Costa Rica: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 20 mei 2022 12:36

Geschiedenis

De oudste archeologische vondsten in Costa Rica zijn ongeveer 13.000 jaar oud, behorend tot de prehistorische Cloviscultuur. Voor de komst van de Europeanen lag het gebied waar nu Costa Rica ligt in de overgangszone tussen de cultureel-historische regio Meso-Amerika en die van de Andes. Voor het grootste deel stond het gebied onder invloed van de Chibcha-cultuur. De Chorotega waren de dominante bevolkingsgroep in het noordwesten van het land. De Huetares waren een tweede belangrijke bevolkingsgroep. Op archeologisch gebied wordt Costa Rica verdeeld in drie regio's: Groot-Nicoya, Groot-Chiriquí en de Centraal-Caribische regio.

Costa Rica werd in de 16e eeuw door de Spanjaarden onderworpen. Op 15 september 1821 werd het een deel van het onafhankelijke Mexicaanse Rijk, waarvan het zich 2 jaar later met andere Centraal-Amerikaanse landen afscheidde om de Verenigde Staten van Centraal-Amerika te vormen. In 1840 viel deze federatie uit elkaar. In 1899 vonden de eerste werkelijk democratische verkiezingen plaats. Sindsdien is het land twee keer door politiek geweld geplaagd, wat naar de maatstaven van de regio weinig is. Van 1917 tot 1919 regeerde de dictator Federico Tinoco Granados en in 1948 was er een kleine burgeroorlog na een omstreden verkiezingsuitslag. Die oorlog werd gewonnen door de linkse José Figueres Ferrer, die na afloop het leger afschafte en een nieuwe grondwet opstelde. Sindsdien is Costa Rica gevrijwaard gebleven van het geweld dat veel van zijn buurlanden heeft geteisterd. Het is een van de welvarendst

Bestuurlijke indeling

Provincies

Costa Rica is opgedeeld in zeven provincies, waarvan de gouverneurs door de president worden aangewezen. De provincies hebben meestal dezelfde naam als hun hoofdstad en zijn opgedeeld in gemeenten, in Costa Rica kantons genoemd.

De provincies zijn:

San José - Alajuela - Cartago - Heredia - Puntarenas - Guanacaste - Limón

Geografie

Costa Rica ligt op de landengte van Centraal-Amerika. Ten westen van Costa Rica ligt de Grote Oceaan en ten oosten ligt de Caribische Zee. Ook Cocoseiland behoort tot Costa Rica. Het land is overwegend vlak, maar in het midden loopt een bergketen, die deel uitmaakt van de Centraal-Amerikaanse cordilleras.

Het hoogste punt is de Cerro Chirripó (3820 meter) in de Cordillera de Talamanca. In het land bevinden zich uitgestrekte nationale parken en reservaten (25% van het land is beschermd). Veel daarvan bestaan uit tropisch regenwoud. Daarnaast komen ook andere typen natuur voor in Costa Rica. De provincie Guanacaste was oorspronkelijk begroeid met droogbossen en graslanden, terwijl mangrovebossen op verschillende plaatsen langs de kust te vinden zijn.

Steden

De hoofdstad is San José.

De andere steden met meer dan 100.000^[1] inwoners (2017) zijn:

Alajuela, Cartago, Desamparados, Goicoechea, Heredia, La Unión, Perez Zeledón, Pococí, Puntarenas en San Carlos.

Stranden

De gemeenten staan tussen haakjes.

Provincie Guanacaste: Avellanas (Santa Cruz) • Blanca (Santa Cruz) • Brasilito (Santa Cruz) • Caletas (Nandayure) • Coco (Carrillo) • Conchal (Santa Cruz) • Copal (La Cruz) • Coyote (Nandayure) • Garza (Nicoya) • Grande (Santa Cruz) • Hermosa (Carrillo) • Iguanita (Liberia) • Junquillal (Santa Cruz) • Langosta (Santa Cruz) • Nacascolo (Liberia) • Nosara (Nicoya) • Ostional (Santa Cruz) • Panamá (Carrillo) • Penca (Santa Cruz) • Potrero (Santa Cruz) • Rajada (La Cruz) • Sámara (Nicoya) • Tamarindo (Santa Cruz)
Provincie Limón: Bonita (Limón) • Cahuita (Talamanca) • Negra (Talamanca)
Provincie Puntarenas: Agujas (Garabito) • Ballena (Osa) • Bejuco (Parrita) • Cabuya (Puntarenas) • Caldera (Esparza) • Caletas (Garabito) • Dominical (Osa) • Doña Ana (Esparza) • Espadilla (Quepos) • Esterillos Centro (Parrita) • Hermosa (Gabarito) • Hermosa (Osa) • Herradura (Garabito) • Jaco (Garabito) • Malpaís (Puntarenas) • Mantas (Garabito) • Manuel Antonio (Quepos) • Matapalo (Quepos) • Montezuma (Puntarenas) • Palma (Parrita) • Piñuela (Osa) • Santa Teresa (Puntarenas) • Tambor (Puntarenas) • Tivives (Garabito) • Tortuga (Osa).

