Naar inhoud springen

De WAR: verschil tussen versies

Koppelingen toevoegen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Fix code(s)
Regel 24: Regel 24:
| aantal werknemers =
| aantal werknemers =
| hoofdkwartier =
| hoofdkwartier =
| website = http://www.dewar.nl/
| website = http://www.dewar.nl/
| portaal = Mens en maatschappij
| portaal = Mens en maatschappij
}}
}}


'''De WAR''' is een "plek voor [[pionier]]s",<ref name=WAR1>{{Citeer web |url= http://www.dewar.nl/nl/home | titel= homepage van De WAR | auteur= | uitgever=De War |datum=
'''De WAR''' is een "plek voor [[pionier]]s",<ref name="WAR1">{{Citeer web |url= http://www.dewar.nl/nl/home | titel= homepage van De WAR | auteur= | uitgever=De War |datum= | bezochtdatum=2018-08-20}}</ref> een vrijlab, kiemplek en toonkamer voor kunstenaars, wetenschappers, technici en andere belangstellenden in [[Amersfoort]]. De WAR biedt onderdak aan een aantal initiatieven, heeft ruimte beschikbaar voor [[Start-up (onderneming)|beginnende bedrijfjes (start-ups)]] of [[zzp’er]]s en heeft werkplaatsen en een theaterzaal. Het biedt een plek waar mensen kunnen laten zien waar ze mee bezig zijn. Dat kan op het terrein van de kunst zijn, maar ook op de terreinen van wetenschap, politiek of duurzaamheid, of andere gebieden.<ref name="WARNUL">Wildschut 2013, p. 18.</ref>
|bezochtdatum=2018-08-20 }}</ref> een vrijlab, kiemplek en toonkamer voor kunstenaars, wetenschappers, technici en andere belangstellenden in [[Amersfoort]]. De WAR biedt onderdak aan een aantal initiatieven, heeft ruimte beschikbaar voor [[Start-up (onderneming)|beginnende bedrijfjes (start-ups)]] of [[zzp’er]]s en heeft werkplaatsen en een theaterzaal. Het biedt een plek waar mensen kunnen laten zien waar ze mee bezig zijn. Dat kan op het terrein van de kunst zijn, maar ook op de terreinen van wetenschap, politiek of duurzaamheid, of andere gebieden.<ref name=WARNUL>Wildschut 2013, p. 18.</ref>


== Geschiedenis ==
== Geschiedenis ==
De geschiedenis van De WAR begon in 2002 met het "Spullenlab", de uitvalsbasis van "De Spullenmannen" in een leeg fabriekscomplex aan de [[Eem]]. Dat fabriekscomplex was ontstaan toen in 1881 buiten de stadsmuren van Amersfoort de [[stoomluciferfabriek De Eem]] werd gebouwd. Van 1887 tot 2001 was in het complex een kleurstoffenfabriek gevestigd, die onder verschillende namen heeft geopereerd, en van 1991 tot 2001 onder de naam [[kleurstoffenfabriek Warner-Jenkinson|Warner-Jenkinson]]. In 2001 kocht de gemeente het complex en verhuurde het, onder andere aan De Spullenmannen. Sindsdien zijn er een groot aantal initiatieven gegroeid, waarvan het soms lastig is om een nauwkeurige chronologie te geven.
De geschiedenis van De WAR begon in 2002 met het "Spullenlab", de uitvalsbasis van "De Spullenmannen" in een leeg fabriekscomplex aan de [[Eem]]. Dat fabriekscomplex was ontstaan toen in 1881 buiten de stadsmuren van Amersfoort de [[stoomluciferfabriek De Eem]] werd gebouwd. Van 1887 tot 2001 was in het complex een kleurstoffenfabriek gevestigd, die onder verschillende namen heeft geopereerd, en van 1991 tot 2001 onder de naam [[kleurstoffenfabriek Warner-Jenkinson|Warner-Jenkinson]]. In 2001 kocht de gemeente het complex en verhuurde het, onder andere aan De Spullenmannen. Sindsdien zijn er een groot aantal initiatieven gegroeid, waarvan het soms lastig is om een nauwkeurige chronologie te geven.


Ongeveer in 2007 zijn De Spullenmannen gaan bouwen aan De WAR. Enkele jaren later werd het eerste “[[grassroots]]” [[FabLab]] in Amersfoort gestart.
Ongeveer in 2007 zijn De Spullenmannen gaan bouwen aan De WAR. Enkele jaren later werd het eerste “[[grassroots]]” [[FabLab]] in Amersfoort gestart.


Voor de ontwikkeling van De WAR was het opzetten van het Festival Franje van groot belang. Festival Franje was een parasitair fringe-festival, dat voor het eerst plaatsvond in 2007 in Amersfoort. Sinds die tijd werd het tot 2017 elk jaar in Amersfoort, Utrecht, Potsdam of Arendal gehouden. De ervaringen met het festival leerde de initiatiefnemers van De WAR om zelfstandig, los van bestaande organisaties en structuren te opereren.
Voor de ontwikkeling van De WAR was het opzetten van het Festival Franje van groot belang. Festival Franje was een parasitair fringe-festival, dat voor het eerst plaatsvond in 2007 in Amersfoort. Sinds die tijd werd het tot 2017 elk jaar in Amersfoort, Utrecht, Potsdam of Arendal gehouden. De ervaringen met het festival leerde de initiatiefnemers van De WAR om zelfstandig, los van bestaande organisaties en structuren te opereren.


== De Spullenmannen ==
== De Spullenmannen ==
[[File:20240816 DeWAR (binnen) Heiligenbergerweg 02.jpg|thumb|280px|right|Welvaartsresten mooi uitgestald]]
[[Bestand:20240816 DeWAR (binnen) Heiligenbergerweg 02.jpg|thumb|280px|right|Welvaartsresten mooi uitgestald]]
De geschiedenis van de WAR begint met het kunstenaarscollectief "De Spullenmannen".
De geschiedenis van de WAR begint met het kunstenaarscollectief "De Spullenmannen".
"De Spullenmannen" is een collectief van autodidacte kunstenaars, dat theater maakt, en "installaties, beeldende kunst en uitvindingen-waar-niemand-op-zit-te-wachten."<ref name=spul>{{Citeer web
"De Spullenmannen" is een collectief van autodidacte kunstenaars, dat theater maakt, en "installaties, beeldende kunst en uitvindingen-waar-niemand-op-zit-te-wachten."<ref name="spul">{{Citeer web
|url= http://www.spullenmannen.nl/
| url= http://www.spullenmannen.nl/
|titel= homepage van De Spullenmannen
| titel= homepage van De Spullenmannen
|auteur=
| auteur=
|uitgever=
| uitgever=
|datum=
| datum=
|bezochtdatum=2018-08-20
| bezochtdatum=2018-08-20
}}</ref>
}}</ref>
De artistieke leiding van De Spullenmannen is in handen van Diana Wildschut en Harmen Zijp. In de meeste projecten wordt samengewerkt met andere kunstenaars, technici, muzikanten, acteurs of schrijvers. De Spullenmannen zijn zowel kunstenaars als wetenschappers, en ze proberen het grensvlak tussen wetenschap en kunst te verkennen.<ref name=artistiek>An. z.j., p. 2/3.</ref>
De artistieke leiding van De Spullenmannen is in handen van Diana Wildschut en Harmen Zijp. In de meeste projecten wordt samengewerkt met andere kunstenaars, technici, muzikanten, acteurs of schrijvers. De Spullenmannen zijn zowel kunstenaars als wetenschappers, en ze proberen het grensvlak tussen wetenschap en kunst te verkennen.<ref name="artistiek">An. z.j., p. 2/3.</ref>
Het basismateriaal van De Spullenmannen bestaat uit welvaartsresten. Vrijwel alles wat ze gebruiken is gekregen of gevonden, langs de weg, in kringloopwinkels, op rommelmarkten of gered uit slooppanden of afvalcontainers.<ref name=gevonden>Prins 2014, p. 13.</ref>
Het basismateriaal van De Spullenmannen bestaat uit welvaartsresten. Vrijwel alles wat ze gebruiken is gekregen of gevonden, langs de weg, in kringloopwinkels, op rommelmarkten of gered uit slooppanden of afvalcontainers.<ref name="gevonden">Prins 2014, p. 13.</ref>


