Marmolada
De Marmolada (Duits: Marmolata, Ladinisch: Marmoleda) is een berg in het noordoosten van Italië op de grens tussen Trentino-Zuid-Tirol en Veneto (provincie Belluno). De Marmolada heeft verschillende toppen boven de 3000 meter, waaronder de Punta Penia (3.342 m), Punta Rocca (3.309 m.), Punta Ombretta (3.230 m), Gran Vernel (3.205 m), Monte Serauta (3.069 m), Pizzo Serauta (3.035 m) en de Sasso di Valfredda (3.009 m). Deze toppen zijn de hoogste bergtoppen in de Dolomieten en de Marmolada wordt daarom ook wel de koningin van de Dolomieten genoemd. Vanaf de top heeft men een prachtig uitzicht over het gebied. Zowel in de winter als in de zomer kan men hier skiën.
Eerste beklimmingen
In 1862 bereikte de Oostenrijkse alpinist Paul Grohmann en P. Pelligrini de top van de Punta Rocca. Twee jaar later, op 28 september 1864 bereikte Grohmann met Angelo en Fulgenzio Dimai via de noordkant de hoogste top van de Marmolada, de Punta Penia.
Eerste Wereldoorlog
Voor de Eerste Wereldoorlog liep de grens tussen Oostenrijk en Italië over deze berg. De Marmolada maakte tijdens de oorlog deel uit van de frontlinie. Zowel de Oostenrijkse als Italiaanse soldaten waren verscholen in diepe tunnels in de gletsjers en rotsen. In de strenge winter van 1916 viel maar liefst acht tot tien meter sneeuw, en op de Fedaiapas zelfs twaalf meter. Hierdoor was er een verhoogd lawinegevaar. Tijdens een lawine op 11 november 1916 kwamen 123 Oostenrijkse soldaten om en werden er 51 vermist. Maar een maand later werd dit nog overtroffen; op 13 december 1916 veroorzaakte een lawine op de Punta Penia 300 doden aan Oostenrijkse zijde.
