Derde generatie gedragstherapie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →Voorbeelden: naam die er niks stond te doen verwijderd |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{wiu|lemma maakt niet duidelijk wat nou precies Derde generatie |
{{wiu|lemma maakt niet duidelijk wat nou precies Derde generatie gedragstherapie is, of het daadwerkelijk een gangbaar begrip is en wie dat dan bepaalt, oftewel, wat is dit nou eigenlijk|2=2013|3=05|4=20}} |
||
'''Derde generatie gedragstherapie''' is een stroming binnen de gedragstherapie<ref>Hayes, S. C. (2004). Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory, and the third wave of behavior therapy. Behavior Therapy, 35, 639-665.</ref><ref>Hayes, S. C., Follette, V. M., & Linehan, M. M. (Eds.). (2004). Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press.</ref><ref>Wilson, K. G. & Merwin, R. (2005). Therapeutic Relationship. In M. Herson (Ed.) Encyclopedia of Behavior Modification and Behavior Therapy with Adult Clinical Applications (p. 586-590). Sage Publications: Thousand Oaks, CA.</ref> die zich richt op het anders leren omgaan met gedachten en gevoelens. De vorige generaties legden het accent op rechtstreekse verandering van gedrag, emoties of gedachten. De derde generatie richt zich op het leren van [[mindfulness]]vaardigheden,<ref>Het op |
'''Derde generatie gedragstherapie''' is een stroming binnen de gedragstherapie<ref>Hayes, S. C. (2004). Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory, and the third wave of behavior therapy. Behavior Therapy, 35, 639-665.</ref><ref>Hayes, S. C., Follette, V. M., & Linehan, M. M. (Eds.). (2004). Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press.</ref><ref>Wilson, K. G. & Merwin, R. (2005). Therapeutic Relationship. In M. Herson (Ed.) Encyclopedia of Behavior Modification and Behavior Therapy with Adult Clinical Applications (p. 586-590). Sage Publications: Thousand Oaks, CA.</ref> die zich richt op het anders leren omgaan met gedachten en gevoelens. De vorige generaties legden het accent op rechtstreekse verandering van gedrag, emoties of gedachten. De derde generatie richt zich op het leren van [[mindfulness]]vaardigheden,<ref>Het op oordeelvrije wijze leren observeren van alle ervaringen, ongeacht hun emotionele inhoud.</ref><ref>Mindfulness is eigenlijk een verzameling van een groot aantal [[experiënteel|xperiëntiële]] technieken. [[Acceptance and commitment therapy|ACT]] heeft daarbij de theorie dat experiëntiële technieken leiden tot een ondergraving van de dominantie van verbale regels waaraan mensen zich houden zonder dat het hen iets oplevert.</ref> acceptatie en het effectiever leren omgaan met emoties en [[cognitie]]s<ref>Gedachten of mentale beelden, die het resultaat zijn van hersenactiviteit als respons op de omgeving. Het is niet bekend of alle cognities bewust worden ervaren.</ref> zonder deze te willen veranderen. Hierbij wordt meer dan bij andere stromingen gebruikgemaakt van experiëntiële technieken.<ref>Ciarrochi, J., Robb, H., & Godsell, C. (2005). Letting a little nonverbal air into the room: Insights from Acceptance and Commitment Therapy: Part 1: Philosophical and theoretical underpinnings. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 23, 79-106.</ref><ref>Deze zijn niet gericht is op het veranderen van het inzicht van een cliënt (zoals bij cognitieve therapie een "irrationele gedachte" vervangen wordt door een "rationele"), maar waarbij je de cliënt iets in het hier en nu wilt laten ervaren. Zo kan een cliënt die zijn boosheid onderdrukt, gevraagd worden om op één stoel zijn 'boosheid' neer te zetten, en zijn ‘boosheidonderdrukker’ op een andere stoel. Vervolgens kun je deze twee subpersoonlijkheden met elkaar in gesprek laten gaan over het waarom van hun acties. Dit heet de 'twee-stoelen-techniek'.</ref> |
||
== Generaties == |
== Generaties == |
||
| Regel 10: | Regel 10: | ||
== Voorbeelden == |
== Voorbeelden == |
||
* [[Acceptance and commitment therapy]] (ACT): acceptatiegerichte gedragstherapie met een nadruk op het richten van het gedrag op de individuele waarden van cliënten.<ref>A-Tjak, J. & De Groot, F. (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press.</ref> |
* [[Acceptance and commitment therapy]] (ACT): acceptatiegerichte gedragstherapie met een nadruk op het richten van het gedrag op de individuele waarden van cliënten.<ref>A-Tjak, J. & De Groot, F. (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press.</ref> |