Tot de projecten waaraan De Spullenmannen werk(t)en behoren onder andere:<ref name=projecten>An. z.j., p. 4-12.</ref>
Tot de projecten waaraan De Spullenmannen werk(t)en behoren onder andere:<ref name="projecten">An. z.j., p. 4-12.</ref>
* de Velo Energeticus, een hometrainer met generator, die kan worden aangesloten op verschillende bijzondere toepassingen, zoals een [[vonkboog]], huishoudelijke apparaten of een [[automatiek]].
* de Velo Energeticus, een hometrainer met generator, die kan worden aangesloten op verschillende bijzondere toepassingen, zoals een [[vonkboog]], huishoudelijke apparaten of een [[automatiek]].
* De Waan; nieuwsgaring op de vierkante millimeter in de stijl van de [[jaren ‘50]] met type- en stencilmachines.
* De Waan; nieuwsgaring op de vierkante millimeter in de stijl van de [[jaren ‘50]] met type- en stencilmachines.
* de Koekepannenboot, of Pannekoekenboot; een voormalige reddingssloep die is omgebouwd tot tweepersoons pannenkoekenrestaurant en die wordt aangedreven door zestien koekenpannen in twee schoepenraderen.
* de Koekepannenboot, of Pannekoekenboot; een voormalige reddingssloep die is omgebouwd tot tweepersoons pannenkoekenrestaurant en die wordt aangedreven door zestien koekenpannen in twee schoepenraderen.
* de Jukebus: een elektrische driewieler waarin de Piep Knor Jodel Band achter tralies is opgesloten en die is verbonden met een [[eenarmige bandiet]].
* de Jukebus: een elektrische driewieler waarin de Piep Knor Jodel Band achter tralies is opgesloten en die is verbonden met een [[eenarmige bandiet]].
Ook het Knopjesmuseum is ontstaan als project van De Spullenmannen.
Ook het Knopjesmuseum is ontstaan als project van De Spullenmannen.


== Festival Franje ==
== Festival Franje ==
Festival Franje is een parasitair fringe-festival, dat voor het eerst plaatsvond in 2007 in Amersfoort. Het lift mee op de publiciteit van een ander festival en voegt daar op eigen initiatief een randprogrammering aan toe. Sinds 2007 werd elk jaar in Amersfoort, Utrecht, Potsdam of Arendal een festival gehouden.<ref name=franje>[http://franje.nu/old/ Overzicht van Franjefestivals sinds 2007].</ref> Het vond toen, verspreid over twee dagen, plaats parallel aan het Festival Etcetera, op het Stadhuisplein en in De Observant. In 2008 vonden verspreid over twee dagen in totaal 101 culturele activiteiten plaats: theater-voorstellingen, muzikale presentaties, performances en beeldende presentaties.
Festival Franje is een parasitair fringe-festival, dat voor het eerst plaatsvond in 2007 in Amersfoort. Het lift mee op de publiciteit van een ander festival en voegt daar op eigen initiatief een randprogrammering aan toe. Sinds 2007 werd elk jaar in Amersfoort, Utrecht, Potsdam of Arendal een festival gehouden.<ref name="franje">[http://franje.nu/old/ Overzicht van Franjefestivals sinds 2007].</ref> Het vond toen, verspreid over twee dagen, plaats parallel aan het Festival Etcetera, op het Stadhuisplein en in De Observant. In 2008 vonden verspreid over twee dagen in totaal 101 culturele activiteiten plaats: theater-voorstellingen, muzikale presentaties, performances en beeldende presentaties.
In 2009 streek het festival ook een dag in Utrecht neer. In 2010 ging Festival Franje voor het eerst internationaal. Het streek neer in Potsdam. Het jaar daarna startte de traditie van een jaarlijks festival in Arendal. Tussen 2011 en 2016 vond er elk jaar een festival plaats in Amersfoort en in Arendal. In 2017 stopte Franje in Amersfoort, als een protest tegen het falende cultuurbeleid van de gemeente.<ref name=Franje2017>{{Citeer web | url= https://www.ad.nl/amersfoort/festival-franje-verdwijnt-uit-amersfoort~a3092b6c/ | titel= Festival Franje verdwijnt uit Amersfoort | auteur= | uitgever= Algemeen Dagblad / Amersfoort | datum= 2017-09-13 | bezochtdatum= 2018-08-22 }}</ref>
In 2009 streek het festival ook een dag in Utrecht neer. In 2010 ging Festival Franje voor het eerst internationaal. Het streek neer in Potsdam. Het jaar daarna startte de traditie van een jaarlijks festival in Arendal. Tussen 2011 en 2016 vond er elk jaar een festival plaats in Amersfoort en in Arendal. In 2017 stopte Franje in Amersfoort, als een protest tegen het falende cultuurbeleid van de gemeente.<ref name="Franje2017">{{Citeer web | url= https://www.ad.nl/amersfoort/festival-franje-verdwijnt-uit-amersfoort~a3092b6c/ | titel= Festival Franje verdwijnt uit Amersfoort | auteur= | uitgever= Algemeen Dagblad / Amersfoort | datum= 2017-09-13 | bezochtdatum= 2018-08-22}}</ref>
In 2018 werd ook in Arendal geen festival georganiseerd.
In 2018 werd ook in Arendal geen festival georganiseerd.


Een ander festival waaraan bijgedragen wordt vanuit De WAR is het festival "Kaalstaart", een “festival voor bèta-kunst en nieuwe ambachten in het derde weekend van oktober, in Amersfoort langs de Eem.<ref name=kaalstaart>Zijp 2016, p. 23. Zie ook [http://www.kaalstaart.nl www.kaalstaart.nl].</ref>
Een ander festival waaraan bijgedragen wordt vanuit De WAR is het festival "Kaalstaart", een “festival voor bèta-kunst en nieuwe ambachten in het derde weekend van oktober, in Amersfoort langs de Eem.<ref name="kaalstaart">Zijp 2016, p. 23. Zie ook [http://www.kaalstaart.nl www.kaalstaart.nl].</ref>


== FabLab Amersfoort ==
== FabLab Amersfoort ==
In augustus 2010 is het [[FabLab]] Amersfoort gestart. Het was het eerste grassroots FabLab ter wereld. Het kwam tot stand zonder subsidie of grote sponsor.<ref name=grassrootsfablab>Prins 2014, p. 14.</ref> Het werd opgericht in zeven dagen met vier mensen en ongeveer 5.000 euro. Het begon met de aankoop van een Chinese [[lasersnijden|lasersnijder]], waarmee andere machines werden gebouwd. Er werd een [[3D-printer]] gebouwd en een kleine computergestuurde 3D-frees.<ref name=FabLabAfoort>{{aut|Zijp, Harmen}} (2013) – 'FabLab Amersfoort, in: Roodink 2013, p. 171.</ref>
In augustus 2010 is het [[FabLab]] Amersfoort gestart. Het was het eerste grassroots FabLab ter wereld. Het kwam tot stand zonder subsidie of grote sponsor.<ref name="grassrootsfablab">Prins 2014, p. 14.</ref> Het werd opgericht in zeven dagen met vier mensen en ongeveer 5.000 euro. Het begon met de aankoop van een Chinese [[lasersnijden|lasersnijder]], waarmee andere machines werden gebouwd. Er werd een [[3D-printer]] gebouwd en een kleine computergestuurde 3D-frees.<ref name="FabLabAfoort">{{aut|Zijp, Harmen}} (2013) – 'FabLab Amersfoort, in: Roodink 2013, p. 171.</ref>


Het FabLab is iedere dinsdag geopend en werkt als volgt: een bezoeker betaalt 50 euro. Bezoeker die hun ontwerp op de opgedane kennis en vaardigheden delen, of iets anders voor het FabLab terugdoen, kunnen hun inleg terugkrijgen.
Het FabLab is iedere dinsdag geopend en werkt als volgt: een bezoeker betaalt 50 euro. Bezoeker die hun ontwerp op de opgedane kennis en vaardigheden delen, of iets anders voor het FabLab terugdoen, kunnen hun inleg terugkrijgen.
etc.
etc.


