San Lorenzo (Florence): verschil tussen versies
+ |
+ |
||
| Regel 32: | Regel 32: | ||
Matteo Dolfini, prior van de wijk San Lorenzo, kreeg in 1418 toestemming om enkele huizen te onteigenen en af te breken voor de uitbreiding van het dwarsschip van de kerk. In 1421 legde Dolfini de eerste steen voor de nieuwbouw, maar hij overleed al in hetzelfde jaar, waarna [[Giovanni di Bicci de' Medici]], de grondlegger van het Florentijnse Medici-fortuin, de leiding van de bouw overnam. Rond deze tijd raakte [[Filippo Brunelleschi]] betrokken bij het ontwerp van de uitbreiding die ten slotte zou leiden tot een volledige herbouw van de kerk. Brunelleschi was op dat moment al voor Giovanni bezig met de bouw van de [[sacristie]] annex grafkapel voor Giovanni en zijn familieleden, die later bekend kwam te staan als de Oude Sacristie. |
Matteo Dolfini, prior van de wijk San Lorenzo, kreeg in 1418 toestemming om enkele huizen te onteigenen en af te breken voor de uitbreiding van het dwarsschip van de kerk. In 1421 legde Dolfini de eerste steen voor de nieuwbouw, maar hij overleed al in hetzelfde jaar, waarna [[Giovanni di Bicci de' Medici]], de grondlegger van het Florentijnse Medici-fortuin, de leiding van de bouw overnam. Rond deze tijd raakte [[Filippo Brunelleschi]] betrokken bij het ontwerp van de uitbreiding die ten slotte zou leiden tot een volledige herbouw van de kerk. Brunelleschi was op dat moment al voor Giovanni bezig met de bouw van de [[sacristie]] annex grafkapel voor Giovanni en zijn familieleden, die later bekend kwam te staan als de Oude Sacristie. |
||
De bouw van de kerk vorderde moeizaam en na Giovanni's dood in 1429 kwam het werk volledig stil te liggen. Waarschijnlijk heeft Brunelleschi zich daarna niet meer met de bouw bemoeid, onder andere wegens meningsverschillen tussen hem en [[Cosimo de' Medici de Oude|Cosimo de Oude]], de zoon en opvolger van Giovanni. Na de hervatting van de bouw in 1442 werd het ontwerp op diverse punten gewijzigd. Zo werd het geplande tongewelf uitgevoerd als een vlak cassettenplafond en werden de voor Brunelleschi kenmerkende 'dobbelstenen' op de zuilen rijkelijk van ornamenten voorzien, terwijl Brunelleschi ze waarschijnlijk kaal had willen houden.{{sfn|Pizzigoni|1991|p=96}} Deze 'entablement-blokken' kwamen ook al voor aan zowel het Baptisterium als sommige gebouwen uit de antieke oudheid. |
De bouw van de kerk vorderde moeizaam en na Giovanni's dood in 1429 kwam het werk volledig stil te liggen. Waarschijnlijk heeft Brunelleschi zich daarna niet meer met de bouw bemoeid, onder andere wegens meningsverschillen tussen hem en [[Cosimo de' Medici de Oude|Cosimo de Oude]], de zoon en opvolger van Giovanni. Na de hervatting van de bouw in 1442 werd het ontwerp op diverse punten gewijzigd. Zo werd het geplande tongewelf uitgevoerd als een vlak cassettenplafond en werden de voor Brunelleschi kenmerkende 'dobbelstenen' op de zuilen rijkelijk van ornamenten voorzien, terwijl Brunelleschi ze waarschijnlijk kaal had willen houden.{{sfn|Pizzigoni|1991|p=96}} Deze 'entablement-blokken' kwamen ook al voor aan zowel het [[Baptisterium (Florence)|Baptisterium]] als sommige gebouwen uit de antieke oudheid. |
||
Mogelijk raakte [[Michelozzo]], aan wie Cosimo de voorkeur gaf, al vroeg bij de uitvoering betrokken en zijn veel van de wijzigingen aan hem toe te schrijven. Michelozzo's stijl was weelderiger en rijker aan ornamenten dan die van Brunelleschi, die de nadruk legde op proporties en heldere vormen, zoals hij vooral in de Oude Sacristie heeft kunnen verwezenlijken.{{sfn|Ackerman|1994|p=24}} Het interieur van de San Lorenzo vertoont overeenkomsten met dat van de [[Santi Apostoli]] uit de elfde eeuw. Omdat de verhoudingen van de kerk al vastlagen, kon Brunelleschi vooral in het [[transept]] (dwarsschip) zijn ideeën uitwerken. |
