Naar inhoud springen

Waiwai (volk): verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Functie voor linksuggesties: 1 link toegevoegd.
 
(13 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox volk
[[Bestand:Waiwai.jpg|rechts|miniatuur| Waiwai-man met verentooi ]]
| groep = Waiwai
{{Meebezig}}
| afbeelding= Waiwai.jpg
⚫
'''Waiwai''' is een [[Indianen|inheems]] volk in [[Guyana]] en Noord-[[Brazilië]] en voor een beperkt deel in [[Suriname]]. Ze spreken het [[Waiwai]] dat een variant is binnen de [[Caribische talen|Caraïbische talen]].
| onderschrift = Waiwai-man met verentooi
| bevolking = 2.672<ref name="socio">Socio Ambiental, [https://pib.socioambiental.org/en/Povo:Waiwai Waiwai] {{en}} {{pt}}</ref>
| verspreiding = Brazilië en Guyana
| taal= [[Waiwai (taal)|Waiwai]]
| geloof = traditioneel en christelijk
| verwant=
}}
⚫
'''Waiwai''' is een [[Indianen|inheems]] volk in [[Guyana]] en Noord-[[Brazilië]] en voor een beperkt deel in het [[Tigri-gebied]] van [[Suriname]]. Als taal wordt [[Waiwai (taal)|Waiwai]] gesproken, dat een variant is binnen de [[Caribische talen|Caraïbische talen]].


In Guyana bevinden de Waiwai zich vooral in de de regio [[Konashen]] in de binnenlanden. Zij zijn met 170 inheemsen het kleinste inheemse volk in het land, waar rond de 30.000 inheemsen wonen.
In Guyana bevinden de Waiwai zich vooral in de regio [[Kanashen]] in de binnenlanden. Zij zijn met 170 inheemsen (2006) het kleinste inheemse volk in het land,<ref name="socio"/> waar rond de 30.000 inheemsen wonen. In Brazilië waren 2.502 Waiwai verspreid over de staten [[Amapá (staat)|Amapá]], [[Pará]] en [[Roraima (staat)|Roraima]].<ref name="socio"/> Er leven nog nakomelingen van de Waiwai in [[Kwamalasamoetoe]], [[Suriname]].<ref>Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname, [https://vids.sr/wp-content/uploads/2012/01/VIDS-Handout-03.pdf Inheemse en Tribale Volken en het zelfbeschikkingsrecht]</ref>


== Geschiedenis ==
== Geschiedenis ==
⚫
De ontdekkingsreiziger [[Robert Schomburgk|Sir Robert Schomburgk]] was een van de eerste niet-inheemsen toen hij in december 1837 in contact trad met de Waiwai. Hij vond een dorp aan een zijrivier van de [[Essequibo (rivier)|Essequiborivier]], samen met twee andere aan de [[Mapuera]]rivier in [[Brazilië]]. Schomburgk beschrijft de Waiwai als:


⚫
: "''Van gemiddelde lengte, hun huid lichter dan die van Tarumas, in hun algemene uiterlijk en taal lijken ze veel op de Makuskis.'' ''De Woyawais zijn geweldige jagers en worden gevierd voor hun honden.'' ''Qua uiterlijk zijn ze over het algemeen vuil.'' '<ref>{{Citeer boek|titel=WaiWai: Religion and Society of an Amazonian Tribe|url=https://archive.org/details/waiwaireligionso00fock|auteur=Fock|voornaam=Neils|uitgever=The National Museum|plaats=Copenhagen|pagina's=[https://archive.org/details/waiwaireligionso00fock/page/n123 115]|datum=1963}}</ref>
⚫
De ontdekkingsreiziger [[Robert Schomburgk|Sir Robert Schomburgk]] was een van de eerste niet-inheemsen toen hij in december 1837 in contact trad met de Waiwai. Hij vond een dorp aan een zijrivier van de [[Essequibo (rivier)|Essequibo]]<nowiki/>rivier, samen met twee andere aan de [[Mapuera|Mapuerarivier]] in [[Brazilië]]. Schomburgk beschrijft de Wai-Wai als:


⚫
In het begin van de 20e eeuw trokken enkele van de Waiwai in Brazilië verder naar het noorden. Een reden zou de toen heersende [[griep]]epidemie geweest kunnen zijn die de Taruma-stam bijna heeft uitgeroeid. Van 1933 tot 1938 trokken de Waiwai-mensen dieper het binnenland van Guyana in, om te voorkomen dat er samengewerkt zou worden met de grenscommissie.
⚫
: "''Van gemiddelde lengte, hun huid lichter dan die van Tarumas, in hun algemene uiterlijk en taal lijken ze veel op de Makuskis.'' ''De Woyawais zijn geweldige jagers en worden gevierd voor hun honden.'' ''Qua uiterlijk zijn ze over het algemeen vuil.'' '<ref>{{Citeer boek|titel=WaiWai: Religion and Society of an Amazonian Tribe|auteur=Fock|voornaam=Neils|uitgever=The National Museum|plaats=Copenhagen|pagina's=115|year=1963}}</ref>

⚫
In het begin van de 20e eeuw trokken enkele van de Waiwai in Brazilië verder naar het noorden. Een reden zou de toen heersende [[Griep|griepepidemie]] geweest kunnen zijn die de Taruma-stam bijna heeft uitgeroeid. Van 1933 tot 1938 trokken de Waiwai-mensen dieper het binnenland van Guyana in, om te voorkomen dat er samengewerkt zou worden met de grenscommissie.


== Leefgebied ==
== Leefgebied ==
De Waiwai leven in het uiterste zuiden van Guyana, vlak bij de bovenloop van de [[Essequibo (rivier)|Essequiborivier]] . Er zijn ongeveer 1000 Wai-wai in Guyana en 2000 in Brazilië. In Brazilië bevinden ze zich voornamelijk in de noordelijke staten [[Roraima (staat)|Roraima]] en [[Pará]].
De Waiwai leven in het uiterste zuiden van Guyana, vlak bij de bovenloop van de [[Essequibo (rivier)|Essequiborivier]]. Er zijn ongeveer 170 Waiwai in Guyana en 2.502 in Brazilië.<ref name="socio"/> In Brazilië bevinden ze zich voornamelijk in de noordelijke staten [[Roraima (staat)|Roraima]] en [[Pará]].

De Waiwai in Guyana wonen in het dorp [[Kanashen]]. In 2007 werd, als eerste in Guyana, een gebied van 6.486 km<sup>2</sup> een legaal beschermd gebied en officieel eigendom van de stam.<ref>Protected Planet, [https://www.protectedplanet.net/41053 Kanashen Amerindian Protected Area] {{en}}</ref>


== Cultuur ==
== Cultuur ==
[[Bestand:Headdress_(dance),_Wai-wai_people,_various_feathers_-_South_American_collection_-_Peabody_Museum,_Harvard_University_-_DSC05679.JPG|alt=Wai-WaiHeadressp.|rechts|miniatuur| Een hoofdtooi van de Waiwai ]]
[[Bestand:Headdress_(dance),_Wai-wai_people,_various_feathers_-_South_American_collection_-_Peabody_Museum,_Harvard_University_-_DSC05679.JPG|miniatuur|Een hoofdtooi van de Waiwai]]
De Waiwai leven van de jacht en de landbouw. Door de jaarlijkse regenval van 4 meter kan er niet voldoende voedsel geproduceerd worden. Hun traditionele landbouwmethode was het [[hakken en branden]].
De Waiwai leven van de jacht en de landbouw. Door de jaarlijkse regenval van 4 meter kan er niet voldoende voedsel geproduceerd worden. Hun traditionele landbouwmethode was het [[hakken en branden]].