== Knopjesmuseum ==
== Knopjesmuseum ==
Achter op het terrein van De WAR stond "de rode loods," het laatste gebouw dat door Warner Jenkinson was neergezet, maar nooit in gebruik werd genomen. Daar werd het "Knopjesmuseum" gehuisvest.
Achter op het terrein van De WAR stond "de rode loods," het laatste gebouw dat door Warner Jenkinson was neergezet, maar nooit in gebruik werd genomen. Daar werd het "Knopjesmuseum" gehuisvest.
Aan dat project werkten de Spullenmannen al sinds 2006, aanvankelijk als verzameling losse installaties, later als reizende tentoonstelling en tenslotte in een vaste opstelling in de rode loods. Het idee was een "Amersfoorts [[NEMO Science Museum|Nemo]]" te bouwen.<ref name=knopjes>{{citeer web
Aan dat project werkten de Spullenmannen al sinds 2006, aanvankelijk als verzameling losse installaties, later als reizende tentoonstelling en tenslotte in een vaste opstelling in de rode loods. Het idee was een "Amersfoorts [[NEMO Science Museum|Nemo]]" te bouwen.<ref name="knopjes">{{Citeer web
| url = https://serendiep.nl/nl/labyrint
| url = https://serendiep.nl/nl/labyrint
| titel = Knopjesmuseum
| titel = Knopjesmuseum
Regel 81: Regel 80:
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20240525005546/https://serendiep.nl/nl/labyrint
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20240525005546/https://serendiep.nl/nl/labyrint
| archiefdatum = 2024-05-25
| archiefdatum = 2024-05-25
}} Zie ook: {{citeer nieuws
}} Zie ook: {{Citeer nieuws
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/amersfoort-krijgt-eigen-nemo-het-knopjesmuseum~a12ebc4d/
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/amersfoort-krijgt-eigen-nemo-het-knopjesmuseum~a12ebc4d/
| titel = Amersfoort krijgt eigen Nemo: Het Knopjesmuseum
| titel = Amersfoort krijgt eigen Nemo: Het Knopjesmuseum
Regel 89: Regel 88:
| archiefdatum = 2021-04-15
| archiefdatum = 2021-04-15
| dodeurl = ja
| dodeurl = ja
}}</ref> Enkele dagen voor de opening, op 5 februari 2016, ontstond er een brand die het museum en de loods verwoestte.<ref name=brand>
}}</ref> Enkele dagen voor de opening, op 5 februari 2016, ontstond er een brand die het museum en de loods verwoestte.<ref name="brand">{{Citeer nieuws
{{citeer nieuws
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/vuur-legt-knopjesmuseum-week-voor-opening-in-de-as~a0440569/
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/vuur-legt-knopjesmuseum-week-voor-opening-in-de-as~a0440569/
| titel = Vuur legt Knopjesmuseum week voor opening in de as
| titel = Vuur legt Knopjesmuseum week voor opening in de as
Regel 99: Regel 97:
| archiefdatum = 20201025
| archiefdatum = 20201025
| dodeurl = ja
| dodeurl = ja
}} Zie ook: {{citeer nieuws
}} Zie ook: {{Citeer nieuws
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/massale-steun-voor-knopjesmuseum~a6850daf/
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/massale-steun-voor-knopjesmuseum~a6850daf/
| auteur = Rachel van Kommer
| auteur = Rachel van Kommer
| titel = Massale steun voor knopjesmuseum
| titel = Massale steun voor knopjesmuseum
Regel 113: Regel 111:


== Meet je stad! ==
== Meet je stad! ==
"Meet je stad!" is een project waarin [[burgerwetenschap|burgerwetenschappers]] ('citizen scientists') in drie groepen in en rond Amersfoort het klimaat onderzoeken. De meetgroep heeft open source meetapparatuur ontwikkeld, die op een aantal plaatsen in de stad informatie verzameld en via een netwerk samenbrengt. De verhalengroep voert (digitaal) gesprekken met stadsbewoners om hun ervaringen op de website weer te geven en hanteert de methode van "participatory narrative inquiry". Het gaat dan vooral om de beleving van het klimaat en de veranderingen daarin.
"Meet je stad!" is een project waarin [[burgerwetenschap|burgerwetenschappers]] ('citizen scientists') in drie groepen in en rond Amersfoort het klimaat onderzoeken. De meetgroep heeft open source meetapparatuur ontwikkeld, die op een aantal plaatsen in de stad informatie verzameld en via een netwerk samenbrengt. De verhalengroep voert (digitaal) gesprekken met stadsbewoners om hun ervaringen op de website weer te geven en hanteert de methode van "participatory narrative inquiry". Het gaat dan vooral om de beleving van het klimaat en de veranderingen daarin.


"Meet je stad!" maakt gebruik van LoRaWAN. Er is met dit netwerk een van de eerste stadsdekkende Internet of Things-netwerken gerealiseerd, die op een dergelijke toepassing waren gericht.
"Meet je stad!" maakt gebruik van LoRaWAN. Er is met dit netwerk een van de eerste stadsdekkende Internet of Things-netwerken gerealiseerd, die op een dergelijke toepassing waren gericht.


Het project is gestart in februari 2015 en is de eerste drie jaar (financieel) ondersteund door de Gemeente Amersfoort en [[Vallei en Veluwe|Waterschap Vallei en Veluwe]].<ref name=meet1>Kremer 2017; Klaver 2017. Zie ook: Wildschut 2017.</ref>
Het project is gestart in februari 2015 en is de eerste drie jaar (financieel) ondersteund door de Gemeente Amersfoort en [[Vallei en Veluwe|Waterschap Vallei en Veluwe]].<ref name="meet1">Kremer 2017; Klaver 2017. Zie ook: Wildschut 2017.</ref>


== De WAR als innoverende organisatie ==
== De WAR als innoverende organisatie ==
Enige verwarring kan ontstaan omdat zowel de (voor een goed deel informele) organisatie van de groep mensen die op het terrein van de voormalige lucifers-/kleurstoffenfabriek werken, als het fabriekscomplex zelf met "De WAR" worden aangeduid.<ref name=lokaal>Die meerduidigheid is bijvoorbeeld ook in Bochove 2016 (o.a. pag. 4) terug te vinden. Het rapport dat Bochove in 2016 op verzoek van De WAR maakte beoogde het economische en politieke belang van wat er in De WAR gebeurt zichtbaar te maken naar (lokale) beleidsmakers en -uitvoerders en naar ondernemers.</ref> De exploitatie van wat anno 2006 in De WAR gebeurde was, vanaf het moment dat De Spullenmannen in het fabriekscomplex neerstreken, kostendekkend en subsidievrij.<ref name=financ>Zie ook Wildschut 2013, p. 28.</ref> Het geld dat in De WAR omgaat is afkomstig uit betaalde opdrachten, verhuur, 'crowdfunding'-activiteiten en inkomsten door "waardebepaling achteraf". Onder dat laatste wordt verstaan dat gebruikers zelf achteraf bepalen wat de waarde is geweest die het gebruik voor hem of haar en de omgeving heeft gehad. Op basis daarvan, en op basis van het beschikbare budget, kan worden betaald.<ref name=waardebepalingachteraf>Zie o.a. Wildschut 2013, p. 40.</ref> Een externe onderzoeker oordeelde anno 2016 dat het voor een groot deel gaat om "gewone, inkomensvormende activiteiten." Waarbij hij opmerkte dat de "financiële vooruitzichten (..) voldoende solide zijn voor een geleidelijke renovatie van het complex".<ref name=Boch4>Bochove 2016, p. 4.</ref>
Enige verwarring kan ontstaan omdat zowel de (voor een goed deel informele) organisatie van de groep mensen die op het terrein van de voormalige lucifers-/kleurstoffenfabriek werken, als het fabriekscomplex zelf met "De WAR" worden aangeduid.<ref name="lokaal">Die meerduidigheid is bijvoorbeeld ook in Bochove 2016 (o.a. pag. 4) terug te vinden. Het rapport dat Bochove in 2016 op verzoek van De WAR maakte beoogde het economische en politieke belang van wat er in De WAR gebeurt zichtbaar te maken naar (lokale) beleidsmakers en -uitvoerders en naar ondernemers.</ref> De exploitatie van wat anno 2006 in De WAR gebeurde was, vanaf het moment dat De Spullenmannen in het fabriekscomplex neerstreken, kostendekkend en subsidievrij.<ref name="financ">Zie ook Wildschut 2013, p. 28.</ref> Het geld dat in De WAR omgaat is afkomstig uit betaalde opdrachten, verhuur, 'crowdfunding'-activiteiten en inkomsten door "waardebepaling achteraf". Onder dat laatste wordt verstaan dat gebruikers zelf achteraf bepalen wat de waarde is geweest die het gebruik voor hem of haar en de omgeving heeft gehad. Op basis daarvan, en op basis van het beschikbare budget, kan worden betaald.<ref name="waardebepalingachteraf">Zie o.a. Wildschut 2013, p. 40.</ref> Een externe onderzoeker oordeelde anno 2016 dat het voor een groot deel gaat om "gewone, inkomensvormende activiteiten." Waarbij hij opmerkte dat de "financiële vooruitzichten (..) voldoende solide zijn voor een geleidelijke renovatie van het complex".<ref name="Boch4">Bochove 2016, p. 4.</ref>


