Holset: verschil tussen versies

**Holset**
Dorp in Nederland
	;
Situering
Provincie	Limburg
Gemeente	Vaals
Coördinaten	50° 48′ NB, 5° 59′ OL
Algemeen
Inwoners	160
Woonplaats (BAG)	Lemiers
Portaal	Nederland

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 5 dec 2023 om 10:35

Holset (Limburgs: Hozelt) is een dorp in het zuiden van de Nederlandse provincie Limburg. Het dorp behoort tot de gemeente Vaals en telt ongeveer 160 inwoners.

Ligging, natuur en landschap

Het dorp ligt in het Selzerbeekdal op een lage heuvelrug die zich uitstrekt vanaf het ten zuiden van het dorp gelegen Vijlenerbos tot aan Lemiers, waarbij de heuvelrug geleidelijk aan steeds verder afloopt. Deze heuvelrug scheidt de ten westen van het dorp gelegen Hermansbeek van de ten oosten gelegen Zieversbeek. Beide monden bij Lemiers uit in de Selzerbeek. De hoogte van Holset bedraagt ongeveer 190 meter.

Vlak bij Holset ligt de buurtschap Harles. In de nabijheid liggen verder Vijlen, Lemiers en Vaals.

Geschiedenis

Holset is waarschijnlijk ontstaan als een vroegmiddeleeuwse ontginningsnederzetting in bebost gebied. De naam zou zijn afgeleid van hulisetum, hulstbos.

Omstreeks 1338 trouwde Johan Cosselaer, een bastaardzoon van hertog Jan II van Brabant, met Catharina van Holsit, de dochter van Thomas I van Holsit. Enkele jaren later, in 1344, kocht deze Johan het Kasteel Wittem voor 2.300 gulden van Gerard van Julémont. Sindsdien mocht Johan zich heer van Wittem noemen.

In 1626 worden de heerlijkheden Holset en Vaals door de koning van Spanje, landsheer van 's-Hertogenrade, verpand aan Adolf Bertolf van Belven. Onder protest van heer Johan Wilhelm van Schwarzenberg komt de heerlijkheid ruim 30 jaar later, in 1656, onder bestuur van de Staatse drossaard van 's-Hertogenrade.

In Holset waren oorspronkelijk twee schepenbanken: die van Holset en die van de heerlijkheid Einrade. De schepenbank van Holset was de hoofdbank voor zowel Einrade als Vaals en Vijlen en hield zitting in de "Hall" (in 1634 voor het eerst vermeld). De herinnering aan deze schepenbank leeft voort in de aanduiding Aggene Banket van de hoeve bij de Oude Akerweg.

In 1665 bestond Holset uit 14 families en 73 personen. Bij een volkstelling in 1807 had Holset 40 huizen en 240 inwoners.

Bezienswaardigheden

Holset telt 9 rijksmonumenten, waaronder diverse vakwerkboerderijen en enkele grafheuvels in het Vijlenerbos.

Op een heuvel in het centrum van Holset, waar tevens enkele wegen samenkomen, ligt de H.H. Lambertus en Genovevakerk die gewijd is aan de heilige Lambertus van Maastricht en Genoveva van Parijs.
Aan de voet van de kerkheuvel ligt de Lambertusbron met de Lourdesgrot.
Historische boerderijen:
- Hoeve Einrade, aan Holset 57, hoeve van het voormalige kasteel Alte Burg, 16e-18e eeuw.
- Boerderij Winnebroek, aan Holset 96, vakwerkhoeve van 18e en 19e eeuw.
- Panhuis, aan Holset 24, een aantal 18e- en 19e-eeuwse panden in vakwerk en breuksteen, gegroepeerd om een binnenplaats.
Woonhuizen aan Holset 48, Holset 50, Holset 52-54, 18e-eeuws en ouder.