Daarnaast staan ze om hun weverij bekend, waaronder van [[hangmat]]<nowiki/>ten die ze op vierkante frames weven. Van te voren wikkelen ze [[katoen]] tot [[garen]]. Andere ambachten zijn de vervaardiging van aardewerk, geweven kammen, botfluiten en meer.
Daarnaast staan ze om hun weverij bekend, waaronder van [[hangmat]]ten die ze op vierkante frames weven. Van tevoren wikkelen ze [[katoen]] tot [[Garen (draad)|garen]]. Andere ambachten zijn de vervaardiging van aardewerk, geweven kammen, botfluiten en meer.


De Waiwai maken muziek met instrumenten als gitaren, fluiten en handtrommels. Deze maken ze zelf van materialen uit de natuur.
De Waiwai maken muziek met instrumenten als gitaren, fluiten en handtrommels. Deze maken ze zelf van materialen uit de natuur.


==== Huwelijk ====
== Huwelijk ==
''Mansiya'' is [[huwelijk]]. Voor vrouwen kan het huwelijk pas plaatsvinden nadat vrouwen rond hun dertiende hun eerste [[menstruatie]] hebben gehad. De meeste vrouwen zijn op hun zeventiende getrouwd.
''Mansiya'' is het Waiwai-woord voor [[huwelijk]]. Voor vrouwen kan het huwelijk pas plaatsvinden nadat ze rond hun dertiende hun eerste [[menstruatie]] hebben gehad. De meeste vrouwen zijn op hun zeventiende getrouwd.


== Religie ==
== Religie ==
De medicijnman of [[Sjamanisme|sjamaan]] is in de Waiwaicultuur de ''yaskomo''. Hij voert onder meer het ritueel van de zielsvlucht uit die gericht is op genezing, door middel van een zogenoemde zielsvlucht waardoor kennis vergaard zou worden voor een betere oogst of genezing.
De medicijnman of [[Sjamanisme|sjamaan]] is in de Waiwaicultuur de ''yaskomo''. Hij voert onder meer het [[ritueel]] van de zielsvlucht uit die gericht is op genezing, waardoor kennis vergaard zou worden voor een betere oogst of genezing.


Westerse invloed heeft de traditionele cultuur en religie drastisch veranderd. Een groot deel van de Waiwai heeft zich bekeerd tot het christendom. Door de vervolging van missionarissen tijdens de regering van [[Forbes Burnham]] vluchtten veel gelovige Waiwai naar het buurland [[Brazilië]].
Westerse invloeden hebben de traditionele cultuur en religie drastisch veranderd. Een groot deel van de Waiwai heeft zich bekeerd tot het christendom. Door de vervolging van missionarissen tijdens de regering van [[Forbes Burnham]] vluchtten veel christelijke Waiwai naar het buurland [[Brazilië]].


{{Appendix|2=
* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Wai-wai people|oldid=959591168}}
{{References}}
}}
{{Navigatie inheemse volken in Suriname}}
{{Navigatie inheemse volken in Brazilië}}
{{Navigatie inheemse volken in Guyana}}


[[Categorie:Indiaans volk in Brazilië]]
[[Categorie:Indiaans volk in Brazilië]]
[[Categorie:Indiaans volk in Guyana]]
[[Categorie:Indiaans volk in Guyana]]
[[Categorie:Volk in Guyana]]
[[Categorie:Volk in Brazilië]]

Huidige versie van 4 mei 2024 om 22:38

Waiwai
Waiwai-man met verentooi
Waiwai-man met verentooi
Totale bevolking 2.672[1]
Verspreiding Brazilië en Guyana
Taal Waiwai
Geloof traditioneel en christelijk
Portaal  Portaalicoon   Landen & Volken

Waiwai is een inheems volk in Guyana en Noord-Brazilië en voor een beperkt deel in het Tigri-gebied van Suriname. Als taal wordt Waiwai gesproken, dat een variant is binnen de Caraïbische talen.