In termen van schaalgrootte, vergeleken met andere "incubator"-projecten in den lande, hoort De WAR in de middenmoot.<ref name=Boch6>Bochove 2016, p. 6/7.</ref> Grote projecten zijn bijvoorbeeld de NDSM-werf in Amsterdam en De Strijp (het voormalige Philips-complex) in Eindhoven. Een klein project is bijvoorbeeld de Haagwegschool in Leiden. De WAR is evenals veel andere "incubators" een factor van betekenis in de transformatie van oude steden met handel en industrie naar moderne kennissteden.
In termen van schaalgrootte, vergeleken met andere "incubator"-projecten in den lande, hoort De WAR in de middenmoot.<ref name="Boch6">Bochove 2016, p. 6/7.</ref> Grote projecten zijn bijvoorbeeld de NDSM-werf in Amsterdam en De Strijp (het voormalige Philips-complex) in Eindhoven. Een klein project is bijvoorbeeld de Haagwegschool in Leiden. De WAR is evenals veel andere "incubators" een factor van betekenis in de transformatie van oude steden met handel en industrie naar moderne kennissteden.


Maar niet alleen gezien vanuit het proces van transformatie van de samenleving naar een kennis-economie speelt De WAR een belangrijke rol. Ook als "kristallisatiepunt voor de 'civic economy' van Amersfoort"<ref name=Boch9>Bochove 2016, p. 9.</ref> moet De WAR voor de ontwikkeling van de stad van groot belang worden geacht. Daarvan kunnen voorbeelden gevonden worden als het gaat om nieuwe vormen van opdrachtbehandeling, als het gaat om het implementeren van een open source benadering in praktijk-situaties en als het gaat om het scheppen van lokale productieketens.
Maar niet alleen gezien vanuit het proces van transformatie van de samenleving naar een kennis-economie speelt De WAR een belangrijke rol. Ook als "kristallisatiepunt voor de 'civic economy' van Amersfoort"<ref name="Boch9">Bochove 2016, p. 9.</ref> moet De WAR voor de ontwikkeling van de stad van groot belang worden geacht. Daarvan kunnen voorbeelden gevonden worden als het gaat om nieuwe vormen van opdrachtbehandeling, als het gaat om het implementeren van een open source benadering in praktijk-situaties en als het gaat om het scheppen van lokale productieketens.


De WAR is een voorbeeld van een kleine, flexibele organisatie die onorthodoxe invalshoeken kiest, en veranderingen op gang kan brengen, die zich in grote en ambtelijke organisaties veel moeilijker kunnen ontwikkelen.<ref name=Boch10>Bochove 2016, p. 10/11.</ref> De WAR probeert ook iets terug te doen naar de samenleving, in termen van het scheppen van kansen voor groepen die het op eigen gelegenheid niet redden in een hoogproductieve samenleving en in termen van het bijdragen aan het vormen van “communities”<ref name=Boch11>Bochove 2016, p. 11-14.</ref>
De WAR is een voorbeeld van een kleine, flexibele organisatie die onorthodoxe invalshoeken kiest, en veranderingen op gang kan brengen, die zich in grote en ambtelijke organisaties veel moeilijker kunnen ontwikkelen.<ref name="Boch10">Bochove 2016, p. 10/11.</ref> De WAR probeert ook iets terug te doen naar de samenleving, in termen van het scheppen van kansen voor groepen die het op eigen gelegenheid niet redden in een hoogproductieve samenleving en in termen van het bijdragen aan het vormen van “communities”<ref name="Boch11">Bochove 2016, p. 11-14.</ref>


De economische waarde van De WAR kan wellicht worden samengevat met de constatering: “Er wordt huur betaald, er is geen subsidie-afhankelijkheid. Het geld dat in De War omgaat, is voor een deel loonvormend en is afkomstig van opdrachten en crowd sourcing. De ondernemersverenigingen langs de Eem en elders in Amersfoort steunen De War als collega. De basisformatie van het complex telt op dit moment 15 tot 20 personen; het aantal gebruikers is lastig te becijferen, maar beloopt op weekbasis tegen de 100.”<ref name=Boch16>Gegevens over 2016: Bochove 2016, p. 16.</ref>
De economische waarde van De WAR kan wellicht worden samengevat met de constatering: “Er wordt huur betaald, er is geen subsidie-afhankelijkheid. Het geld dat in De War omgaat, is voor een deel loonvormend en is afkomstig van opdrachten en crowd sourcing. De ondernemersverenigingen langs de Eem en elders in Amersfoort steunen De War als collega. De basisformatie van het complex telt op dit moment 15 tot 20 personen; het aantal gebruikers is lastig te becijferen, maar beloopt op weekbasis tegen de 100.”<ref name="Boch16">Gegevens over 2016: Bochove 2016, p. 16.</ref>
De WAR heeft natuurlijk als organisatie niet alleen economisch een belangrijke functie voor de stad. De cultuur is prominent aanwezig. En De WAR genereert op tal van andere terreinen maatschappelijke waarde. Anno 2016 werd door de onafhankelijke onderzoeker een perspectiefvolle toekomst geschetst.
De WAR heeft natuurlijk als organisatie niet alleen economisch een belangrijke functie voor de stad. De cultuur is prominent aanwezig. En De WAR genereert op tal van andere terreinen maatschappelijke waarde. Anno 2016 werd door de onafhankelijke onderzoeker een perspectiefvolle toekomst geschetst.


== Plan B ==
== Plan B ==
In 2013 is de coöperatie “Plan B” opgericht, die de gebouwen en faciliteiten van en in De WAR beheert. De leden van de coöperatie kiezen, onderhouden en beheren samen de voorzieningen die ze nodig denken te hebben. Er is een vrij lange aspirant-fase van twee jaar, voordat nieuwe leden stemrecht krijgen. De gedachte hierachter was dat op deze manier geselecteerd kon worden op betrokkenheid, gedrevenheid en continuïteit, terwijl het makkelijk is om de coöperatie te verlaten voor leden die zich in een andere richting (willen) ontwikkelen.<ref name=planb>Wildschut 2013, p. 20.</ref>
In 2013 is de coöperatie “Plan B” opgericht, die de gebouwen en faciliteiten van en in De WAR beheert. De leden van de coöperatie kiezen, onderhouden en beheren samen de voorzieningen die ze nodig denken te hebben. Er is een vrij lange aspirant-fase van twee jaar, voordat nieuwe leden stemrecht krijgen. De gedachte hierachter was dat op deze manier geselecteerd kon worden op betrokkenheid, gedrevenheid en continuïteit, terwijl het makkelijk is om de coöperatie te verlaten voor leden die zich in een andere richting (willen) ontwikkelen.<ref name="planb">Wildschut 2013, p. 20.</ref>