Mogelijk raakte [[Michelozzo]], aan wie Cosimo de voorkeur gaf, al vroeg bij de uitvoering betrokken en zijn veel van de wijzigingen aan hem toe te schrijven. Michelozzo's stijl was weelderiger en rijker aan ornamenten dan die van Brunelleschi, die de nadruk legde op proporties en heldere vormen, zoals hij vooral in de Oude Sacristie heeft kunnen verwezenlijken.{{sfn|Ackerman|1994|p=24}} Het interieur van de San Lorenzo vertoont overeenkomsten met dat van de [[Santi Apostoli]] uit de elfde eeuw. Omdat de verhoudingen van de kerk al vastlagen, kon Brunelleschi vooral in het [[transept]] (dwarsschip) zijn ideeën uitwerken. |
||
| Regel 52: | Regel 52: | ||
=== Interieur === |
=== Interieur === |
||
[[Bestand:San Lorenzo Firenze plan.JPG|thumb|Plattegrond]] |
[[Bestand:San Lorenzo Firenze plan.JPG|thumb|Plattegrond]] |
||
[[Bestand:Firenze, san lorenzo, interno, controfacciata, tribuna delle reliquie, 04.jpg|thumb|Tribune van de relieken]] |
[[Bestand:Firenze, san lorenzo, interno, controfacciata, tribuna delle reliquie, 04.jpg|thumb|rechtop|Tribune van de relieken]] |
||
In de kerk bevinden zich twee [[kansel]]s door de beeldhouwer [[Donatello]]. |
In de kerk bevinden zich twee [[kansel]]s door de beeldhouwer [[Donatello]]. |
||
De zogeheten Tribune van de relieken werd in 1525-1533 uitgevoerd naar een ontwerp van Michelangelo.{{sfn|Argan|Contardi|1993|p=198-200}} |
De zogeheten ''Tribune van de relieken'' werd in 1525-1533 uitgevoerd naar een ontwerp van Michelangelo.{{sfn|Argan|Contardi|1993|p=198-200}} |
||
=== Crypte === |
=== Crypte === |
||
| Regel 67: | Regel 67: | ||
Cripta di san lorenzo, tomba di cosimo de' medici 01.JPG|De graftombe van Cosimo de Oude in de crypte |
Cripta di san lorenzo, tomba di cosimo de' medici 01.JPG|De graftombe van Cosimo de Oude in de crypte |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
== Oude Sacristie == |
|||
De Oude Sacristie (''Sagrestia Vecchia'') bevindt zich links van het dwarsschip. Het interieur is ontwerpen door [[Filippo Brunelleschi]]. Van zijn werken die tijdens zijn leven zijn voltooid, is dit het enige dat volledig bewaard is gebleven. |
|||
Brunelleschi maakte hier een synthese van de traditionele, middeleeuwse ontwerppraktijk en de klassieke voorbeelden. Voor dit laatste baseerde hij zich vooral op de Florentijnse romaanse gebouwen uit de zogeheten protorenaissance van de 12e eeuw, zoals het [[Baptisterium (Florence)|Baptisterium]], [[San Miniato al Monte]] en de Badia in [[Fiesole]]. Destijds dacht men dat deze gebouwen uit de antieke oudheid stamden en een lokale klassieke traditie vertegenwoordigden.{{sfn|Gombrich|1976|p=103-106}} Brunelleschi gaf zijn gebouwen echter strenger geordende proporties, gebaseerd op simpele verhoudingen van de gehele getallen 1, 2, 3 en 4. Zo is de basis van het gebouw een kubus die door horizontale lijsten in tweeën is gedeeld en wordt deze kubus bekroond door een halve bol.{{sfn|Ackerman|1994|p=24}} |
|||
Hier bevinden zich de graftombes van vier leden van de Medici-familie, zowel de ouders van Cosimo de Oudere als diens twee zonen. [[Giovanni di Bicci de' Medici]], de opdrachtgever van de grafkapel, en zijn vrouw Piccarda Bueri liggen onder de marmeren tafel in het midden. Aan de linkerzijde liggen Cosimo's zonen Piero en Giovanni in de graftombe, die in 1472 is vervaardigd door Andrea del Verrocchio. |
|||
== Literatuur == |
== Literatuur == |
||
Versie van 10 aug 2024 13:24
Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen.
| San Lorenzo | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Plaats | Florence | |||
| Gewijd aan | Sint-Laurens | |||
| Coördinaten | 43° 47′ NB, 11° 15′ OL | |||
| Gebouwd in | 4e eeuw, 11e eeuw, ca. 1420-1460 | |||
| Architectuur | ||||
| Stijlperiode | romaans, renaissance | |||
| Detailkaart | ||||
  | ||||
| Officiële website | ||||
| ||||
De San Lorenzo of Sint-Laurensbasiliek (Italiaans: Basilica di San Lorenzo) is een basiliek in de Italiaanse stad Florence. De kerk is gewijd aan Sint-Laurens. Het huidige gebouw ontstond in de 15e eeuw naar een ontwerp van Filippo Brunelleschi en anderen, onder wie waarschijnlijk Michelozzo. De kerk heeft vanaf die tijd gediend als parochiekerk en mausoleum van de Medici. De Nieuwe Sacristie van Michelangelo en de Vorstenkapel worden onder de naam Cappelle Medicee of Medici-kapellen als een apart museum beheerd. De kerk staat aan de Piazza San Lorenzo, schuin tegenover het Palazzo Medici-Riccardi.
