Vruchtgebruik

Het recht van vruchtgebruik is het recht om gebruik te maken van goederen die niet je eigendom zijn. Het recht bestond al in het klassieke Romeinse recht, en had de bedoeling om enerzijds goederen in de familie te houden maar anderzijds derden gedurende een periode de vruchten ervan te laten genieten. Ook tegenwoordig heeft het vruchtgebruik vooral betekenis voor het erfrecht.

Het recht van vruchtgebruik is een zakelijk recht, dat wil zeggen een recht dat kan worden gevestigd op een goed (zaak of vermogensrecht). Over het algemeen wordt een dergelijk recht gevestigd op een onroerende zaak (in Nederland) of een onroerend goed (in België). Vruchtgebruik kan ook gevestigd worden op een roerende zaak en zelfs op zaken die tenietgaan door het gebruik. Dat vruchtgebruik heet dan oneigenlijk of quasi-vruchtgebruik.

Degene die het recht van vruchtgebruik heeft wordt vruchtgebruiker genoemd. Degene die eigenaar is van een zaak die belast is met het recht van vruchtgebruik wordt blote eigenaar genoemd.

Vruchtgebruik kan gevestigd worden door een overeenkomst, door een legaat of uit de wet, bijvoorbeeld in de wettelijke erfregeling voor gehuwden.

In Nederland wordt het recht van vruchtgebruik geregistreerd in het kadaster, middels inschrijving van een notariële akte.

Vaak eindigt het recht pas door het overlijden van de laatste vruchtgebruiker.

Er bestaat nauwelijks verschil tussen het recht van gebruik en bewoning, dat specifiek geldt voor onroerende zaken, en het recht van vruchtgebruik. Beide rechten worden doorgaans gebruikt in familie-aangelegenheden, waarbij ouders het recht hebben een woning te gebruiken tot hun dood. Bij overlijden is geen successierecht verschuldigd door de blote eigenaar.

Belastingstelsel

In Nederland is het de vruchtgebruiker die belastingplichtig is voor de onroerende-zaakbelasting voor het eigendom en voor de waterschapsbelastingen die van de eigenaar worden geheven. Ook in België is de onroerende voorheffing verschuldigd door de vruchtgebruiker.