== De WAR wel of niet in Warner-Jenkinson? ==
== De WAR wel of niet in Warner-Jenkinson? ==
Al vanaf 2010 is De WAR in gesprek met de gemeente om het fabriekscomplex Warner-Jenkinson te kopen.<ref name=kopen>Prins 2014, p. 14.</ref>Vanaf 2012 kwam dat in een stroomversnelling, toen een project-ontwikkelaar met een preferente claim op het complex van zijn optie afzag.<ref name=leo>{{Aut|Vries, Leo de}} (2012) – 'Plan Heijmans mislukt : Spullenmannen en consorten kunnen blijven,' in: Algemeen Dagblad / Amersfoortse Courant 2012-07-16.</ref> Sindsdien zijn vanuit De WAR initiatieven genomen om het gehele [[Kleurstoffenfabriek Warner-Jenkinson|bedrijfscomplex Warner-Jenkinson]] te verwerven en kleinschalig te herontwikkelen met respect voor de waarde van het industrieel erfgoed.<ref name=herontw>Zie bijv. Wildschut 2013, p. 8 en 24.</ref> Er is enkele jaren aan de concretisering van dat plan gewerkt. De ambitie daarbij was om zoveel mogelijk elementen van het complex in z'n cultuurhistorische waarde te laten. Daartoe werd, in nauwe samenspraak met de Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort (Siesta), een architect en een architectuur-historicus een plan ontwikkeld.
Al vanaf 2010 is De WAR in gesprek met de gemeente om het fabriekscomplex Warner-Jenkinson te kopen.<ref name="kopen">Prins 2014, p. 14.</ref>Vanaf 2012 kwam dat in een stroomversnelling, toen een project-ontwikkelaar met een preferente claim op het complex van zijn optie afzag.<ref name="leo">{{Aut|Vries, Leo de}} (2012) – 'Plan Heijmans mislukt : Spullenmannen en consorten kunnen blijven,' in: Algemeen Dagblad / Amersfoortse Courant 2012-07-16.</ref> Sindsdien zijn vanuit De WAR initiatieven genomen om het gehele [[Kleurstoffenfabriek Warner-Jenkinson|bedrijfscomplex Warner-Jenkinson]] te verwerven en kleinschalig te herontwikkelen met respect voor de waarde van het industrieel erfgoed.<ref name="herontw">Zie bijv. Wildschut 2013, p. 8 en 24.</ref> Er is enkele jaren aan de concretisering van dat plan gewerkt. De ambitie daarbij was om zoveel mogelijk elementen van het complex in z'n cultuurhistorische waarde te laten. Daartoe werd, in nauwe samenspraak met de Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort (Siesta), een architect en een architectuur-historicus een plan ontwikkeld.


In 2017 heeft de gemeente het Warner-Jenkinson-complex verkocht aan de projectontwikkelaar Rovase.<ref name=verkoop>[https://www.amersfoort.nl/project/verkoop-complex-warner-jenkinson.htm Informatie van de gemeente Amersfoort over de verkoop van het complex Warner-Jenkinson]. Voor een uitgebreider overzicht van ca. 400 documenten m.b.t. de verkoop, zie [http://debevoegdeinstanties.nl/amersfoort/ de bevoegdeinstanties.nl/amersfoort] en geef als zoekopdracht: verkoop warner jenkinson. (geraadpleegd 2018-08-22).</ref> Of en in hoeverre het karakteristieke fabriekscomplex in stand zal worden gehouden, is onduidelijk. Vanuit kringen van specialisten op het gebied van [[industrieel erfgoed]] zijn zorgen geuit.<ref name=usine>Zie bijv. [http://www.usine-utrecht.nl/stoomlucifersfabriek-eem-warner-jenkinson-amersfoort/ Warner Jenkinson] op de website van de Utrechtse Stichting voor het Industrieel Erfgoed (Usine) (geraadpleegd 2018-08-22).</ref>
In 2017 heeft de gemeente het Warner-Jenkinson-complex verkocht aan de projectontwikkelaar Rovase.<ref name="verkoop">[https://www.amersfoort.nl/project/verkoop-complex-warner-jenkinson.htm Informatie van de gemeente Amersfoort over de verkoop van het complex Warner-Jenkinson]. Voor een uitgebreider overzicht van ca. 400 documenten m.b.t. de verkoop, zie [http://debevoegdeinstanties.nl/amersfoort/ de bevoegdeinstanties.nl/amersfoort] en geef als zoekopdracht: verkoop warner jenkinson. (geraadpleegd 2018-08-22).</ref> Of en in hoeverre het karakteristieke fabriekscomplex in stand zal worden gehouden, is onduidelijk. Vanuit kringen van specialisten op het gebied van [[industrieel erfgoed]] zijn zorgen geuit.<ref name="usine">Zie bijv. [http://www.usine-utrecht.nl/stoomlucifersfabriek-eem-warner-jenkinson-amersfoort/ Warner Jenkinson] op de website van de Utrechtse Stichting voor het Industrieel Erfgoed (Usine) (geraadpleegd 2018-08-22).</ref>


De afwijzing van De WAR als potentiële koper maakte in Amersfoort veel los.<ref name=protest>{{citeer nieuws
De afwijzing van De WAR als potentiële koper maakte in Amersfoort veel los.<ref name="protest">{{Citeer nieuws
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/war-laat-van-zich-horen-in-protestmars-naar-stadhuis~a7a52417/
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/war-laat-van-zich-horen-in-protestmars-naar-stadhuis~a7a52417/
| titel = War laat van zich horen in protestmars naar stadhuis
| titel = War laat van zich horen in protestmars naar stadhuis
Regel 150: Regel 148:
In 2017 ging De WAR op zoek naar een nieuw onderkomen.
In 2017 ging De WAR op zoek naar een nieuw onderkomen.


Een van de laatste activiteiten in "de oude WAR" was de "Wereldtentoonstelling EXPO 2020", ook wel aangeduid als "KEERPUNT", die gepland was voor de periode september en oktober 2020. Door de [[Coronacrisis in Nederland|coronapandemie]] viel deze activiteit grotendeels in het water. De bedoeling was om veel van de initiatieven die in de voorgaande vijftien jaren in en rond De WAR waren ontstaan nog een keer te tonen.<ref name=keerpunt>{{citeer web
Een van de laatste activiteiten in "de oude WAR" was de "Wereldtentoonstelling EXPO 2020", ook wel aangeduid als "KEERPUNT", die gepland was voor de periode september en oktober 2020. Door de [[Coronacrisis in Nederland|coronapandemie]] viel deze activiteit grotendeels in het water. De bedoeling was om veel van de initiatieven die in de voorgaande vijftien jaren in en rond De WAR waren ontstaan nog een keer te tonen.<ref name="keerpunt">{{Citeer web
| url = https://www.expokeerpunt.nl/
| url = https://www.expokeerpunt.nl/
| titel = Expo Keerpunt
| titel = Expo Keerpunt
Regel 156: Regel 154:
}} (de website wordt niet meer onderhouden)</ref>
}} (de website wordt niet meer onderhouden)</ref>


[[File:20240816 DeWAR Heiligenbergerweg Amersfoort 03.jpg|thumb|280px|right|Het pand aan de Heiligenbergerweg]]
[[Bestand:20240816 DeWAR Heiligenbergerweg Amersfoort 03.jpg|thumb|280px|right|Het pand aan de Heiligenbergerweg]]