De kerk
Geschiedenis
Volgens de overlevering werd op de plaats van de basiliek in de 4e eeuw een kerk gesticht die in 393 werd ingewijd door de heilige Ambrosius.[1] In de elfde eeuw werd de kerk verbouwd in romaanse stijl.[2]
Matteo Dolfini, prior van de wijk San Lorenzo, kreeg in 1418 toestemming om enkele huizen te onteigenen en af te breken voor de uitbreiding van het dwarsschip van de kerk. In 1421 legde Dolfini de eerste steen voor de nieuwbouw, maar hij overleed al in hetzelfde jaar, waarna Giovanni di Bicci de' Medici, de grondlegger van het Florentijnse Medici-fortuin, de leiding van de bouw overnam. Rond deze tijd raakte Filippo Brunelleschi betrokken bij het ontwerp van de uitbreiding die ten slotte zou leiden tot een volledige herbouw van de kerk. Brunelleschi was op dat moment al voor Giovanni bezig met de bouw van de sacristie annex grafkapel voor Giovanni en zijn familieleden, die later bekend kwam te staan als de Oude Sacristie.
De bouw van de kerk vorderde moeizaam en na Giovanni's dood in 1429 kwam het werk volledig stil te liggen. Waarschijnlijk heeft Brunelleschi zich daarna niet meer met de bouw bemoeid, onder andere wegens meningsverschillen tussen hem en Cosimo de Oude, de zoon en opvolger van Giovanni. Na de hervatting van de bouw in 1442 werd het ontwerp op diverse punten gewijzigd. Zo werd het geplande tongewelf uitgevoerd als een vlak cassettenplafond en werden de voor Brunelleschi kenmerkende 'dobbelstenen' op de zuilen rijkelijk van ornamenten voorzien, terwijl Brunelleschi ze waarschijnlijk kaal had willen houden.[3] Deze 'entablement-blokken' kwamen ook al voor aan zowel het Baptisterium als sommige gebouwen uit de antieke oudheid.
Mogelijk raakte Michelozzo, aan wie Cosimo de voorkeur gaf, al vroeg bij de uitvoering betrokken en zijn veel van de wijzigingen aan hem toe te schrijven. Michelozzo's stijl was weelderiger en rijker aan ornamenten dan die van Brunelleschi, die de nadruk legde op proporties en heldere vormen, zoals hij vooral in de Oude Sacristie heeft kunnen verwezenlijken.[4] Het interieur van de San Lorenzo vertoont overeenkomsten met dat van de Santi Apostoli uit de elfde eeuw. Omdat de verhoudingen van de kerk al vastlagen, kon Brunelleschi vooral in het transept (dwarsschip) zijn ideeën uitwerken.
Brunelleschi had de kerk ook met een reeks halfronde kapellen willen omringen, zoals hij later bij de Santo Spirito deed, maar Cosimo wilde de andere vooraanstaande families in de parochie zo min mogelijk ruimte geven in zijn kerk. Met veel geld en politieke invloed lukte het hem deze "kapellenstrijd" te winnen.[4] In de eeuwen erna waren de Medici in staat hun parochiekerk te veranderen in een groot mausoleum voor hun familie.
Façade
Toen de kerk in 1460 werd ingewijd (Brunelleschi was al in 1446 overleden), was de gevel was nog niet voltooid. In 1516 gaf paus Leo X – ook een Medici – aan Michelangelo de opdracht een ontwerp voor de gevel te maken. Het Casa Buonarroti bezit een houten model van een van zijn ontwerpen. Geen van zijn ontwerpen is echter uitgevoerd en de basiliek is nog steeds voorzien van een eenvoudige gevel van ruwe baksteen.[5] De gevel kijkt uit op de Piazza San Lorenzo, waar zich een monument bevindt voor Giovanni delle Bande Nere, de vader van Cosimo I (1519-1574) en grondlegger van de hertogelijke Medici-dynastie. Het monument werd vanaf 1540 uitgevoerd door Baccio Bandinelli.