Kerk van Holset
Pastorie
Lambertusbron
Beeldje in nis
Wegkruis zuidzijde dorp
Schuurmolen
Holset 24
Holset 48
Holset 54
Holset 96
Hoeve Einrade
Zicht op de Schneeberg vanuit het dorp

Literatuur

J.F. van Agt - De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Zuid-Limburg, Vaals, Wittem en Slenaken (1983).
P.J. Margry - "Holset" in Bedevaartplaatsen in Nederland-Limburg (2000).

@@ Regel 6: / Regel 6: @@
 | woonplaats=[[Lemiers]]
 | breedtepositiekaart=125
 | inwoners = 160
 | lat_deg = 50
 | lat_min = 47
@@ Regel 14: / Regel 14: @@
 | lon_min = 59
 | lon_sec = 6
-| lon_dir = O
+| lon_dir = E
 | hoogte =
 | image =
 | caption =
 }}
+'''Holset''' ([[Limburgs]]: ''Hozelt'') is een [[dorp (hoofdbetekenis)|dorp]] in het zuiden van de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederlandse]] provincie [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]]. Het dorp behoort tot de [[Vaals (gemeente)|gemeente Vaals]] en telt ongeveer 160 inwoners.
-[[Bestand:Kerk Holset copy.jpg|{{largethumb}}|Kerk van Holset in 2007]]
-'''Holset''' ([[Limburgs]]: ''Hozelt'') is een dorp in het zuiden van [[Limburg (Nederland)|Limburg]]. Het dorp hoort tot de gemeente [[Vaals (gemeente)|Vaals]] en heeft ongeveer 160 inwoners. Holset is waarschijnlijk ontstaan als een [[Vroege middeleeuwen|vroegmiddeleeuwse]] [[ontginning (cultuur)|ontginningsnederzetting]] in bebost gebied. De naam zou zijn afgeleid van hulisetum, hulstbos. Het dorp ligt op een heuvelrug die zich uitstrekt vanaf het ten zuiden van het dorp gelegen [[Vijlenerbos]] tot aan [[Lemiers]], waarbij de heuvelrug geleidelijk aan steeds verder afloopt. Deze heuvelrug scheidt de ten westen van het dorp gelegen [[Hermansbeek]] van de ten oosten gelegen [[Zieversbeek]]. Beide monden bij Lemiers uit in de [[Selzerbeek]].
+== Ligging, natuur en landschap ==
-==Het dorp==
+Het dorp ligt in het [[Selzerbeekdal]] op een lage heuvelrug die zich uitstrekt vanaf het ten zuiden van het dorp gelegen [[Vijlenerbos]] tot aan [[Lemiers]], waarbij de heuvelrug geleidelijk aan steeds verder afloopt. Deze heuvelrug scheidt de ten westen van het dorp gelegen [[Hermansbeek]] van de ten oosten gelegen [[Zieversbeek]]. Beide monden bij Lemiers uit in de [[Selzerbeek]]. De hoogte van Holset bedraagt ongeveer 190 meter.
-Omstreeks 1338 trouwde [[Johan I van Wittem|Johan Corsselaar]], een bastaardzoon van hertog [[Jan II van Brabant]], met Catharina van Holsit, de dochter van Thomas I van Holsit uit het geslacht Julémont. Enkele jaren later, in 1344, kocht deze Johan het [[Kasteel Wittem]] voor 2.300 gulden van Gerard van Julémont, een verwant van zijn echtgenote. Sindsdien mocht Johan zich [[Rijksgraafschap Wittem|heer van Wittem]] noemen.
+Vlak bij Holset ligt de buurtschap [[Harles]]. In de nabijheid liggen verder [[Vijlen (plaats)|Vijlen]], [[Lemiers]] en [[Vaals (plaats)|Vaals]].