Vulkanen

Costa Rica heeft meerdere vulkanen waaronder:

Orosí
Tenorio
Viejo
Cacao
Chato
Barva
Santa Maria
Arenal
Poás
Rincón de la Vieja
Plantanar
Irazú
Miravalles
El Porvenir
Turrialba
Biboera

Van deze vulkanen zijn de Arenal, Rincón de la Vieja en sinds januari 2010 ook de Turrialba actief. Laatstgenoemde spuwt gassen en fijnstof uit.

Natuur

In Costa Rica leeft een zeer grote variëteit aan planten en dieren. Hoewel het land maar 0,03% van het landoppervlak op aarde beslaat, bevat het 5% van de biodiversiteit. Ongeveer een kwart van het land is beschermd nationaal park of ander beschermd gebied.^[2]^[3]

Fauna

De dierenwereld van Costa Rica is zeer rijk en bevat zowel Noord-Amerikaanse, Zuid-Amerikaanse als typisch Centraal-Amerikaanse componenten.

Tot de eerste groep zijn bijvoorbeeld de wasbeer en de prairiewolf te rekenen, onder andere de apen en de miereneters behoren tot de tweede groep en onder meer de quetzal en de aardbeigifkikker maken deel uit van de derde groep.

De meeste landdiersoorten leven in de regenwouden, terwijl koraalriffen de grootste soortenrijkdom hebben van de mariene biotopen.

In totaal leven er in Costa Rica duizenden soorten ongewervelde dieren, circa 215 soorten amfibieën, ongeveer 265 reptielensoorten, rond de 865 soorten vogels (10% van het totale aantal vogels en meer soorten dan in heel Noord-Amerika) waarvan 75 roofvogelsoorten en meer dan 240 zoogdiersoorten.

Flora

Bescherming

Conserveringsregio’s

Het Nationale Systeem van Conserveringsregio’s (Sistema Nacional de Áreas de Conservación; acroniem SINAC) deelt Costa Rica in in elf conserveringsregio’s (Áreas de Conservación; acroniem tussen haakjes): Área de Conservación Arenal Huetar Norte (ACAHN) • Área de Conservación Arenal Tempisque (ACAT) • Área de Conservación Cordillera Volcánica Central (ACCVC) • Area de Conservación Guanacaste (ACG) • Área de Conservación La Amistad Caribe (ACLAC) • Área de Conservación La Amistad-Pacífico (ACLAP) • Área de Conservación Marina Isla del Coco (ACMIC) • Área de Conservación Osa (ACOSA) • Área de Conservación Pacífico Central (ACOPAC) • Área de Conservación Tempisque (ACT) • Área de Conservación Tortuguero (ACTo).

Deze indeling is zuiver administratief, want enkele beschermde natuurgebieden vallen in meer dan één conserveringsregio.

Beschermde natuurgebieden

Het Nationale Systeem van Conserveringsregio’s (Sistema Nacional de Áreas de Conservación; acroniem SINAC) kent in Costa Rica 166 beschermde natuurgebieden (área silvestre protegida, acroniem ASP).

Energievoorziening^[4]

Costa Rica produceerde 2,6 miljoen ton olie-equivalent (Mtoe) in 2016. (1 Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur.) De energiebronnen waren geheel duurzaam (27% waterkracht). Dat was niet genoeg voor de energievoorziening, het TPES (total primary energy supply): 5,1 Mtoe. Het land importeerde 2,6 Mtoe aardolieproducten, vooral voor de transportsector.

Van de energie ging ongeveer 1 Mtoe verloren bij elektriciteitsopwekking uit geothermie. Voor energie eindgebruikers resteerde 3,9 Mtoe waarvan 0,84 Mtoe = 9,8 TWh elektriciteit.

De uitstoot van kooldioxide was 7 megaton, dat is 1,4 ton per persoon, veel minder dan het wereldgemiddelde van 4,5 ton per persoon.

Politiek

Costa Rica heeft een lange democratische traditie, in tegenstelling tot veel andere Centraal-Amerikaanse landen, die vanwege een opvolging van dictators, revoluties en staatsgrepen gedurende langere tijd "bananenrepubliek"werden genoemd. Er hebben geen grootschalige geweldsuitbarstingen plaatsgevonden sinds een kleine burgeroorlog in de jaren 40.