== Heiligenbergerweg ==
== Heiligenbergerweg ==
Als nieuwe locatie voor De WAR kwam rond 2017 een nog niet gesloopt deel van de voormalige [[Prins Willem III-kazerne]] aan de Heiligenbergerweg in Amersfoort in beeld.<ref name=willem3>{{citeer nieuws
Als nieuwe locatie voor De WAR kwam rond 2017 een nog niet gesloopt deel van de voormalige [[Prins Willem III-kazerne]] aan de Heiligenbergerweg in Amersfoort in beeld.<ref name="willem3">{{Citeer nieuws
| auteur = Johan Hardeman
| auteur = Johan Hardeman
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-mag-verhuizen-naar-willem-iii-kazerne~a30d2fc2
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-mag-verhuizen-naar-willem-iii-kazerne~a30d2fc2
Regel 167: Regel 166:
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20180415120600/https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-mag-verhuizen-naar-willem-iii-kazerne~a30d2fc2/
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20180415120600/https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-mag-verhuizen-naar-willem-iii-kazerne~a30d2fc2/
| archiefdatum = 2018-04-15
| archiefdatum = 2018-04-15
}}</ref> In 2021 voltrok zich na lange onderhandelingen met de gemeente de verhuizing naar deze nieuwe plek.<ref name=verhuizing>{{citeer web
}}</ref> In 2021 voltrok zich na lange onderhandelingen met de gemeente de verhuizing naar deze nieuwe plek.<ref name="verhuizing">{{Citeer web
| url = https://www.dewar.nl/nl/logboek_verhuizing
| url = https://www.dewar.nl/nl/logboek_verhuizing
| titel = logboek verhuizing
| titel = logboek verhuizing
| website = dewar.nl
| website = dewar.nl
| bezochtdatum = 2024-08-16
| bezochtdatum = 2024-08-16
}}</ref> In het gebouw aan de Heiligenbergerweg kreeg De WAR veel meer ruimte dan voorheen.<ref name=ruimte>{{citeer nieuws
}}</ref> In het gebouw aan de Heiligenbergerweg kreeg De WAR veel meer ruimte dan voorheen.<ref name="ruimte">{{Citeer nieuws
| auteur = Arnold de Valk
| auteur = Arnold de Valk
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-zit-in-de-willem-iii-kazerne-en-heeft-nu-drie-keer-zoveel-ruimte~a9c0c555/
| url = https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-zit-in-de-willem-iii-kazerne-en-heeft-nu-drie-keer-zoveel-ruimte~a9c0c555/
Regel 179: Regel 178:
| werk = Algemeen Dagblad
| werk = Algemeen Dagblad
| bezochtdatum = 2024-08-16
| bezochtdatum = 2024-08-16
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20210701133746/https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-zit-in-de-willem-iii-kazerne-en-heeft-nu-drie-keer-zoveel-ruimte~a9c0c555/
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20210701133746/https://www.ad.nl/amersfoort/de-war-zit-in-de-willem-iii-kazerne-en-heeft-nu-drie-keer-zoveel-ruimte~a9c0c555/
| archiefdatum = 2021-07-01
| archiefdatum = 2021-07-01
| dodelink =
| dodelink =
}}</ref> In 2021 oordeelde Harmen Zijp in een interview over de locatie: "Dit is een nieuw begin op een nieuwe plek. Dat geeft ontzettend veel energie."<ref name=energie>{{citeer nieuws
}}</ref> In 2021 oordeelde Harmen Zijp in een interview over de locatie: "Dit is een nieuw begin op een nieuwe plek. Dat geeft ontzettend veel energie."<ref name="energie">{{Citeer nieuws
| auteur = Johan Hardeman
| auteur = Johan Hardeman
| datum = 2021-09-14
| datum = 2021-09-14
Regel 192: Regel 191:


== Koppelting ==
== Koppelting ==
Fabfuse begon in 2012 als jaarlijkse bijeenkomst voor medewerkers van Fablabs en aanverwante instellingen in binnen- en buitenland. Er werden vier edities gehouden. Vanaf 2016 heette de manifestatie "Koppelting". De naam werd afgeleid van "koppel" (gemeenschappelijke weide; en ook de plek waar vroeger De WAR was gevestigd) en "ting" (volksvergadering).
Fabfuse begon in 2012 als jaarlijkse bijeenkomst voor medewerkers van Fablabs en aanverwante instellingen in binnen- en buitenland. Er werden vier edities gehouden. Vanaf 2016 heette de manifestatie "Koppelting". De naam werd afgeleid van "koppel" (gemeenschappelijke weide; en ook de plek waar vroeger De WAR was gevestigd) en "ting" (volksvergadering).


Vanaf 2019 werd jaarlijks ook "Meetkoppel" georganiseerd. Meetkoppel is een speciale editie van Koppelting waarin burgerwetenschap centraal staat.<ref name=koppelting>{{citeer web
Vanaf 2019 werd jaarlijks ook "Meetkoppel" georganiseerd. Meetkoppel is een speciale editie van Koppelting waarin burgerwetenschap centraal staat.<ref name="koppelting">{{Citeer web
| url = http://koppelting.nl/en/archive
| url = http://koppelting.nl/en/archive
| titel = archief
| titel = archief
| website = koppelting.nl
| website = koppelting.nl
Regel 206: Regel 205:
* [http://www.spullenmannen.nl/ Spullenmannen]
* [http://www.spullenmannen.nl/ Spullenmannen]
* [http://fablabamersfoort.nl/nl FabLab Amersfoort]
* [http://fablabamersfoort.nl/nl FabLab Amersfoort]
* [http://www.franje.nu/nl/home Festival Franje]
* [http://www.franje.nu/nl/home Festival Franje]
* [http://universiteitamersfoort.nl/nl/home Universiteit Amersfoort]
* [http://universiteitamersfoort.nl/nl/home Universiteit Amersfoort]
* [http://meetjestad.net/ Meet je stad!]
* [http://meetjestad.net/ Meet je stad!]
* [http://koppelting.nl/ Koppelting]
* [http://koppelting.nl/ Koppelting]

== Voetnoten ==
== Voetnoten ==
{{References|2=2}}
{{References|2=2}}

== Literatuur ==
== Literatuur ==
* {{Citeer boek
* {{Citeer boek
Regel 223: Regel 220:
}} (brochure, 16 pgs.)
}} (brochure, 16 pgs.)
* {{Citeer boek
* {{Citeer boek
| achternaam = Zijp
| achternaam = Zijp
| voornaam = Harmen
| voornaam = Harmen
| auteurlink =
| auteurlink =
Regel 241: Regel 238:
* {{Citeer boek
* {{Citeer boek
| achternaam = Bochove, van
| achternaam = Bochove, van
| voornaam = Aart
| voornaam = Aart
| auteurlink =
| auteurlink =
| medeauteurs =
| medeauteurs =
Regel 257: Regel 254:
}}
}}
* {{Citeer tijdschrift
* {{Citeer tijdschrift
|titel= Project 'Meet je stad' monitort klimaatverandering
| titel= Project 'Meet je stad' monitort klimaatverandering
|auteur= Klaver, Arjan
| auteur= Klaver, Arjan
|tijdschrift= De Stad Amersfoort
| tijdschrift= De Stad Amersfoort
|jaargang=2017
| jaargang=2017
|datum= 2017-07-01
| datum= 2017-07-01
}}
}}
* {{Citeer boek
* {{Citeer boek
| achternaam = Kremer
| achternaam = Kremer
Regel 308: Regel 305:
| taal =
| taal =
| URL = https://waag.org/nl/article/nederland-opent-verschenen
| URL = https://waag.org/nl/article/nederland-opent-verschenen
| bezochtdatum = 2018-08-20
| bezochtdatum = 2018-08-20
}}
}}
* {{Citeer boek
* {{Citeer boek
| achternaam = Smith
| achternaam = Smith
| voornaam = Adrian
| voornaam = Adrian
| medeauteurs = Mariano Fressoli, Dinesh Abrol, Elisa Arond, Adrian Ely
| medeauteurs = Mariano Fressoli, Dinesh Abrol, Elisa Arond, Adrian Ely
| datum = 2015
| datum = 2015
| titel = Grassroots Innovation Movements : Pathways to Sustainability
| titel = Grassroots Innovation Movements : Pathways to Sustainability
| plaats = London / New York
| plaats = London / New York
| uitgever = Routledge
| uitgever = Routledge
| ISBN = 9781317451181
| ISBN = 9781317451181
| url = https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/53011
| url = https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/53011
| taal = nl
| taal = nl
}} (zie ook: [https://torl.biblioboard.com/content/b317f384-07b9-4847-86ba-1c2417bfeca3 deze link])
}} (zie ook: [https://torl.biblioboard.com/content/b317f384-07b9-4847-86ba-1c2417bfeca3 deze link])
Regel 331: Regel 328:
| hoofdstuk =
| hoofdstuk =
| uitgever = De WAR
| uitgever = De WAR
| plaats = Amersfoort
| plaats = Amersfoort
| ISBN =
| ISBN =
| NUR =
| NUR =
Regel 348: Regel 345:
| volume = 91
| volume = 91
| pp = 46–52
| pp = 46–52
| url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0016328717300435
| url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0016328717300435
| doi = 10.1016/j.futures.2016.11.010
| doi = 10.1016/j.futures.2016.11.010
| taal = nl
| taal = nl
}}
}}
⚫
* Een groot aantal publicaties is na te lezen via de pagina "[https://dewar.nl/nl/media media]" op de website van De WAR.