-In 1626 wordt de dan nieuw opgerichte [[heerlijkheid (bestuursvorm)|heerlijkheid]] Holset en [[Vaals (plaats)|Vaals]] door de koning van [[Spanje]], landsheer van [[Land van 's-Hertogenrade|'s-Hertogenrade]], verkocht aan Adolf Bertolf van Belven. Onder protest van heer Johan Wilhelm [[Huis Schwarzenberg|van Schwarzenberg]] komt de heerlijkheid ruim 30 jaar later, in 1656, onder bestuur van de Staatse [[Landdrost|drossaart]] van 's-Hertogenrade.
+== Geschiedenis ==
-In Holset waren oorspronkelijk twee [[schepenbank]]en: die van Holset en die van de heerlijkheid [[Einrade]]. De schepenbank van Holset was de hoofdbank voor zowel [[Einrade]] als [[Vaals (plaats)|Vaals]] en [[Vijlen (Limburg)|Vijlen]] en hield zitting in de "Hall" (in 1634 voor het eerst vermeld). De herinnering aan deze schepenbank leeft voort in de aanduiding Aggene Banket van de hoeve bij de Oude Akerweg.
+[[Bestand:20171017 Schatkamer RHCL Maastricht, cijnsrol hof van Einrade, Holset (14e eeuw).jpg|thumb|left|120px|Cijnsrol Hof van Einrade, 14e eeuw ([[Historisch Centrum Limburg|HCL]], Maastricht)]]
+Holset is waarschijnlijk ontstaan als een [[Vroege middeleeuwen|vroegmiddeleeuwse]] [[ontginning (cultuur)|ontginningsnederzetting]] in bebost gebied. De naam zou zijn afgeleid van hulisetum, hulstbos.
+Omstreeks 1338 trouwde [[Johan I van Wittem|Johan Cosselaer]], een bastaardzoon van hertog [[Jan II van Brabant]], met Catharina van Holsit, de dochter van Thomas I van Holsit. Enkele jaren later, in 1344, kocht deze Johan het [[Kasteel Wittem]] voor 2.300 gulden van Gerard van Julémont. Sindsdien mocht Johan zich [[Rijksgraafschap Wittem|heer van Wittem]] noemen.
-In 1665 bestond Holset uit 14 families en 73 personen. Bij een [[volkstelling]] in 1807 had Holset 40 huizen en 240 inwoners.
+In 1626 worden de [[heerlijkheid (bestuursvorm)|heerlijkheden]] Holset en [[Vaals (plaats)|Vaals]] door de koning van [[Spanje]], landsheer van [[Land van 's-Hertogenrade|'s-Hertogenrade]], verpand aan Adolf Bertolf van Belven. Onder protest van heer Johan Wilhelm [[Huis Schwarzenberg|van Schwarzenberg]] komt de heerlijkheid ruim 30 jaar later, in 1656, onder bestuur van de Staatse [[Landdrost|drossaard]] van 's-Hertogenrade.
-==De kerk==
-{{Zie hoofdartikel|H.H. Lambertus en Genovevakerk}}
-Op een heuvel in het centrum van Holset, waar tevens de wegen samenkomen, ligt de parochiekerk die gewijd is aan de heilige [[Lambertus van Maastricht]] en [[Genoveva van Parijs]]. Aan de voet van de [[kerkheuvel]] ligt de [[Lambertusbron (Holset)|Lambertusbron]].
+In Holset waren oorspronkelijk twee [[schepenbank]]en: die van Holset en die van de heerlijkheid [[Einrade]]. De schepenbank van Holset was de hoofdbank voor zowel Einrade als [[Vaals (plaats)|Vaals]] en [[Vijlen (Limburg)|Vijlen]] en hield zitting in de "Hall" (in 1634 voor het eerst vermeld). De herinnering aan deze schepenbank leeft voort in de aanduiding [[Aggene Banket]] van de hoeve bij de Oude Akerweg.