Defensie

In 1948 schafte president José Figueres Ferrer het leger af, waardoor Costa Rica een van de weinige landen zonder leger is. De afschaffing van het leger wordt sinds 1986 jaarlijks herdacht op de Día de la Abolición del Ejército op 1 december. Deze datum verwijst naar gebeurtenissen in 1948. Op 1 december 1948 decreteerde de toenmalige junta onder voorzitterschap van Ferrer de afschaffing van de krijgsmacht. De Nationale Grondwetgevende Vergadering van 1949 legde in artikel 12 van de nieuwe grondwet vast dat het leger verboden werd als een permanente instelling. Voor toezicht en handhaving van de openbare orde dienen er de nodige politiekorpsen te zijn.

Staatsvorm

Costa Rica is een democratische republiek. Aan het hoofd staat een president, die voor vier jaar gekozen wordt. In 2010 werd Laura Chinchilla de eerste vrouwelijke president van het land. Zij werd in 2014 opgevolgd door Luis Guillermo Solís. Sinds 2018 is Carlos Alvarado Quesada de president. Costa Rica heeft twee vicepresidenten. Het land kent een eenkamerstelsel. Het parlement, de wetgevende vergadering, bestaat uit 57 leden.

Provincies, gemeenten en deelgemeenten

Costa Rica is ingedeeld in 7 provincies, die dan weer worden opgedeeld uit 81 gemeenten, cantón genoemd. Die 81 gemeenten worden bestuurd door burgemeesters (alcalde) die democratisch verkozen worden. De 81 gemeenten bestaan uit 481 deelgemeenten, distrito genoemd.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Instituto Nacional de Estadística y Censos de Costa Rica; Prognose bevolkingsaantal 2016.^{[dode link]}
↑ Leo Hickman, "Shades of green", The Guardian, 26 mei 2007. Geraadpleegd op 8 juni 2008.
↑ Honey, Martha (1999). Ecotourism and Sustainable Development: Who Owns Paradise?: 128–181 (Island Press; 1 edition, Washington, D.C.). Chapter 5. Costa Rica: On the Beaten Path
↑ (en) IEA [1] Show data table, select Balances, Electricity or Key indicators

Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Costa Rica.

Zie de categorie Costa Rica van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Instituto Nacional de Estadística y Censos de Costa Rica; Prognose bevolkingsaantal 2016.^{[dode link]}

[Guardian07-2] Leo Hickman, "Shades of green", The Guardian, 26 mei 2007. Geraadpleegd op 8 juni 2008.

[Honey99-3] Honey, Martha (1999). Ecotourism and Sustainable Development: Who Owns Paradise?: 128–181 (Island Press; 1 edition, Washington, D.C.). Chapter 5. Costa Rica: On the Beaten Path