⚫
<!-- einde sjabloon Appendix -->
⚫
*Een groot aantal publicaties is na te lezen via de pagina "[https://dewar.nl/nl/media media]" op de website van De WAR.
}}

⚫
<!-- einde sjabloon Appendix --> }}


{{DEFAULTSORT:War, De}}
{{DEFAULTSORT:War, De}}
[[Categorie: Kunstenaarscollectief]]
[[Categorie:Kunstenaarscollectief]]
[[Categorie: Cultuur in Amersfoort]]
[[Categorie:Cultuur in Amersfoort]]

Versie van 18 aug 2024 07:21

De WAR
De War in de oude stoomluciferfabriek aan de Eem (2016)
De War in de oude stoomluciferfabriek aan de Eem (2016)
Geschiedenis
Oprichter Diana Wildschut, Harmen Zijp
Structuur
Plaats Amersfoort
Doel vrijlab, kiemplek en toonkamer voor onderzoek, kunst, techniek en duurzaamheid
Media
Website http://www.dewar.nl/
Portaal  Portaalicoon   Mens en maatschappij

De WAR is een "plek voor pioniers",[1] een vrijlab, kiemplek en toonkamer voor kunstenaars, wetenschappers, technici en andere belangstellenden in Amersfoort. De WAR biedt onderdak aan een aantal initiatieven, heeft ruimte beschikbaar voor beginnende bedrijfjes (start-ups) of zzp’ers en heeft werkplaatsen en een theaterzaal. Het biedt een plek waar mensen kunnen laten zien waar ze mee bezig zijn. Dat kan op het terrein van de kunst zijn, maar ook op de terreinen van wetenschap, politiek of duurzaamheid, of andere gebieden.[2]

Geschiedenis

De geschiedenis van De WAR begon in 2002 met het "Spullenlab", de uitvalsbasis van "De Spullenmannen" in een leeg fabriekscomplex aan de Eem. Dat fabriekscomplex was ontstaan toen in 1881 buiten de stadsmuren van Amersfoort de stoomluciferfabriek De Eem werd gebouwd. Van 1887 tot 2001 was in het complex een kleurstoffenfabriek gevestigd, die onder verschillende namen heeft geopereerd, en van 1991 tot 2001 onder de naam Warner-Jenkinson. In 2001 kocht de gemeente het complex en verhuurde het, onder andere aan De Spullenmannen. Sindsdien zijn er een groot aantal initiatieven gegroeid, waarvan het soms lastig is om een nauwkeurige chronologie te geven.

Ongeveer in 2007 zijn De Spullenmannen gaan bouwen aan De WAR. Enkele jaren later werd het eerste “grassroots” FabLab in Amersfoort gestart.

Voor de ontwikkeling van De WAR was het opzetten van het Festival Franje van groot belang. Festival Franje was een parasitair fringe-festival, dat voor het eerst plaatsvond in 2007 in Amersfoort. Sinds die tijd werd het tot 2017 elk jaar in Amersfoort, Utrecht, Potsdam of Arendal gehouden. De ervaringen met het festival leerde de initiatiefnemers van De WAR om zelfstandig, los van bestaande organisaties en structuren te opereren.

De Spullenmannen

Welvaartsresten mooi uitgestald

De geschiedenis van de WAR begint met het kunstenaarscollectief "De Spullenmannen". "De Spullenmannen" is een collectief van autodidacte kunstenaars, dat theater maakt, en "installaties, beeldende kunst en uitvindingen-waar-niemand-op-zit-te-wachten."[3] De artistieke leiding van De Spullenmannen is in handen van Diana Wildschut en Harmen Zijp. In de meeste projecten wordt samengewerkt met andere kunstenaars, technici, muzikanten, acteurs of schrijvers. De Spullenmannen zijn zowel kunstenaars als wetenschappers, en ze proberen het grensvlak tussen wetenschap en kunst te verkennen.[4] Het basismateriaal van De Spullenmannen bestaat uit welvaartsresten. Vrijwel alles wat ze gebruiken is gekregen of gevonden, langs de weg, in kringloopwinkels, op rommelmarkten of gered uit slooppanden of afvalcontainers.[5]

Tot de projecten waaraan De Spullenmannen werk(t)en behoren onder andere:[6]

  • de Velo Energeticus, een hometrainer met generator, die kan worden aangesloten op verschillende bijzondere toepassingen, zoals een vonkboog, huishoudelijke apparaten of een automatiek.
  • De Waan; nieuwsgaring op de vierkante millimeter in de stijl van de jaren ‘50 met type- en stencilmachines.
  • de Koekepannenboot, of Pannekoekenboot; een voormalige reddingssloep die is omgebouwd tot tweepersoons pannenkoekenrestaurant en die wordt aangedreven door zestien koekenpannen in twee schoepenraderen.
  • de Jukebus: een elektrische driewieler waarin de Piep Knor Jodel Band achter tralies is opgesloten en die is verbonden met een eenarmige bandiet.

Ook het Knopjesmuseum is ontstaan als project van De Spullenmannen.

Festival Franje

Festival Franje is een parasitair fringe-festival, dat voor het eerst plaatsvond in 2007 in Amersfoort. Het lift mee op de publiciteit van een ander festival en voegt daar op eigen initiatief een randprogrammering aan toe. Sinds 2007 werd elk jaar in Amersfoort, Utrecht, Potsdam of Arendal een festival gehouden.[7] Het vond toen, verspreid over twee dagen, plaats parallel aan het Festival Etcetera, op het Stadhuisplein en in De Observant. In 2008 vonden verspreid over twee dagen in totaal 101 culturele activiteiten plaats: theater-voorstellingen, muzikale presentaties, performances en beeldende presentaties. In 2009 streek het festival ook een dag in Utrecht neer. In 2010 ging Festival Franje voor het eerst internationaal. Het streek neer in Potsdam. Het jaar daarna startte de traditie van een jaarlijks festival in Arendal. Tussen 2011 en 2016 vond er elk jaar een festival plaats in Amersfoort en in Arendal. In 2017 stopte Franje in Amersfoort, als een protest tegen het falende cultuurbeleid van de gemeente.[8] In 2018 werd ook in Arendal geen festival georganiseerd.

Een ander festival waaraan bijgedragen wordt vanuit De WAR is het festival "Kaalstaart", een “festival voor bèta-kunst en nieuwe ambachten in het derde weekend van oktober, in Amersfoort langs de Eem.[9]

FabLab Amersfoort

In augustus 2010 is het FabLab Amersfoort gestart. Het was het eerste grassroots FabLab ter wereld. Het kwam tot stand zonder subsidie of grote sponsor.[10] Het werd opgericht in zeven dagen met vier mensen en ongeveer 5.000 euro. Het begon met de aankoop van een Chinese lasersnijder, waarmee andere machines werden gebouwd. Er werd een 3D-printer gebouwd en een kleine computergestuurde 3D-frees.[11]

Het FabLab is iedere dinsdag geopend en werkt als volgt: een bezoeker betaalt 50 euro. Bezoeker die hun ontwerp op de opgedane kennis en vaardigheden delen, of iets anders voor het FabLab terugdoen, kunnen hun inleg terugkrijgen. etc.

Knopjesmuseum

Achter op het terrein van De WAR stond "de rode loods," het laatste gebouw dat door Warner Jenkinson was neergezet, maar nooit in gebruik werd genomen. Daar werd het "Knopjesmuseum" gehuisvest. Aan dat project werkten de Spullenmannen al sinds 2006, aanvankelijk als verzameling losse installaties, later als reizende tentoonstelling en tenslotte in een vaste opstelling in de rode loods. Het idee was een "Amersfoorts Nemo" te bouwen.[12] Enkele dagen voor de opening, op 5 februari 2016, ontstond er een brand die het museum en de loods verwoestte.[13]

Na de brand kon het Knopjesmuseum niet op het terrein van de WAR terugkeren. Daarom werd besloten een nieuw onderkomen te zoeken. Dat werd een schip, de Serendiep. In dit binnenvaartschip van 42 meter lang bouwden de Spullenmannen een theater met vijftig zitplaatsen en een nieuwe versie van het Knopjesmuseum. Sinds voorjaar 2019 vaart het schip door Nederland.

Meet je stad!

