuurabsorptie door de niertubuli in de nieren, en verlaagt ook het urinezuurniveau via de verhoging van de totale glomerulaire filtratiesnelheid in de nieren. In een twintig jaar durende studie bij bijna 50.000 mannen bleek het risico op jicht met bijna de helft verminderd door een inname van 1500 mg vitamine C of meer.[8]

Suppletie met polyfenolen kan waarschijnlijk ook het risico op jicht verminderen door een verlagend effect op de urinezuurniveaus in het lichaam en een remmend effect op het enzym xanthine oxidase.[8]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jicht&oldid=27142468"