||
* [[Dialectische gedragstherapie]]: een mengeling van gedragstherapie met zen-boeddhistische invloeden, specifiek voor [[borderline]] problematiek, ook wel [[borderline-persoonlijkheidsstoornis]] genoemd.<ref>Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.</ref><ref>Marsha M. Linehan, Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.</ref> |
* [[Dialectische gedragstherapie]]: een mengeling van gedragstherapie met [[zen-boeddhisme|zen-boeddhistische]] invloeden, specifiek voor [[borderline]] problematiek, ook wel [[borderline-persoonlijkheidsstoornis]] genoemd.<ref>Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.</ref><ref>Marsha M. Linehan, Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.</ref> |
||
* [[Mindfulness]] of [[Aandachtgerichte gedragstherapie]]: meditatiegerichte gedragstherapie, met name geschikt voor recidiverende en chronische depressie.<ref>Baer, R. A. (Ed.). (2005). Mindfulness-based treatment approaches: Clinician's guide to evidence base and applications. New York: Academic Press.</ref> |
* [[Mindfulness]] of [[Aandachtgerichte gedragstherapie]]: meditatiegerichte gedragstherapie, met name geschikt voor recidiverende en chronische depressie.<ref>Baer, R. A. (Ed.). (2005). Mindfulness-based treatment approaches: Clinician's guide to evidence base and applications. New York: Academic Press.</ref> |
||
* [[Functioneel analytische psychotherapie]] (FAP): procesgerichte gedragstherapie met een grote nadruk op het leren van vaardigheden in het hier-en-nu van de therapeutische relatie.<ref>Hayes, S. C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.</ref> |
* [[Functioneel analytische psychotherapie]] (FAP): procesgerichte gedragstherapie met een grote nadruk op het leren van vaardigheden in het hier-en-nu van de therapeutische relatie.<ref>Hayes, S. C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.</ref> |
||
| Regel 16: | Regel 16: | ||
== Onderzoek == |
== Onderzoek == |
||
Hoewel sommige vormen van derde generatie |
Hoewel sommige vormen van derde generatie gedragstherapieën nog geen [[Evidence-based practice|''evidence-based'']] status hebben (FAP), hebben andere vormen dit wel (ACT, aandachtsgerichte gedragstherapie) of zijn ze de eerste keus behandeling bij specifieke problematiek (DGT).<ref>Hayes, S. C., Masuda, A., Bissett, R., Luoma, J. & Guerrero, L. F. (2004). DBT, FAP, and ACT: How empirically oriented are the new behavior therapy technologies? Behavior Therapy, 35, 35-54.</ref> |
||
{{Appendix}} |
{{Appendix}} |
||
Versie van 25 mei 2013 21:25
Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking.
Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen.
Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst. Voel je vrij het artikel te bewerken.
Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.
Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst. Voel je vrij het artikel te bewerken.
Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.
Derde generatie gedragstherapie is een stroming binnen de gedragstherapie[1][2][3] die zich richt op het anders leren omgaan met gedachten en gevoelens. De vorige generaties legden het accent op rechtstreekse verandering van gedrag, emoties of gedachten. De derde generatie richt zich op het leren van mindfulnessvaardigheden,[4][5] acceptatie en het effectiever leren omgaan met emoties en cognities[6] zonder deze te willen veranderen. Hierbij wordt meer dan bij andere stromingen gebruikgemaakt van experiëntiële technieken.[7][8]
Generaties
De naam 'derde generatie' verwijst naar de chronologische volgorde waarin opeenvolgende grote strekkingen in de gedragstherapie zijn ontstaan:
- 1e generatie: klassieke gedragstherapie uitgevoerd volgens de principes van de leertheorieën, de operante conditionering en klassieke conditionering. Voorbeelden hiervan zijn de systematische desensitisatie, de assertiviteitstraining en het werken met bekrachtiging.
- 2e generatie: cognitieve gedragstherapie zoals ontwikkeld door Aaron Beck (CGT) en Albert Ellis (RET, rationeel emotieve therapie), gericht op het veranderen van de inhoud van irrationele of niet werkzame gedachten (cognities). Het uitgangspunt van de cognitieve therapie is dat emoties en gedrag veranderd kunnen worden door het veranderen van onderliggende gedachten, vooral via Socratische dialoog.