-
Antonio da sangallo il vecchio, Ontwerp voor de façade -
Giuliano da Sangallo, Ontwerp voor de façade, Uffizi -
Michelangelo, Eerste ontwerp, Casa Buonarroti -
Michelangelo, Definitief ontwerp, Casa Buonarroti -
Model van Michelangelo's ontwerp, Casa Buonarroti
,_with_additions_and_restorations._Demonstration_Drawing_for_the_First_Design_of_the_Facade_of_San_Lorenzo._Pen_and_brown_ink,_brush_and_two_hues_of_brown_wash,_over_underdrawing.jpg)
Interieur
In de kerk bevinden zich twee kansels door de beeldhouwer Donatello.
De zogeheten Tribune van de relieken werd in 1525-1533 uitgevoerd naar een ontwerp van Michelangelo.[6]
Crypte
Onder de kerk bevindt zich een crypte, die niet toegankelijk is. Hier zijn onder anderen Cosimo de' Medici de Oude (1389-1464) en de beeldhouwer Donatello (1386-1466) bijgezet. Boven de graftombe van Cosimo is in 1465-1467 in de vloer van de kerk – voor het hoogaltaar – een gedenkteken aangebracht. De graftombe is uitgevoerd door Andrea del Verrocchio, de leermeester van Leonardo da Vinci.
Behalve in de crypte onder de kerk en in de Oude Sacristie zijn leden van de Medici-familie ook begraven in de Nieuwe Sacristie (Sagrestia Nuova) en de Vorstenkapel (Cappella dei Principi). Deze ruimtes zijn wel met de kerk verbonden, maar worden onder de naam Cappelle Medicee of Medici-kapellen als een apart museum beheerd.[1]
-
Hoogaltaar met het gedenkteken voor Cosimo de Oude -
-
De graftombe van Cosimo de Oude in de crypte
_(48768517456).jpg)
Oude Sacristie
De Oude Sacristie (Sagrestia Vecchia) bevindt zich links van het dwarsschip. Het interieur is ontwerpen door Filippo Brunelleschi. Van zijn werken die tijdens zijn leven zijn voltooid, is dit het enige dat volledig bewaard is gebleven.
Brunelleschi maakte hier een synthese van de traditionele, middeleeuwse ontwerppraktijk en de klassieke voorbeelden. Voor dit laatste baseerde hij zich vooral op de Florentijnse romaanse gebouwen uit de zogeheten protorenaissance van de 12e eeuw, zoals het Baptisterium, San Miniato al Monte en de Badia in Fiesole. Destijds dacht men dat deze gebouwen uit de antieke oudheid stamden en een lokale klassieke traditie vertegenwoordigden.[7] Brunelleschi gaf zijn gebouwen echter strenger geordende proporties, gebaseerd op simpele verhoudingen van de gehele getallen 1, 2, 3 en 4. Zo is de basis van het gebouw een kubus die door horizontale lijsten in tweeën is gedeeld en wordt deze kubus bekroond door een halve bol.[4]
Hier bevinden zich de graftombes van vier leden van de Medici-familie, zowel de ouders van Cosimo de Oudere als diens twee zonen. Giovanni di Bicci de' Medici, de opdrachtgever van de grafkapel, en zijn vrouw Piccarda Bueri liggen onder de marmeren tafel in het midden. Aan de linkerzijde liggen Cosimo's zonen Piero en Giovanni in de graftombe, die in 1472 is vervaardigd door Andrea del Verrocchio.
Literatuur
- Ackerman, James S. (herfst 1994). The First Renaissance Buildings (bespreking van Saalman 1993). Design Book Review – The Architecture of Humanism (34): 23-26.
- Argan, Giulio Carlo, Contardi, Bruno (1993). Michelangelo Architect. Harry N. Abrams, New York (Engelse vertaling uit het Italiaans).
- Baedeker (1993). Florence. Wolters-Noordhoff, Groningen.
- Gombrich, E.H. (1976). From the Revival of Letters to the Reform of Art: Niccolò Niccoli and Filippo Brunelleschi. In: The Heritage of Apelles. Phaidon, Londen, pp. 93-110.
- Panofsky, Erwin (1984). Iconologische studies. SUN, Nijmegen (Nederlandse vertaling uit het Engels).
- Pizzigoni, Attilio (1991). Filippo Brunelleschi. Artemis & Winkler Verlag, Zürich & München (Duitse vertaling uit het Italiaans).
- Saalman, Howard (1993). Filippo Brunelleschi: The Buildings. Pennsylvania State University Press.
- Thomas, Anabel (2003): San Lorenzo (Florence), Grove Art Online
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Basilica di San Lorenzo (Firenze) op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ a b Baedeker 1993, p. 150-156.
- ↑ Pizzigoni 1991, p. 83.
- ↑ Pizzigoni 1991, p. 96.
- ↑ a b c Ackerman 1994, p. 24.
- ↑ Argan & Contardi 1993, p. 161-171.
- ↑ Argan & Contardi 1993, p. 198-200.
- ↑ Gombrich 1976, p. 103-106.
· 
· 
· · 