In Guyana bevinden de Waiwai zich vooral in de regio Kanashen in de binnenlanden. Zij zijn met 170 inheemsen (2006) het kleinste inheemse volk in het land,[1] waar rond de 30.000 inheemsen wonen. In Brazilië waren 2.502 Waiwai verspreid over de staten Amapá, Pará en Roraima.[1] Er leven nog nakomelingen van de Waiwai in Kwamalasamoetoe, Suriname.[2]

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

De ontdekkingsreiziger Sir Robert Schomburgk was een van de eerste niet-inheemsen toen hij in december 1837 in contact trad met de Waiwai. Hij vond een dorp aan een zijrivier van de Essequiborivier, samen met twee andere aan de Mapuerarivier in Brazilië. Schomburgk beschrijft de Waiwai als:

"Van gemiddelde lengte, hun huid lichter dan die van Tarumas, in hun algemene uiterlijk en taal lijken ze veel op de Makuskis. De Woyawais zijn geweldige jagers en worden gevierd voor hun honden. Qua uiterlijk zijn ze over het algemeen vuil. '[3]

In het begin van de 20e eeuw trokken enkele van de Waiwai in Brazilië verder naar het noorden. Een reden zou de toen heersende griepepidemie geweest kunnen zijn die de Taruma-stam bijna heeft uitgeroeid. Van 1933 tot 1938 trokken de Waiwai-mensen dieper het binnenland van Guyana in, om te voorkomen dat er samengewerkt zou worden met de grenscommissie.

Leefgebied

[bewerken | brontekst bewerken]

De Waiwai leven in het uiterste zuiden van Guyana, vlak bij de bovenloop van de Essequiborivier. Er zijn ongeveer 170 Waiwai in Guyana en 2.502 in Brazilië.[1] In Brazilië bevinden ze zich voornamelijk in de noordelijke staten Roraima en Pará.

De Waiwai in Guyana wonen in het dorp Kanashen. In 2007 werd, als eerste in Guyana, een gebied van 6.486 km2 een legaal beschermd gebied en officieel eigendom van de stam.[4]

Cultuur

[bewerken | brontekst bewerken]
Een hoofdtooi van de Waiwai

De Waiwai leven van de jacht en de landbouw. Door de jaarlijkse regenval van 4 meter kan er niet voldoende voedsel geproduceerd worden. Hun traditionele landbouwmethode was het hakken en branden.

Daarnaast staan ze om hun weverij bekend, waaronder van hangmatten die ze op vierkante frames weven. Van tevoren wikkelen ze katoen tot garen. Andere ambachten zijn de vervaardiging van aardewerk, geweven kammen, botfluiten en meer.

De Waiwai maken muziek met instrumenten als gitaren, fluiten en handtrommels. Deze maken ze zelf van materialen uit de natuur.

Huwelijk

[bewerken | brontekst bewerken]

Mansiya is het Waiwai-woord voor huwelijk. Voor vrouwen kan het huwelijk pas plaatsvinden nadat ze rond hun dertiende hun eerste menstruatie hebben gehad. De meeste vrouwen zijn op hun zeventiende getrouwd.

Religie

[bewerken | brontekst bewerken]

De medicijnman of sjamaan is in de Waiwaicultuur de yaskomo. Hij voert onder meer het ritueel van de zielsvlucht uit die gericht is op genezing, waardoor kennis vergaard zou worden voor een betere oogst of genezing.

Westerse invloeden hebben de traditionele cultuur en religie drastisch veranderd. Een groot deel van de Waiwai heeft zich bekeerd tot het christendom. Door de vervolging van missionarissen tijdens de regering van Forbes Burnham vluchtten veel christelijke Waiwai naar het buurland Brazilië.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Waiwai_(volk)&oldid=67481614"