- 3e generatie: aandachts- en acceptatiegerichte gedragstherapie. De nadruk ligt hier veel minder op het veranderen van (uitwendig) gedrag of van gedachten, maar veel meer op het anders leren hanteren van ongewenste gedachten en gevoelens.
Voorbeelden
- Acceptance and commitment therapy (ACT): acceptatiegerichte gedragstherapie met een nadruk op het richten van het gedrag op de individuele waarden van cliënten.[9]
- Dialectische gedragstherapie: een mengeling van gedragstherapie met zen-boeddhistische invloeden, specifiek voor borderline problematiek, ook wel borderline-persoonlijkheidsstoornis genoemd.[10][11]
- Mindfulness of Aandachtgerichte gedragstherapie: meditatiegerichte gedragstherapie, met name geschikt voor recidiverende en chronische depressie.[12]
- Functioneel analytische psychotherapie (FAP): procesgerichte gedragstherapie met een grote nadruk op het leren van vaardigheden in het hier-en-nu van de therapeutische relatie.[13]
- Metacognitieve therapie: een aangepaste vorm van cognitieve gedragstherapie die richt richt op het veranderen van de wijze hoe mensen denken over het hebben van problemen, zonder zich direct op deze problemen te richten.[14]
Onderzoek
Hoewel sommige vormen van derde generatie gedragstherapieën nog geen evidence-based status hebben (FAP), hebben andere vormen dit wel (ACT, aandachtsgerichte gedragstherapie) of zijn ze de eerste keus behandeling bij specifieke problematiek (DGT).[15]
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ Hayes, S. C. (2004). Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory, and the third wave of behavior therapy. Behavior Therapy, 35, 639-665.
- ↑ Hayes, S. C., Follette, V. M., & Linehan, M. M. (Eds.). (2004). Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press.
- ↑ Wilson, K. G. & Merwin, R. (2005). Therapeutic Relationship. In M. Herson (Ed.) Encyclopedia of Behavior Modification and Behavior Therapy with Adult Clinical Applications (p. 586-590). Sage Publications: Thousand Oaks, CA.
- ↑ Het op oordeelvrije wijze leren observeren van alle ervaringen, ongeacht hun emotionele inhoud.
- ↑ Mindfulness is eigenlijk een verzameling van een groot aantal xperiëntiële technieken. ACT heeft daarbij de theorie dat experiëntiële technieken leiden tot een ondergraving van de dominantie van verbale regels waaraan mensen zich houden zonder dat het hen iets oplevert.
- ↑ Gedachten of mentale beelden, die het resultaat zijn van hersenactiviteit als respons op de omgeving. Het is niet bekend of alle cognities bewust worden ervaren.
- ↑ Ciarrochi, J., Robb, H., & Godsell, C. (2005). Letting a little nonverbal air into the room: Insights from Acceptance and Commitment Therapy: Part 1: Philosophical and theoretical underpinnings. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 23, 79-106.
- ↑ Deze zijn niet gericht is op het veranderen van het inzicht van een cliënt (zoals bij cognitieve therapie een "irrationele gedachte" vervangen wordt door een "rationele"), maar waarbij je de cliënt iets in het hier en nu wilt laten ervaren. Zo kan een cliënt die zijn boosheid onderdrukt, gevraagd worden om op één stoel zijn 'boosheid' neer te zetten, en zijn ‘boosheidonderdrukker’ op een andere stoel. Vervolgens kun je deze twee subpersoonlijkheden met elkaar in gesprek laten gaan over het waarom van hun acties. Dit heet de 'twee-stoelen-techniek'.
- ↑ A-Tjak, J. & De Groot, F. (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press.
- ↑ Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.
- ↑ Marsha M. Linehan, Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.
- ↑ Baer, R. A. (Ed.). (2005). Mindfulness-based treatment approaches: Clinician's guide to evidence base and applications. New York: Academic Press.
- ↑ Hayes, S. C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.
- ↑ Wells A, King P. (2006). Metacognitive therapy for generalized anxiety disorder: an open trial. J Behav Ther Exp Psychiatry, 37(3):206-12.
- ↑ Hayes, S. C., Masuda, A., Bissett, R., Luoma, J. & Guerrero, L. F. (2004). DBT, FAP, and ACT: How empirically oriented are the new behavior therapy technologies? Behavior Therapy, 35, 35-54.