"Meet je stad!" is een project waarin burgerwetenschappers ('citizen scientists') in drie groepen in en rond Amersfoort het klimaat onderzoeken. De meetgroep heeft open source meetapparatuur ontwikkeld, die op een aantal plaatsen in de stad informatie verzameld en via een netwerk samenbrengt. De verhalengroep voert (digitaal) gesprekken met stadsbewoners om hun ervaringen op de website weer te geven en hanteert de methode van "participatory narrative inquiry". Het gaat dan vooral om de beleving van het klimaat en de veranderingen daarin.

"Meet je stad!" maakt gebruik van LoRaWAN. Er is met dit netwerk een van de eerste stadsdekkende Internet of Things-netwerken gerealiseerd, die op een dergelijke toepassing waren gericht.

Het project is gestart in februari 2015 en is de eerste drie jaar (financieel) ondersteund door de Gemeente Amersfoort en Waterschap Vallei en Veluwe.[14]

De WAR als innoverende organisatie

Enige verwarring kan ontstaan omdat zowel de (voor een goed deel informele) organisatie van de groep mensen die op het terrein van de voormalige lucifers-/kleurstoffenfabriek werken, als het fabriekscomplex zelf met "De WAR" worden aangeduid.[15] De exploitatie van wat anno 2006 in De WAR gebeurde was, vanaf het moment dat De Spullenmannen in het fabriekscomplex neerstreken, kostendekkend en subsidievrij.[16] Het geld dat in De WAR omgaat is afkomstig uit betaalde opdrachten, verhuur, 'crowdfunding'-activiteiten en inkomsten door "waardebepaling achteraf". Onder dat laatste wordt verstaan dat gebruikers zelf achteraf bepalen wat de waarde is geweest die het gebruik voor hem of haar en de omgeving heeft gehad. Op basis daarvan, en op basis van het beschikbare budget, kan worden betaald.[17] Een externe onderzoeker oordeelde anno 2016 dat het voor een groot deel gaat om "gewone, inkomensvormende activiteiten." Waarbij hij opmerkte dat de "financiële vooruitzichten (..) voldoende solide zijn voor een geleidelijke renovatie van het complex".[18]

In termen van schaalgrootte, vergeleken met andere "incubator"-projecten in den lande, hoort De WAR in de middenmoot.[19] Grote projecten zijn bijvoorbeeld de NDSM-werf in Amsterdam en De Strijp (het voormalige Philips-complex) in Eindhoven. Een klein project is bijvoorbeeld de Haagwegschool in Leiden. De WAR is evenals veel andere "incubators" een factor van betekenis in de transformatie van oude steden met handel en industrie naar moderne kennissteden.

Maar niet alleen gezien vanuit het proces van transformatie van de samenleving naar een kennis-economie speelt De WAR een belangrijke rol. Ook als "kristallisatiepunt voor de 'civic economy' van Amersfoort"[20] moet De WAR voor de ontwikkeling van de stad van groot belang worden geacht. Daarvan kunnen voorbeelden gevonden worden als het gaat om nieuwe vormen van opdrachtbehandeling, als het gaat om het implementeren van een open source benadering in praktijk-situaties en als het gaat om het scheppen van lokale productieketens.

De WAR is een voorbeeld van een kleine, flexibele organisatie die onorthodoxe invalshoeken kiest, en veranderingen op gang kan brengen, die zich in grote en ambtelijke organisaties veel moeilijker kunnen ontwikkelen.[21] De WAR probeert ook iets terug te doen naar de samenleving, in termen van het scheppen van kansen voor groepen die het op eigen gelegenheid niet redden in een hoogproductieve samenleving en in termen van het bijdragen aan het vormen van “communities”[22]

De economische waarde van De WAR kan wellicht worden samengevat met de constatering: “Er wordt huur betaald, er is geen subsidie-afhankelijkheid. Het geld dat in De War omgaat, is voor een deel loonvormend en is afkomstig van opdrachten en crowd sourcing. De ondernemersverenigingen langs de Eem en elders in Amersfoort steunen De War als collega. De basisformatie van het complex telt op dit moment 15 tot 20 personen; het aantal gebruikers is lastig te becijferen, maar beloopt op weekbasis tegen de 100.”[23] De WAR heeft natuurlijk als organisatie niet alleen economisch een belangrijke functie voor de stad. De cultuur is prominent aanwezig. En De WAR genereert op tal van andere terreinen maatschappelijke waarde. Anno 2016 werd door de onafhankelijke onderzoeker een perspectiefvolle toekomst geschetst.

Plan B

In 2013 is de coöperatie “Plan B” opgericht, die de gebouwen en faciliteiten van en in De WAR beheert. De leden van de coöperatie kiezen, onderhouden en beheren samen de voorzieningen die ze nodig denken te hebben. Er is een vrij lange aspirant-fase van twee jaar, voordat nieuwe leden stemrecht krijgen. De gedachte hierachter was dat op deze manier geselecteerd kon worden op betrokkenheid, gedrevenheid en continuïteit, terwijl het makkelijk is om de coöperatie te verlaten voor leden die zich in een andere richting (willen) ontwikkelen.[24]

De WAR wel of niet in Warner-Jenkinson?

Al vanaf 2010 is De WAR in gesprek met de gemeente om het fabriekscomplex Warner-Jenkinson te kopen.[25]Vanaf 2012 kwam dat in een stroomversnelling, toen een project-ontwikkelaar met een preferente claim op het complex van zijn optie afzag.[26] Sindsdien zijn vanuit De WAR initiatieven genomen om het gehele bedrijfscomplex Warner-Jenkinson te verwerven en kleinschalig te herontwikkelen met respect voor de waarde van het industrieel erfgoed.[27] Er is enkele jaren aan de concretisering van dat plan gewerkt. De ambitie daarbij was om zoveel mogelijk elementen van het complex in z'n cultuurhistorische waarde te laten. Daartoe werd, in nauwe samenspraak met de Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort (Siesta), een architect en een architectuur-historicus een plan ontwikkeld.

In 2017 heeft de gemeente het Warner-Jenkinson-complex verkocht aan de projectontwikkelaar Rovase.[28] Of en in hoeverre het karakteristieke fabriekscomplex in stand zal worden gehouden, is onduidelijk. Vanuit kringen van specialisten op het gebied van industrieel erfgoed zijn zorgen geuit.[29]

De afwijzing van De WAR als potentiële koper maakte in Amersfoort veel los.[30]

In 2017 ging De WAR op zoek naar een nieuw onderkomen.

Een van de laatste activiteiten in "de oude WAR" was de "Wereldtentoonstelling EXPO 2020", ook wel aangeduid als "KEERPUNT", die gepland was voor de periode september en oktober 2020. Door de coronapandemie viel deze activiteit grotendeels in het water. De bedoeling was om veel van de initiatieven die in de voorgaande vijftien jaren in en rond De WAR waren ontstaan nog een keer te tonen.[31]

Het pand aan de Heiligenbergerweg

Heiligenbergerweg

Als nieuwe locatie voor De WAR kwam rond 2017 een nog niet gesloopt deel van de voormalige Prins Willem III-kazerne aan de Heiligenbergerweg in Amersfoort in beeld.[32] In 2021 voltrok zich na lange onderhandelingen met de gemeente de verhuizing naar deze nieuwe plek.[33] In het gebouw aan de Heiligenbergerweg kreeg De WAR veel meer ruimte dan voorheen.[34] In 2021 oordeelde Harmen Zijp in een interview over de locatie: "Dit is een nieuw begin op een nieuwe plek. Dat geeft ontzettend veel energie."[35]

Koppelting

Fabfuse begon in 2012 als jaarlijkse bijeenkomst voor medewerkers van Fablabs en aanverwante instellingen in binnen- en buitenland. Er werden vier edities gehouden. Vanaf 2016 heette de manifestatie "Koppelting". De naam werd afgeleid van "koppel" (gemeenschappelijke weide; en ook de plek waar vroeger De WAR was gevestigd) en "ting" (volksvergadering).

Vanaf 2019 werd jaarlijks ook "Meetkoppel" georganiseerd. Meetkoppel is een speciale editie van Koppelting waarin burgerwetenschap centraal staat.[36]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=De_WAR&oldid=67982547"