[4] (en) IEA [1] Show data table, select Balances, Electricity or Key indicators

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{zie artikel|Voor de gelijknamige gemeente in Mato Grosso do Sul, zie [[Costa Rica (Mato Grosso do Sul)]].}}
-{{Infobox land plus
-| naaminlandstaal = República de Costa Rica
-| motto = ¡Pura vida!
-| vlag = [[Bestand:Flag of Costa Rica (state).svg|120px|Vlag van Costa Rica]]
-| vlagartikel = Vlag van Costa Rica
-| wapen = [[Bestand:Coat_of_arms_of_Costa_Rica.svg|100px|Wapen van Costa Rica]]
-| wapenartikel = Wapen van Costa Rica
-| locatiekaart = LocationCostaRica.svg
-| talen = [[Spaans]]
-| hoofdstad = [[San José (Costa Rica)|San José]]
-| religie = [[Rooms-katholieke Kerk|Rooms-katholiek]] 71%, [[Protestantisme|protestant]] 14% (2007)
-| regeringsvorm = Democratische [[Republiek]]
-| staatshoofd = President [[Rodrigo Chaves Robles]]
-| regeringsleider = President [[Rodrigo Chaves Robles]]
-| bijv.naamwoord = Costa Ricaans
-| inw.aanduiding = [[Lijst van Costa Ricanen|Costa Ricaan]]
-| pctwater = 0,7
-| munteenheid = [[Costa Ricaanse colón]]| valutacode = CRC
-| tijdzone = [[UTC−6|−6]]
-| volkslied = [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
-| feestdag = [[15 september]] <small>(Onafhankelijkheidsdag)</small>
-| Ontstaan = '''1838'''
-| Voor1 = Verenigde Staten van Centraal-Amerika
-| Vlag_Voor1 = Flag of the United Provinces of Central America.svg
-| tld = cr
-| landcode = CRI
-| tel = 506
-| affiliatie = [[Verenigde Naties|VN]], [[Organisatie van Amerikaanse Staten|OAS]]
-| CIAkaart = Cs-map-EN.png
-}}
-De '''Republiek Costa Rica''' is een land in [[Centraal-Amerika]] dat in het noorden door [[Nicaragua]] en in het zuiden door [[Panama (land)|Panama]] wordt begrensd. In het westen en het oosten wordt het respectievelijk begrensd door de [[Grote Oceaan]] en de [[Caraïbische Zee]]. Costa Rica, dat letterlijk ''Rijke kust'' betekent, ontbond [[Krijgswezen van Costa Rica|zijn leger]] in [[1949]].<ref>{{en}} {{Citeer web|url=http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=39&regionSelect=4-Central_Americas |titel=UCDP Conflict Encyclopedia: www.ucdp.uu.se/database |uitgever=Uppsala University |bezochtdatum=17 september 2014}}</ref> Costa Rica stond in 2010 als 62ste gerangschikt in de [[index van de menselijke ontwikkeling]] en in 2019 op de 12e plaats van de [[World Happiness Report]], en is op dat vlak een van de toplanden in [[Latijns-Amerika]]. Sinds 25 mei 2021 is Costa Rica lid van de [[Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling|OESO]].<ref>{{cite web |url=https://www.oecd.org/costarica/oecd-welcomes-costa-rica-as-its-38th-member.htm |title=OECD welcomes Costa Rica as its 38th Member |publisher=OESO |date=25 mei 2021 |accessdate=31 mei 2021}}</ref>
 == Geschiedenis ==
@@ Regel 37: / Regel 4: @@
 De oudste [[archeologie|archeologische]] vondsten in Costa Rica zijn ongeveer 13.000 jaar oud, behorend tot de [[Prehistorisch Costa Rica|prehistorische]] [[Cloviscultuur]]. Voor de komst van de Europeanen lag het gebied waar nu Costa Rica ligt in de overgangszone tussen de cultureel-historische regio [[Meso-Amerika]] en die van de [[Andes]]. Voor het grootste deel stond het gebied onder invloed van de [[Chibcha]]-cultuur. De [[Chorotega (volk)|Chorotega]] waren de dominante bevolkingsgroep in het noordwesten van het land. De [[Huetares]] waren een tweede belangrijke bevolkingsgroep. Op archeologisch gebied wordt Costa Rica verdeeld in drie regio's: [[Groot-Nicoya]], [[Groot-Chiriquí]] en de [[Centraal-Caribische regio]].
-Costa Rica werd in de [[16e eeuw]] door de Spanjaarden onderworpen. Op 15 september [[1821]] werd het een deel van het onafhankelijke [[Eerste Mexicaanse Keizerrijk|Mexicaanse Rijk]], waarvan het zich 2 jaar later met andere Centraal-Amerikaanse landen afscheidde om de [[Verenigde Staten van Centraal-Amerika]] te vormen. In [[1840]] viel deze federatie uit elkaar. In 1899 vonden de eerste werkelijk [[democratie|democratische]] verkiezingen plaats. Sindsdien is het land twee keer door politiek geweld geplaagd, wat naar de maatstaven van de regio weinig is. Van 1917 tot 1919 regeerde de [[dictator (modern)|dictator]] [[Federico Tinoco Granados]] en in 1948 was er een kleine [[burgeroorlog]] na een omstreden verkiezingsuitslag. Die oorlog werd gewonnen door de linkse [[José Figueres Ferrer]], die na afloop het leger afschafte en een nieuwe grondwet opstelde. Sindsdien is Costa Rica gevrijwaard gebleven van het geweld dat veel van zijn buurlanden heeft geteisterd. Het is een van de welvarendste landen van [[Latijns-Amerika]] geworden en staat daarom ook wel bekend als "het Zwitserland van Centraal-Amerika".
+Costa Rica werd in de [[16e eeuw]] door de Spanjaarden onderworpen. Op 15 september [[1821]] werd het een deel van het onafhankelijke [[Eerste Mexicaanse Keizerrijk|Mexicaanse Rijk]], waarvan het zich 2 jaar later met andere Centraal-Amerikaanse landen afscheidde om de [[Verenigde Staten van Centraal-Amerika]] te vormen. In [[1840]] viel deze federatie uit elkaar. In 1899 vonden de eerste werkelijk [[democratie|democratische]] verkiezingen plaats. Sindsdien is het land twee keer door politiek geweld geplaagd, wat naar de maatstaven van de regio weinig is. Van 1917 tot 1919 regeerde de [[dictator (modern)|dictator]] [[Federico Tinoco Granados]] en in 1948 was er een kleine [[burgeroorlog]] na een omstreden verkiezingsuitslag. Die oorlog werd gewonnen door de linkse [[José Figueres Ferrer]], die na afloop het leger afschafte en een nieuwe grondwet opstelde. Sindsdien is Costa Rica gevrijwaard gebleven van het geweld dat veel van zijn buurlanden heeft geteisterd. Het is een van de welvarendst
 == Bestuurlijke indeling ==