-==Literatuur==
-*J.F. van Agt - De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Zuid-Limburg, Vaals, Wittem en Slenaken (1983).
-*P.J. Margry - "Holset"  in Bedevaartplaatsen in Nederland-Limburg (2000).
+In 1665 bestond Holset uit 14 families en 73 personen. Bij een [[volkstelling]] in 1807 had Holset 40 huizen en 240 inwoners.
-==Zie ook==
+{{Clearleft}}
-* [[Lijst van rijksmonumenten in Holset]]
+== Bezienswaardigheden ==
-<gallery>
+Holset telt 9 [[rijksmonument]]en, waaronder diverse [[vakwerk (wandconstructie)|vakwerkboerderijen]] en enkele [[Grafheuvels Vijlenerbos|grafheuvels in het Vijlenerbos]].
+* Op een heuvel in het centrum van Holset, waar tevens enkele wegen samenkomen, ligt de [[H.H. Lambertus en Genovevakerk]] die gewijd is aan de heilige [[Lambertus van Maastricht]] en [[Genoveva van Parijs]].
+* Aan de voet van de [[kerkheuvel]] ligt de [[Lambertusbron (Holset)|Lambertusbron]] met de [[Lourdesgrot (Holset)|Lourdesgrot]].
+* Historische boerderijen:
+**''Hoeve Einrade'', aan Holset 57, hoeve van het voormalige kasteel [[Alte Burg]], 16e-18e eeuw.
+** Boerderij ''Winnebroek'', aan Holset 96, [[Vakwerk (wandconstructie)|vakwerkhoeve]] van 18e en 19e eeuw.
+** ''Panhuis'', aan Holset 24, een aantal 18e- en 19e-eeuwse panden in vakwerk en breuksteen, gegroepeerd om een binnenplaats.
+*Woonhuizen aan Holset 48, Holset 50, Holset 52-54, 18e-eeuws en ouder.
+{{Zie ook|Zie ook [[Lijst van rijksmonumenten in Holset]]}}
+<gallery mode="packed-hover">
+Bestand:Vaals Holset, de Sint-Lambertuskerk RM36673 IMG 2446 2022-06-12 14.02.jpg|Kerk van Holset
 Bestand:Holset-Holset 66.JPG|Pastorie
-Bestand:Holset-Wegkruis kruising zuidzijde dorp.JPG|Wegkruis aan kruising zuidzijde dorp
+Bestand:Holset-Lambertusbron en Lourdes- en Lambertusgrot (2).JPG|Lambertusbron
-Bestand:Holset-Zicht op de Schneeberg.JPG|Zicht op de [[Schneeberg (Vaals)|Schneeberg]] vanuit het dorp
 Bestand:Holset-Beeldje in nis.JPG|Beeldje in nis
+Bestand:Holset-Wegkruis kruising zuidzijde dorp.JPG|Wegkruis zuidzijde dorp
+Bestand:Holset-Schuurmolen-2.JPG|Schuurmolen
+Bestand:Holset-Holset 24 (3).JPG|Holset 24
+Bestand:Holset-Holset 48 (2).JPG|Holset 48
+Bestand:Holset-Holset 54.JPG|Holset 54
+Bestand:Holset-Holset 96 (cropped).JPG|Holset 96
+Bestand:Holset-Holset 51 (7).JPG|Hoeve Einrade
+Bestand:Holset-Zicht op de Schneeberg (cropped).JPG|Zicht op de [[Schneeberg (Vaals)|Schneeberg]] vanuit het dorp
 </gallery>
+== Literatuur ==
+* J.F. van Agt - De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Zuid-Limburg, Vaals, Wittem en Slenaken (1983).
+* P.J. Margry - "Holset" in Bedevaartplaatsen in Nederland-Limburg (2000).
 {{Navigatie gemeente Vaals}}
-{{Commonscat|Holset}}
-[[Categorie:Vaals]]
+[[Categorie:Geografie van Vaals]]
 [[Categorie:Plaats in Limburg (Nederland)]]